6 Gaan we “kinderen op maat ” creëren in onze maatschappij?
7.3 Opvoeden in verbondenheid en omgaan met kinderen op een mensgerichte wijze
7.3.5 Conflictsituaties herstellen vanuit verbondenheid: een alternatief toegepast in het
In de ALIVE school, gebaseerd op de E.A.S.T. methode, worden conflicten opgelost zonder echt te straffen, maar vanuit een herstel vanuit verbondenheid. ( vanuit vredevolle communicatie) Als hier een kind over de schreef gaat of niet goed luistert of anderen gaat storen, dan wordt het niet bestraft en afgekeurd en in de hoek gezet. Men praat met het kind op zo een manier dat het kind voelt dat het er in wezen mag zijn, maar dat zijn gedrag hier niet past zodat het uit zichzelf een beweging maakt om het te herstellen, zoals ook gebeurde in de school van mijn praktijkverdieping:
‘Zo is er een jongen van 10 jaar, die soms wat druk en moeilijk gedrag stelt. Hij vraagt continu veel aandacht en houdt daarbij vaak geen rekening met anderen waardoor zijn gedrag vaak storend is, zo was hij bijvoorbeeld anderen hun spel aan het boycotten.
Dit is een moment waarvan er wel moet worden tussengekomen. (…) Ik observeerde mijn begeleidster hoe ze dit deed : door zelf rustig te worden in een toestand die accepteert, niet veroordeelt; ging ze met dit kind in gesprek en kopieerde ze niet zijn gedrag ( dat bijvoorbeeld ook kwaad reageren of stem verheffen zou kunnen zijn). Het kind sputterde nog even tegen, maar ik zag al gauw dat het door acceptatie van zijn wezen ( niet zijn gedrag!), al gauw een verandering kwam, een herstel.
Vanuit de verbondenheid, een toestand die de begeleidster creeërt naar het kind toe, naar de groep toe; kan herstel plaatsvinden. Vanuit deze mogelijkheid kunnen kinderen dan iets doen vanuit hun eigen beweging of keuze om de breuk te herstellen. Dit alles vanuit een eerlijk gesprek waarbij het kind wordt aangemoedigd om te spreken vanuit zijn hart, in zijn eigen ruimte. (fragment uit dagboek casus 2)
Toch wordt er tijdens tussenkomst in conflictsituaties bij de kinderen ook gewezen op de consequenties van gedrag en worden ze aangemoedigd hun verantwoordelijkheid hiervoor te nemen. Het is belangrijk om de eigen indicatoren (zaken die je bij jezelf merkt als je uit je ruimte schiet) constant te blijven gewaar zijn om de juiste aanwezigheid of sfeer te scheppen.
Verder kwam ik op mijn praktijkverdieping een conflictsituatie tegen, tussen twee kinderen waarbij ze op elkaar beginnen te roepen, als je dan tussenkomt als begeleider, roepen ze ook naar je. Ik vroeg me dan af hoe je dan een bepaalde gevoelstoestand (oefening in transformatie: toepassing van E.A.S.T. ) dan kunt oproepen, terwijl ze naar je roepen?
Dit is inderdaad een moeilijkheid werd me verteld, maar ik moest even terug denken aan de drie A’s bij conflictueuze communicatie van tijdens de workshop van E.A.S.T. De drie A’s staan voor
Afstand, Acceptatie en Actie en deed me denken aan wat aan bod kwam tijdens de lessen van
bijzondere jeugdzorg en hulpverlening. Dat je afstand moet nemen, even uit de situatie gaan of als dat niet kan, je even inhouden.(zodoende dat je niet ook gaat roepen of zijn gedrag kopieert) Vervolgens accepteren, het aanvaarden, de persoon zien achter zijn gedrag, het kunnen doorprikken en vandaaruit tenslotte in actie komen. Bijvoorbeeld op een rustige manier in gesprek gaan.
7.3.6 Besluit
In het onderdeel over ‘het effect van straffen en belonen’ hebben we gezien, dat als je bijvoorbeeld kinderen beloont, ze beïnvloedt worden door volwassenen, dit met name over welke beweging ze wel of niet mogen maken. Kinderen worden op deze manier afgeremd om spontane en natuurlijke bewegingen te maken en ze kunnen hier onzeker van worden omdat ze niet in hun eigenheid erkend worden. Deze methode werkt manipulerend. Door voorwaarden te stellen aan hoe het kind zich dient te gedragen ga je als ouder de eigen ruimte van het kind verdrukken.
Uiteraard kan je als ouder niet elk gedrag dat het kind stelt tolereren en moet je soms ingrijpen als het gedrag uit de hand loopt en echt niet door de beugel kan. Het is dan van belang om de nadruk te leggen op het gedrag en niet op de persoon zelf, zoals te lezen was in het onderdeel over ‘herstel vanuit verbondenheid’. Hier is het ook nodig dat je wijst op de consequenties van het gedrag. Kinderen, ook jonge kinderen begrijpen al veel meer dan we zelf denken, zo niet dan kun je bij heel jonge kinderen ook alles uitleggen wat je doet en bedoelt, vertaald naar een eenvoudige taal die zij wel begrijpen.
We kunnen ons daarnaast afvragen waarom kinderen en jongeren soms gedrag stellen dat uit de hand loopt. Het kan te maken hebben met de reden dat men niet achter zijn gedrag kijkt en dat men zich daardoor niet begrepen voelt of niet serieus genomen. Er is dan sprake van een communicatie die niet harmonisch verloopt. Het kan ook andere redenen hebben.
Kinderen en jongeren ontdekken graag zelf en testen graag zelf nieuwe dingen uit. Als echter hun stem hierin niet gehoord wordt ( spreekrecht), kunnen ze moeilijk gedrag gaan vertonen.
We gaan in het volgende hoofdstuk bespreken ‘hoe’ welke soorten onderwijssystemen een bepaalde invloed hebben op de (intrinsieke) motivatie van kinderen en welk soort onderwijs er dan rekenschap houdt met deze motivatie, op een constructieve wijze.