Henk-Jan Falkena

Paint SCSC Groningen

Hoe is het idee ontstaan om met een verfketenoverleg te starten?

Dat is een gezamenlijk idee van een aantal mensen die kwartiermaker geworden zijn. Die kenden allemaal Peter Bootsma en hadden het idee, dit is wel leuk een verfketenoverleg. Hij gaf ook aan dat hij wel meer overleggen wou opstarten en wij hebben toen met een aantal mensen, in het Noorden van het land een paar sessies, bijeenkomsten gehad om te kijken hoe we dit konden organiseren. We vinden dit leuk, maar je hebt als ondernemer geld nodig, dus wie gaat ons financieren. Op wat voor manier willen we dit precies opzetten, hoe willen we dit gaan doen. We hebben bijeenkomsten gehad, paar keer bij elkaar gezeten in Assen, met o.a. ook Marten Imelman, Herman Gesink, Dirkjan Bours, zaten nog wel één of twee mensen die verder niet meer actief geworden zijn. Maar wij hebben samen gezocht wat stellen wij ons hierbij voor, hoe kunnen we dit organiseren. Hoe zetten we dit op.

Maar het onderwerp verf hebben jullie ook zelf gekozen, jullie zagen daar kansen in om te verduurzamen? Ja. Ik weet niet meer precies waarom het verf geworden is, dat was het eigenlijk ook al op het moment dat ik er voor de eerste keer bij kwam zitten. Een aantal mensen hadden iets met dat thema, ik niet heel specifiek. In die beginfase was er nog helemaal geen enkel overleg, er liep toen nog helemaal niks. Wij zijn toen echt begonnen van, we willen dat wel op gaan zetten, we willen dat gaan doen en we hadden ook nog helemaal geen gemeente, niks. Dus we zijn echt vanaf nul begonnen. We kwamen erop uit dat wij in de drie noordelijke provincies wel een vooronderzoek wouden doen, om te kijken welke gemeente haalbaar zou zijn. En toen hebben we de provincies verdeeld, en ik woon in Groningen dus ik vond het wel fijn om Groningen te doen en dat vonden zij ook prima. Dus toen heb ik provincie Groningen gedaan, dat was in opdracht van CODIN en betaalt door de kamer van koophandel. Die heeft ons toen gefinancierd om een beperkte scan te doen; in welke gemeente is iets haalbaar.

Ik heb toen contact gehad met Zuidhorn en gemeente Groningen en gemeente Groningen hapte redelijk snel toe, dus toen ben ik verder ook gestopt met gemeentes benaderen. Want één gemeente was genoeg en Groningen was heel kansrijk. Het is een grote gemeente plus dat de overheid zelf ook geïnteresseerd en dat heb je nodig. Iemand die het verdere werk wat gedaan moet worden betaald en daar interesse in heeft en daar hadden zij belangstelling voor.

Hoe heb je dat verder aangepakt, hoe heb je bedrijven geselecteerd?

Je hebt de verschillende geledingen, je hebt bedrijven, maar ook overheid, kennisinstelling, transitie en de burger/consument. Ja, ik ken al heel veel mensen/organisaties hier, dus je hebt zelf wel een beeld wie er interesse hebben en wie er mogelijk interessante partners zijn. En bij de één vraag je ook weer of die tips heeft wie er nog meer betrokken zou moeten zijn. De gemeente zelf had ook wel paar organisaties in het vizier. En je weet wel vrij snel welke de belangrijkste zijn, dus daar ga je eerst mee praten en die wijzen je ook wel weer door.

Schildersbedrijf De Vries lag heel erg voor de hand, het is een schildersbedrijf, dus in die verfsector. En (in ieder geval) één keer zijn ze verkozen tot de duurzaamste ondernemer van het jaar, dus het ligt dan heel erg voor de hand om die erbij te betrekken. De meest voor de hand liggende mensen trek je het eerste erbij en die geven dan zelf weer aan wie je er nog meer bij moet betrekken. Alleen je moet zelfs soms nog iets verder zoeken. Via De Vries heb je vrij snel een beeld wie er vanuit DE sector bij betrokken moet zijn, alleen er zijn ook nog wel wat ‘zwarte gaten’. Wie moet DE natuurorganisatie zijn of DE consument, daar moet je zelf even wat harder voor zoeken.

Ik heb als schildersbedrijf als enige schildersbedrijf De Vries benadert.

Verder heb ik ook wel enkele afwijzingen gehad. Natuur en milieufederatie heb ik mee gesproken, die hadden niet zoveel tijd, dus die konden er geen tijd voor vrij maken. De bouwmarkt, praxis, ben ik ook langs geweest, maar die zagen het ook niet echt zitten, dus die zijn ook afgehaakt. Ze vonden het enigszins wel interessant, maar hadden er wel moeite meer dat er ook concurrentie aan tafel zat, zoals zij dat dan zagen. Daarmee bedoelden ze vooral Olieslager, die hebben een groothandel in verf, en die bedient vooral de schilders en

moeten er zo weinig mogelijk zijn. En ze hadden er geen zin in om daarmee samen aan tafel te gaan zitten, zagen er echt concurrentiegevaren erin.

Iedereen roept dat ze heel graag willen verduurzamen en dat ze dat allemaal heel belangrijk vinden. En ondertussen is iedereen met z’n business bezig, om geld te verdienen. Dat is ook wel logisch dat iedereen vooral geld wil verdienen. Praxis heeft wel iets met dat thema (verduurzamen), ze willen daar wel iets mee. Maar bij schildersbedrijf De Vries gaat dat wel iets verder.

Is de grootte van het bedrijf daarbij nog van belang?

Ik vind dat moeilijk. Een hele kleine organisatie kan natuurlijk niet zoveel tijd vrij maken om aan grote overleggen deel te nemen. Dus je zou aan één kant verwachten misschien dat de grotere bedrijven iets eerder meedoen. Maar het ene grootte bedrijf doet veel sneller mee dan het andere en het ene kleine bedrijf doet soms ook weer veel sneller mij dan het andere. Het is vooral bij kleiner bedrijven heel erg afhankelijk of iemand iets met het onderwerp heeft en bij grotere bedrijven eigenlijk ook wel. Het zit heel erg in de persoon of iemand er interesse in heeft, of iemand er echt iets mee wil. Iedereen wil wel iets met duurzaamheid, maar ze willen er vooral goed op scoren dat iedereen denkt dat ze duurzaam zijn. Sommigen willen er ook echt iets aan doen en dat heel erg afhankelijk soms ook van de persoon die je hebt en het kan ook erg afhankelijk zijn van de vestigingsmanager, dat die echt iets wil. Iedereen heeft ook wel een beetje z’n eigen definitie van wat duurzaam is. Dat merk je op een gegeven moment wel als je doorpraat met mensen, of ze echt iets willen of dat ze alleen maar willen dat jij ze een stempeltje ‘groen’ geeft.

Hoeveel verfketenoverleggen Groningen zijn er geweest?

Gezamenlijke overleggen drie; afgelopen week was het derde overleg.

Jullie zitten nu met het ‘’ kernteam’ om tafel, zoals gedefinieerd door CODIN? Ja daar komt het eigenlijk wel op neer.

Hoe zie je de relatie tussen het kernteam (lange termijn oriëntatie) en de concrete projecten die moeten worden uitgevoerd en waarvan er binnen dit verfketenoverleg ook al enkele zijn benoemd?

Ik kan me voorstellen dat het kernteam op een gegeven moment iets kleiner gaat worden en dat je daar meer de mensen inhoudt die echt het totaalplaatje in de gaten willen houden. En dat een aantal mensen die echt alleen maar projecten willen doen, dat die eruit gaan en in projectteams gaan. Het kernteam is misschien nu nog iets groot, maar dat moet zich dan ook nog een beetje wijzen.

Het is ook nog niet helemaal officieel, ook nog niet helemaal daar waar het moet zijn, de officiële kick-off moet nog komen. Het moet zich ook nog inregelen, het begint nu dat we min-of-meer één projectteam hebben, rond verfafval. Waarin in ieder geval De Vries en ARSG in gaan zitten, dat moet zich ook nog een beetje gaan wijzen verder.

Het is nu wel een beetje groot en ik kan me voorstellen….er zijn een paar mensen die er sowieso niet elke keer zijn, die niet de belangstelling hebben om er elke keer bij te zijn, dus ik denk dat het sowieso wel een beetje uitdunt. Een gemeente zal er sowieso wel inzitten en De Vries ook wel vanuit zijn betrokkenheid denk ik ook wel.

Hoe zal het kernteam worden beloond?

Ja dat is een goede vraag. Aan de ene kant zou je zeggen niet, want ze stoppen er tijd in en je gaat ze er niet voor betalen. Er zal iets voor hun in moeten zitten, voor henzelf en dat varieert per persoon. Voor de gemeente/overheid is het heel simpel, de beleidsdoelstellingen, ze willen dat halen. Dus voor hun is het hartstikke goed dat het gebeurt; je helpt ze alleen maar. Voor consumenten en natuur/milieu-belang organisaties kan dat hetzelfde zijn als ze meedoen. Bedrijven moeten gewoon iets met het onderwerp hebben, een stukje idealisme van ik wil daar iets graag mee. Wat ze er wel uithalen is dat zij koploper zijn en kunnen laten zien dat er concrete mooie dingen gebeuren waarvan zij aan de wieg staan. Het is een stukje PR, laten zien dat ze iets mooi doen. Het is ook wel de bedoeling dat je er wat publiciteit, wat mooie persberichten, aan vastplakt/ eruit gooit.

En je gaat concrete projecten uitvoeren waar ze zelf iets aan hebben, zij staan aan de wieg van die projecten. Dus ze gaan ook projecten verzinnen waar zij zelf ook financieel voordeel van kunnen hebben. Dus bijvoorbeeld afvalinzameling, daar kunnen ze zelf financieel voordeel meedoen. En misschien ook een stukje netwerk, dat kan altijd/is altijd leuk. En wat inspiratie/idee uitwisselingen met elkaar.

Het kernteam komt dan maximaal één maal per kwartaal bij elkaar, zou misschien wel terug kunnen naar 3 keer per jaar. Nogmaals, het zit nu nog wat in de oprichtingsfase, je moet de hoeveel tijd die je aan gezamenlijk overleg kwijt bent (en alleen maar praten) proberen minimaal te houden. Een project team kan vaker samenkomen denk ik. Daar is het veel concreter en als dat een beetje goed loopt, kunnen zij zichzelf redden. Kan een voorzitter zo nu en dan even wat contact met ze houden en hoef je niet vaak gezamenlijk te vergaderen over de strategie en de lijn enz., dat is dan toch wat abstract.

Is er binnen die projectteams ook een vertegenwoordiging vanuit alle zes geledingen?

Per project zou ik dat niet doen, ik denk niet dat dat werkt. Je moet gewoon kijken wat een project is en daar gewoon mensen inzetten die dat project kunnen uitvoeren. En als er dan geen consumentorganisatie of kennisinstelling inzit geeft dat niet. Je moet er vooral niet iemand in willen zetten die er geen zin in heeft of geen bijdrage aan zo’n project heeft.

Hebben jullie momenteel ook een kennisinstelling in het kernteam?

Nee. Die heb ik wel benaderd en ze zijn op afstand ook wel betrokken, de wetenschapswinkel van de universiteit is dat. Dus die vinden het wel interessant, dat is ook maar een kleine club, er werken 2 mensen, en die kunnen er ook niet veel tijd voor vrij maken. En het is ook niet hun core business, om zo maar te zeggen. Dus wat betreft staat dat ook wel ver af van de wetenschap, er is geen enkele wetenschapper die nou echt ‘dit’ in zijn portefeuille heeft. De mensen/bedrijven die nu aan tafel zitten hebben ook heel veel kennis, het is heel specifiek. Op sommige momenten kun je wel kennis in huis halen als je een onderzoek wilt laten doen, stage, wat jij nu eigenlijk ook doet. Wat dat betreft is het wel goed om contact met zo’n wetenschappelijke instelling te hebben. Alleen dat is niet genoeg basis om permanent zo iemand erbij te hebben. Je vind niet snel iemand die dat zal willen doen. Het is voor verfketenoverleg lastig om de geleding ‘kennis’ erbij te halen. Maar ik vraag me af of dat erg is, volgens de ketenoverleg ‘bijbel’ moet er een kennisinstelling bij, maar ik vind het geen gemis dat die er bij ons niet bij is. Dan wordt het overleg alleen nog maar groter.

Zie je wel de toegevoegde van ‘kennis’ als één van de zes geledingen?

Het is goed om ze in beeld te hebben en ze in te kunnen schakelen als je kennis nodig hebt. Van alle verschillende geledingen die er zijn vind ik kennis eigenlijk de minst belangrijke misschien wel. Maar het is soms ook even praktisch, want je kan ook iemand tegenkomen die bij een kennisinstelling zit in jouw regio, iets met het onderwerp heeft, een goed netwerk, leuke ideeën en die gaat zelf mooie projecten bedenken waar ook financiering voor kan komen en waar kennis een belangrijke rol in speelt. Dan moet je die natuurlijk hebben, dan kunnen er mooie dingen gebeuren, dat kan wel. Ik denk dat het wel heel goed is om daar in de basis altijd naar te zoeken, ook al vind je het niet. Hetzelfde geld ook voor de consument/burger, die is toch wel belangrijk, die zou ik er toch altijd wel in willen hebben. Die is ook wel moeilijk te vinden, en als die er niet zo heel erg is, nou ja jammer. Die hebben wij nu ook niet zo heel sterk vertegenwoordig. Je doet het dan maar met de geledingen die je wel hebt. Je moet in ieder geval de sector hebben en de overheid. Zonder sector wordt het lastig en overheid heb je altijd nodig, die moet er achter staan.

Ik heb zelf het idee dat overheid niet altijd heel enthousiast is om aan te schuiven, eerst kijken wat er dan (concreet) gebeurt, hoe is die rol van de overheid binnen verfketenoverleg?

Ja ik weet het niet. Volgens mij is de overheid in beginsel toch nog wel zo enthousiast dat ze in ieder geval een beetje geld gereserveerd hebben voor de uitvoering. Dat ze zo heel erg afwachtend zijn dat denk ik niet. Als ze zo super afwachtend zijn zoals je zojuist beschrijft, dan gebeurt er niks in die gemeente volgens mij en dan was ik er in Groningen niet mee begonnen. Dus wat betreft is er altijd wel een beetje enthousiasme om mee te beginnen, ze willen in ieder geval dat er verder naar gekeken wordt, en ze schuiven aan bij die overleggen. Dus dat is toch zeker wel iets. Ja, hoe enthousiast ze het daarna oppikken dat is even afwachten.

Het is allemaal heel abstract en vaag nog aan het begin, zo’n verfketenoverleg, je hebt wel een mooi idee. Maar heel theoretisch en ook een beetje een vergezicht. Je moet daar inderdaad, voor de gemeente ook, om mensen echt iets te geven moet je daar verder mee komen. Dat je concrete projecten gaat krijgen, en een echte kick-off, waarbij je je overleg de wereld in lanceert, dan wordt het voor de gemeente natuurlijk ook veel interessanter om er echt actief in te zijn. Uiteindelijk is die ambtenaar misschien niet eens de belangrijkste persoon, het moet eigenlijk ook een wethouder zijn die ergens een lintje door mag knippen en kan zeggen ‘hier scoren wij mee’. Hij moet het ook in de beleidsplannen in willen zetten, geld ervoor parkeren, en dat is makkelijker op het moment dat er concrete dingen uitkomen, en dat heeft een behoorlijke aanlooptijd nodig. Maar goed, ze hebben nu van te voren al wel iets toegezegd.

Is er van tevoren bepaald wanneer het overleg een succes is?

We doen het stapje voor stapje. Uiteindelijk is het echt een succes, denk ik, op het moment dat het verfketenoverleg volledig op eigen benen kan staan, zichzelf reguleert zonder dat er nog een kwartiermaker aan te pas moet komen. Dat die mensen spontaan, enthousiast bij elkaar komen, mooie projecten verzinnen, die ook gedeeld worden met de hele sector. Dat het een bekend begrip is binnen de sector. Dat het ook echt concrete projecten met concrete resultaten met concrete milieuwinst oplevert. Dan is het een succes, dat is waar je uiteindelijk naar toe wil.

Dit gaat dan over de gemeente Groningen. We hebben het er wel over gehad hoor, als je het goed doet ben je tegelijkertijd ook een voorbeeld voor andere gemeenten. Dat staat ook wel in de missie, dacht ik. Als je het goed doet, en dat is ook de insteek, doe je ook projecten die ergens anders ook te herhalen zijn, die in principe overal te kopiëren zijn. Maar ja dat is automatisch, op het moment dat je mooie projecten hebt ben je een mooi en goed voorbeeld en communiceer je dat. Maar dat is ook wel een deel van het succes, dat je ook een PR verhaal hebt, dat je bekend bent en als voorbeeld gezien wordt, dat hoort er ook wel bij.

Op het moment dat je zover bent als ik net beschreef dan is er ook wel zoveel energie dat het wel automatisch door blijft gaan.

Hoe belangrijk denk je dat de rol van kwartiermaker is binnen het overleg?

Aan het begin dus belangrijk, want zonder kwartiermaker heb je niks. Als wij vanuit ons clubje mensen die in de provincie er aan zijn gaan trekken, als wij dat niet hadden gedaan was er natuurlijk nu niks gedaan. Peter vertelt alleen maar het algemene concept en maakt daar mensen enthousiast voor. Maar om nou binnen een concrete gemeente een concreet overleg te starten, dan moet er iemand daar in de gemeente heel hard aan gaan trekken en dat is de kwartiermaker. Dus die moet een paar mensen er warm voor mensen en een paar mensen bij elkaar aan tafel zetten en het eerste zetje geven, dat is een belangrijke rol.

Wat maakt een kwartiermaker succesvol, over welke eigenschappen moet hij beschikken?

Je moet vooral met mensen om kunnen gaan, je moet de mensen enthousiast maken. Dus je moet je verhaal duidelijk kunnen brengen, je moet enthousiast kunnen zijn over het principe van ketenoverleg. Je moet het kunnen brengen en je moet het ook kunnen vertalen naar de gemeente waar je bent, de mensen met wie je te maken hebt en de sector waarmee je bezig bent. En dan is het vooral organisatie en communicatie wat je aan het doen bent en een beetje assertiviteit ook.

Zie je ook voor je dat de deelnemende bedrijven (de kwartiermaker) zullen gaan financieren?

Ik zie de deelnemende bedrijven de kwartiermaker niet financieren, denk ik. Want de kwartiermaker is volgens