Naast de door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap verplicht gestelde vakken hebben middelbare scholen de mogelijkheid om zichzelf te profileren met andere kenmerken. Scholen kunnen er voor kiezen om zich te profileren met een visie, bijvoorbeeld Dalton onderwijs of een visie die samenhangt met een levensbeschouwing. Scholen kunnen zich ook profileren met een breed scala aan extra’s, zoals: dans, koken, theater, internationale uitwisseling, excursies of excellentietrajecten. Bovendien kunnen scholen zichzelf ook profileren met hoge kwaliteitscijfers. Door deze profilering te onderzoeken wil ik een antwoord geven op de eerste deelvraag:
“Besteden middelbare scholen in Amsterdam Zuid meer aandacht aan extra vakken, om hun onderwijs aantrekkelijker te maken, dan middelbare scholen in andere stadsdelen van Amsterdam?”
5.1. Kwaliteitscijfers van Jaap Dronkers
Een goede manier om scholen met elkaar te vergelijken, is om te kijken naar de kwaliteit van de school. Onderwijssocioloog Jaap Dronkers heeft middelbare scholen in Nederland een beoordelingscijfer gegeven dat betrekking heeft op de mate waarin geslaagde eindexamenleerlingen beschikken over kennis en vaardigheden (Volkskrant 2013). In de onderstaande tabel 5 staan de cijfers die Jaap Dronkers heeft gegeven aan de in hoofdstuk 4 geselecteerde scholen.
Tabel 5: Beoordelingscijfer van Jaap Dronkers per school.
Stadsdeel School Beoordelingscijfer Jaap Dronkers
Noord Bredero College 6
Damstede College 9,5
Oost IJburg College 4,5
Cosmicus Montessori Lyceum n.v.t. Pieter Nieuwland College 5
Zuid Fons Vitae Lyceum 6,5
Spinoza Lyceum 6
Hervormd Lyceum Zuid 9,5 Gerrit van der Veen College 8,5
Berlage Lyceum 6,5
West Marcanti College n.v.t.
Cartesius Lyceum 8
Nieuw-‐West Calandlyceum 8,5
Hervormd Lyceum West 8,5
Comenius Lyceum 4,5
Zuidoost Open Sgm. Bijlmer 6
Sgm. Reigersbos 7
(Bron: Volkskrant 2013)
Tabel 5 geeft aan dat de scholen met de hoogste beoordelingscijfers zich bevinden in stadsdeel Noord, Zuid, West en Nieuw-‐West. Opvallend is dat in sommige stadsdelen grote verschillen bestaan. Zo hebben het Calandlyceum en het Hervormd Lyceum West in Nieuw-‐West een beoordelingscijfer van 8,5, terwijl het Comenius Lyceum een beoordelingscijfer heeft van 4,5. Wanneer men naar stadsdeel Zuid kijkt ziet men dat er enkele scholen zijn met hoge beoordelingscijfers. Echter niet alle scholen in Zuid hebben zo’n hoog beoordelingscijfer. Ook zijn de hoge cijfers niet uniek voor stadsdeel Zuid. De grote toestroom van leerlingen naar Amsterdam Zuid kan daarom niet helemaal verklaard worden aan de hand van de beoordelingscijfers van Jaap Dronkers. Scholen uit andere delen van Amsterdam hebben namelijk ook een hoge beoordeling gekregen.
5.2. Extra vakken en activiteiten
Via de websites van de scholen en de Onderwijsconsument heb ik het aanbod van de scholen met elkaar vergeleken. Ik heb voornamelijk gekeken naar bijzonderheden in het onderwijs, denk hierbij aan tweetalig onderwijs of een technasium, en extra’s die de school aanbiedt, zoals buitenlandse excursies en naschoolse activiteiten.
Tabel 6: De aandacht die scholen aan extra vakken en excursies besteden op hun website, naar stadsdeel. Stadsdeel Extra vakken Excursies
Noord N = 2 + + Oost N = 3 + +/-‐ Zuid N = 2 ++ ++ West N = 2 +/-‐ +/-‐ Nieuw-‐West N = 2 ++ + Zuidoost N = 2 ++ + Centrum n.v.t.
In tabel 6 kan men zien dat scholen in Amsterdam Zuid op de website veel aandacht besteden aan extra vakken en excursies. Opmerkelijk is dat het Fons Vitae Lyceum zich voornamelijk specialiseert in bèta onderwijs en hier ook een speciale ‘topklas’ voor heeft (Onderwijsconsument 2014).
Op de website van scholen in Amsterdam Noord wordt ook aandacht besteed aan extra vakken, maar minder dan op de websites van de scholen in Amsterdam Zuid. De scholen in Amsterdam West hebben minder informatie over speciale vakken of excursies op hun website staan. Via de website van de Onderwijsconsument ben ik erachter gekomen dat deze scholen ook daadwerkelijk minder speciale vakken en extra activiteiten aanbieden. De scholen in Nieuw-‐West, met name het Calandlyceum, laten op hun website zien veel aandacht te besteden aan extra vakken, met name sport (Onderwijsconsument 2014).
De scholen in Oost besteden op hun website minder aandacht aan extra vakken en excursies dan de scholen uit andere stadsdelen. Ook op de website van de Onderwijsconsument wordt aangegeven dat deze scholen minder extra’s aanbieden. Ik heb ook naar de websites van de scholen in Amsterdam Zuidoost gekeken. Op de websites van deze scholen wordt veel aandacht besteed aan de extra sport en kunstvakken. De Scholengemeenschap Reigersbos biedt hiernaast ook tweetalig onderwijs aan (Onderwijsconsument 2014).
Opvallend is dat de meerderheid van de stadsdelen scholen heeft, die veel aandacht besteden aan extra vakken en excursies op hun website. Het verschil tussen de stadsdelen is moeilijk te zien. Het valt op dat de scholen in Amsterdam Zuid meer excursies en buitenschoolse activiteiten aanbieden dan de scholen uit andere stadsdelen. Ook is informatie over extra vakken makkelijker te vinden op de websites van scholen uit Amsterdam Zuid. De scholen in Amsterdam Oost en Amsterdam West besteden minder aandacht aan extra’s op hun website dan scholen uit andere stadsdelen. Bijna alle scholen waarvan ik de website heb onderzocht, besteden aandacht aan kunst, cultuur en sport terwijl ik had verwacht dat hier ook een verschil in zou zitten tussen de stadsdelen.
5.3. Conclusie
Om de eerste deelvraag “Besteden middelbare scholen in Amsterdam Zuid meer aandacht aan extra vakken, om hun onderwijs aantrekkelijker te maken, dan middelbare scholen in andere stadsdelen van Amsterdam?” te onderzoeken, heb ik zowel de kwaliteitsbeoordelingen van de scholen als de websiteprofilering onderzocht.
De kwaliteitsbeoordelingen die de scholen in Amsterdam zijn toegekend verschillen niet sterk tussen de stadsdelen. De stadsdelen Noord, Zuid, West en Nieuw-‐West hebben scholen met de hoogste beoordelingscijfers. Omdat scholen met hoge beoordelingscijfers niet uniek zijn voor stadsdeel Zuid, zijn de kwaliteitscijfers van de scholen onvoldoende om de leerlingenstroom naar Amsterdam Zuid te verklaren. Tussen de scholen is geen duidelijk verschil te zien in extra aanbod of visie. Scholen in Amsterdam Zuid besteden iets meer aandacht aan excursies, maar ook dit is onvoldoende om de leerlingenstroom naar Amsterdam Zuid mee te verklaren.