Zijn potterij is gelegen op de
N.Z.
Haven in de Dubbelstraat bij ,,den Stoofput", ten noorden begrensd door de straat en ten westen door het huis van d e visser Antheunis Jooss 6 6 ) . Hij is gehuwd met Heijlzoete Willemsdochter 67). 12 April 1531 blijkt hij twee jaar huishuur ten bedrage van 44 Rijnsgulden te moeten betalen aan de potmaker Adriaen Peterss.Hij
belooft dan deze som te betalen op de eerst komende half-vasten 6 8 ) . O m evenals zijn collegae potten te kunnen bakken koopt hij 13 juli 1530 voor 1 7 Rinsgld turf van Jacobe Tab- baert en belooft deze schuld te betalen op de eerst volgende ,,Coesche Merct" 69). 2 2 Juni 1531 is J a n Uijten Willegen te Wouw leverancier van turf 70) en op5
juli d.a.v. levert Cornelise Beijezs van Vosdale aan hem musterd 71). Hij was in 1 5 2 6 gezworene van het ambacht 72).ANDRIES ANTHEUNISS
De potmaker Andries Antheuniss heeft vanaf 1520 tot en met 1540 zitting in het bestuur van het ambacht en we1 in 1 5 2 6 als deken 73). 9 November is hij borg bij aankoop van een schip 74). Hij heeft een potterij ,,op te Helstede" aan de westzijde begrensd door het huis van Henrick van Cameren en aan de oost-, zuid- en noordzijde door ,,'s Heeren- strate". De voormalige eigenaar van deze potterij is de bekende pot- maker J a n n e Noijts, die 2 januari 1537 een erfrente op de potterij v.estigt ten laste van Andries 75). Deze woonde daar blijkbaar al langer want 2 9 mei 1529 is reeds sprake van Andries de potmakershuis op de Helstede 76). O p 8 maart 1534 neemt hij een hypotheek (jaarlijkse erfrente) op een stuk leeg erf met een uitgang naar de straat, gelegen op de Helstede buiten de Sint Nicolaaspoort, grenzende aan zijn potterij
77). Ook leent hij 2 januari 1 5 3 7 , l O scell gr. Brab. van de potmaker Cornelise Cornelissone 78). Nog dezelfde dag draagt Comelise Corne- lissone deze erfrente, tegen contante betaling, over aan de potmaker Peteren Andriessone, wellicht een zoon van Andries, met inbegrip van zijn nakomelingen 79).
In hoeverre de hier genoemde potmaker Cornelise Cornelissone identiek is aan Cornelis Comelissone die in 1563 voor het eerst als deken van het gildebestuur wordt genoemd en die 2 5 augustus 1564 een huis, erf en schuur koopt gelegen in de Dubbelstraat, hebben we niet kunnen nagaan 80).
CORNELIS GHEERTSS
Deze potbakker is voor het laatst in 1540 deken van het ambacht 81).
Over de hieraan vooraf gaande jaren
-
tussen 1527 en 1540-
ontbreken de gegevens. In d e jaren 1528, '29 en '33 wordt de potmaker Cornelis Gheerts genoemd in verband met het ovememen van een schuld van de whippers Cornelis Peeterss en Peter Jans 82). Hij woonde in Bergen op Zoom 83).J A N ANTHONIS EN JACOBE THEUNISSE
Hoewel we in ,,Tussen hete vuren" deel 11, de familie Antheunis vrij uitvoerig hebben besproken aan de hand van de toen beschikbare archiefgegevens, hebben we later nog een enkele aanvulling gevonden die we hieronder laten volgen.
Omstreeks het midden van de 16e eeuw wonen er in Bergen op Zoom a1 twee potmakers die respectievelijk J a n n e Antheunis en J a n n e Ant- honis ,,die men noemt man met eeren" genoemd worden. Janne Antheunis koopt 3 maart 1564 van de potmaker Cornelis Willems,
een potterij buiten ,,St. Nicolaes poorte opte Helstede
"
84). Janne Anthonis, ,,die men noemt man met eeren" koopt 16 december 1569 een potterij op de N.Z. Haven van de leidekker Vincent Walravens-
degrootvader van de potmaker Cornelis Pieters te Borgvliet
-
die de potterij 2 1 april1564 in bezit kreeg door aankoop van Pierijne de wed.van de potmaker Lodewijckx. De begrenzingen zijn: oost het huis van Corn. Speek, west het huis van Nic. Pieters, zuid de straat en noord de Stadsschuur 85). Later krijgt deze potterij de naam van ,,Den kleinen Swerten Pot". 8 Juli 1519 is deze potterij gesticht door de potmaker Frans Cieliss (zie hiervoor).
Dan is er nog een Jacobe Theunisse die 1 2 januari 157
1
van Barbara Kempenaers, wed. wijlen Jaques Ballinck een complete potterij koopt met alles wat daaraan ,,eertvast en nagelvast" is, gelegen buiten de St.Niclaes poort op de Helstede. De begrenzingen zijn oost de wed. Jan Deijm, west en zuid de straat en noord de ,,VlettevaertU 86). Ook hij woonde reeds op
2
oktober 1568 in Bergen op Zoom.Hij
wordt genoemd met de potmakers Anthonis Corneliss, Jan Segerss en Corne- lis Corneliss in verband met het aankopen van turf 87).Bergen op Zoom,
15
juli1982
K.
v.d. Watering.BRONNEN:
Uit het Cemeente Archief Bergen op Zoom:
R 213
-
229 Registers van Opdrachten.R 279 - 340 Registers van Rentebrieven en Recognitien.
Aantekeningen:
T i c h d e n e n plavuijst-
Stekene ligt in Oost-Vlaanderen tuaaen St. Niklaas en Koewacht.
R 39 1 fol. 44 verso 24 juli 1481.
R 39 1 fol. 281 recto 1490 4 oktober.
(met een vrijgeleide brief was de Bergen op Zoomae eigenaar van d e dakpannen en plavuizen er zeker van dat partij-genoten in dit oorlogs jaar hem vrij zouden doorlaten).
R 302 fol. 63 verso.
PotbaRker e n kalkdrager.
R 391 fol. 252 recto 1489 18 mei.
Adriaen P e t e m .
Zie L.J. Weijs, C.C.J. van de Watering en C.J.F. Sloobnans ,,Tussen hete vuren", deel I!, blz. 55 e.v. Bijdragen tot d e geschiedenis van het Zuiden van Nederkand, (XIX), Tilburg
1 Q711 -.
Zie K. v.d. Watering ,,Het oudste pohakerskwartier te Bergen op Zoom", De Chulden Roos, Jrb. 1981, blz. 93.
Zie noot 6, blz. 101.
Zie noot 6, blz. 139 e.v.
R 328
-
11-
fol. 88 verso 1520 12 december.R 335 - I1 - fol. 90 verso 1528 16 december. meer gestaen ende gelegen onder Woensdrecht voirscreven op eenen uuijt houck geheten Beijershil".
R 33 1 - I - fol. 94 recto 1524 28 november.
R 333 - I - fol. 55 verso 1526 4 juli.
Blijkbaar is d e weduwe van Adriaen Peters voor 1558 overleden want op 18 oktober van dat jaar verklaart de zoon van Adriaen wk potmaker dat d e rente is afgelost.
R 336 - I - fol. 48 verso 1529 20 mei.
(Diependale ligt in Belgi'i! bij Hasselt) R 337 - I - fol. 54 recto 1530 1 juli.
C.J.F. Slootmans ,,Tussen hete vuren" deel I. Bijdragen tot de geschiedenis van het Zuiden van Nederland (XVIII), Tilburg 1970. blz. 17 (noot 31).
R 330 - I - fol. 70 recto 1523 5 november.
Henrick Cornelissen e n Adriaen Dieriexs
Zie noot 7 , blz. 97.
2 4 April 1540 bestond het bestuur van het ambacht uit: Cornelis Ceerts, deken, Andries Thueniss, Pieter Andriessen en Cornelis Pieterssen, gezworenen. Daarnaast waren in de stad nog de meester-potmakers Frans Cielissen, Willem Thuenissen en Comelis Comelisse.
R 337 - I - fol. 8 9 recto 1530 9 november.
R 3 4 0 - I - fol. 57 verso 1537 2 januari.
Voor de potmaker Jan Noijts zie noot 7, blz. 93.
R 3 3 6 - I - fol. 5 4 recto 1529 2 9 mei.
Jan Anthonis e n Jacobe Theunisse.
Zie n w t 35, blz. 1 8 en 1 9 (voetnoten).
R 2 2 5 - I - fol. 7 6 recto 1569 1 6 december en noot 6. blz. 97.
R 2 2 5 - fol. 8 6 verso 1571 1 2 januari.
L M Reg. met ordonn. 1558163. Resol. 7 3 d.d. 2 oktober 1568.