Conclusies deskundigenonderzoek

Aangezien de combinatie van de interne en externe audit niet expliciet wordt verboden, resteert de vraag in hoeverre deze combinatie gewenst is. Om hier een antwoord op te kunnen geven, heb ik onderzoek gedaan naar de meningen van deskundigen en

verwachting was dat de hoogleraren tegen deze combinatie van audits zouden zijn. Enkele hoogleraren hebben namelijk recent geschreven dat accountants in iedere situatie een zo onafhankelijk mogelijk oordeel moeten geven. Bij deze combinatie krijgt de accountant juist te maken met meer bedreigingen voor zijn onafhankelijkheid. Verder verwachtte ik dat de accountantsorganisaties voor deze combinatie van audits zouden zijn, aangezien het

verlenen van interne audit diensten voor hun financieel aantrekkelijk is. Beide verwachtingen blijken niet geheel te kloppen. Allereerst wordt ingegaan op de argumenten van de

tegenstanders van de combinatie van audits. ‘Het is een teken van zwakte, wanneer een beursgenoteerde onderneming niet een eigen interne auditfunctie heeft’. Ik ben het hiermee eens. Het hebben van een eigen interne audit functie is van groot belang, aangezien de functie aanvullende zekerheid geeft aan het bestuur van een organisatie over de effectiviteit en de beheersing van de bedrijfsvoering. Het hebben van een eigen interne auditfunctie wordt ook aanbevolen in de corporate governance code.

Bij het uitvoeren van zowel de interne als de externe audit, krijgt de externe accountant te maken met bedreigingen voor zijn onafhankelijkheid. Hiervoor moet de externe accountant waarborgen treffen, om de bedreigingen tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen. Hoogleraar accountancy Pheijffer zegt hierover het volgende: ‘waarom zou je moeite doen om deze waarborgen te treffen, het komt gekunsteld over’. Ik ben het hier deels mee eens. Kijkend naar het maatschappelijk verkeer, is het van groot belang dat de externe accountant zo onafhankelijk mogelijk zijn werkzaamheden kan verrichten. Het uitvoeren van de interne en externe audit door verschillende accountantsorganisaties lijkt derhalve de beste

oplossing. Hierbij wordt mijns inziens wel voorbij gegaan aan de voordelen die deze combinatie van audits kan hebben. Zo vinden er door deze combinatie van audits minder afstemmingsproblemen plaats tussen de interne audit functie en de externe accountant, waardoor de externe audit effectiever en efficiënter kan verlopen. Daarnaast krijgt de externe accountant bij de combinatie van audits een nog beter inzicht in de klant. Hierdoor kan de kwaliteit van de audit verhoogd worden. Aldhizer vindt het een voordeel dat het interne audit werk uitgevoerd kan worden tijdens de rustige perioden (wanneer geen eindejaarscontroles uitgevoerd worden) en op deze manier kunnen accountantsorganisaties de balans in de hoeveelheid werk beter spreiden over het hele jaar. Verder ligt er volgens hoogleraar accountancy Majoor in de huidige gedragsregels voor accountants een stevig fundament voor de onafhankelijkheid van de accountant. De accountants kunnen volgens Majoor prima zelf hun verantwoordelijkheid nemen. Een goede toezichthouder is volgens haar dan wel belangrijk. Kortom, een combinatie van audits heeft veel voordelen.

Het NIVRA gaat ook in op de discussie rond Rentokil, maar heeft daarin geen uitgesproken mening. Het instituut van interne auditors (IIA) is niet tegen, maar is ook zeker niet voor een combinatie van audits. Het IIA ziet bij een combinatie van audits vooral risico’s voor de onafhankelijkheid van de externe accountant. McKenna heeft veel ervaring op het gebied van interne audit dienstverlening. McKenna schrijft dat de voorstanders van de combinatie van audits dezelfde argumenten opvoeren als dat Arthur Andersen destijds deed bij het verkrijgen van de interne audit functie bij Enron. McKenna is tegen een combinatie van

audits. Verder zijn de meningen van de grotere accountantsorganisaties onderzocht. Opvallend is dat de Big 4 kantoren voor een combinatie zijn en de ‘kleinere

accountantsorganisaties’ tegen een combinatie van audits. Een verklaring hiervoor is dat de Big 4 kantoren ten opzichte van de ‘kleinere kantoren’ meer interne audit specialisten in huis hebben. Mede hierdoor zijn zij meer financieel afhankelijk van het uitbesteden van interne audit diensten.

Geconcludeerd kan worden dat er veel voorstanders, maar ook veel tegenstanders zijn voor de combinatie van de interne en de externe audit. De voorstanders geven vooral als

argument dat bij deze combinatie de kwaliteit van beide audits verbetert. Verder pleiten zij ervoor dat er meer vertrouwen moet zijn in de robuustheid van het huidige stelsel van

beroepsregulering. De tegenstanders zien vooral bedreigingen voor de onafhankelijkheid van de externe accountant. Volgens de tegenstanders moet de achterliggende gedachte van de wet- en regelgeving veel meer als uitgangspunt worden genomen. Na het afwegen van de voordelen en de nadelen van een combinatie, ben ik van mening dat de combinatie van de interne en externe audit niet gewenst is. Ik betrek bij deze mening het maatschappelijke verkeer en wel om de volgende twee redenen:

− Het maatschappelijk verkeer is gebaat bij een zo onafhankelijk mogelijk oordeel van de externe accountant. Bij het uitvoeren van de interne en externe audit krijgt de accountant te maken met bedreigingen voor zijn onafhankelijkheid. Zijn

onafhankelijkheid in wezen kan hij veilig stellen door waarborgen te treffen. Zijn onafhankelijkheid in schijn ligt gecompliceerder. Ik denk dat het onmogelijk is voor de externe accountant, om alle feiten en omstandigheden te vermijden die dusdanig suggestief zijn, dat een goed geïnformeerde derde de objectiviteit van de accountant in twijfel zou kunnen trekken.

− Zolang er geen problemen zijn bij een cliënt waar de externe accountant de interne en externe audit uitvoert, zal het maatschappelijk verkeer zich over deze combinatie niet direct druk maken. Dit ligt anders wanneer de cliënt negatief in het nieuws komt, doordat er bijvoorbeeld fraude is gepleegd. In dat geval zal ook de

accountantsorganisatie negatief in het nieuws komen. De accountantsorganisatie zal zich nu zowel voor de interne als voor de externe auditwerkzaamheden moeten verdedigen. Het maatschappelijk verkeer zal deze situatie vergelijken met de boekhoudschandalen van begin deze eeuw. In dat geval zal het vertrouwen van het maatschappelijk verkeer in het accountantsberoep dalen tot een dieptepunt. Dit scenario moet mijns inziens te allen tijde voorkomen worden.