2.1.4 (Inter)nationaal Promoten van onze kennissectoren
Deelprogramma 2.3: Bedrijvige stad
Met dit deelprogramma zorgen we voor een goed ondernemersklimaat en vestigingsklimaat in onze gemeente. We bieden ondernemers maximaal de ruimte om te ondernemen. Met aantrekkelijke en bereikbare werklocaties, klantgerichte dienstverlening en ondersteuning. Voor het ondernemingsklimaat is ook de arbeidsmarkt van betekenis. Een goede aansluiting van ons arbeidsmarktbeleid is te vinden in
Programma 1: Werk en inkomen
Beleidsvelden
• Samenwerken met bedrijvenverenigingen
• Bedrijvigheid breed stimuleren
• Aansluiting vraag en aanbod van werk bevorderen
• Handelsrelaties met buitenland bevorderen
• Werken aan een goed aanbod werklocaties
• Ontwikkeling ZZP en start-ups
Met de volgende indicatoren is de werking van ons beleid in dit deelprogramma gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of eenmaal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Effectindicator(en) Behaald 2017 Beoogd 2018 Behaald 2018
Aantal nieuwe bedrijfsvestigingen door starters 1.853 > dan in 2017 1.891
Aantal hectare uitgegeven bedrijventerrein 24,5 > 5 6.7
% leegstaand vloeroppervlakte kantoren 9,8% < dan in 2017 8.5
Rapportcijfer tevredenheid ondernemers - > dan in 2017 6.8
Daarnaast verantwoorden we onder dit deelprogramma voor zover bekend de volgende wettelijke
indicatoren. De gegevens halen wij conform wet en regelgeving van de website "Waar staat je gemeente".
Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Wettelijke indicator(en) 2014 2015 2016 2017 2018
Aantal vestigingen van bedrijven per 1.000 inwoners in de leeftijd 15-74 jaar
95,5 97 99,8 103,8 -
2.3.1 Samenwerken met bedrijvenver.
Het georganiseerde bedrijfsleven en de gemeente zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor het stimuleren van de economie en de werkgelegenheid in Groningen. Dit heeft geresulteerd in het Convenant
Ondernemend Groningen. De convenantpartners stellen middelen en capaciteit beschikbaar voor
strategische projecten maar ook gebiedsgerichte projecten. Er wordt gewerkt met een open agenda waarbij iedereen nieuwe initiatieven kan aandragen. De intensieve samenwerking met het bedrijfsleven mondt uit in gezamenlijke projecten en activiteiten. Mede door het Fonds Ondernemend Groningen stimuleert het Groningse bedrijfsleven de tripartite samenwerking en investeren ze in projecten en initiatieven die de economie en werkgelegenheid van de stad versterken.
Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2018 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Indicator(en) Behaald 2017 Begroting 2018 Behaald 2018
47 Wat wilden we bereiken in 2018?
We willen samen met het bedrijfsleven en de kennisinstellingen gezamenlijke projecten en initiatieven oppakken en de samenwerking verder professionaliseren.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Samen met betrokkenen uitvoering geven aan de aanbevelingen en verbeterpunten naar aanleiding
van de evaluatie van het Fonds;
• Ondersteunen van en samenwerken met de Koepel Economische Agenda en daarmee uitvoering
geven aan de ontwikkelopgaven uit het Convenant Ondernemend Groningen;
• Uitvoeren van gezamenlijke projecten met bedrijfsleven, kennisinstellingen en de gemeente.
Conclusie
Het Fonds is in 2017 geëvalueerd en wordt door alle ondervraagde organisaties en geledingen gewaardeerd en als meerwaarde erkend. De raad heeft het Fonds is voor onbepaalde tijd voortgezet en de
samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente met het Fonds is verlengd. De eerste verkennende gesprekken hebben plaatsgevonden ter voorbereiding op de gemeentelijke herindeling.
De Koepel heeft ook in 2018 bijgedragen aan het verbeteren van de samenwerking tussen
bedrijvenverenigingen, onderwijsinstellingen en overheden. De Koepel heeft een nieuwe voorzitter gekregen en een nieuwe werkwijze ontwikkeld. Vanaf eind 2018 wordt er vier keer per jaar een
themabijeenkomst georganiseerd. Het eerste thema was in 2018 bereikbaarheid. Op ieder (actueel) thema worden (project)ervaringen, ambities en knelpunten gedeeld.
Daarnaast zijn samen met het bedrijfsleven, kennisinstellingen, organisaties en stichtingen, de gemeente en provincie verschillende projecten uitgevoerd. Voorbeelden van deze projecten zijn; de site Groninger city monitor, het bezoek aan Hannover Messe, Bio-coöperatieve, intellectueel rioolsysteem, projecten die vallen
onder 'Energie besparen bij bedrijven' (zie paragraaf 2 duurzaamheid), 'witte voetjes' en export.
2.3.2 Bedrijvigheid breed stimuleren
We stimuleren bedrijvigheid in brede zin en we ondersteunen ondernemers. Extra aandacht besteden we aan starters en aan duurzaam ondernemen.
Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2018 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Behaald 2017 Beoogd 2018 Behaald 2018
Aantal bedrijfsbezoeken 550 > dan in 2017 560
Aantal adviesgesprekken met startende ondernemers 80 > dan in 2017 60
Aantal adviesgesprekken horeca >700 > dan in 2017 700
Aantal begeleide bedrijfsverhuizingen >20 > dan in 2017 20
Wat wilden we bereiken in 2018?
We ondersteunen en stimuleren werkgevers en ondernemers om te ontwikkelen en te groeien. Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Bedrijven diensten op maat verlenen;
48
• Alle gebieden: (Startende) ondernemers stimuleren en maatschappelijk verantwoord
ondernemen bevorderen. Zie ook de paragraaf Integraal gebiedsgericht werken;
• Ondersteunen ZZP-ers en kleine zelfstandigen;
• Duurzaam ondernemen stimuleren. Zie ook de paragraaf Duurzaamheid.
Conclusie
Er zijn in 2018 in totaal 4 MKB Ondernemersavonden georganiseerd. Deze bijeenkomsten werden ruim bezocht en voldoen nog steeds in een behoefte bij de ondernemers. Daarnaast hebben we bijeenkomsten georganiseerd met het IPG (Inkoop Platform Groningen) waardoor de ondernemers in contact kwamen met de verschillende inkopers.
We hebben verschillende prijzen ondersteund waardoor het ondernemerschap gestimuleerd wordt. Dit zijn de Groninger ondernemingsprijs, de Jonge ondernemersprijs, de Innovatie Award, de Anner Award en de meest sympathiekste ondernemer.
Ondernemen met impact staat volop in de belangstelling en het aantal bedrijven dat op deze manier
onderneemt groeit wereldwijd. In 2018 heeft het college het actieprogramma Ondernemen met impact!
vastgesteld. De uitvoering is afhankelijk van besluitvorming in 2019. De Social Impact Day hebben wij ook ondersteund.
2.3.3 Aansluit vraag en aanbod van werk bevorderen
We streven naar een arbeidsmarkt waar werkgevers kunnen beschikken over de juiste arbeidskrachten en waar zoveel mogelijk mensen meedoen in een betaalde baan. We ondernemen of steunen activiteiten die werkgevers ondersteunen in hun personeelsbeleid. Het beleid om mensen op weg te helpen naar de
arbeidsmarkt is te vinden in Programma 1: Werk en inkomen.
De steeds intensievere samenwerking met het regionale bedrijfsleven mondt uit in gezamenlijke projecten en activiteiten in 2018 om samen te zorgen voor meer werkgelegenheid en een betere aansluiting: meer reguliere banen, maar bijvoorbeeld ook meer leerwerkplekken, stageplaatsen en garantiebanen. Wat wilden we bereiken in 2018?
Samen met het (regionale) bedrijfsleven willen we projecten en activiteiten organiseren en bevorderen die de werkgelegenheid stimuleren en die de aansluiting tussen vraag en aanbod beter op elkaar afstemt. Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Projecten voortkomend uit de Economische Agenda samen met bedrijfsleven en kennisinstellingen
oppakken;
• Stimuleren kennisdeling in het bedrijfsleven op het gebied van personeel;
• Talenten in contact brengen met Groningse bedrijven;Zie 2.3.5 Talent en bedrijfsleven koppelen
Conclusie
We hebben de koppeling tussen talenten en het Groningse bedrijfsleven gefaciliteerd en gestimuleerd, zie
2.3.5 Talent en bedrijfsleven koppelen. Dit doen wij in samenwerking met de onderwijsinstellingen, studieverenigingen, OTP, Marketing Groningen op verschillende schaalniveaus. Voorbeelden van projecten in 2018 zijn; Meet your Future events, het ondersteunen van studentenconferenties, Business Meets University, Student Consultancy, Check the Bizz en de vmbo carrousel.
2.3.4 Handelsrelaties met het buitenland bevorderen
We willen Groningen uitbouwen tot een internationale kennisstad van betekenis en een sterke economische regio in Europa. We bevorderen de (internationale) samenwerking met het Groningse
49
bedrijfsleven en helpen mee om buitenlandse investeringen in Noord-Nederland uit te lokken. Door het stimuleren van betere (internationale) verbindingen ondersteunt Groningen Airport Eelde de Noordelijke economie en draagt bij aan de ontwikkeling van onze kennisstad. Het beleid om onze kennissectoren in
internationaal perspectief te stimuleren en te profileren, vindt u in deelprogramma 2.1: Groningen
kennisstad.
Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2018 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
Prestatie-indicatoren Behaald 2017 Beoogd 2018 Behaald 2018
Aantal (handels)projecten met het buitenland > 20 > 15 >25
Wat wilden we bereiken in 2018?
We continueren onze (handels)contacten met Noord-Duitsland en China. We zorgen dat deze contacten zoveel mogelijk ten goede komen aan het Groningse bedrijfsleven.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
• Onze (handels)contacten en projecten voorzetten met Noord-Duitsland en China;
• We zijn in 2018 opnieuw met een handelsmissie met Hamburg mee geweest, hier is samen met
kennisinstellingen en bedrijven de samenwerking gezocht rondom het speerpunt waterstof. Deze synergie heeft geleid tot bezoeken over en weer naar partijen in Japan, met in het kielzog
verschillende Groningse ondernemers en kennisinstellingen. Het thema energie in bredere zin stond centraal bij diverse inkomende en uitgaande delegaties, waarbij steevast relevante regionale partijen worden aangehaakt (o.a. New Energy Coalition);
• We hebben buitenlandse overheidsvertegenwoordigers hartelijk ontvangen. Met de bedoeling om
deuren te openen voor regionale belanghebbenden, wordt deze bestuurders een passend
programma geboden. Het programma voor de ambassadeur van de VS, dhr. Hoekstra, had naast de zakelijke component ook een persoonlijk tintje. Naast zeer specifieke programma’s, zoals voor het Mexicaanse ministerie van energie, werken we ook aan relatiebeheer met bijvoorbeeld een ambassadeursconferentie.
• Internationale projecten samen met het bedrijfsleven en onderwijsinstellingen uitvoeren;
• Als aandeelhouder Groningen Airport Eelde faciliteren.
Conclusie
De voor 2018 gestelde doelen, het continueren van de (handels)contacten met Noord-Duitsland en China zijn ruimschoots gehaald. Er zijn meer dan 25 handelsprojecten met het buitenland georganiseerd.
De startup scene in Groningen is onderscheidend bij de internationale profilering van ons vestigingsklimaat. Diverse delegaties (uit o.a. Espoo en Oldenburg) hebben kennis gemaakt met Founded in Groningen, de incubators en daarin gevestigde bedrijven. Een groep Groningse startups heeft vanuit Fouded in Groningen in 2018 het startup event Slush bezocht in Helsinki.
Voor het verder ontwikkelen van Groningen Airport Eelde is in 2017 6 miljoen euro beschikbaar gesteld door de raad. Samen met het beschikbaar gestelde budget van de andere aandeelhouders kan Groningen Airport Eelde weer verder werken aan de toekomst. Ook heeft de raad besloten de aandelen beschikbaar te stellen. De verwachting is dat met het beschikbaar gestelde budget voldaan wordt aan de eisen voor een nieuw luchtvaartbesluit.
50
Op onze Groningse werklocaties, bedrijventerreinen, kantorenparken en locaties voor (grootschalige) detailhandel is meer dan de helft van de werkgelegenheid in de stad geconcentreerd. Een goed aanbod van werklocaties zijn een randvoorwaarde voor verdere economische groei. We streven daarom naar een goed vestigingsklimaat. We bieden een divers en passend aanbod van (nieuwe) werklocaties. Deze locaties willen we zo snel mogelijk onder de aandacht van belangstellenden brengen. Ook plegen we, in samenwerking met onze regiopartners, acquisitie voor vestiging op onze werklocaties. We werken ook samen met de bedrijven(verenigingen) aan versterking van onze huidige werklocaties en zijn flexibel en adaptief om wensen van bedrijven te faciliteren. Ook monitoren we de ontwikkelingen op de vastgoedmarkt om in te kunnen spelen op de veranderende marktvraag.
Wat wilden we bereiken in 2018?
We wilden een goed aanbod van (huidige en nieuwe) werklocaties. Op de locaties Westpoort, Zernike en/of Eemspoort wilden we ongeveer 5 hectare afzetten. Tevens wilden we de behoefte van ondernemers scherp voor ogen hebben en de kwaliteit van onze werklocaties monitoren. Tot slot wilden we een heldere strategie ontwikkelen voor onze huidige en nieuwe werklocaties, zodat deze een bijdrage leveren aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat.
Wat hebben we hiervoor gedaan?
In 2018 hebben we ons ingezet op het bieden van voldoende ruimte voor bedrijvigheid. Om te voorzien in de toekomstige behoefte hebben we onder andere in de nieuwe stedelijke ontwikkelzones, zoals de Damsterdiepzone, Hoendiep Zuid en het Suikerfabriek terrein programma voor werkgelegenheid
opgenomen. In 2018 hebben we ruim 3 hectares verkocht op de locaties Westpoort (1,1 hectare), Zernike (1,3 hectare) en Eemspoort (0,61 hectare). Op de overige werklocaties hebben we 3,7 hectare verkocht. We zijn samen met bedrijven gestart met het ontwikkelen van een aanpak voor MartiniTradePark. Voor Kranenburgpark hebben we een intentieovereenkomst gesloten met Bedrijvenvereniging West en VWH over de samenwerking bij de planontwikkeling, realisatie en beheer van een Kranenburgpark. Een initiatief dat een positieve bijdrage levert is de verblijfskwaliteit van het bedrijventerrein en voor de leefkwaliteit voor bewoners van de Buitenhof. Om zicht te houden op de kwaliteit en tevredenheid over onze werklocaties hebben we de monitor werklocaties ontwikkeld. De monitor is in samenwerking met de
bedrijvenvereniging ook doorontwikkeld tot een online monitor: www.groningencitymonitor.nl.
Conclusie
De positieve ontwikkelingen hebben zich in 2018 doorgezet. In 2018 hebben we 6,7 hectare aan kavels verkocht op de verschillende werklocaties. Dit is minder dan in 2017, echter bij de verkochte kavels in 2017 zaten enkele grote kavels ten behoeve van zonnepanelen.
De acquisitie met onze regiopartners en onze inzet om passend en divers aanbod te hebben werpt nog steeds zijn vruchten af. We zien de werkgelegenheid stijgen, alsmede het aantal vestigingen van bedrijven. Daarnaast neemt de leegstand in kantoren en bedrijfsruimten af.
2.3.6 Ontwikkeling ZZP en start-ups
De economie verandert; het aandeel kleine bedrijven en zpp'ers in de totale werkgelegenheid is gegroeid. Werken kun je tegenwoordig overal; vanuit huis, in je wijk in de koffiecorner, op kantoor of in een oude fabriekshal. Bovendien is het gemakkelijk om voor jezelf te beginnen. Werkende mensen zorgen voor een bepaalde dynamiek en vergroten de leefbaarheid van gebieden. Groningen staat bovendien bekend als innovatieve stad, waar je als startup je ideeën, kennis en expertise kunt proberen te verkopen. Met de onderstaande indicatoren is de voortgang van dit beleidsveld in 2018 gemeten. Als er geen gegevens beschikbaar zijn/of één maal per twee jaar gemeten worden staat er een streepje.
51 Prestatie-indicatoren Behaald 2017 Beoogd 2018 Behaald 2018
Aantal startende ondernemers 1.853 >dan in 2017 1.891
Wat wilden we bereiken in 2018?
We willen dat Groningen een “startup city” is en blijft en we willen Groningen Startup City meer bekendheid te geven, de community verbinden en groei naar scale-up stimuleren. We willen ook dat Groningse
ondernemersklimaat geschikt is voor zzp'ers. Daar past bij dat het in Groningen gemakkelijk moet zijn om passende huisvesting te vinden als starter, startup en als zzp'er. We willen daarom collectieve
huisvestingswensen van zzp'ers en startups faciliteren en de vestiging van wijk-werkplekken stimuleren. Wat hebben we hiervoor gedaan?
• In 2018 hebben we het programma van "Founded in Groningen" (FiG) doorontwikkeld en brachten
we vele partners en initiatieven samen. We ondersteunden FiG onder andere met hun werkzaamheden en we organiseerden eigen evenementen/projecten. De portal heeft nieuwe functionaliteiten gekregen, we hebben community-bijeenkomsten georganiseerd met broedplaatsen en startup initiatieven, we organiseerden workshops voor startups die net niet klaar zijn voor financiering en we co-financierden inactieven voor startups;
• Vanuit FiG is het programma Startup in Residence opgezet in 2018. In het Startup in Residence
programma dagen verschillende organisaties jonge ambitieuze startups uit om vooraf gedefinieerde maatschappelijke problemen en stedelijke uitdagingen op te lossen. Wij treden hierin op als launching customer bij de meest belovende oplossingen die bijdragen aan een slimme, efficiënte en leefbare stad. Het programma creëert kansen voor startups en jonge ondernemers, en verbindt hen met MKB, overheid en corporaties. De eerste editie heeft in 2018 plaatsgevonden. Een voorbeeld van een project is de samenwerking van SecGroen met Stadsbeheer over sensoren in de grond van het Noorderplantsoen.
• We zijn lid van StartupDelta, samen met hun kijken we landelijk hoe we Nederland als startup land
kunnen verbeteren. Deze samenwerking zet Groningen nationaal en internationaal op de kaart.
• Sinds 2 jaar is er een startup visum regeling voor internationals die een bedrijf willen beginnen. Het
IWCN helpt met de visum aanvraag, en er wordt nauw samengewerkt met facilitators in de regio, zoals het Launchcafe in Groningen. Nieuwe innovatieve startups worden aangetrokken naar deze regio, zij creëren nieuwe werkgelegenheid;
• Faciliteren van (door)ontwikkeling van collectieve huisvestingswensen, broedplaatsen en
versnellingsplekken;
• Het ondersteunen en faciliteren van zzp'ers.
Conclusie
Groningen staat nog steeds op de kaart als startup stad in Nederland. Andere Europese steden zien bij verschillende presentaties in Brussel dat Groningen een bruisende stad is met jong ondernemend talent. We hebben gewerkt aan het beter verbinden van het startup ecosysteem. Van 2017-2019 stimuleren we het startup ecosysteem met het programma Founded in Groningen. In 2018 is het programma Startup in Residence gestart, dit heeft de bekendheid van de startup scene in Groningen vergroot. Ook in 2018 zijn we lid van StartupDelta.
Afgelopen jaar hebben wij een onderzoek laten uitvoeren om een beeld te krijgen van de huidige huisvestingssituatie en knelpunten in broedplaatsen, incubators, ateliers en bedrijfsverzamelgebouwen. Aanbevolen is om als gemeente de bestemming als broedplaats te faciliteren en een eenduidig
aanspreekpunt te organiseren voor het beoordelen van aanvragen en vergunningen en zo de kansen te
optimaliseren. Zie de rapportage van het onderzoek Groningen Groeit, Quickscan Broedplaatsenbeleid
52