Belangenbehartiging. Als eerste worden de resultaten van het risico van belangenbehartiging gepresenteerd in tabel 27

TABEL 27

“Zien de accountants het risico van belangenbehartiging?”

Risico Ja, want… Maar…

Belangenbehartiging

Zodra er iemand schade van het advies ondervindt, ga je een onjuiste weergave van de situatie geven. Het risico kan ontstaan, maar dat risico kan ook ontstaan als je alleen advies doet. Het risico is altijd aanwezig, dat de cijfers niet goed worden weergegeven. Of hij nu advies geeft of niet. Er zit wel een risico in, omdat je ook partijdig bent. En dan partij kiest voor de klant en niet voor de bank, terwijl je voor de bank ook een stukje onpartijdigheid moet proberen te waarborgen. Je kunt niet ongebreideld advies gaan geven, zonder te kijken wat de consequenties ervan zijn, of voor de onderneming of voor de andere partijen in de markt. Het risico is wel aanwezig, maar je moet het goed weten te analyseren en weten waar die

verstrengeling zit en hoe je daar uit kan komen. In sommige situaties is het dan beter om het contact te verbreken of een andere partij in te schakelen. Of eventueel arbitrage aan te vragen.

Je moet je wel goed beseffen dat wanneer je een jaarrekening maakt dat het ook bij de bank terecht komt en ook door de bank wordt gebruikt. Dus als je alleen maar het belang van de onderneming in je hoofd houdt en het gaat een keer mis, dan heb je bij de bank wel een flater geslagen.

Als je met de bank of de fiscus aan tafel zit, dan probeer je wel in het voordeel van je klant mee te denken. In die zin ben je niet helemaal

onafhankelijk.

In schijn heb je wel zaken tegen, zoals bijvoorbeeld bij een bankier die gebruiker is van de jaarrekening, als je beide werkzaamheden verricht, en dan ongebreidelde adviezen gaat geven, dan zal de bankier zich eerder afvragen wat hij met een jaarrekening moet en of die niet gekleurd is. Daar moet je wel voorzichtig mee zijn.

In het MKB valt het wel mee, ik schat het risico niet heel erg groot in dat dat gebeurt. In principe ben je er voor je klant. Je adviseert in het voordeel van je klant, dat is je rol. Bij ondernemers groeien bomen vaak tot in de hemel, maar we trekken het wel weer naar het reële toe. Je hebt niet alleen naar de ondernemer toe een verantwoordelijkheid, maar je hebt ook een bepaalde relatie naar de maatschappij toe. Als je dat bij een bank een paar keer doet, hoef je daarna niet meer bij een bank voor een financiering aan te kloppen.

De banken vinden het ook beter, want als een accountant gestructureerd met een klant bezig is, door monitoring van tussentijdse cijfers, de strategiebepaling en het personeelsbeleid goed in kaart brengt. Dan betekent dat voor de bank dat zij een klantenportefeuille hebben, waar de

bedrijfsrisico’s goed beheerst worden en des te minder risico zij hebben en des te beter het is voor hun eigen portefeuille. Ze zijn er erg blij mee. De meeste adviesproducten zorgen ervoor dat de ondernemer de onderneming beter kan runnen. Dat is voor de bank ook beter. Die lopen ook minder risico’s. De accountant is er voor de jaarrekening, maar de AA-er is ook de adviseur.

Wanneer een andere adviseur wordt ingeschakeld, kunnen de bedrijfsrisico’s groter worden doordat die andere adviseurs niet geheel op de hoogte zijn van zaken die zich bij de onderneming afspelen en die zaken niet meenemen in hun advisering.

Je hebt ook vaak met meningsverschillen te maken. Hoe komt jurisprudentie bij de Belastingdienst tot stand, door specifieke gevallen. Over verschillende opvattingen.

Je zult altijd in je achterhoofd houden wat het meest gunstige voor de klant is, maar je kunt niet zomaar de fiscale wetgeving links laten liggen.

Je mag best wel de belangen van de klant behartigen, waarbij je wel bedachtzaam moet zijn op de belangen van anderen. En je moet daar wel een evenwichtige keuze in maken. Zodra

belangenbehartiging omslaat in unfairness, dan moet je wel optreden als accountant.

Ik vind dat dat dus wel kan, beide werkzaamheden uitvoeren, waarbij je een natuurlijke afstand moet bewaren naar de klant. Dus ook niet uit het oog moet verliezen wat de impact kan zijn op anderen van mogelijke keuzes.

Doordat de advisering in het MKB heel anders is dan in het grootbedrijf en de belangen heel anders zijn (kleiner zijn), is het wel mogelijk om beide werkzaamheden uit te voeren in het MKB. De eventuele schade valt in het MKB over het algemeen wel mee. De consequenties zijn in het MKB kleiner.

We hebben niet zoveel te doen met het maatschappelijk verkeer. Je hebt vaak met 1 aandeelhouder te maken, met de bank en met de fiscus; dat is het hele maatschappelijke verkeer. en een beetje misschien met de deponeringsstukken van de kamer van koophandel. Het maatschappelijk verkeer van een MKB-klant is niet relevant.

In het MKB past het niet om het te scheiden, het wordt veel te veeleisend. Het wordt veel te duur en je houdt er geen klant mee vast. Je kunt niet overal een specialist inhuren i.v.m. die kosten.

De accountants geven aan dat dit risico wel aanwezig is in het MKB. Een accountant denkt in het voordeel van een klant, maar houdt de belangen van de andere partijen in zijn achterhoofd. In schijn kan een accountant zaken tegen hebben. Adviezen moeten wel reëel zijn. In het MKB kan een ondernemer niet overal een specialist voor inhuren in verband met de kosten. Het

maatschappelijk verkeer is in het MKB anders dan bij de grote bedrijven, in het MKB meestal één aandeelhouder, de bank, de Belastingdienst en de deponeringsstukken van de Kamer van Koophandel. De eventuele schade valt mee in het MKB en de consequenties zijn kleiner in het MKB dan bij de grote bedrijven. Verder hebben banken er ook baat bij dat een accountant adviezen geeft aan een onderneming en gestructureerd bezig is met een klant, waardoor de bedrijfrisico’s kleiner worden. Andere adviseurs kunnen dingen laten liggen omdat zij niet voldoende op de hoogte zijn van de zaken die zich bij de onderneming afspelen en dat dus niet meenemen in hun advisering aan de ondernemer.

8.2.3 Eigen belang. De resultaten van het risico van eigen belang zijn uiteengezet in tabel 28. TABEL 28

“Zien de accountants het risico van eigen belang?”

Risico Ja, want… Maar…

Eigen belang

Wanneer er sprake is van no-cure no-pay, dan kan het niet. Adviezen die hierop gebaseerd zijn, kunnen niet. Want dan heeft de accountant er belang bij dat die adviezen worden gegeven. Je bent geneigd om de regels soepel uit te leggen of dat beeld kunnen krijgen. Je hoeft het niet eens te doen, maar je kunt het beeld krijgen dat je soepeler bent geweest in de controle. Dat schaadt het imago van jezelf, je kantoor en het vak.

Je moet dit belang heel duidelijk scheiden van het belang van de cliënt. Het gaat er uiteindelijk om dat de cliënt op de goede manier bedient wordt en daarbij mag hij niet zijn eigen belang op de voorgrond laten treden. Mag geen handelingen verrichten die ten nadele van de opdrachtgever zijn. Als je de beroepsregels naleeft dan kun je niet anders, dat houden de accountants dan ook wel in acht.

Ik denk niet dat dit risico erg aanwezig is in het MKB. We zijn niet afhankelijk van 1 of 2 klanten. De bedragen zijn niet zo groot.

Zolang de adviezen niet worden gegeven op basis van no-cure no- pay, geven de accountants aan dat dit risico niet erg aanwezig is in het MKB. Een accountant in het MKB is niet afhankelijk van één of twee klanten en de bedragen zijn niet erg hoog.

8.2.4 Zelftoetsing. De resultaten van het risico van zelftoetsing (tabel 29). TABEL 29

“Zien de accountants het risico van zelftoetsing?” Risico Ja, want… Maar…

Zelfto

etsing Ik denk wel dat dat erg aanwezig is in het MKB. Maar het risico is niet heel erg groot, het kan wel samengaan. Je wilt als persoonlijk-heid niet afgaan. En je doet veel om een klant te werven en je laat de klant ook niet zomaar gaan. Het is wel een spannings-gebied.

Je kunt best een keer het schip ingaan, maar dat moet je voor de klant dan op zien te lossen en de gevolgen daarvan inzien. Als je fouten probeert te verbloemen, 1 ding is zeker, je krijgt er altijd weer mee te maken en dat moet je niet voor je uit schuiven. Ze komen er altijd achter.

De accountant wordt geconfronteerd met mogelijke nadelen van zijn advies, (wanneer hij een fout advies heeft gegeven en daarna wel de jaarrekening moet samenstellen) het advies moet zodanig zijn dat je de opdrachtgever heel duidelijk de risico’s ook laat zien. Een advies waar een ondernemer een beslissing op heeft genomen als dat verkeerd uitpakt het zij zo. Je kunt dan niet anders dan dat gewoon laten zien in de jaarrekening. Accountants geven het ook wel toe wanneer zij een verkeerd advies hebben gegeven. Wanneer er een fout advies is dan moet een accountant dat aanvaarden en een opdrachtgever ook. Dat doen accountants ook, wanneer je dat niet doet, kom je jezelf op termijn tegen.

Het valt wel mee in het MKB. In het MKB ligt het toch wat makkelijker. Het is in principe hetzelfde, maar de gevolgen zijn niet zo groot. Ook voor een bank zijn de gevolgen niet zo groot als het een keer fout gaat.

Ik denk, hoe groter de bedrijven hoe groter het risico. Het wordt allemaal complexer, ook in het MKB wel. Het advieswerk is in het MKB zo doorzichtig, het is door de klant gelijk te toetsen. Hoe complexer het verhaal wordt, hoe moeilijker het is om te toetsen. En dat je dan misschien wat meer scheiding aan moet brengen, het moet wel getoetst kunnen worden.

Ik denk dat je dat op voorhand wel moet onderkennen, zal hier ooit een situatie kunnen ontstaan waar ik last van kan krijgen als ik ook de jaarrekening samenstel. Voordat hij een advies zou geven, moet hij daarbij stil staan, of hij het advies wel zelf kan doen en welke situaties er kunnen ontstaan wanneer een advies niet goed uitpakt.

Bij een accountantsverklaring (groot bedrijf, controleplichtige klanten) kan het niet, omdat je daar veel meer werkzaamheden doet en je eigen werk controleert. Bij een beoordelingsopdracht en samenstellingsopdracht is het veel minder diepgaand.

De risico’s die bij de combinatie jaarrekening en advies aanwezig zijn, zijn minder dan de risico’s die kunnen worden gelopen als het advies van een extern bureau komt.

Het risico van zelftoetsing is wel aanwezig in het MKB geven de accountants aan. Er is een spanningsveld en een accountant wil persoonlijk niet afgaan. Het risico wordt niet erg hoog ingeschat, omdat de adviezen doorzichtig zijn, het MKB niet erg complex is en de gevolgen niet zo groot worden ingeschat, ook voor de belanghebbenden van een onderneming niet. Verder zijn de controleaspecten bij een samenstellings- en beoordelingsopdracht veel minder diepgaand dan bij een controleopdracht geven de accountants aan.

8.2.5 Bekendheid. Hoe de accountants tegen het risico van bekendheid aankijken, is