Fragmenten die worden vertoond in filmprogramma’s dienen (zo mogelijk) de classificatie te bevatten van de productie waarvan zij zijn afgeleid of waaruit zij afkomstig zijn.

108Horen, zien en verkrijgen

Nadat de tien programma’s geselecteerd waren, is van ieder programma een lijst opgesteld van afzonderlijke afleveringen. Uit deze lijst is vervol- gens random één aflevering geselecteerd. Op deze manier zijn uiteinde- lijk de volgende tien afleveringen van programma’s geselecteerd voor de coderingsronde (zie tabel 18).

Tabel 18 Geselecteerde afleveringen van programma’s

Programma Zender Vorm Datum Tijdstip

Journaal Ned 1 Live Maandag 08-10 10:00 u

KRO Kindertijd Ned 3 Opgenomen Donderdag 11-10 12:55 u

RTL Voetbal RTL4 Live Zaterdag 13-10 18:30 u

De Gouden Kooi RTL5 Semi live Maandag 08-10 19:25 u

Jensen RTL5 Semi live Vrijdag 12-10 22:25 u

Tell Sell NET5 Opgenomen Vrijdag 05-10 13:00 u

Shownieuws SBS6 Live Dinsdag 09-10 22:50 u

Zing jezelf een TMF Award TMF Opgenomen Zondag 07-10 18:00 u

My Super Sweet Sixteen MTV Opgenomen Vrijdag 12-10 15:00 u

All Access MTV Opgenomen Woensdag 10-10 21:40 u

Bij het coderen is zo veel mogelijk dezelfde procedure gevolgd als Kijk- wijzer zelf hanteert bij het coderen van programma’s (de onderzoekers hebben hetzelfde codeerschema gebruikt als Kijkwijzer, via www.kijkwij- zer.nl). Alle Kijkwijzercodeurs worden door het NICAM getraind alvorens ze toegang krijgen tot het classificatiesysteem. Onderdeel van de training is een test. In verband met het vertrouwelijke karakter van dit deelonder- zoek hebben de onderzoekers een dergelijke training van het NICAM niet gevolgd.

De tien geselecteerde programma’s zijn volledig bekeken en door de twee individuele codeurs (los van elkaar) gecodeerd. De programma’s zijn random uit de programmareeks geselecteerd. Vervolgens is de interco- deursbetrouwbaarheid berekend. Dit onderdeel van het onderzoek heeft slechts tot doel om te illustreren wat de situatie is bij de niet gecodeerde programmaonderdelen.

6.2.2 Resultaten

Hieronder volgen de resultaten van de coderingsronde. Van de eerderge- noemde tien bekeken programma’s zijn de toegekende classificaties weer- gegeven in tabel 19.

Per bekeken programma wordt de toegekende classificatie hieronder uitgelegd. Tevens is er aandacht voor problemen die tijdens het coderen zijn gesignaleerd.

109

Naleving van de leeftijdsgrenzen televisie

Journaal (Nederland 1) – Classificatie: Alle leeftijden

De betreffende aflevering was volledig vrij van schadelijke elementen. Tabel 19 Toegekende classificaties aan bekeken programma’s.

Programma Zender Vorm Leeftijdsclass. Waarschuwingspict.

Journaal Ned 1 Live -

KRO Kindertijd Ned 3 Opgenomen -

RTL Voetbal RTL4 Live -

De Gouden Kooi RTL5 Semi live

Jensen RTL5 Semi live

Tell Sell NET5 Opgenomen -

Shownieuws SBS6 Live

Zing jezelf een TMF Award TMF Opgenomen -

My Super Sweet Sixteen MTV Opgenomen -

All Access MTV Opgenomen -

KRO Kindertijd (Nederland 3) – Classificatie: Alle leeftijden De aflevering was volledig vrij van schadelijke elementen. RTL Voetbal (RTL4) – Classificatie: Alle leeftijden

Er bestaat discussie over ‘fysiek geweld’. In de definitie van Kijkwijzer moet het geweld willens en wetens gericht zijn op de persoon. Fysiek geweld van de ene speler gericht op zijn tegenstander tijdens een sport- wedstrijd wordt hier niet onder geschaard.

De Gouden Kooi (RTL5) – Classificatie: 12 jaar, Seks, Geweld, Grof taal- gebruik

Het geweld is indringend (komt hard aan, met slowmotion in beeld gebracht) en uitvoerbaar. Over de seksuele handelingen bestaat discussie. De seksuele opmerkingen vallen wellicht eerder onder grof taalgebruik dan onder seksueel georiënteerd taalgebruik. In dat geval komt het picto- gram seks te vervallen. De leeftijdsclassificatie 12 jaar blijft.

Jensen (RTL5) – Classificatie: 12 jaar, geweld, grof taalgebruik

Volgens de sleutel van de Kijkwijzer is er geen sprake van dreiging van geweld wanneer het expliciet afkeuren van deze dreiging direct en onmid- dellijk gebeurt. Tijdens de uitzending die is bekeken keurt de presentator van het programma (Robert Jensen) de dreiging wel af (wanneer daar sprake van is), maar niet in alle gevallen. Dit leidt tot de leeftijdsclas- sificatie 12 jaar. Ook valt er te discussiëren over de indringendheid van het geweld in een fragment dat wordt uitgezonden, dat gaat over het programma de Gouden Kooi.

110Horen, zien en verkrijgen

Tell Sell (NET5) – Classificatie: Alle leeftijden

De aflevering was volledig vrij van schadelijke elementen. Shownieuws (SBS6) – Classificatie: 6 jaar, Angst, Geweld

In de uitzending is er sprake van geweld. De vraag is of dit te bestempelen is als indringend (wat zou leiden tot de classificatie 12 jaar) of niet (wat leidt tot de classificatie 6 jaar). Uiteindelijk hebben beide codeurs gekozen voor het laatste.

Zing jezelf een TMF Award (TMF) – Classificatie: Alle leeftijden De aflevering was volledig vrij van schadelijke elementen. My Super Sweet Sixteen (MTV) – Classificatie: Alle leeftijden

De aflevering was (uiteindelijk) volledig vrij van schadelijke elemen- ten. Het grove taalgebruik werd niet vertaald en de Engelse termen die als schelden zouden kunnen worden geïnterpreteerd, zijn weggepiept. Conform de sleutel van Kijkwijzer krijgt het programma dan geen ‘grof taalgebruik’-pictogram.

All Access (MTV) – Classificatie: Alle leeftijden

In de betreffende uitzending komt enig seksueel georiënteerd taalgebruik voor, maar dit is uitgaande van de sleutel van Kijkwijzer niet voldoende voor een leeftijdsclassificatie hoger dan Alle leeftijden. Er is verder geen grof taalgebruik in de uitzending waargenomen.

6.3 Conclusies

Ten aanzien van het al dan niet uitzenden van Kijkwijzer op de televisie zijn drie hoofdconclusies te trekken. In de eerste plaats hebben niet alle programmaonderdelen een Kijkwijzerclassificatie (theoretisch gezien hoeft dit ook niet, want programma’s die voor Alle leeftijden geschikt zijn hoeven niet geclassifieerd te worden, praktisch is dit voor de consument wellicht verwarrend, zeker als sommige programma’s voor Alle leeftijden dan weer wel gecodeerd worden). Wat betreft de vorm van vertoning van Kijkwijzer bestaan ook onduidelijkheden ten aanzien van de lengte van de vertoning, verschijningsvorm en grootte. De reglementen zijn niet spe- cifiek en multi-interpretabel. Uit de inhoudsanalyse blijkt dat Kijkwijzer in meer dan de helft van de gevallen vier tot vijf seconden in beeld was en in 21% van de gevallen was Kijkwijzer maximaal drie seconden in beeld. De overige 170 keer was Kijkwijzer meer dan vijf seconden in beeld, met een totaal gemiddelde van ruim zeven seconden. De derde hoofdconclusie betreft de uitzendtijdstippen; ondanks het tijdslot worden ook voor 20:00 uur en 22:00 uur programmaonderdelen vertoond die eigenlijk niet ver- toond zouden mogen worden.

111

Naleving van de leeftijdsgrenzen televisie

Een deel van de programma’s die volgens de reglementen geen Kijkwijzer hoeven (of kunnen) krijgen, bevat inhoud die voorzien zou zijn van Kijk- wijzerwaarschuwingen als deze programma’s onderworpen zouden zijn aan Kijkwijzer. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het dan gaat om live programma’s die niet geclassificeerd kunnen worden of dat de afle- veringen van deze programma’s inhoudelijk sterk kunnen verschillen en dat een ‘eerlijke’ classificatie dus niet op de huidige manier van Kijkwijzer coderen zal kunnen geschieden (wellicht is dit, naast het recht op persvrij- heid (artikel 7 Gw), ook de reden dat deze programma’s nu niet geclassifi- ceerd zijn).