In dit onderzoek stond de vraag “Hoe werken overheid, bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld samen aan het verduurzamen van Amsterdam?” centraal. Voor het beantwoorden van deze vraag is gekeken naar de toekomstvisie van zowel overheidsactoren als
bedrijfsactoren en het maatschappelijk middenveld ten aanzien van een duurzaam Amsterdam. Ook is onderzocht welke rol overheid, ondernemers en maatschappelijk
middenveld voor zichzelf en voor anderen zien weggelegd in het realiseren van een duurzaam Amsterdam. Verder is gekeken welke condities de gemeente Amsterdam als
overheidsinstantie creëert om de ontwikkeling van groene daken in Amsterdam te stimuleren.
Op deze vragen is antwoord gegeven door het uitvoeren van een case study waarbij
een netwerk gericht op de ontwikkeling van duurzame, multifunctionele daken, Amsterdam
Rooftop Solutions (kortweg Rooftop), de casus vormde. Om deze casus te onderzoeken zijn
semi-gestructureerde interviews gehouden met actoren die een rol spelen binnen Rooftop. Dit zijn overheidsactoren, bedrijfsactoren en een actor werkzaam in het maatschappelijk
middenveld. Ook is een beleidsanalyse uitgevoerd om te kijken welke beleidsdoelstellingen de gemeente Amsterdam heeft ten aanzien van het verduurzamen van de stad.
Duidelijk is geworden dat Rooftop door betrokkenen op verschillende manieren wordt
gedefinieerd, maar dat geconcludeerd kan worden dat Rooftop momenteel voornamelijk als flexibel netwerk functioneert. Er bestaat geen vaste structuur en er is geen sprake van een vaste rolverdeling onder betrokken partijen. Rooftop is een netwerk waarbinnen elke betrokkene op eigen initiatief ideeën voor projecten kan opperen. Ook wordt Rooftop van buitenaf, bijvoorbeeld door particulieren, benaderd. Bijvoorbeeld wanneer een particulier zijn of haar dak wil “vergroenen”, maar niet precies weet hoe dit aan te pakken. Zowel interne initiatieven als initiatieven van buitenaf worden binnen het netwerk gecommuniceerd waarna de partijen die de hiervoor geschikte kennis en ervaring in huis hebben en geïnteresseerd zijn om hieraan mee te werken dit oppakken. Dit kunnen zowel gemeentelijke partijen als
bedrijfspartijen of partijen uit het maatschappelijk middenveld zijn. Deze huidige invulling van het initiatief wordt officieus ‘Rooftop Light’ genoemd.
Omdat Rooftop als dynamisch netwerk functioneert wordt door verschillende
betrokkenen aangegeven dat er nog altijd wordt gezocht naar de juiste balans tussen structuur en flexibiliteit. Hier speelt mee dat visies over dit onderwerp tussen de betrokken partijen
De één ziet Rooftop graag gestructureerder, terwijl een ander een flexibel, dynamische netwerk wenst.
Voortbordurend op de vormgeving van Rooftop kan worden uitgelicht dat dit netwerk
is gebaseerd op persoonlijke relaties. Dit is zowel de waarde als een risico van deze samenwerkingsvorm. Het grootste deel van de betrokken partijen ervaart de onderlinge relaties als goed en geeft aan dat dit het resultaat is van een intensieve investering in de opbouw van onderling vertrouwen en goede communicatie. Dat Rooftop is gebaseerd op persoonlijke relaties maakt dat het contact tussen partijen laagdrempelig is; men kan elkaar op de mobiele telefoon bellen, ook wanneer het al het einde van de middag of begin van de avond is. Echter, het opbouwen van dergelijke relaties kost zeer veel tijd, energie en
communicatie. Hiernaast is continuïteit in een dergelijke vorm van samenwerken van groot belang. Hier zit ook het risico van deze manier van samenwerken. Zo kan het zijn dat een individu als vertegenwoordiger van een partij het netwerk verlaat, omdat diegene
bijvoorbeeld een andere baan krijgt. Een eventuele nieuwe opvolger heeft deze bestendige persoonlijke relaties (nog) niet. Hier is overigens (nog) geen sprake van binnen Rooftop. Ook wordt aangegeven dat er een zekere mate van professionaliteit moet zijn. Sommige partijen kunnen het nu eenmaal beter vinden met elkaar dan anderen wat weleens tot irritaties kan leiden. Om dit te voorkomen is een bepaalde mate van professionaliteit van groot belang.
De wens van Rooftop is het ontwikkelen van een nieuwe manier van samenwerken. Dit betekent samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en het maatschappelijk
middenveld met als doel het verduurzamen van Amsterdam door de ontwikkeling van duurzame, multifunctionele daken. Deze samenwerking houdt in dat onderling kennis en inzichten worden gedeeld en dat gebruik wordt gemaakt van elkaars netwerk waardoor er een groter bereik ontstaat om de samenleving als geheel te activeren en de boodschap van het belang van duurzame daken over te brengen.
Hoewel Rooftop geen vaste rolverdeling hanteert, kunnen bepaalde rollen aan gemeente, bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld worden toegeschreven. Zo functioneert de gemeente voornamelijk als financier, beleidsmaker en de partij die
communiceert met de politiek. Ook vervult de gemeente een publieke functie door het goede voorbeeld te geven door daken van gemeentelijke gebouwen in de stad te “vergroenen”. Verder kan de gemeente een faciliterende functie vervullen door initiatieven vanuit het bedrijfsleven, maar ook vanuit het maatschappelijk middenveld en individuele burgers, te ondersteunen.
Zo geeft de gemeente zelf aan dat het makkelijker moet worden om subsidie voor duurzame initiatieven aan te vragen. Ook wordt er momenteel gesproken over het beschikbaar stellen van de groengelden voor ondernemers. Nu kunnen deze alleen nog worden aangevraagd door overheidsinstellingen. In dit opzicht wil de gemeente dus meer ondersteuning aanbieden aan ondernemers die actief bijdragen aan het verduurzamen van Amsterdam.
Het bedrijfsleven kan hiernaast bijdragen aan een publiek-privaat
samenwerkingsverband als Rooftop door haar praktische ervaring, technisch-inhoudelijke kennis en eigen netwerk. Zo zijn er bij Rooftop ondernemers betrokken die veel in contact komen met particulieren die een duurzaam dak willen laten aanleggen. Deze ondernemers staan in dit opzicht dichter bij wat er in de stad gebeurt. Deze rollen worden door zowel overheidsactoren, bedrijfsactoren en het maatschappelijk middenveld toegeschreven aan ondernemers binnen Rooftop.
Naast gemeente en bedrijfsleven zijn er binnen Rooftop twee stichtingen actief. Deze betrokkenen vanuit het maatschappelijk middenveld functioneren als onafhankelijke partij zonder commercieel belang. De geïnterviewde actor van één van deze stichtingen geeft aan dat deze partij hierdoor goed als coördinerende partij zou kunnen functioneren. Echter, een coördinerende rol wordt momenteel aan niemand toegeschreven vanwege de zeer losse structuur die Rooftop tekent. Wat een dergelijke stichting kenmerkt is laagdrempeligheid. Deze is makkelijk te benaderen voor bijvoorbeeld particulieren die een initiatief willen opzetten op het gebied van duurzaam daken. Deze stichting kan hen vervolgens begeleiden. Bijvoorbeeld bij het aanvragen van vergunningen of subsidies. Hiernaast draagt het
maatschappelijk middenveld bij aan Rooftop door haar grote netwerk en kennis in te zetten.
Duidelijk wordt dat Rooftop drijft op een gezamenlijke ambitie van gemeente,
bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld. Deze ambitie is het “vergroenen” van het Amsterdamse daklandschap. Dit wil men realiseren in een innovatief samenwerkingsverband welke is gebaseerd op gelijkwaardige, horizontale deelname van verschillende partijen. Echter, een dergelijke samenwerking is complex en wordt soms als onoverzichtelijk en rommelig ervaren.
Zo blijft men op zoek naar een balans tussen flexibiliteit en structuur. Maar, zo is
iedereen het met elkaar eens, deze nieuwe manier van samenwerken gebaseerd op
gelijkwaardige deelname van partijen is noodzakelijk om Amsterdam te bestendigen tegen de huizenhoge klimaatopgaves waar Amsterdam nu en in de toekomst mee te maken heeft.