4. Onderzoek: ‘Kern-Europa’
4.2. Parameters doorlichting ‘kern-Europa’
4.2.6. Defensie uitgaven
De NAVO definieert defensie uitgaven als betalingen gemaakt door een nationale regering specifiek om de behoeften van haar strijdkrachten, die van bondgenoten of van de alliantie. Een belangrijk onderdeel van defensie-uitgaven zijn betalingen voor bewapende krachten die gefinancierd worden door het ministerie van Defensie budget. De strijdkrachten omvatten Land-, zee- en luchtmacht en gezamenlijke formaties zoals administratie en commando, special operations forces, medische service, logistieke commando etc. Deze uitgaven kunnen ook "Andere Krachten" omvatten zoals het ministerie van Binnenlandse Zaken troepen, nationale politiekorpsen, gendarmerie, carabinieri, kustwachters etc. Ook de uitgaven voor andere krachten die worden gefinancierd uit de begrotingen van andere ministeries dan het ministerie van Defensie moeten worden opgenomen in defensie uitgaven (NAVO, 2019).
Deze parameter is van belang omwille van het feit dat in een meer gefragmenteerde wereld de regionale veiligheidsdynamieken terug aan belang zullen winnen. Het Europa van de NAVO- en EU-landen, vandaag reeds een belangrijke economische pool, dient zijn beleidsinstrumenten te verruimen in deze multipolaire wereld om geen speelbal maar een speler te zijn in deze nieuwe globale constellatie. De Verenigde Staten zijn de belangrijkste globale veiligheidspartner van de EU. Zij vragen aan de Europese landen een grotere bijdrage aan de stabilisatie van de eigen Europese periferie. Europa zal nog nadrukkelijker de rol van ‘security provider’ moeten opnemen in plaats van die van ‘security consumer’. De focus van de Verenigde Staten verschuift immers
59 naar de veiligheidssituatie in Azië, die een belangrijker impact kan hebben op hun statuut als
globale macht dan de frictie in de Europese periferie. Deze vaststelling versterkt enkel de noodzaak dat de Europese landen een meer autonome militaire veiligheidsspeler moeten worden in en rond het Europese continent (Defensie, 2016). Hier wordt dus nagegaan wat de totale uitgaven zijn van de combinatie lidstaten die tot het ‘kern-Europa’ behoren. In Tabel 10 vindt u een overzicht van de defensie uitgaven van de verschillende lidstaten van de EU terug.
Tabel 10: Overzicht defensieve uitgaven
Land Bedrag (in miljoen $)
Frankrijk 50118 Duitsland 49276 Italië 26790 Spanje 17176 Nederland 12059 Polen 11902 Zweden 5920 Griekenland 5471 Roemenië 4944 België 4817 Denemarken 4556 Portugal 4512 Finland 3971 Oostenrijk 3237 Tsjechië 2910 Bulgarije 2127 Hongarije 1904 Slowakije 1865 Ierland 1112 Litouwen 1083 Kroatië 1009 Letland 709 Estland 656 Slovenië 568 Luxemburg 428 Cyprus 401 Malta 83 Bron: (SIPRI, 2020)
60
4.2.7. Stemrecht IMF
Het Internationaal Monetair Fonds is een zeer invloedrijke instelling met betrekking tot economisch en financieel beleid (IMF,2020). Het is van belang om te kijken hoeveel stemrechten het ‘kern-Europa’ overhoud. De omvang van het aandeel van een land in de reserves van het IMF is gebaseerd op zijn BBP, de transacties op de nationale rekeningen, de stand van de handelsbalans en het algemene welvaartsniveau. De combinatie van twaalf staten resulteert in een vijfde van de stemrechten in het IMF, waardoor het op de tweede plaats komt na de Verenigde Staten, die 23,63% van de stemrechten hebben en 24,7% van de reserves in handen hebben. Het belangrijkste cijfer is hier 15 procent, want belangrijke beslissingen van het IMF kunnen alleen worden genomen als ze met 85 procent van de stemmen worden gesteund. Daardoor hebben alleen landen met meer dan 15 procent van de stemrechten een vetorecht (Matthijs, 2016). Vandaar is het van belang om met het ‘kern-Europa’ deze 15procent stemrechten te hebben om toch een zekere invloed te kunnen uitoefenen.
4.2.8. Goudreserve
Goud wordt nog steeds op grote schaal gebruikt voor beleggingsdoeleinden en centrale banken houden goudreserves aan om te dienen als garantie voor de monetaire waarde van het door hen gedrukte papiergeld (World Gold Council , 2020). In Tabel 11 kan u het overzicht van de goudreserves raadplegen van de verschillende lidstaten. Deze parameter is om de positie van het nieuwe ‘kern-Europa’ in de wereld.
Tabel 11: Overzicht goudreserves per lidstaat
Land Goudreserve 2020 (uitgedrukt in ton)
Duitsland 3 364,2 Italië 2 451,8 Frankrijk 2 436 Nederland 612,5 Portugal 382,5 Spanje 281,6 Oostenrijk 280 Polen 228,6 België 227,4 Zweden 125,7
61 Griekenland 113,7 Roemenië 103,6 Denemarken 66,5 Finland 49,1 Bulgarije 40,2 Slowakije 31,7 Hongarije 31,5 Cyprus 13,9 Tsjechië 7,8 Letland 6,7 Ierland 6 Litouwen 5,8 Slovenië 3,2 Luxemburg 2,2 Estland 0 Kroatië 0 Malta 0
Bron: (World Gold Council, 2020)
5. Resultaten
5.1. Lidstaten doorgelicht
5.1.1. België
België was één van de zes stichtende landen van de voorganger van de EU. Het is lid van de Eurozone, Schengenzone, Europees defensieagentschap en de NAVO. Bij de NAVO was België ook één van de oprichtende landen. Het BBP/capita van België (2019) is €35 900 en staat hiermee op de negende plaats van alle lidstaten van de EU. Daarnaast is het BBP van België €473 085.1 miljoen, wat hen op de achtste plaats zet van de lidstaten op basis van het BBP. Op vlak van overheidsfinanciën maakt België geen goede beurt. Het ligt met een begrotingstekort van -1.9% nipt onder de limiet (-3%) van het SGP. Daarnaast is de schuldgraad van België zeer
62 hoog, met 98.6% van het BBP. Hiermee overschrijdt België de limiet van het SGP van 60%. België hoort op vlak van overheidsfinanciën bij de slechtste lidstaten van de EU. Verder is het aandeel van België in de EU begroting (2018): 4.34%, hiermee staat het op de zevende plaats van alle lidstaten. Vervolgens is het aandeel van België in de bijdrage aan de kapitaalreserves van de ECB (2020) bedraagt 2.963% en staat daarmee op de achtste plaats van alle lidstaten van de EU.
Kortom is België voor de meeste parameters bij de beste van de EU. Enkel bij de parameter rond overheidsfinanciën is België niet goed bezig. In het opzicht dat de economische parameters en de bijdragen aan de ECB en de EU begroting zeer goed zijn, wordt België in dit onderzoek toch meegenomen als potentieel lid van de combinatie ‘kern-Europa-1’.
5.1.2. Bulgarije
Bulgarije is noch lid van de Eurozone noch van de Schengenzone. Daarnaast is het BBP/capita de laagste van alle lidstaten van de EU. Verder zijn de aandelen van Bulgarije in de bijdragen van de kapitaalreserves van de ECB (2020) en de Europese begroting (2018) met respectievelijk 0.98% en 0.36% niet groot. Op vlak van overheidsfinanciën is Bulgarije wel conform met het SGP. Met de verschillende parameters in rekening houdende behoort Bulgarije niet tot de combinatie van lidstaten die in aanmerking komen voor het ‘kern-Europa’.
5.1.3. Cyprus
Cyprus is lid van de Eurozone maar geen lid van de Schengenzone. Daarnaast is Cyprus ook geen lid van de NAVO maar wel van het Europees defensieagentschap. Het BBP/capita van Cyprus is €24 250 en staat hiermee op de 13de plaats. Het aandeel van Cyprus in de bijdrage de EU begroting (2018) en de kapitaalreserves van de ECB (2020) zijn respectievelijk 0.12% en 0.175% van het totaal. Hiermee heeft Cyprus de op één na (Malta) kleinste bijdrage aan de EU begroting. Daarnaast is Cyprus de minst bijdragende lidstaat van de Eurozone aan de ECB. Deze voorgaande conclusies in rekening gebracht behoort Cyprus niet tot het nieuwe ‘kern-Europa’.
5.1.4. Denemarken
Denemarken is geen lid van de Eurozone, het land heeft hiervoor ‘opt-out’ zoals eerder aangehaald waardoor het de Euro niet moet invoeren. Ook is het geen lid van het Europees defensieagentschap. Wel is Denemarken lid van de Schengenzone en de NAVO. Het BBP/ capita van Denemarken is met €49 190 het derde beste van de EU. Het totale BBP van Denemarken bedraagt €310 937.1 miljoen, hiermee op de 10de plaats. Op vlak van de
economische parameters behoort Denemarken tot het ‘kern-Europa’. Aangezien Denemarken bewust geen lid is van de Eurozone en het Europees defensie agentschap wordt dit land niet
63 meegenomen in de groep lidstaten die behoren tot het ‘kern-Europa’. Dit komt omdat het
nieuwe ‘kern-Europa’ staat voor diepgaande integratie op onder andere economisch en militair vlak, dit is dus een struikelblok voor Denemarken om tot deze groep te behoren.
5.1.5. Duitsland
Duitsland is lid van de Eurozone, Schengenzone, het Europees defensieagentschap en de NAVO. Daarnaast behoort Duitsland voor de economische parameters bij de beste van de EU. Verder is Duitsland de grootste bijdrager aan de EU-begroting en de kapitaalreserves van de ECB met respectievelijk aandelen van 20.7% en 21.44%. Duitsland heeft hiermee een grotere bijdrage dan de acht lidstaten buiten de Eurozone (18.67%). Verder heeft Duitsland zijn overheidsfinanciën redelijk op orde en blijft zo met een schuldgraad (2019) van 59.4% van het BBP nipt onder de limiet van 60% van het SGP. Duitsland komt zeer sterk uit deze voorlichting en behoort hiermee tot de combinatie: ‘kern-Europa-1’.
5.1.6. Estland
Estland is lid van de Eurozone, Schengenzone, Europees defensieagentschap en de NAVO. Hiermee voldoet Estland om tot het ‘kern-Europa’ te behoren. Verder is het BBP/capita van Estland €15 670, hiermee staat het land op de 20ste plaats van de EU-lidstaten. Het totale BBP bedraagt: €28 037.2, hiermee staat Estland op de op twee na laatste plaats en moet het enkel Malta en Cyprus achter zich laten. Het aandeel van Estland in de bijdragen aan de EU-begroting (2018) en de kapitaalreserves van de ECB (2020) zijn in lijn met de parameters rond het BBP. Hier is Estland na Malta en Cyprus de kleinste bijdrager. Op vlak van overheidsfinanciën doet Estland het goed zowel op vlak van schuldgraad en begrotingstekort, deze zijn respectievelijk 8.4% en -0.3% van het BBP en dus ruim onder de eisen van het SGP (respectievelijk: 60% en - 3%). Ondanks dat Estland lid is van de Eurozone en Schengenzone, Europees defensieagentschap en de NAVO zijn de economische parameters momenteel te zwak om lid te zijn van het nieuwe ‘kern-Europa’.
5.1.7. Finland
Finland is lid van de Eurozone, Schengenzone en het Europees defensieagentschap. Finland is geen lid van de NAVO omdat ze neutraal willen zijn. Dit kan een struikelblok zijn om tot het ‘kern- Europa’ te behoren. Daarnaast zijn de economische parameters van Finland goed, met een BBP/capita van €37 170 staat het hiermee op de zevende plaats van de EU-lidstaten. Het totale BBP van Finland bedraagt: €240 078, hiermee staat het land op de 12de plaats van de EU- lidstaten. Finland heeft op vlak van zijn overheidsfinanciën alles conform de eisen van het SGP. Verder heeft Finland een aandeel van 1.44% van de totale bijdrage in de EU-begroting (2018)
64 waarmee het op de 13de plaats staat. Het aandeel van Finland in de kapitaalreserves van de ECB
(2020) bedraagt 1.49% van het totaal en is daarmee de 16de grootste bijdrager. Aangezien Finland geen lid is van de NAVO behoort het land niet tot de meest aangewezen groep landen die een ‘kern-Europa’ kunnen vormen. Wanneer we het niet lidmaatschap tot de NAVO- buitenbeschouwing houden kan Finland wel een interessante kandidaat zijn. Finland wordt dus wel meegenomen in de combinatie: ‘kern-Europa-2’.
5.1.8. Frankrijk
Frankrijk is lid van de Eurozone, Schengenzone, Europees defensieagentschap en de NAVO. Daarnaast heeft Frankrijk een BBP/capita (2019) van €33 360 en staat daarmee op de tiende plaats van de EU-lidstaten. Het BPP (2019) van Frankrijk is €2 418 997, hiermee staat het land na Duitsland op plaats twee. Verder heeft Frankrijk moeite om zijn overheidsfinanciën conform te krijgen met de eisen van het SGP. Het begrotingstekort van Frankrijk in 2019 bedroeg -3% van het BBP, dit is juist op de limiet van het SGP (3%). Bij de schuldgraad slaagt Frankrijk er niet in om onder de 60% eis van het SGP te blijven, het land heeft een schuldgraad van 98.1%. Vervolgens heeft Frankrijk een groot aandeel in zowel de begroting van de EU en in de kapitaalreserves van de ECB. Respectievelijk 15.7% en 16.61%, het is hiermee tweemaal de tweede grootste bijdrager. Aan de hand van vorige conclusies behoort Frankrijk tot de combinatie ‘kern-Europa-1’.
5.1.9. Griekenland
Griekenland behoort tot de Eurozone, Schengenzone, het Europees defensieagentschap en de NAVO. Griekenland heeft in 2019 een BBP/capita van €18 150, het staat hiermee op de 17de plaats van alle lidstaten van de EU. Het BBP van Griekenland in 2019 bedraagt €187 456.5 het land staat hiermee op de 16de plaats van lidstaten van de EU. De overheidsfinanciën van Griekenland zijn niet goed, dit is al eerder aangehaald bij de Eurocrisis. Griekenland slaagt er niet in zijn overheidsfinanciën conform de eisen van het SGP te krijgen op vlak van schuldgraad. Het land heeft in 2019 een schuldgraad van 176.6% van het BBP meer dan de maximale eis van het SGP (60%). Griekenland scoort op deze parameter ook het slechtste van alle EU-lidstaten. Aangezien Griekenland zo een hoge schuldgraad heeft en hierbij ook niet bij de grootste economieën van de EU behoort is dit land niet aangewezen om lid te zijn van het ‘kern-Europa’.
5.1.10. Hongarije
Hongarije is Geen lid van de Eurozone. Wel is het land lid van de Schengenzone, het Europees defensieagentschap en de NAVO. Het BBP/capita in 2019 bedraagt €13 100, het land staat hiermee op de 21ste plaats van alle lidstaten. Het BBP in 2019 bedraagt, €143 826.4. Bij deze
65 parameter staat het land op de 17de plaats van alle lidstaten. Daarnaast heeft Hongarije in 2019
een schuldgraad van 66.3% van het BBP wat boven de 60% grens is van het SGP. Het aandeel van Hongarije in de bijdragen aan de Europese begroting en de kapitaalreserves van de ECB bedragen respectievelijk 0.93% en 1.55% van het totaal. Aangezien het land geen lid is van de Eurozone wordt het niet mee opgenomen in het ‘kern-Europa’.
5.1.11. Ierland
Ierland is lid van de Eurozone en het Europees defensieagentschap. Het is geen lid van de Schengenzone en de NAVO. Ierland is de tweede beste lidstaat na Luxenburg op vlak van BBP/capita, dit bedroeg in 2019: €60 350. Het BBP (2019) van Ierland bedraagt €347 215.3 en staat hiermee op de 10de plaats. Ierland zit net onder de schuldgraad eis van het SGP (60%) met schuldgraad (2019) van 58.8% van het BBP. Daarnaast is het aandeel van Ierland in de bijdragen aan de Europese begroting (2018) en de kapitaalreserves van de ECB respectievelijk 1.61% en 1.38% van het totaal. Ierland staat op de 12de plaats van grootste bijdragers aan de begroting van de EU. Ierland heeft een sterke economie als men de parameters rond het BBP bekijkt. Echter is het geen lid van de Schengenzone en wordt daarom niet meegenomen in het ‘kern-Europa’.
5.1.12. Italië
Italië is lid van de Eurozone, Schengenzone, Europees defensieagentschap en de NAVO. Het BBP/capita van Italië bedroeg in 2019 €26 860, het land staat hiermee op de tiende plaats van alle lidstaten van de EU. Het BPP (2019) bedroeg €1 787 664.1, het derde hoogste binnen de EU na Duitsland en Frankrijk. Italië heeft op vlak van overheidsfinanciën geen goede cijfers. Het begrotingstekort was -1.6% van het BBP en de schuldgraad (2019) bedroeg 134.8% van het BBP. Op vlak van de schuldgraad heeft Italië bijna het dubbele van de SGP-eis (60%). Vervolgens zijn het aandeel van de bijdragen van Italië aan de Europese begroting en de kapitaalreserves van de ECB respectievelijk 11.61% en 13.82%. Met deze bijdragen behoort Italië tot de grootste bijdragers van alle lidstaten aan de begroting van de EU en de kapitaalreserves van de ECB. Ondanks dat Italië één van de grootste economieën heeft van de EU is de schuldgraad met bijna tweemaal de eis van het SGP en dus te hoog om lid te worden van het ‘kern-Europa’. Indien Italië zijn overheidsfinanciën onder controle krijgt kan het nog toetreden tot het ‘Kern-Europa’. Italië wordt wel meegenomen in de combinatie: ‘kern-Europa-2’ omdat de enige slechte parameter voor Italië de overheidsfinanciën zijn lijkt het toch interessant om dit land mee te nemen in deze twee combinatie.
66
5.1.13. Kroatië
Kroatië geen lid van de Eurozone en de Schengenzone, wel is het lid van het Europees defensieagentschap en de NAVO. Kroatië staat met een BBP/capita (2019) van €12 480 op de derde laagste plaats van alle EU-lidstaten. Het BBP (2019) bedroeg €53 936.7, hiermee staat de lidstaat op de21ste plaats van alle lidstaten van de EU. Vervolgens is het aandeel van Kroatië in de bijdragen aan de Europese Begroting en de kapitaalreserves van de ECB klein, het aandeel hierin is respectievelijk 0.33% en 0.66%. Aangezien Kroatië geen lid is van de Eurozone en de Schengenzone en de parameters omtrent het BBP bij de zwakste van de EU zijn wordt Kroatië niet opgenomen bij het ‘kern-Europa’.
5.1.14. Letland
Letland is lid van de Eurozone, de Schengenzone, het Europees defensieagentschap en de NAVO. Letland staat met een BBP/capita (2019) van €12 490 op de vierde laagste plaats van alle EU-lidstaten. Het BBP (2019) bedroeg €30 476.1, hiermee staat de lidstaat ook op vierde laatste plaats van alle lidstaten van de EU. Het aandeel in de bijdragen aan de Europese Begroting en de kapitaalreserves van de ECB zijn zoals bij Kroatië klein, de aandelen van Letland hierin zijn respectievelijk 0.19% en 0.32% van het totaal. Aangezien Letland een zwakke economie en lage materiële levensstandaard heeft, wat kan afgeleid worden aan de hand van de parameters rond het BBP en het BBP/capita, wordt het land niet mee opgenomen in het ‘kern-Europa’. Het verschil met de sterke economieën van onder andere Duitsland is te groot, in het ‘kern-Europa’ wordt getracht zo een homogeen mogelijke combinatie samen te stellen.
5.1.15. Litouwen
Litouwen is lid van de Eurozone, de Schengenzone, het Europees defensieagentschap en de NAVO. Het BBP/capita van Litouwen bedroeg in 2019: €13 880 en staat hiermee op de 21ste plaats. Het BBP (2019) van Litouwen bedroeg €48 432.8, het land staat hiermee op de 22ste plaats. De overheidsfinanciën van Litouwen zijn goed, zo heeft het land in 2019 een begrotingsoverschot van 0.3% van het BBP en een schuldgraad van 36.3% van het BBP. Daarnaast is het aandeel van Litouwen in de begroting van de EU (2018) beperkt tot 0.30%. Ook het aandeel in de kapitaalreserves van de ECB zijn beperkt met een aandeel van 0.47%, het komt daarmee op de 21ste plaats van alle lidstaten. Net als bij Letland wordt Litouwen niet meegenomen in het ‘kern-Europa’ omwille van de zwakke economie en welvaartcreatie.
5.1.16. Luxemburg
Luxemburg is lid van de Eurozone, de Schengenzone, het Europees defensieagentschap en de NAVO. Daarnaast behoort Luxemburg tot de Benelux en was het één van de stichters van de
67 EGKS, de voorganger van de EU. Het BBP/capita van Luxemburg is de hoogste van de EU en
bedroeg in 2019: €83 640. Het BBP (2019) van Luxemburg bedroeg €63 516.3, het land staat hiermee op de 19de plaats, wat niet slecht is voor een land met amper 613 894 inwoners (Eurostat, 2020). De overheidsfinanciën van Luxemburg zijn zeer goed, het land heeft in 2019 een begrotingsoverschot van 2.2% van het BBP en een schuldgraad van 22.1% van het BBP. Het zit hier dus ver onder de eisen van het SGP. Verder is het aandeel van Luxemburg in de bijdragen aan de Europese begroting en de kapitaalreserves van de ECB beperkt, met een respectievelijk aandeel van 0.25% en 0.27% van het totaal. Aan de hand van voorgaande bevindingen behoort Luxemburg tot de combinatie ‘kern-Europa-1’.
5.1.17. Malta
Malta is lid van de Eurozone, de Schengenzone en van het Europees defensieagentschap. Het is geen lid van de NAVO. Het BBP/capita van Malta is bedroeg in 2019: €22 040, hiermee staat het land op de 14de plaats van alle lidstaten. Het BBP (2019) van Malta bedroeg €13 208.5, het land staat hiermee op de laatste plaats binnen de EU. De overheidsfinanciën van Malta zijn goed, het land heeft in 2019 een begrotingsoverschot van 0.5% van het BBP en een schuldgraad van 43.3% van het BBP. Het zit hier dus onder de eisen van het SGP. Verder is het aandeel in de bijdragen aan de Europese begroting en de kapitaalreserves van de ECB de kleinste van alle Eu