Attitude/grondhouding als begeleider noodzakelijk in mensgericht onderwijs

Als begeleider binnen E.A.S.T is het van belang om waarden als coherentie , authenticiteit en helende aanwezigheid na te streven.

Door helende aanwezigheid ontstaat er meer verbondenheid waardoor kinderen authentiek aanwezig kunnen zijn. De innerlijke houding van de volwassene of de begeleider is dus essentieel voor het creëren van een sfeer of aanwezigheid waarin deze toestand van verbondenheid ervaren kan worden. Deze houding kan men bekomen door een aantal acties te ondernemen, die ik zal beschrijven in dit onderdeel.

Zoals in mijn tweede casus stond vermeld, was de plaats van mijn praktijkverdieping, de ALIVE school. ‘ALIVE is een afkorting van Authenticity and Learning in a Vitalizing Environment.’ (authenticiteit en het leren/ontwikkelen in een vitaliserende omgeving).

‘Het heeft als doel het ontwikkelen van de natuurlijke intelligentie, empathie en ethisch handelen bij kinderen en jongeren.’ (ALIVE, 2012). In wat volgt vertel ik in het kort waarop deze school gebaseerd is, echter een verdere uitleg hoe de school in zijn werking gaat, volgt in het laatste onderdeel.

Dit onderwijs, gebaseerd op E.A.S.T, is een onderwijs op een mensgerichte manier. Het vindt zijn toepassing in een democratisch model waarbij er geen hïerarchie is tussen leerling en begeleider, maar waar ze beiden als gelijkwaardig worden gezien.

De school heeft een mensgerichte onderwijsbenadering. ‘Dit omvat de volgende drie pijlers : universeel in inhoud, stimuleert verbondenheid; democratisch in beginsel , stimuleert samenwerking ; authentiek in methode, zorgdragen en schenken.’ (ALIVE, 2012)

Authentiek in methode wil zeggen dat de attitude van de begeleider zoals binnen E.A.S.T wordt overgedragen, er centraal wordt gesteld. Deze attitude komt overeen met de grondhoudingen van Rogers: empathie, onvoorwaardelijke aanvaarding en echtheid maar wordt in de E.A.S.T. methode nog aangevuld met houdingen zoals aanwezigheid, authenticiteit en waardering. Een opsomming van deze attitude komt overeen met de volgende kenmerken:

a

Empathie

Door je in te leven in het anders-zijn van ieder mens, ieder gezin, iedere ouder, ieder kind , kan er zich veel groei bevorderend ontwikkelen. Openstaan voor verschillen in cultuur, visie, levenswijze en

betrokken zijn bij een ander, vanuit een invoelend luisteren is daarom cruciaal.

In de ALIVE school is deze grondhouding een belangrijk basisvoorwaarde voor een duurzame relatie met kind of met ouder.

Het is ook een der essentiële aspecten van waarop de school gebaseerd is. Het is een ethisch- ecologische school waar kinderen en jongeren ook leren empathie te ontwikkelen , dit door bewust ervoor te kiezen vanuit hun hart aanwezig te zijn en vandaaruit met anderen om te gaan.

‘Dit invoelend luisteren is belangrijk omdat een mens (ouder of kind) zich dan gewaardeerd en aanvaard voelt en in zijn autonomie bevestigd. Zo leert hij zijn gevoelens te waarderen en open te staan voor zijn eigen ervaringswereld. Empathie heft vervreemding op : men kan in relatie komen met anderen en raakt niet geïsoleerd.

Het is o.a. ook belangrijk dat je werkelijk luistert naar het verhaal van de hulpvrager, dat je werkelijk meevoelt, in-voelt wat die persoon je wilt zeggen. Je moet daardoor ook tussen de regels door kunnen lezen van wat ze je vertellen. Dus niet alleen het verhaal zelf, maar ook hoe die persoon denkt, voelt of zijn problemen ervaart.’ (Baeten et al.,2012)

Zoals we zojuist al stelden heeft een boodschap altijd verschillende aspecten : naast de beschrijving van de feiten (zakelijke functie) heeft het ook een expressieve , appellerende en tenslotte een relationeel aspect.

Vanuit het expressieve aspect verstaan we zo ook de informatie over de persoonlijkheid van de zender( hulpvrager) zelf, een stuk zelfexpressie, zelfonthulling. Het appellerende geeft ons aan wat de zender of hulpvrager wilt , wenst of verwacht in deze communicatie. Wat wil hij ons duidelijk maken waar wij beroep op moeten doen?

Het relationele aspect gaat over het feit dat boodschappen ook bijna altijd als doel hebben of als feitelijk effect hebben om zo op de ander invloed uit te oefenen, hoe staan we in relatie tot elkaar. Hier spelen vaak ook de emoties mee.

Bij de E.A.S.T. methodiek worden emoties vertaald als remmende velden. We spreken binnen E.A.S.T. dan ook van remmende communicatie als er emoties mee gepaard gaan.

De methode is gebaseerd vooral op communicatie in het relationele aspect. Want bewust of onbewust remmen we of activeren we elkaars ruimte of (energetisch) veld constant en ook daarbij elkaars patronen , remmende velden ( emoties).

Tijdens een E.A.S.T. workshop leer je deze patronen en remmende velden stilaan te herkennen zodat je er je bewust van wordt en ook kunt omzetten( transformeren) in een betere toestand zodat vredevol communiceren mogelijk wordt. Het vraagt om wilskracht, zelfdiscipline, bewustwording en toewijding om jezelf steeds in harmonie te brengen en te houden.

Dit is te leren door een aantal (energetische gewaarzijn) oefeningen. E.A.S.T. staat immers voor energetisch gewaarzijn en gevoeligheid transformeren. Maar het gaat in de eerste plaats dus om vredevol en in harmonie communiceren met elkaar zodat er een grotere betrokkenheid, verbondenheid en een betere samenwerking ontstaat.

b

Authenticiteit

‘Echtheid en authenticiteit is zowel naar binnen (congruentie) als naar buiten (transparantie) gericht.’ (Baeten et al., 2012)

Het is verbonden met de andere grondhoudingen nl. onvoorwaardelijke positieve waardering en empathie.

‘Echtheid is het zich bewust zijn van alles wat er in de hulpverlener leeft aan gedachten, gevoelens en wensen. Congruent betekent het open staan voor en in contact zijn met de eigen ervaringsstroom. Je komt tot meer evenwicht in jezelf (of probeert dit evenwicht te benaderen).

Het heeft ook te maken met op de hoogte zijn van je eigen referentiekader. Zo word je ervan bewust wat uitspraken van de hulpvrager met jou als hulpverlener doen, wat het effect is van de dialoog tussen de hulpvrager en jou en hoe dit referentiekader jouw reacties en gevoelens kan kleuren.

Echtheid geeft je ook de mogelijkheid om een houding van onvoorwaardelijke positieve aanvaarding te hanteren t.o.v. de hulpvrager.’

‘Het effect bij de hulpvrager is dat hij zich veilig en gedragen zal weten. Zo kan hij op zijn beurt zijn eigen referentiekader exploreren en meedelen aan de hulpverlener. Hij zal op termijn in staat zijn tot grotere autonomie en met meer authenticiteit in het leven staan.

Ons gedrag heeft voortdurend effect op de ander. Het is dus niet zo belangrijk wat er gezegd wordt, maar wel hoe ons gedrag door de ander wordt ervaren en welk effect het heeft op zijn gedrag. Hoe meer we doordrongen zijn van onze grondhouding (o.a. echtheid), hoe meer deze zich zal laten zien in onze dialoog met de ander.’ (Baeten et al., 2012)

Binnen E.A.S.T. is authenticiteit ook zoals ‘echtheid’ hierboven omschreven is, maar is het nog veel meer. Het is binnen E.A.S.T. die attitude , die innerlijke houding, waarbij we niet langer meer kiezen

om negatief te denken over anderen. Je kan het ook zien als een toestand waarbij we geen oordelen meer hebben , niet over jezelf noch over anderen.

Deze toestand wordt gekenmerkt door hele concrete fysieke en energetische gewaarwordingen, zoals bijvoorbeeld minder druk op je hoofd (minder zwaar hoofd), een blij en lichter gevoel, rustigere ademhaling, warmte, borstkas die zich ontspant en ruimer aanvoelt. In het algemeen een ontspannen gevoel van openheid, in je ruimte zijn, een blij gevoel dat alles goed doorstroomt.

c

Onvoorwaardelijke positieve kijk en waardering

Door eerlijk en echt naar jezelf te zijn en naar de ander kun je onvoorwaardelijk positief naar de ander aanwezig zijn. Dit door je open te stellen naar anderen.

‘De hulpverlener dient een onvoorwaardelijke positieve waardering te hebben voor de hulpvrager. Dit betekent niet dat je moet instemmen met alle gedrag van de hulpvrager, maar betekent wel dat alles wat de hulpvrager denkt, onbevangen en respectvol wordt tegemoet treden.’

‘Soms is dit moeilijk want bijvoorbeeld provocatieve uitspraken kunnen een hulpverlener woedend maken. Wanneer men zijn woede dan uit, stopt het hulpverleningsproces, wanneer men zijn woede onderdrukt bestaat er geen empathie meer met de hulpvrager en is er ook geen onvoorwaardelijke waardering.’

‘Het is daarom belangrijk te beseffen dat niemand alleen verantwoordelijk is voor wie of wat hij geworden is, er zijn altijd invloeden van anderen en van de omgeving die hem gevormd hebben , die zo zijn houding of attitude bepaald hebben. Zo blijft men open staan voor de ervaringswereld van de hulpvrager.’ (Baeten et al., 2012)

‘Dit komt ook overeen met de visie binnen E.A.S.T. , omdat men hier ook kijkt naar de invloeden en indrukken van anderen en van buitenaf, de omgeving; die hem zo gevormd hebben. Dit kunnen remmende invloeden zijn, maar ook groeibevorderende invloeden, ontstaan door o.a. voorouders, rolmodellen, cultuurpatronen, media, …’ (Van Eyck, 2012)

Door te begrijpen dat een onprettige en negatieve attitude van iemand ook beïnvloed is door indrukken van omgeving en anderen, kunnen we beter gedogen dat de persoon zich gedraagt zoals hij zich gedraagt op het moment. Deze persoon kan in feite nog niet anders bewegen. (Van Eyck, 2012) Het gaat immers om een emotioneel patroon. Door dit te begrijpen kunnen we vanuit een open onvoorwaardelijke kijk de persoon verder begeleiden.

Vanuit E.A.S.T. is dit o.a. een der meeste essentiële grondhouding, daar men voorbij gaat aan het oordelen en verder kijkt naar wat die persoon in zich draagt voor mooie kwaliteiten. Er wordt dus voorbij zijn gedrag gekeken.

d

Aanwezigheid

Vanuit aanwezigheid een band opbouwen wil zeggen: met aandacht betrokken zijn. Goed aandachtig, inlevend en actief luisteren en er zijn voor de ander.

Aanwezigheid bij E.A.S.T. noemt men ‘helende aanwezigheid’. ‘Het resulteert altijd in het verhogen van de mate van verbondenheid en betrokkenheid binnen een organisatie of gemeenschap en het helpt anderen authentieker te handelen.’ (EAST, 2013)

e

Tot slot

‘Het effect van deze basishoudingen: Wanneer de hulpvrager de 3 basishoudingen (onvoorwaardelijkheid, echtheid en empathie) ervaart bij zijn hulpverlener, dan kan er het volgende ontstaan bij de hulpvrager (het kind of jongere): Hulpvrager groeit naar onvoorwaardelijkheid t.o.v. zichzelf, hulpvrager leert in contact te blijven met eigen ervaringsstroom, hulpvrager wordt empathischer t.o.v. zichzelf en hulpvrager krijgt een grotere autonomie en authenticiteit.’ (Baeten et al., 2012)

7.3 Opvoeden in verbondenheid en omgaan met kinderen op een