Boezems Kinderdijk: niet alleen een Natura 2000-kroonjuweel 1 Werelderfgoed en panorama Kinderdijk: kernkwaliteiten en ambitie

De molens, boezems en gemalen van Kinderdijk zijn van grote betekenis als historisch- waterstaatkundig ensemble en als Hollands cultuurlandschap bij uitstek. Het ensemble van 19 molens, twee Lage Boezems en twee Hoge Boezems vormen een icoon van het vernuft van het Nederlandse waterbeheer door de eeuwen heen. Kernkwaliteiten van dit werelderfgoedcomplex zijn, naast de molens en boezems, vooral ook de zichtlijnen van en naar het complex Kinderdijk. Door een verbinding te leggen tussen historisch en hedendaags waterbeheer wordt de kwaliteit van het complex versterkt. Het watersysteem wordt zodoende zichtbaar en begrijpelijk gemaakt voor bezoekers van dit bijzondere erfgoed. Het panorama reikt in oostelijke richting langs de polders en waterlopen. De donk van Schoonenburg wordt hier ook toe gerekend.

De ambitie voor het gebied is: behouden en versterken van de kwaliteiten van het werelderfgoedcomplex Kinderdijk door:

- Het in stand houden van de samenhang tussen alle onderdelen van dit ensemble: molens/gemalen, boezems, waterlopen, open polders, poldergrenzen, kavelstructuur.

- Het behouden en versterken van de zichtlijnen van en naar het complex Kinderdijk door het bewaren van de openheid in het gebied.

Deze ambitie is vastgelegd in de gebiedsvisie Werelderfgoed Kinderdijk (H+N+S en Beek&Kooijman, 2013).

9.3.2 Gaan Werelderfgoed en Natura 2000 samen?

De status van Werelderfgoed en de status van Natura 2000-gebied en wat ervoor nodig is deze te behouden gaan in principe goed samen. Geen van de geformuleerde instandhoudingsmaatregelen ten behoeve van de Natura 2000-instandhoudingsdoelstellingen zouden, voor zover nu kan worden voorzien, in hoeven te grijpen in op de kernkwaliteiten van het werelderfgoed: de zogenaamde “outstanding values”. Conform Unesco-beleid mogen deze values niet gewijzigd c.q. aangetast worden.

Hooguit is er een mogelijke spanning tussen cultuurhistorie en natuurdoelen voor de instandhoudingsmaatregelen waarbij pioniermoeras wordt aangelegd in Polder Nieuw-Lekkerland en in Polder Blokweer. Vanuit cultuurhistorie mogen namelijk noch de poldergrenzen, noch de kavelstructuur, noch de openheid worden aangetast. Die huidige polderstructuur is onderdeel is van de "outstanding values". Pioniermoeras is een relatief open vegetatie met relatief lage begroeiing van ruigte- en zeggenvegetaties en verschilt daarmee qua beeld wel duidelijk van dat van de hoog opgaande rietmoerassen in beide Hoge Boezems. Dichtgroeien met opgaande begroeiing van het pioniermoeras is vanuit het ecologisch functioneren ervan ook ongewenst en zal middels inrichting en beheer worden voorkomen.

Bij het opstellen van de inrichtingsplannen voor de natuurblokken binnen Polder Blokweer en Polder Nieuw-Lekkerland zal zorgvuldig rekening worden gehouden met de “outstanding values" die Boezems Kinderdijk als geheel tot Werelderfgoed maken. Daarom zullen de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk, bureau Cultuurhistorie en Vrije Tijd van de provincie en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed betrokken worden bij het opstellen van de inrichtingsplannen.

10

REFERENTIES

 Bieren, P., A. Clements & A. Stip, 2013. Broedvogels Boezems Kinderdijk 2012.. NVWA-rapport 2013-01. Natuur- en Vogelwacht ‘de Alblasserwaard’, Papendrecht

 Bijleveld, F., M. Zevenbergen, R. Abma & R. Berkers, 2007. Gebiedsvisie polder Blokweer. Den Hâneker en Stichting Recreatie, Kennis- en Innovatiecentrum. In opdracht van Stichting

Werelderfgoed Kinderdijk

 Bruderer & Komenda-Zehnder, 2005. Einfluss des Flugverkehrs auf die Avifauna  De Jong, B., 2013. Hoge Boezem van de Overwaard: ecologische waterkwaliteit en

herstelmaatregelen. In opdracht van Natuur en Vogelwacht “De Alblasserwaard”  DHV, 2008. Voortoets Waterbeheerplan 2010-2015, i.o.v. Waterschap Rivierenland

 DHV, 2012. Watersysteemanalyse Kinderdijk, Boezemfunctie i.c.m. ruimte voor Natura 2000- en KRW-doelen

 Meulenbroek, J. & R. Goderie, 2004. Beheerplan Hoge Boezems Kinderdijk. Ecologisch

Adviesburo Meulenbroek & Adviesbureau Goderie. In opdracht van Hoogheemraadschap van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden

 Gemeente Alblasserwaard, 2006. Bestemmingsplan Alblasserdam

 Gemeente Molenwaard, 2013. Bestemmingsplan Buitengebied Nieuw-Lekkerland, 26 maart 2013  Gemeente Nieuw-Lekkerland, 2012. Ontheffing afbranden riet 2013

 H+N+S & Beek en Kooijman, 2013. Gebiedsvisie Kinderdijk. In opdracht van Stichting Werelderfgoed Kinderdijk

 Krijgsveld et al, 2008, Verstoringsafstanden van vogels op land en water in binnen- en buitenland  KNVvL, 2004, Gedragscode voor de Recreatieve luchtvaart en Gedragscode Ballonvaart

 Leijzer, T.B., J.S. Peters & M. van Breugel, 2006. Visstandbeheerplan voor het boezemstelsel van de Overwaard 2006-2015. Sportvisserij Nederland. In opdracht van Visstandbeheercommissie Alblasserwaard en Vijfheerenlanden

 Ministerie van LNV, 2006. Natura 2000 doelendocument – Hoofddocument en Bijlagendocument. Verkrijgbaar via www.rijksoverheid.nl/.

 Ministerie van LNV, 2008. Profielendocument Krakeend

 Provincie Zuid-Holland, 2011, Toetsing veiligheid keringen dijkringgebied 16  Provincie Zuid-Holland, 2013, Eigenarenkaart

 Provincie Zuid-Holland, 2013a. PAS-gebiedsanalyse Natura 2000 Boezems Kinderdijk

 Reijnen M.J.S.M. & R.P.B. Foppen. 1991. Effect van wegen met autoverkeer op de dichtheden van broedvogels

 Reijnen M.J.S.M. & R.P.B. Foppen. 1991. Effect van wegen met autoverkeer op de dichtheden van broedvogels (hoofdrapport). IBN-rapport 91/1.DLO-Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek, Leersum

 Slagboom, R. & A. Stip, 2010. Onderzoek naar het gebruik van foerageergebieden in de Alblasserwaard en Krimpenerwaard. Ongepubliceerd rapport NVW Alblasserwaard en NVW Krimpenerwaard

 ’t Lam, N. & P. Vugteveen, 2011. Juridisch doolhof: Beschermde waarden in Natura 2000- gebieden. Vakblad Natuur, Bos en Landschap mei 2011: 24-25

 Unie van Waterschappen, 2012. Gedragscode Flora- en faunawet voor waterschappen  Visstandbeheercommissie Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, zonder jaar. Factsheet Hoge

Boezem van de Nederwaard

 Winden, J. van der & R.M.G. van der Hut, 2004. Moerasvogels in De Venen: Bepaling van streefwaarden en oppervlaktes moeras voor prioritaire soorten. Bureau Waardenburg bv (rapport 04050). In opdracht van Vogelbescherming Nederland

 Waterschap Rivierenland, Peilbesluit Alblasserwaard, november 2009

 Waterschap Rivierenland, 2011. Voorstel College van Dijkgraaf en Heemraden van 24 maart 2011 inzake tijdelijke peilwijziging Polder Blokweer

 Waterschap Rivierenland, Waterbeheerplan 2010 – 2015  Waterschap Rivierenland, 2007. Vaarwijzer Alblasserwaard

 Witteveen+Bos, 1996. Integraal rapport verontreinigingssituatie waterbodem en rietlanden Hoge Boezem van de Nederwaard te Kinderdijk

Geraadpleegde websites:

www.alblasserdam.nl (geraadpleegd op 11 juli 2013) www.dekrom.info (geraadpleegd op 1 juli 2013) www.hoorwijzer.nl (geraadpleegd op 22 augustus 2013) www.kinderdijk.nl (geraadpleegd op 27 juni 2013)

www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/gebiedendatabase (geraadpleegd op 1 juli 2013) www.sportvisserijnederland.nl (geraadpleegd op 1 juli 2013)

www.wandelnet.nl (geraadpleegd op 1 juli 2013) maps.google.com (geraadpleegd op 1 juli 2013)

11

VERKLARENDE WOORDENLIJST