Beschermen van de innovatie

Uitvindingen en technologische innovaties die ontwikkeld zijn door bedrijven of organisaties worden vaak als waardevolle kennis en als intellectuele eigendom beschouwd die beschermd moet worden door middel van verschillende methodes om in staat te zijn er in de toekomst ook nog inkomsten uit te kunnen vergaren. Voor veel innoverende bedrijven is het beschermen van hun innovaties een belangrijke zaak . Dit omdat de snelheid van imitatie een grote invloed heeft op de duurzaamheid van het concurrentievoordeel van een bedrijf. Het beschermen van deze uitvindingen en innovaties zorgt voor een belangrijke barrière tot imitatie. Dit doordat het voor concurrenten moeilijk maakt de onderscheidende competenties en eigenschappen te kopiëren. Het kan dus geconcludeerd worden dat hoe beter de protectie, hoe groter de barrières tot imitatie en hoe duurzamer het concurrentievoordeel van een bedrijf (Reed & DeFillippi, 1990). Voordat het BikeSecure platform gelanceerd wordt, is het dan ook belangrijk om te onderzoeken hoe de mogelijkheden tot imitatie zoveel mogelijk beperkt kunnen worden.

De volgende methodes zijn er te onderscheiden om innovaties te beschermen:

• Juridische / wettelijke methodes:

o Patenten / octrooien:

Een octrooi is een vergunning van de regering dat het recht verleent om anderen uit te sluiten van het maken, verkopen of het gebruiken van een / jouw uitvinding. De eigenaar van een patent of octrooi krijgt dan ook een wettelijke monopolie (Barringer & Duane Ireland, 2008). Een octrooi of patent heeft echter een beperkte geldigheidsduur. Voorwaarden voor het verkrijgen van een octrooi is dat de uitvinding nieuw moet zijn, niet te voor de hand liggend zijn en industrieel toepasbaar zijn. Het nadeel van deze methode van innovatie bescherming is dat er vaak veel tijd overheen gaat voordat het octrooi verleend wordt en dat de uitvinding openbaar wordt zodra je er octrooi of een patent voor aanvraagt.

o Registratie van industriële ontwerpen:

Ontwerpen / designs hebben te maken met het uiterlijk van het product. Het gaat hierbij dan ook om het beschermen van kenmerken van een product of een onderdeel van een product zoals de vorm, opbouw, structuur of materialen die gekozen zijn vanwege

functionele overwegingen. De overheid beschermt industriële ontwerpen om de creativiteit te stimuleren. Het voordeel van het registreren van industriële ontwerpen is dat het gemakkelijk en relatief goedkoop te registreren is.

o Merkregistratie / trademarks:

Handelsnamen hebben te maken met merkidentiteit. Merken zijn onderscheidende woorden, tekens of andere kenmerken waarvan het doel is in de gedachten van de klant een link te leggen tussen bepaalde goederen of diensten en de producten of de leverancier. Een geregistreerd merk is dan ook een middel waarmee een bedrijf zijn goederen of diensten identificeert en zich onderscheidt van de producten of diensten van andere bedrijven. Geregistreerde merken beschermen bedrijven tegen oneerlijke concurrenten die proberen mee te liften op het succes van een bedrijf. Een nadeel van merkregistratie is dat niet alle innovaties als merk te registreren zijn. Een voordeel is dat het relatief snel en goedkoop te registreren is bij het Benelux Merken Bureau.

o Auteursrecht / copyrights:

Het auteursrecht is een tijdelijke en begrensde monopolie van een schepper van een werk op de exploitatie van dat werk. Onder dit werk vallen letterkunde, wetenschap of kunst. De scheppers van dit werk krijgen de copyrights via rechtswege. Dit betekent dat zij automatisch beschermd worden nadat ze het werk gecreëerd hebben. De auteur heeft het recht om invloed uit te oefenen op het toekomstige gebruik van zijn werk. Opmerkelijk is dat ook software onder auteursrecht valt. Een voordeel van de auteursrechtelijke bescherming is dat je het automatisch verkrijgt. Een nadeel is dat het geen waterdichte bescherming geeft en niet op alle innovaties van kracht is.

o Vertrouwelijkheidovereenkomsten:

In een vertrouwelijkheidovereenkomst wordt er een wederzijdse afspraak gemaakt waarin twee of meerdere partijen formeel op papier verklaren dat zij bepaalde informatie niet naar buiten zullen brengen en er alles aan zullen doen deze informatie niet naar buiten te brengen. Een groot nadeel van dit type bescherming is dat het alleen bescherming biedt tijdens de initiatie en ontwikkelfase van een project. Zodra een uitvinding op de markt gebracht wordt, is de innovatie openbaar en bieden vertrouwelijkheidovereenkomsten weinig tot geen bescherming tegen imitatie door concurrenten.

• Informele methodes:

o Geheimhouding:

De beschermingsmethode geheimhouding is verwant aan de vertrouwelijkheid-overeenkomsten. Het grote verschil is alleen dat bij vertrouwelijkheidovereenkomsten de afgesproken geheimhouding formeel op papier vast gelegd is en bij geheimhouding niet. Dit betekent dat in gevallen van het niet nakomen van de geheimhoudingsafspraak, de benadeelde partij minder juridische poten heeft om op te staan en de bewijslast voor de mondelinge afspraak aan te voeren. Net zoals bij vertrouwelijkheidovereenkomsten biedt geheimhouding weinig bescherming na het in de markt brengen van een product. Een voordeel van geheimhouding is dat de innovatie niet op papier vastgelegd hoeft te worden. Hierdoor is onder andere het recept van Coca Cola nog steeds geheim en nog steeds niet succesvol geïmiteerd.

o Complexiteit van ontwerpen:

Het complex maken van ontwerpen is ook een methode om innovaties te beschermen tegen imitatie. Deze methode werd vooral in de jaren ’80 en begin jaren ’90 veel toegepast om ervoor te zorgen dat apparaten moeilijk te imiteren waren. Zo werden in die tijd veel printplaten opzettelijk met lijm en verf bedekt zodat concurrenten niet achter het ontwerp en onderdelen van het apparaat konden komen zonder hem te beschadigen. En zelfs met beschadigen was het vaak onmogelijk om te achterhalen welke elektronische componenten gebruikt waren.

o Doorlooptijd (lead-time) voordelen:

De doorlooptijd is de tijdsperiode die verstrijkt tussen het moment dat de behoefte naar goederen bepaald is en het moment dat deze behoefte bevredigd is en de goederen beschikbaar zijn. In deze periode kan een bedrijf zijn uitvinding of innovatie geheimhouden. Pas zodra het zijn product of dienst lanceert op de markt, kunnen de concurrenten beginnen met de imitatie ervan. Dit betekent dat jij op dat moment een voorsprong hebt in tijd op je concurrenten om marktaandeel te pakken. Dit worden ook wel de first mover advantages genoemd. Deze methode van bescherming biedt weinig bescherming nadat het product of de dienst op de markt gebracht is.

De inzetbaarheid en beschermingsfactor van bovenstaande beschermingsmethodes verschilt per type innovatie. Howells (2003) heeft een methodiek ontwikkeld die de typen innovaties categoriseert en per categorie adviseert welke methode het meest geschikt is en dus het beste toegepast kan worden. Dit doet hij aan de hand van twee dimensies: de mate van codificatie van de kennis en de tastbaarheid van de output. De geadviseerde beschermingsmethodes zijn als volgt:

Mate van kenniscodificatie Tastbaarheid van de output

Tastbaar: Ontastbaar:

Explicit (gecodificeerd): 1. Patenten en octrooien als primair

mechanisme, gecomplementeerd met auteursrechten, merkregistratie en vertrouwelijkheidovereenkomsten.

2. Auteursrechten als primair mechanisme, gecomplementeerd met merkregistratie en ver-trouwelijkheidovereenkomsten.

Tacit (niet gecodificeerd): 4. Informele beschermingsmethoden

zoals geheimhouding, complexiteit van het ontwerp en doorlooptijd voordelen op concurrenten, gecomplementeerd met ver-trouwelijkheidovereenkomsten en merkregistratie / trademarks.

3. Merkregistratie als primair beschermingsmechanisme, gecomplementeerd door geheimhouding, doorlooptijd voordelen op concurrenten en vertrouwelijkheidovereenkomsten.

Tabel 3: Innovatie beschermingsmethode advies aan de hand van de codificeerbaarheid en tastbaarheid van de innovatie.

Wanneer we het op te richten BikeSecure platform gaan categoriseren in de dimensies van Howells, komen we in het eerste kwadrant uit. Dit omdat de codificeerbaarheid van de kennis hoog (expliciete kennis) is en de output (het platform zelf) tastbaar is. Howells (2003) adviseert dan ook de innovatie te beschermen met patenten of octrooien en daarnaast gebruik te maken van auteursrechten, merkregistratie en vertrouwelijkheidovereenkomsten. Het advies van merkregistratie, auteursrechten en vertrouwelijkheidovereenkomsten zal dan ingezet worden bij het opzetten en uitvoeren van het project. Op het gebied van patenten en octrooieren zal eerst de mate van innovativiteit van het platform als geheel onderzocht worden. Daarnaast zal gekeken worden naar het patenteren van specifieke software onderdelen van het platform (de zogenaamde softwarepatenten).