- 13e Notweg 6;
- 13e Notweg 8;
- Baakmeerdijk 4;
- Baakmeerdijk 5;
- Baakmeerdijk 8;
- Baakmeerdijk 11;
- Baakmeerdijk 12;
- Baakmeerdijk 14;
- Damweg 75;
- Hazeweg 1;
- Hargerweg 4;
- Heereweg 308;
- Heerweg 334;
- Hogerweg 14;
- Houtendijk 9;
- Houtendijk 20;
- Houtjeslaan 53;
- Jaagkade 3;
- Kamperkade 1;
- Kanaaldijk 61;
- Kerkedijk 45;
- Kerkedijk 142;
- Kogendijk 91;
- Kogendijk 103;
- Kogendijk 105;
- Mosterdweg 2;
- Mosterdweg 11;
- Onderweg 23;
- Oosterdijk 1;
- Oudendijk 2;
- Rijksstraatweg (N9) 30;
- Schapenlaan 15;
- Schapenlaan 20;
- Schapenlaan 21;
De Kogendijk dateert van rond 1212. In dat jaar deelde graaf Willem I mee dat hij de dijk tussen Alkmaar en Bergen, waaraan zijn vader Dirk VII, die in 1203 stierf begonnen was, in 1212 had voltooid. Hij had deze dijk gebouwd … "om het water dat over de akkers vloeide en waardoor de oogsten vernield werden, tegen te houden"1).
Met andere woorden, de Koogdijk was een dijk die dwars over de strandvlakte, tussen de strandwal van Alkmaar en de haakwal van Bergen werd gelegd om het zeewater dat vanuit het noorden via de Rekere kwam af te scheiden van het gebied van de Egmonder- en Berger me-ren.
Vermoedelijk waterde het noordelijke gebied hierna af door een spuisluis in deze dijk op de Re-kere2). Tevens diende hij op deze manier als een weg tussen de beide nederzettingen.
Door de aanleg van deze dijk vormde het hele gebied, dat begrensd werd door Bergen, de Lim-mer Zanddijk, de binnenduinrand en de geestgronden bij Alkmaar één grote polder.
In 1563 bracht men een verbinding tot stand tussen de Laat in Alkmaar en de ringsloot van de Egmondermeer door het graven van de Steesloot of Stadssloot.
Hierdoor kon de droogmakerij via Alkmaar op de Schermer afwateren en werd tegelijk de Laat, die vaak vervuild was, doorgespoeld. Deze sloot is nog steeds in de stad aanwezig in de vorm van een kanoroute. Het resultaat was dat de waterbeheersing van bovengenoemde poldereen-heid verstoord werd. Op den duur werd dit gebied dan ook opnieuw in verschillende polders verdeeld3).
In datzelfde jaar werd voor de afwatering van de Bergermeer de Melksloot gegraven, tussen de ringsloot van deze polder en door de Kogendijk naar de Rekere.
Hierdoor waterde deze droogmakerij op de Rekere af en via het stadswater van Alkmaar kon zijn water op de Schermer geloosd worden4). Bij een verlegging van de Kanaalkade is deze Melksloot verdwenen.
De Oosterdijk en de Baakmeerdijk
Deze dateren uit de eerste helft van de 13e eeuw. Het zuideinde van de Oosterdijk werd aan de Kogendijk van 1212 gehecht, het noordeinde van deze dijk ging westwaarts over in de Baak-meerdijk. Bij de aanleg van deze dijk maakte men gedeeltelijk gebruik van de strandwal, waar-door hij half duin en half dijk is. Hij gaat over in de Oude Doodweg van de Zanegeest naar de kerk van Bergen, die later verhoogd, omgedoopt werd tot Kerkedijk5). Oosterdijk en Baakmeer-dijk vormden een bescherming van de Zanegeest tegen het water van de strandvlakte ter plaatse en tegen dat van de Rekere.
De Schapenlaan tot de Klaassendijk, de Klaassen- en Evendijk
De Klaassendijk en de Evendijk, lopende van de Zanegeest in Bergen naar Schoorl dateren uit de eerste helft van de 13e eeuw6). Zij werden gebouwd om het land te beschermen tegen over-stromingen van de destijds nog niet bij Krabbendam afgedamde Rekere, die in verbinding met de Zijpe en de Noordzee stond. Beginnende bij het punt waar de Baakmeerdijk de hoge grond van de Zanegeest raakt, liepen deze dijken noordwaarts tot de Schoorldam, een vroegere
mislukte? afdamming van de Rekere, die ook in deze periode gebouwd moet zijn.
In 1621 en 1648 was de Evendijk in de gemeente Schoorl nog groen, dat wil zeggen later lag er een weg op deze dijk7). Tegenwoordig is de dijk weer groen met een enkele boerderij erlangs.
1) I. Ph.V. van den Bergh. Oorkondeboek van Holland en Zeeland, Amsterdam, 's-Gravenhage. 1864 Dl I. blz. 134.
2) J. Westeberg, Kennemer dijkgeschiedenis, Amsterdam, Londen, 1974, Blz. 48-49.
3) J. Westeberg, Kennemer dijkgeschiedenis, Amsterdam, Londen, 1974, Blz. 53-55.
4) Grote historische Atlas van Nederland, schaal: 1:50000. DI. I, West-Nederland, 1839-1859.
5) Westeberg, Kennemerdijk dijkgeschiedenis, Amsterdam, Londen, 1974, blz. 35 en 118.
6) J. Westeberg, Kennemer dijkgeschiedenis, Amsterdam, Londen, 1974, blz. 123 en 124.
7) Oud archief Schoorl, nr. 28.
In 1763 werd een schutsluisje in de Evendijk gebouwd op de hoogte van de banscheiding tus-sen Schoorl en Bergen, zodat de inwoners van Koedijk naar Bergen en Schoorl konden varen1). In de jaren 1927-1928 werden deze dijken in de gemeente Bergen voorzien van een grindver-harding "aangezien het niet meer mogelijk is daarlangs hooi en mest te vervoeren". In 1952 werden deze dijkgedeelten geasfalteerd2). De Schapenlaan gaat voor een deel over in de Klaassendijk en dateert uit dezelfde periode als deze dijk.
De Kogendijk, de Ooster- en Baakmeerdijk en de Klaassen- en Evendijk, die allen uit de eerste helft van de 13e eeuw dateren, vormen in de eerste plaats een verdedigingssysteem tegen het water van de Rekere die in 1264 in het noorden bij Krabbendam werd afgedamd.
1) Archief van de Aagtdorperpolder nr. 25.
2) Archief oningepoldere landen onder Bergen, nr 104.
Bijlage 6. Literatuurlijst
- Bergmans, W. en A. Zuiderwijk (1986): "Atlas van de Nederlandse Amfibieën en Reptielen"
- Broekhuizen et al (1992): "Atlas van de Nederlandse zoogdieren"
- DLG (2002): "Herinrichting Bergen Egmond Schoorl, 2e uitvoeringsmodule 2003-2006"
- DLG (2005): "Evaluatie 1e uitvoeringsmodule Bergen Egmond Schoorl, Een resultaat om trots op te zijn (concept)"
- Gemeente Bergen (2003): "Conceptnota bermenbeleid (2003)"
- Gemeente Bergen (2004): "Welstandsnota"
- Gemeente Bergen (2005): "Visie op toerisme en recreatie"
- Gemeente Bergen: Aan de einder de duinen, groenvisie Bergen, Egmond, Schoorl (con-cept mei 2002)
- Gemeente Bergen: Bergen Water (15 juli 2005)
- Gemeente Bergen: Gemeentelijk rioleringsplan Bergen (2006)
- Haaf, ten en Bakker (2005) "Harger- en Pettemerpolder, Inrichtingsplan op hoofdlijnen"
- Gemeente Schoorl (2000): "Stolpenbeleid"
- Janssen, J. en J. Schamineé (2003): Europese Natuur in Nederland, Habitattypen"
- Kapteyn, K. (1995): "Vleermuizen in het landschap"
- Landinrichtingscommissie Bergen Egmond Schoorl (2002): "Raamplan Bergen-Egmond-Schoorl"
- Landschap Noord-Holland (2006): Landschapselementen Landelijk Gebied Noord - Limpens, H. (1997): "Atlas van de Nederlandse vleermuizen"
- Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (2004): "Werken aan Natura 2000, handreiking voor de bescherming van de Vogel- en Habitatrichtlijngebieden"
- Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit (2002): "Soortbescherming bij ruimtelijke ingrepen en dergelijke; Over de Flora- en faunawet in Nederland"
- Ministerie van LNV (1999): "Natuurbeleidsplan"
- Ministerie van LNV (2000): "Nota Natuur voor mensen, mensen voor natuur"
- Ministerie van LNV (2004): "Agenda Vitaal Platteland"
- Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (1999): "Nota Belvedère, beleidsnota over de relatie cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting"
- Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (1999): "Nota Belvedère, bijlage B:
Gebieden"
- Ministerie van Verkeer en Waterstaat (1999): "Vierde Nota Waterhuishouding"
- Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2000): "3e Kustnota; Tradities, Trends en Toe-komst"
- Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2000): "Anders omgaan met water, waterbeleid in de 21e eeuw, Kabinetsstandpunt"
- Ministerie van Verkeer en Waterstaat (2003): "Nationaal bestuursakkoord Water "
- Ministerie van VROM (2006): "Nota Ruimte"
- Provinciale Waterstaat van Noord-Holland (1987): "Atlas van de vogeltrek en vogelconcen-traties in Noord-Holland"
- Provincie Noord-Holland (1991) "Beleidsnota Natuur en landschap, deelnota Ecologische structuren en natuur- en landschapsbouw"
- Provincie Noord-Holland (1998): "Stilstaan bij stromen, waterhuishoudingsplan provincie Noord-Holland 1998-2002"
- Provincie Noord-Holland (2001); "Kerncijfers Natuur en Landschap Noord-Holland 2000"
- Provincie Noord-Holland (2001); "Programma Natuur en landschap 2001"
- Provincie Noord-Holland (2002): Milieubeleidsplan 2002-2006 - Provincie Noord-Holland (2003): "Cultuurhistorische regioprofielen"
- Provincie Noord-Holland (2003): "Evenwichtig omgaan met Water (provincie Noord-Hol-land"
- Provincie Noord-Holland (2003): "Gebiedsplan Noord-Kennemerland West (begrenzingen Programma Beheer"
- Provincie Noord-Holland (2004): "Nota Cultuurhistorische regioprofielen"
- Provincie Noord-Holland (2005): "Beleid vrijkomende agrarische bebouwing"
- Provincie Noord-Holland (2005): "Ontwikkelingsbeeld Noord-Holland Noord"
- Provincie Noord-Holland et al ( ): "Deelstroomgebiedsvisie Noorderkwartier"
- Provincies Noord- en Zuid-Holland et al. (2002): "Strategische Visie Hollandse Kust 2050"
- Roos, R. (1995): "Bewogen kustlandschap, duinen en polders van Noord-Kennemerland"
- Ruitenbeek, W. e.a. (Stichting Samenwerkende Vogelwerkgroepen Noord-Holland) (1990)
"Broedvogels van Noord-Holland"
- SOVON (2002): "Atlas van de Nederlandse Broedvogels 1998 - 2000"
- Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland (2005): "Bergen Lusthof, een cultuurhistori-sche atlas"
- Steunpunt Cultureel Erfgoed Noord-Holland (2005): "Bureauonderzoek naar de archeolo-gische waarden in het bestemmingsplangebied Landelijk Gebied Noord"
- Ten Haaf En Bakker (2005): "Harger- en Pettemerpolder, inrichtingsplan op hoofdlijnen"
- Vereniging Natuurmonumenten (1998): "Achtergrondinformatie Rode Lijsten"
- Waterschappen in het Hollands Noorderkwartier (2000): "Waterbeheersplan, 2000-2010"
- Weeda E., e.a.(1994): "Nederlandse oecologische Flora, Wilde planten en hun relaties"
- Zaal, R. e.a.(2005): "Bergen, Lusthof"
- www.natuurloket.nl