186 % internationale jongeren dat (zeer) tevreden is over de
Deelprogramma 8.6 Cultuurhistorie en archeologie
Ons doel is het beschermen, in standhouden en zorgvuldig beheren van het cultuurhistorisch erfgoed, zowel boven als onder het maaiveld. Om duidelijk te maken wat we daarmee voor ogen hebben, is in december 2017 een nieuwe erfgoednota uitgebracht. Het nieuwe erfgoedbeleid is gemeentebreed, zowel objectgericht
198
als gebiedsgericht en het richt zich enerzijds op beschermd erfgoed, maar anderzijds ook op onbeschermde cultuurhistorische waarden. Centraal staat altijd de vraag hoe het erfgoed bij kan dragen aan de kwaliteit en de leefbaarheid van de stad van nu en straks. Daarom willen we ons erfgoed zo goed mogelijk een plaats geven in stedenbouwkundige- en bestemmingsplannen, om de eigenheid, de identiteit en de herkenbaarheid van plekken, locaties en gebieden in de gemeente te vergroten.
Beleidsvelden
• Monumenten
• Archeologie
Met de volgende indicatoren wordt de werking van ons beleid in dit deelprogramma gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Effectindicator(en) Beoogd
2019
Beoogd 2020
Aantal gebouwen Rijksmonumenten 815 815
Aantal archeologische Rijksmonumenten 43 43
Aantal gemeentelijke monumenten 893 893
Aantal gemeentelijke archeologische monumenten 22 23
Aantal beschermde stadsgezichten 10 10
Aantal planologisch beschermde percelen 210 459
8.6.1 Monumenten
We gaan zorgvuldig om met wat eerdere generaties Groningers ons nalieten. Via ons monumenten- en archeologiebeleid beschermen en behouden we ons cultuurhistorisch erfgoed, vanuit het besef dat de cultuurhistorie bijdraagt aan de kwaliteit van de leefomgeving en het vestigingsklimaat van de stad van vandaag en morgen. We stellen randvoorwaarden bij verlening van omgevingsvergunningen en verstrekken subsidies en laagrentende leningen voor instandhouding. We verzorgen informatie en documentatie (bijvoorbeeld de Cultuurhistorische WaardenKaart op internet), organiseren publieksactiviteiten en communicatie (Open Monumentendag, Jaarboek Hervonden Stad, website, Twitter) en werken samen met cultuurhistorische instellingen, zoals het Groninger Monumenten Fonds en het Noordelijk
Scheepvaartmuseum. Daarnaast streven we naar het beperken van mijnbouwschade en de vervolgschade als gevolg van herstelwerkzaamheden.
Naast de uitvoering van wettelijke taken voeren we het gemeentelijke beleid uit conform de nieuwe erfgoednota. Hiervoor maken we jaarlijks een bestedingsvoorstel, met in een bijlage het overzicht van de werkelijke uitgaven in het voorafgaande jaar.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Beoogd
2019
Beoogd 2020
Aantal adviezen met betrekking tot wijzigingsverzoeken bij rijks- en gemeentelijke monumenten
315 300
Aantal vergunningaanvragen (verleend/geweigerd) bij wijziging van rijks- en gemeentelijke monumenten
150 175
Aantal bouwhistorische verkenningen en aantal bouwhistorische begeleidingen ten behoeve van vergunningverlening
199
Hoe staan we ervoor?
Door de aantrekkende economie neemt het aantal vergunningaanvragen toe en daarmee ook het aantal adviezen. Daarnaast zorgt de gemeentelijke herindeling voor hogere aantallen aanvragen en adviezen doordat het aantal beschermde monumenten is toegenomen, maar ook het grondgebied groter is geworden. De uitvoering van deze wettelijke taken staat hierdoor onder druk en we zullen in 2020 een structurele oplossing moeten vinden hiervoor.
Eind 2017 is de nieuwe erfgoednota vastgesteld, met ruim 60 concrete actiepunten. Aan de realisatie daarvan wordt gewerkt. Een van de belangrijkste onderdelen daarvan is de (nieuwe) gemeente brede inventarisatie en waardering van nog onbeschermde cultuurhistorische waarden. Na een Europese aanbesteding is de uitvoering van de werkzaamheden begin 2019 gestart. Voor het gebied van de voormalige gemeente Haren zal het werk in 2020 worden uitgevoerd. De uitkomst van een en ander moet leiden tot een beleidsadvies met betrekking tot de borging van te beschermen waarden vanwege de Provinciale Omgevings Verordening (POV) en straks in het Omgevingsplan.
De inbreng van de cultuurhistorie in de ruimtelijke ordening is een ander belangrijk speerpunt uit de erfgoednota. We streven in het ruimtelijke domein naar een integrale afweging van belangen, waar de erfgoedwaarden ook onderdeel van uitmaken. Uit onderzoek blijkt dat erfgoed bijdraagt aan de economie en de kwaliteit van de leefomgeving. Daarom zetten we in op behoud en inpassing van cultuurhistorische waarden bij bouwinitiatieven, ook als het geen beschermde monumenten betreft. Cultuurhistorische waarden worden in (gemeentelijke) plannen ook steeds beter meegewogen.
Wat willen we bereiken in 2020?
Afronding van de geleidelijke integratie en gelijkschakeling van het erfgoedbeleid en erfgoedwerk in de verschillende deelgebieden van de nieuwe gemeente.
Naast ons reguliere werk (de uitvoering van wettelijke taken), zijn we bezig met gemeentelijk beleid, de realisatie van het actiepuntenprogramma uit de nieuwe Erfgoednota. In 2020 willen we ten minste de gemeente brede gebiedsgerichte inventarisatie en waardering van nog onbeschermde erfgoedwaarden in de gehele nieuwe gemeente afronden. De uitkomsten daarvan willen we in de tweede helft van het jaar ter besluitvorming voorleggen. Een en ander ten behoeve van planologische borging daarvan in het jaar daarna (verplichting vanuit de Provinciale Verordening). Daarnaast wordt er nog een aantal andere actiepunten ter hand genomen.
Wat gaan we hiervoor doen?
• Beleid en regelgeving in de verschillende deelgebieden op elkaar laten aansluiten;
• Uitbouw Cultuurhistorische WaardenKaart in de nieuwe delen van de gemeente
• Continuering uitvoering actiepunten nieuwe Erfgoednota (voor zover hiervoor capaciteit en financiële
ruimte is);
• Continueren monumentenbeleid; verstrekken van laagrentende leningen en subsidies;
• Continuering project Bouwhistorische Verkenningen Binnenstad;
• Cultuurhistorie gemeente breed gebiedsgericht inventariseren en waarderen ten behoeve van borging
in ruimtelijke ordening;
• Uitwerking oude archeologische onderzoeken;
• Erfgoed gebruiken als ontwikkelkracht en om de economie te versterken;
• Communicatie en organisatie van participatie en publieksactiviteiten;
• Vervolg verduurzaming van erfgoed volgens in erfgoednota afgesproken aanpak;
200
• Start maken met het Sleeping Beauty plan (onbekende waardevolle plekken gebouwen en objecten
nieuw leven in blazen).
8.6.2 Archeologie
Onze ambities, doelen en instrumenten van ons archeologiebeleid zijn in grote lijnen dezelfde als van het monumentenbeleid. In de kern gaat het om het beschermen en in standhouden van het archeologische bodemarchief. Het bijhouden van documentatie van het bodemarchief waar dat door werkzaamheden verloren gaat en het geven van bekendheid aan de resultaten van archeologisch onderzoek.
Met de volgende indicatoren wordt de voortgang van dit beleidsveld gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Beoogd
2019
Beoogd 2020
Aantal archeologische adviezen bij verleende omgevingsvergunningen 135 160
Aantal archeologische activiteiten (vooronderzoeken, begeleidingen, waarnemingen en opgravingen)
65 90
Aantal ‘ingepaste’ archeologische waarden (behouden van waarden ter plaatse)
32 40
Hoe staan we ervoor?
Ten opzichte van voorgaande jaren neemt het aantal archeologisch te toetsen bouwaanvragen opnieuw toe. Dat komt door een grotere bouwactiviteit en door de gemeentelijke herindeling met Ten Boer en Haren. De archeologische begeleiding van gemeentelijke werken maakt altijd deel uit van de aanbesteding en neemt in omvang gestaag toe. Bij gemeentelijk projecten ligt daarbij de nadruk steeds meer op het inpassen van archeologische waarden in de plannen dan het opgraven ervan, conform de principes uit de Erfgoedwet. Archeologie wordt steeds nadrukkelijker een onderdeel van de algehele cultuurhistorische afweging in programma’s en projecten. Bij het inpassen van archeologische waarden in de ruimtelijke ordening doen we steeds meer samen met bewoners die trots zijn op de ‘roots’ van hun wijk. Voorbeeld hiervan is het opknappen van de verblijfsplek aan de Hora Siccemasingel, waar de naamgever van de wijk, Borg de Wijert, als inspiratie heeft gediend waardoor het verleden beter te beleven is.
Wat willen we bereiken in 2020?
• Beschermen en in standhouden van het archeologische bodemarchief;
• Bijhouden van documentatie van het bodemarchief waar dat door werkzaamheden
verloren gaat;
• Uitwerken en bekendheid geven aan de resultaten van archeologisch onderzoek;
• Inpassen van archeologische terreinen om de identiteit van een wijk te versterken.
Wat gaan we hiervoor doen?
• Implementeren van de geactualiseerde erfgoednota;
• Sleeping beauty en archeologie (onbekende waardevolle plekken gebouwen en objecten
nieuw leven in blazen);
• Uitvoeren van de concrete uitvoeringsagenda;
• Uitwerking oude opgravingen van vóór 2002 (door met programma);
• Archeologische kaart Haren verder uitbouwen met nieuwe archeologische onderzoeken die
in de gemeente Groningen zijn uitgevoerd. Deze zijn via de CWK digitaal voor iedereen raadpleegbaar.