Als Maatje kun je beschermingsbewindvoerders, mentoren of curatoren tegenkomen. We zullen hier aangeven wat deze hulpverleners doen. Het is belangrijk je te realiseren dat de beschermingsbewindvoerder een totaal andere is dan de Wsnp‐bewindvoerder. Wordt iemand begeleid in een aanloop naar de Wsnp dan is het belangrijk om hier aandacht aan te besteden. Het komt namelijk zelfs voor dat iemand met een
beschermingsbewindvoerder wordt toegelaten tot de Wsnp. Deze persoon heeft op dat moment dus twee bewindvoerders!
BESCHERMINGSBEWIND18
Voor wie?
Bewind is voor mensen die hun financiële zaken niet zelf kunnen regelen. De bewindvoerder neemt beslissingen over het geld en de goederen van de betrokkene. Wie onder bewind staat, blijft
handelingsbekwaam. Hij mag dus nog wel zelfstandig rechtshandelingen verrichten. Sinds 1 januari 2014 is het mogelijk dat een bewind wegens verkwisting of het hebben van problematische schulden wordt uitgesproken, het zogenaamde schuldenbewind. Dergelijke bewinden worden gepubliceerd in het openbare curatele‐ en bewindregister19.
Hoe aan te melden?
Om iemand onder bewind te (laten) stellen, moet wel eerst een aanvraag worden gedaan bij de kantonrechter.
De volgende personen of instellingen kunnen bewind aanvragen of wijzigen:
de betrokkene zelf
de partner van de betrokkene
familieleden van de betrokkenen tot in de 4e graad
degene die het gezag uitoefent, zoals de voogd als de betrokkene nog minderjarig is
de officier van Justitie. Dit kan alleen in uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld omdat er geen familie meer is.
de instelling waar iemand verblijft
De aanvraag voor beschermingsbewind wordt meestal ingediend door de persoon, die het bewind uiteindelijk zal uitvoeren. Betrokkene mag zelf een bewindvoerder kiezen. Dit kan een familie, bekende of een
professionele bewindvoerder zijn.
18 Bron: www.rijksoverheid.nl
19 https://curateleenbewindregister.rechtspraak.nl/
Als de kantonrechter van mening is dat het verzoek gegrond moet worden geacht, dan zal hij de betrokken persoon onder bewind stellen en een bewindvoerder aanstellen, die het vermogen van de onder bewind gestelde zal gaan beheren.
Taken bewindvoerder
Zodra het bewind door de kantonrechter is ingesteld en een beschermingsbewindvoerder is aangesteld, zal de bewindvoerder alle financiële belangen van zijn cliënt gaan behartigen. Concreet houdt dit in dat de hulpvrager geen zelfstandige beslissingen meer mag nemen ten aanzien van het doen van grotere uitgaven (ofwel
uitgaven, die geen betrekking hebben op voedsel en kleding enzovoorts).
De bewindvoerder moet bij het opstarten van het bewind een lijst van alle goederen van de hulpvrager opstellen: deze boedellijst moet hij bij de griffie van de rechtbank inleveren. Bij onroerende zaken moet de bewindvoerder het bewind laten inschrijven in de openbare registers; dit schrijft de wet hem expliciet voor.
De bewindvoerder moet tevens een beheerrekening openen. Hij zal vervolgens de uitkerende instantie of de werkgever verzoeken de gehele uitkering of het volledige salaris te storten op deze beheerrekening. De hulpvrager zal uiteindelijk wekelijks of maandelijks van deze beheerrekening via de bewindvoerder leefgeld ontvangen op zijn leefgeldrekening. Zijn vaste lasten en schulden alsook grotere uitgaven worden betaald van de beheerrekening via de bewindvoerder.
Zodoende wordt gegarandeerd dat de hulpvrager niet meer in de problemen komt met het betalen van zijn vaste lasten en schulden én zo houdt de hulpvrager een gereserveerd bedrag over om hiervan voedsel en kleding te kopen. Dit zorgt voor overzichtelijkheid en duidelijkheid voor de hulpvrager, waardoor hij niet meer in de verleiding kan komen (te) grote aankopen te doen.
Als er een bovenmatige aankoop (meer dan € 1500) moet worden gedaan, dan moet de bewindvoerder aan de kantonrechter vooraf om toestemming vragen.
Controle op de bewindvoerder
De kantonrechter controleert of de bewindvoerder zijn werk naar behoren uitvoert: de bewindvoerder moet jaarlijks schriftelijk rekening en verantwoording afleggen en de geldstromen toelichten. Verder verstrekken de meeste bewindvoerders een maandelijks mutatie overzicht van de beheerrekening aan hun hulpvrager, zodat zij kunnen controleren of de vaste lasten en overige rekeningen zijn betaald. Of zij geven de hulpvrager online inzage in de banktransacties.
Einde beschermingsbewind
De taak van de bewindvoerder eindigt als zijn benoemingsperiode is verstreken, of als hij overlijdt of failliet wordt verklaard, of als hij zelf onder bewind komt te staan, of als hij door de kantonrechter wordt ontslagen.
Het beschermingsbewind eindigt als de betrokkene (de cliënt) zelf overlijdt, onder curatele wordt gesteld of de periode, waarvoor het bewind is ingesteld, is verstreken.
MENTORSCHAP20
Mentorschap is voor mensen die hun persoonlijke zaken niet meer zelf kunnen regelen. De mentor neemt beslissingen over de verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding van de betrokkene. Iemand die een mentor heeft, blijft handelingsbekwaam.
Ook voor het mentorschap komt de kantonrechter eraan te pas. De betrokkene zelf of zijn familie kan een aanvraag tot mentorschap indienen (zie beschermingsbewind), waarna de kantonrechter de betrokken partijen zal horen en het mentorschap zal uitspreken. De kantonrechter geeft hiertoe een beschikking af, waarin de mentor wordt aangesteld en waarin wordt aangegeven wat de ruimte en de grenzen zijn binnen de
mentorrelatie. Als een familielid wordt aangesteld, zal hem geen financiële beloning worden toegekend. In het geval een vrijwilliger (niet uit de familie) zal worden aangesteld, kan de kantonrechter op verzoek van de vrijwilliger hem een jaarvergoeding toekennen, die de betrokkene dan aan de vrijwilliger moet vergoeden.
Wanneer een van de partijen het mentorschap wil beëindigen, zal hij dit aan de kantonrechter moeten verzoeken.
Het kan zijn dat iemand naast een mentor ook een beschermingsbewindvoerder heeft, zodat de één de persoonlijke en de ander de financiële belangen van de betrokkene behartigt. Dit kan het geval zijn als ondercuratelestelling als een te zwaar middel wordt gezien. Er bestaat geen mogelijkheid om naast de ondercuratelestelling tevens onder bewind te staan en een mentor als begeleider te hebben: een curator behartigt namelijk reeds de financiële en persoonlijke belangen van de curandus.
Een Maatje zal niet snel een hulpvrager krijgen voor wie een mentor is aangesteld. Als iemand niet meer in staat is om beslissingen te nemen over zijn verzorging, verpleging of behandeling. Dan is de kans vrij klein dat hij wel een verzoek doet om door een Maatje te worden begeleid bij zijn financiële handelen.
CURATELE20
Curatele is voor mensen die hun financiële en persoonlijke zaken niet zelf kunnen regelen. Een curator neemt beslissingen over geld, verzorging, verpleging, behandeling of begeleiding van de betrokkene. Iemand die onder curatele staat, is handelingsonbekwaam. Dit betekent dat hij zonder toestemming van de curator geen rechtshandelingen kan verrichten die niet kunnen worden teruggedraaid. Alle lopende ondercuratelestellingen staan in het curatele‐ en bewindregister21.
Voor curatele moet eerst een aanvraag gedaan worden door de betrokkene zelf of naaste familie (zie beschermingsbewind). Nadat de betrokkene door de kantonrechter (na te zijn gehoord) onder curatele is
20 Bron: www.rijksoverheid.nl
21 https://curateleenbewindregister.rechtspraak.nl/
gesteld, benoemt de kantonrechter een curator, die de hulpvrager zal vertegenwoordigen en alle beslissingen voor hem zal nemen. Iemand die onder curatele is gesteld, wordt ook wel een curandus genoemd.
Je kunt de positie van de curator vergelijken met die van de ouders of een voogd bij een minderjarige. Het is zelfs mogelijk dat de kantonrechter een familielid tot curator benoemt. De curator gaat niet alleen over de financiën (zoals bij een beschermingsbewindvoerder), maar ook over de persoonlijke belangen van de curandus en is tevens bevoegd de curandus in rechte te vertegenwoordigen. Bij meerderjarigenbewind blijft de
betrokkene volledig handelingsbekwaam, wat niet het geval is bij ondercuratelestelling. De curator kan bij ondercuratelestelling dus een aankoop of beslissingen van de curandus volledig terugdraaien, dit alles ter bescherming van de curandus.
Evenals bij mentorschap zal een Maatje niet snel een hulpvrager krijgen voor wie een curator is aangesteld.