Actoren - Overheden - Vervoerders - Ondernemers - Maatsch. organisaties (par. 2.4)
Beleidsnetwerk(en)
(par. 4.2)
Arena’s - overleg, - onderhandeling - besluitvorming (par. 4.2) Beleidsspel(en) (par. 4.2) Verwacht beleidMogelijke uitkomsten van lopende of nog op te starten besluitvormingsprocessen (nieuw of ander beleid) onder invloed van
toekomstige ontwikkelingen en/of relevante factoren Doorwerking beleid Ruimtelijke ordening - Potentiële bereikbaarheid van locaties (nabijheid) (par. 3.4) OV-netwerk - Netwerkeigenschappen - Centraliteit en verbondenheid - Ontsluiting van locaties en van de regio - Feitelijk gebruik en afwikkelingskwaliteit
(par. 3.4)
Verplaatsingsbehoeften en mogelijkheden
- Actieruimte van het individu gegeven het OV-systeem
(par. 3.4) Uitkomsten/besluitvorming Bestaand (vastgesteld) beleid Wederzijdse afhankelijkheid (par. 4.1) Invloeden op besluitvorming - „Politieke‟ aspecten - Regie (doorzettingsmacht en script/beleidskader (par. 4.3)
Mate van bereikbaarheid voorzieningen en werklocaties
43
4.6 Toelichting op kernbegrippen
Om de centrale begrippen uit het voorgaande conceptueel model goed toe te kunnen passen is het zinvol om deze begrippen toe te lichten om duidelijk te maken wat er in dit onderzoek onder wordt verstaan. In de tabel hieronder is daaraan invulling gegeven. Hierbij is rekening gehouden met de aard van dit onderzoek (kwalitatief) en het detailniveau van de analyse in het empirische gedeelte van dit onderzoek. De indicatoren voor bereikbaarheid zijn in paragraaf 3.4.4 al uitgebreid toegelicht, daarom zijn deze niet opgenomen in onderstaande tabel.
Begrip Operationalisatie
Actoren Alle partijen in de regio die op basis van hun kennis, bevoegdheden of hulpmiddelen invloed hebben op:
- de locaties van voorzieningen of werk in de regio
- het aanbod en de organisatie van het openbaar vervoer in de regio
Wederzijdse afhankelijkheid
De relaties die er, gebaseerd op onderlinge afhankelijkheid, bestaan tussen actoren in de regio omtrent besluitvorming over:
- de locaties van voorzieningen of werk in de regio
- het aanbod en de organisatie van het openbaar vervoer in de regio
Beleidsnetwerken Het geheel van de relaties tussen actoren die onderdeel zijn van arena‟s met betrekking tot een bepaald vraagstuk of probleem. In dit onderzoek zijn deze vraagstukken gerelateerd aan:
- de gevolgen van krimp voor de ruimtelijke ordening en de bereikbaarheid in de regio - de gevolgen van krimp voor het OV in de regio
Beleidsspelen Reeksen van interacties tussen arena‟s binnen het netwerk. In dit onderzoek zal worden gekeken naar interacties die van invloed zijn op de bereikbaarheid van voorzieningen of werklocaties middels het OV.
Arena’s Momenten van overleg, onderhandeling of besluitvorming tussen actoren in de regio, over onderwerpen die van invloed zijn op de bereikbaarheid van voorzieningen of werklocaties middels het OV. Daarbij zal worden gekeken naar onderwerpen omtrent: - de locaties van voorzieningen of werk in de regio
- het aanbod en de organisatie van het openbaar vervoer in de regio
Invloeden op besluitvorming
De invloed van politieke aspecten en het type regie op de besluitvormingsprocessen in arena‟s. In dit onderzoek zal worden gekeken welke mogelijke gevolgen deze invloeden hebben voor de verwachte besluiten in de toekomst.
Uitkomsten/besluitvorming De besluiten die worden genomen die van invloed zijn op de zes opgestelde indicatoren voor bereikbaarheid, uitgesplitst naar reeds genomen besluiten (vastgesteld beleid) en verwachte besluiten (mogelijke ander of nieuw beleid in de toekomst)
Bestaand (vastgesteld) beleid
Beleid dat is beschreven en vastgelegd in vigerende beleidsdocumenten, en dat van invloed is op:
- de locaties van voorzieningen of werk in de regio
- het aanbod en de organisatie van het openbaar vervoer in de regio
Verwacht beleid Mogelijke uitkomsten van lopende of nog op te starten besluitvormingsprocessen. In dit onderzoek zal worden gekeken naar besluitvormingsprocessen die van invloed kunnen zijn op:
- de locaties van voorzieningen of werk in de regio
- het aanbod en de organisatie van het openbaar vervoer in de regio Tevens zal rekening worden gehouden met de invloed van:
- mogelijke toekomstige contextuele ontwikkelingen (al dan niet gerelateerd aan het optreden van krimp)
- evt. andere contextuele factoren (al dan niet gerelateerd aan het optreden van krimp)
45
5. Methodologie
In de hierna volgende hoofdstukken zullen de casussen voor de Achterhoek en Noord-Oost Groningen worden uitgewerkt. Het is belangrijk om vooraf een duidelijk beeld te schetsen van de gehanteerde onderzoeksstrategie en de gebruikte methoden voor dataverzameling. In het voorgaande hoofdstuk is hier al even kort bij stilgestaan bij de toelichting op het conceptueel model, in dit
hoofdstuk zal de onderzoeksmethodologie uitgebreider worden toegelicht en zal ook worden besproken welke keuzes er in dat kader tijdens het onderzoek zijn gemaakt.
5.1 Onderzoeksstrategie
Het is uiteraard van belang dat de onderzoeksstrategie past bij de doel- en vraagstelling van het onderzoek. Dit onderzoek kenmerkt zich door een verkennend karakter, waarbij het optreden van een specifiek fenomeen (krimp) wordt onderzocht op de mogelijke effecten voor de bereikbaarheid van locaties van voorzieningen en werk per OV. Voor de regio Achterhoek zal dit worden gedaan door een uitgebreide analyse van de invloed van bestaand beleid, aangevuld met verwachtingen van betrokken actoren over mogelijke ontwikkelingen en nieuw of ander beleid in de toekomst. Daarbij zal de rol van relevante factoren en besluitvormingsprocessen (die tijdens het empirisch onderzoek aan de orde komen) worden meegenomen.
Vanuit de opzet van dit onderzoek, waarbij de nadruk dus ligt op de regio Achterhoek, is er voor Noord-Oost Groningen uitsluitend gekeken naar de ervaringen die daar zijn met de effecten van krimp op de bereikbaarheid per OV. Een uitgebreide analyse van huidig beleid en besluitvormingsprocessen is daarvoor niet nodig en zal daarom ook niet worden uitgevoerd. Op die manier vormt de uitwerking van de casus Noord-Oost Groningen slechts een vergelijkend kader waartegen de bevindingen in de Achterhoek kunnen worden afgezet.
De krimpproblematiek en hieraan te relateren ontwikkelingen kenmerken zich daarnaast door een aanzienlijke mate van onzekerheid. Daarop kunnen ook bepaalde contextuele factoren van invloed zijn. De doelstelling is om vooruit te kijken naar de verwachte ontwikkelingen in de bereikbaarheid per OV in de toekomst in de regio Achterhoek. Op basis hiervan kunnen kansen en bedreigingen worden voorzien waarmee rekening kan worden gehouden bij verdere uitwerking van concrete en gerichte maatregelen en oplossingen. Een intensieve onderzoeksmethodiek waarbij holistisch wordt gekeken naar de situatie in de praktijk is hiervoor geschikt. Het uitvoeren van een enkelvoudige casestudy met betrekking tot de situatie in de regio Achterhoek is daarom het meest passend om aan de doelstelling van dit onderzoek te voldoen.
In de tabel hieronder zijn de kenmerken van een (enkelvoudige) casestudy opgenomen (Verschuren & Doorewaard, 2007) met daarachter de wijze waarop die eigenschappen terugkomen in dit onderzoek:
Kenmerken (enkelvoudige) case study In dit onderzoek
Een smal domein Enkelvoudige casestudy voor de regio Achterhoek
Arbeidsintensief Analyse van (beleids)documenten + interviews
De nodige diepte Specifieke effecten op ruimtelijke ordening en OV in de regio
Een selectieve steekproef Keuze voor geïnterviewden gebaseerd op actoranalyse
Een integraal beeld Samenhang tussen uiteenlopende ontwikkelingen op het gebied van demografie, ruimtelijke ordening en het OV in de gehele regio
Op locatie Interviews/onderzoek in de regio Achterhoek
Kwalitatieve gegevens en methoden Informatie verkregen middels inhoudsanalyse van (beleids)documenten en via interviews
Tabel 5.1: Kenmerken (enkelvoudige) case study in het onderzoek
Daarnaast is het opstellen van een vergelijkend kader ten aanzien van de ontwikkelingen in Noord- Oost Groningen dus onderdeel van het onderzoek. Dit kan worden gezien als een zeer beperkte