Onderstaand volgt de beschrijving van de ondernemingen met de activiteiten en achtergronden van de outsourcingstrajecten. Onderstaande volgorde van de ondernemingen is op basis van grootte (volgens de Europese Commissie gehanteerde SME definitie) en is oplopend voor wat betreft grootte (van klein naar middelgroot).
4.4.1 Organisatie A
Organisatie A is een in het midden van het land gevestigde meubelfabriek. Het bedrijf ontwerpt, produceert en verkoopt exclusieve designmeubelen waaronder bankstellen en fauteuils. De ontwerpers zijn gecontracteerd om exclusief voor organisatie A meubelen te ontwerpen. De verkoop van de meubelen geschiedt in Nederland via een aantal exclusieve Nederlandse meubelzaken. In België, Duitsland en de Verenigde Staten vindt de afzet plaats door middel van agenten. De meubelen worden in eigen huis geproduceerd, maar een deel van het productieproces is uitbesteed. Het uitbestede deel betreft de productie van de romp van de bank en het stikken van de bekleding. Organisatie A heeft
38
negenenveertig werknemers in dienst en heeft over boekjaar 2010 een omzet van zes miljoen euro gerealiseerd.
Volgens de Europese Commissie SME definitie is deze meubelfabrikant een kleine onderneming. Organisatie A wordt bestuurd door een directeur die minderheidsaandeelhouder (33%) is. Het management team van organisatie A bestaat uit een directeur, een hoofd productie en een controller. In deze case is het outsourcen van het stikken onderzocht. Het stikken van de bekleding is een arbeidsintensieve activiteit en de hoeveelheid stikwerk is geheel afhankelijk van de hoeveel verkochte banken en stoelen. Er kan niet op voorraad worden “gestikt”, omdat de bekleding die gestikt moet worden per meubel varieert. De klant kan namelijk kiezen uit vele soorten stof of leer en uit talrijke modellen meubelen. De verkoop van meubelen varieert gedurende het seizoen en is conjunctuur gevoelig. Dit betekent dat deze afdeling in drukke tijden soms moet overwerken en in rustige perioden soms te weinig werkt heeft. Om deze pieken in de stikkerij op te vangen heeft organisatie A ervoor gekozen het stikken van de bekleding gedeeltelijk uit te besteden. In rustige perioden doet organisatie A het stikwerk van de bekleding zelf, maar zodra het drukker wordt besteed men deze activiteit uit. Op deze manier behoudt organisatie A de kennis om het stikwerk zelf te blijven doen, maar is flexibel om de pieken in de productie op te vangen. Het bedrijf staat bekend om zijn hoge kwaliteit meubelen en dat betekent dat het uit te besteden stikwerk aan dezelfde hoe kwaliteitseisen moet voldoen. Om te borgen dat het uitbestede stikwerk eveneens aan de hoge kwaliteitseisen voldoet heeft de onderneming met verschillende bedrijven “proef gedraaid”. Ook heeft organisatie A de productielocatie bezocht om zo een goed beeld te krijgen van de kwaliteit van het bedrijf. Het hoe van het besluitvormingsproces van outsourcen van het stikwerk is onderzocht in deze case.
4.4.2 Organisatie B
Organisatie B is een in het Noorden gevestigde onderneming dat hoogwaardige producten maakt van hoogwaardige metalen zoals ketels voor de petrochemische en farmaceutische industrie. De klanten van organisatie B zijn in de regel grote internationale concerns die gevestigd zijn over de hele wereld. Om deze klanten te mogen bedienen moet het bedrijf voldoen aan zeer hoge kwaliteitseisen. Organisatie B heeft zeventig werknemers in dienst en realiseert jaarlijks een omzet van negen miljoen euro. Volgens de Europese Commissie gehanteerde SME definitie is deze onderneming op basis van het aantal werknemers een middelgrote onderneming. Organisatie B wordt bestuurd door een directeur die 100% aandeelhouder is. Het managementteam van organisatie B bestaat uit een directeur, een hoofd productie, een hoofd bedrijfsbureau en een controller.
In deze case is het outsourcen van montagewerkzaamheden onderzocht. Door de sterke toename van orders had organisatie B een tekort aan goed gekwalificeerd personeel om deze orders op tijd uit te voeren. Aangezien in de branche van organisatie B hoogwaardig opgeleid personeel schaars is, het werven en het opleiden van personeel veel tijd en geld kost heeft organisatie B besloten om de montageactiviteiten van ketels te outsourcen.
39
Organisatie B fabriceert voornamelijk ketels en deze ketels werden door de onderneming zelf, nadat zij in de fabriek gemaakt zijn, ter plaatse geïnstalleerd. Dit is een zeer arbeidsintensief traject dat veel tijd in beslag neemt, te meer omdat deze productielocaties over de hele wereld verspreid staan. De ketel moet veelal worden geïnstalleerd in een bestaande fabriek. Dat houdt meestal in dat de “oude” leidingen, die in verbinding staan met de ketel, moeten worden aangepast. Het monteren van ketels kost organisatie B veel tijd en manuren. Echter de montage van een ketel moet zeer zorgvuldig gebeuren, omdat de risico’s groot zijn indien de installatie niet goed gebeurt. Organisatie B is verantwoordelijk voor de juiste installatie van de ketel en tevens aansprakelijk indien er problemen ontstaan als gevolg van een onjuiste installatie. Dat betekent dat het outsourcen van de montage van ketels alleen kan worden gedaan door een bedrijf dat aan dezelfde hoge kwaliteitseisen voldoet. Dit is een belangrijk aspect geweest bij de keuze welke onderneming de montageactiviteit voor organisatie B zou mogen verrichten.
4.4.3 Organisatie C
Organisatie C is een familiebedrijf dat is gevestigd in het noorden van het land. Het is een regionale houthandel met daarnaast een landelijk opererend productiebedrijf. De aandelen zijn in het bezit van de directie. De directie bestaat uit een algemene directeur en een productiedirecteur. Voorts bestaat het managementteam uit een chef van de productieafdeling en een administrateur. Organisatie C heeft vijftig werknemers in dienst en de jaaromzet bedraagt twaalf miljoen euro. Volgens de Europese Commissie gehanteerde SME definitie is organisatie C op basis van omzet en aantal werknemers een middelgrote onderneming.
Het productiebedrijf bewerkt hout tot onder andere kozijnen en deuren. Tot voor kort werden alle productiewerkzaamheden in eigen huis uitgevoerd. In de praktijk betekende dat organisatie C vaak kleine series en specialistisch werk uitvoerde. Evenwel betekent kleine series veel tijdverlies tussen de series. Dit tijdverlies (en dus hoge kosten) kon organisatie C meestal niet verdisconteren in de prijs. Hetzelfde gold ook voor specialistische bewerkingen, waarbij het moeilijk vooraf kunnen calculeren van de kostprijs een extra reden was om deze activiteit te outsourcen. Om de efficiency te vergroten heeft organisatie C gekozen voor productie van kozijnen en deuren in grote series. Dit betekent dat kleine series en moeilijke bewerkingen worden uitbesteed. In deze case is het outsourcen van de productie van toogkozijnen onderwerp van het onderzoek geweest. Het maken van toogkozijnen is specialistisch werk dat zeer arbeidsintensief is en snel kan leiden tot grote (uren)overschrijdingen. Deze overschrijding heeft eveneens in 2010 plaatsgevonden en leidde tot een fors verlies. Het verlies op deze opdracht en de keuze van het bedrijf voor meer efficiency in het productieproces heeft geleid tot de beslissing om de specialistische houtproductiewerkzaamheden te outsourcen.
Het besluitvormingsproces over het outsourcen van de productie van toogkozijnen is onderwerp van het onderzoek geweest.
40
4.4.4 Organisatie D
In de 19e eeuw vestigde de oprichter zich als banketbakker in een stadje in het noorden van het land. Het bedrijf ontwikkelde zich tot luxe suikerbakkerij en eind 19e eeuw werd de stap gezet naar een industriële suikerwerkfabriek. Door deze zoetwarenfabrikant worden een aantal soorten pepermunt gemaakt, maar daarnaast vruchtenhartjes, hoesttabletten, salmiak en pastilles. Het totale productassortiment bestaat uit vijfendertig verschillende snoepjes met vierhonderd verpakkingsvariaties. De klanten zijn voornamelijk grote retailers en worden veelal onder private label verkocht. De zoetwaren worden geëxporteerd naar meer dan twintig verschillende landen, maar het grootste afzetgebied is Nederland. Het bedrijf heeft een omzet van meer dan tien miljoen euro en heeft zestig werknemers in dienst. Volgens de Europese Commissie gehanteerde SME definitie is deze onderneming op basis van het aantal werknemers en omzet een middelgrote onderneming. Organisatie D is een bedrijf waarvan de aandelen in bezit zijn van de familie, maar de algemene directeur is geen familie en is geen aandeelhouder is. Behalve een algemene directeur bestaat het managementteam uit een hoofd productie en een controller.
Organisatie D heeft zes productielijnen voor de productie van de verschillende zoetwaren met daarop aansluitend een aantal verpakkingslijnen om de producten te verpakken. Organisatie D heeft een grote variatie aan verpakkingen, maar een beperkt aantal verpakkingsmachines. Organisatie D heeft gekozen om niet te investeren in nieuwe verpakkingsmachines én nieuwe huisvesting. Hierdoor was organisatie D gedwongen een deel van de verpakkingsactiviteiten te outsourcen. Van de verpakkingsactiviteiten zijn de verpakkingen van nieuwe producten en bestaande producten met nieuwe verpakkingen uitbesteed. Eén van de producten waarvan het outsourcen van de verpakkingsactiviteit heeft plaatsgevonden is het pepermuntje. Dit product is nu verkrijgbaar in een “single pack” en wordt vaak door de horeca gebruikt. Voor deze manier van verpakken (ieder pepermuntje in een aparte verpakking) is een andere verpakkingslijn en aangepaste machines nodig. Organisatie D heeft ervoor gekozen om deze specifieke manier van verpakken te outsourcen. Het besluitvormingsproces over het outsourcen van deze verpakkingsactiviteit is onderwerp van dit onderzoek geweest.
4.4.5 Organisatie E
Organisatie E oefent haar activiteiten uit in de vleesverwerkende industrie. Het bedrijf bestaat vijftig jaar en is gevestigd in het oosten van het land. Organisatie E produceert vleesproducten, zowel koelverse als diepvries vleesproducten. De producten worden verkocht aan grote retailers, zoals Superunie en Albert Heijn, maar tevens aan instellingen en horeca. Eén van de best verkopende producten is de voorverpakte gehaktbal. De laatste jaren heeft organisatie E ook vleesvervangende producten in het assortiment.
41
De afzet van de producten geschiedt hoofdzakelijk in Nederland, maar de producten worden tevens geëxporteerd naar Engeland, Duitsland, België en Frankrijk.
Organisatie E heeft tweehonderdvijftig werknemers in dienst en een jaaromzet van zestig miljoen euro per jaar. Organisatie E voldoet niet helemaal aan de EU SME definitie. De omzet is hoger dan de vijftig miljoen euro, maar organisatie E voldoet wel aan de overige kenmerken (aantal werknemers en balanstotaal) van de EU definitie van een SME. Bovendien heeft de wijze van aansturing de kenmerken van een SME. De directie wordt gevoerd door een algemene directeur (en tevens minderheidsaandeelhouder) en een financiële directeur. Het management team bestaat uit de directie, een productie manager, een hoofd logistiek en een hoofd verkoop. Op basis van voorgaande argumenten en feiten is organisatie E voldoende representatief voor een middelgrote SME.
Het onderzochte outsourceproject heeft betrekking op het transport van diepvriesproducten. In het verleden werd het transport van de verkochte producten aan de klanten met eigen vrachtauto’s en chauffeurs gedaan. Enkele jaren geleden heeft men besloten het transport van de versproducten te outsourcen vanwege de hoge eisen van het vervoer van verse vleesproducten. Het transport van diepvriesproducten werd door organisatie E nog zelf uitgevoerd. De reden om diepvriesproducten te outsourcen was gelegen in het feit dat het wagenpark (zeven vrachtauto’s) verouderde. Het bedrijf moest investeren in nieuwe vrachtauto’s. Daarnaast nam de verkoop van diepvriesproducten af en daarmee het transport. Ook eiste klanten aflevering op minder courante tijden (’s nachts). Snelle ontwikkelingen in de logistieke branche zoals systemen als “track and trace” en afhandeling van pakbonnen vereist permanente investeringen in automatisering. Er waren dus voldoende redenen om het outsourcen van transport van deze activiteit te overwegen. De directie was de initiator van het project en heeft de uitwerking van het idee gedelegeerd aan de werkgroep Transport. De werkgroep bestond uit het hoofd van de productie, het hoofd van de verkoop en het hoofd logistiek. Het besluitvormingsproces over het outsourcen van het transport van diepvriesproducten is onderwerp van het onderzoek geweest.
42
Onderstaand wordt een tabel gepresenteerd waarin de kenmerken van de verschillende organisaties zichtbaar zijn.
Organisatie A B C D E
Branche Meubelen Metaal Hout Zoetwaren Vlees
Omzet in euro’s 6 miljoen 9 miljoen 12 miljoen > 10 miljoen 60 miljoen
Aantal werknemers 49 70 50 60 250
SME definitie Klein Middel groot Middel groot Middel groot Middelgroot
Familiebedrijf Nee Ja Ja Ja Nee
Aantal directieleden 1 1 2 1 2
Outsourcen van Stikkerij Montage activiteiten Productie van kozijnen Verpakkings- Werkzaamheden Transport van diepvriesproducten Belangrijkste reden van het outsourcen
Het verhogen van de flexibiliteit in productie
Personeels tekort Rendement
Verhogen
Niet zelf te hoeven investeren
Niet zelf te hoeven investeren
Impact van het Outsourcen
43
5. Resultaten en analyse
5.1 Inleiding
Het doel van dit hoofdstuk is het presenteren en analyseren van de empirische onderzoeksresultaten op basis van de afgenomen interviews en enquêtes van de vijf organisaties met als doel een diepgaand inzicht te verkrijgen in het besluitvormingsproces outsourcen in het SME segment. De resultaten en analyse van het empirische onderzoek zal een belangrijke bijdrage leveren aan het beantwoorden van de algemene onderzoeksvraag en deelvragen. In paragraaf 5.2 zijn de interviews met de stakeholders uitgewerkt en worden de resultaten uit de interviews gepresenteerd en geanalyseerd. De enquêtes en stellingen worden in paragraaf 5.3 getoond en geanalyseerd.