Hoofdstuk 4: Case study vliegtuigrampen
4.3 Artikelniveau
• Is er wederhoor gehaald bij nabestaanden? (nabestaanden aan het woord in het artikel?)
In het artikel:
o ja/nee
• Betekenis: Uit mijn onderzoek blijkt dat een van de normen van rampenjournalistiek het halen van wederhoor is. Dit laat zien dat de journalist de verschillende kanten van het verhaal wil vertellen.
• Wie staat er op de foto? Fotobeleid
o Autoriteiten? o Hulpverleners? o Burgers?
Ooggetuigen? Slachtoffers? Nabestaanden? tellen van personen op foto’s
• Betekenis: Voor het onderzoek is dit om twee redenen belangrijk. Een: welk fotoperspectief is in welke periode in welke krant het belangrijkst? En twee: is er diversiteit in perspectief te bespeuren of focust de krant continu op hetzelfde perspectief? Diversiteit in fotoperspectief – net als diversiteit in woord – is een belangrijke journalistieke norm.
• Worden slachtoffers en nabestaanden close-up in beeld gebracht? (privacy van de betrokkenen)
o ja/nee/sommigen
o bij antwoorden ‘ja/ sommigen’: tellen van slachtoffers/ nabestaanden die close-up in beeld worden gebracht op die ene foto
• Betekenis: Binnen de rampenjournalistiek dient privacy voorop te staan. Mensen zouden dus niet herkenbaar in beeld gebracht mogen worden. • Biedt de foto een beeld van de situatie waar het artikel over gaat?
(nieuwsgericht, informatief) o ja/nee
• Betekenis: Van belang is hierbij om te onderzoeken of kranten in een bepaalde periode voor een afgeleide foto kozen of voor een foto die direct op hetgeen slaat dat in het artikel aan bod komt.
• Zijn er gruwelijke details te zien op de foto? o ja/nee
o bij antwoord ‘ja’: close-up of ver weg?
• Betekenis: Binnen de rampenjournalistiek staat ook respect voor slachtoffers en nabestaanden centraal. Het tonen van gruwelijke details schendt zowel de factor ‘respect’ als de factor ‘privacy’ die binnen de rampenjournalistiek geldt.
• Bron: duidelijk wie de maker is? (Creditline onder de foto?) o ja/nee
Genres:
• Worden de belangrijke feiten van de ramp genoemd? (de 5 w’s: 1. aantal passagiers aan boord en slachtoffers (wie), 2. dat er een ramp heeft plaatsgevonden (wat), 3. waar neergestort en vlucht van welke plek naar welke plek (waar), 4. datum (wanneer), 5. waarom (oorzaak))
Nieuwsbericht
o ja/ nee/ gedeeltelijk
o bij antwoord ‘gedeeltelijk’: wat wordt wel of juist niet genoemd dan? (1. aantal passagiers aan boord en slachtoffers (wie), 2. dat er een ramp heeft plaatsgevonden (wat), 3. waar neergestort en vlucht van welke plek naar welke plek (waar), 4. datum (wanneer), 5. waarom (oorzaak))
• Betekenis: de 5 w’s zijn een algemene norm (kwaliteitseis) voor nieuwsberichten.
• Wordt de belangrijkste informatie in de lead genoemd? (inverted pyramid model)
o Ja/ nee
• Betekenis: het inverted pyramid model is standaard voor nieuwsberichten. Onderdeel daarvan is dat de belangrijkste informatie in de lead genoemd wordt. Werd en wordt deze kwaliteitseis binnen het nieuwsbericht nog toegepast?
• Bron: staat de bron na een quote, citaat of mening? Ja/ nee/ soms
• Betekenis: Bronvermelding geldt als een regel binnen de journalistiek. Een journalist moet zijn bronnen aan kunnen tonen. Bronvermelding is dus een directe kwaliteitseis.
• Welke perspectieven komen aan bod in het artikel? o Autoriteiten?
o Hulpverleners? o Burgers?
Ooggetuigen? Slachtoffers? Nabestaanden? o Oorzaak van de ramp?
o Schuld van de ramp?
tellen van verschillende perspectieven binnen het artikel (1. autoriteiten, 2. hulpverleners, 3. burgers, 3.1 ooggetuigen, 3.2 slachtoffers, 3.3 nabestaanden, 4. oorzaak van de ramp, 5. schuld van de ramp)
• Betekenis: Over het algemeen geldt dat een artikel uit moet gaan van verschillende kanten van het verhaal, waardoor een artikel gebalanceerd en neutraal is.
• Is de oorzaak van de ramp duidelijk? Achtergrond
• Betekenis: Deze vraag is belangrijk voor een achtergrondartikel, omdat gekeken kan worden of de kranten in de verschillende periodes binnen de periode van mijn onderzoek spreken over de oorzaak van de ramp. Het gaat hierbij dus om vervolgnieuws: blijft het nieuws over de ramp in de kranten verschijnen?
• Wordt de schuldvraag gesteld? o Ja/ nee
o Wordt de schuldvraag beantwoord? Ja/ nee
Bij antwoord ‘ja’: Perspectief van schuldvraag: wie wordt aangewezen als schuldige? 1. autoriteiten, 2. het weer, 3. luchthavenpersoneel, 4. piloot en/of bemanning, 5. burger(s), 6. technische fout
• Betekenis: Wegen de kranten in de verschillende periodes de mogelijke schuldperspectieven tegen elkaar af? Registreren zij wat er leeft aan schuldvragen in de maatschappij? Dit onderzoeksaspect heeft twee doelen. Een: registreren wat er leeft in de maatschappij. Twee: kritisch zijn. Dit zijn allebei kwaliteitseisen voor een krant.
• Geeft de journalist de achtergrond van de ramp weer? (Bieden van context)
o Ja/ nee/ gedeeltelijk
o Bij antwoord ‘gedeeltelijk’: wat mist? 1. aantal passagiers aan boord en slachtoffers (wie), 2. dat er een ramp heeft plaatsgevonden (wat), 3. waar neergestort en vlucht van welke plek naar welke plek (waar), 4. datum (wanneer), 5. waarom (oorzaak) • Betekenis: Een achtergrondverhaal is gebaseerd op context en
achtergrond. Zonder context is het artikel geen achtergrondstuk meer. • Bron: staat de bron na een quote, citaat of mening?
Ja/ nee/ soms
• Betekenis: Bronvermelding geldt als een regel binnen de journalistiek. Een journalist moet zijn bronnen aan kunnen tonen. Bronvermelding is dus een directe kwaliteitseis.
• Welke perspectieven komen aan bod in het artikel? o Autoriteiten?
o Hulpverleners? o Burgers?
Ooggetuigen? Slachtoffers? Nabestaanden? o Oorzaak van de ramp?
o Schuld van de ramp?
tellen van verschillende perspectieven binnen het artikel (1. autoriteiten, 2. hulpverleners, 3. burgers, 3.1 ooggetuigen, 3.2 slachtoffers, 3.3 nabestaanden, 4. oorzaak van de ramp, 5. schuld van de ramp)
• Betekenis: Over het algemeen geldt dat een artikel uit moet gaan van verschillende kanten van het verhaal, waardoor een artikel gebalanceerd en neutraal is.
• Geeft de journalist de achtergrond van de ramp weer? (Bieden van context)
Reportage
o Ja/ nee/ gedeeltelijk
o Bij antwoord ‘gedeeltelijk’: wat mist? 1. aantal passagiers aan boord en slachtoffers (wie), 2. dat er een ramp heeft plaatsgevonden (wat), 3. waar neergestort en vlucht van welke plek naar welke plek (waar), 4. datum (wanneer), 5. waarom (oorzaak) • Betekenis: een reportage heeft een aanleiding nodig, die aanleiding is de
context. Zonder context weet de lezer niet waarom het artikel wordt geschreven. Context is dus ook bij de reportage van belang.
• Bron: staat de bron na een quote, citaat of mening? Ja/ nee/ soms
• Betekenis: Bronvermelding geldt als een regel binnen de journalistiek. Een journalist moet zijn bronnen aan kunnen tonen. Bronvermelding is dus een directe kwaliteitseis.
• Welke perspectieven komen aan bod in het artikel? o Autoriteiten?
o Hulpverleners? o Burgers?
Ooggetuigen? Slachtoffers? Nabestaanden? o Oorzaak van de ramp?
o Schuld van de ramp?
tellen van verschillende perspectieven binnen het artikel (1. autoriteiten, 2. hulpverleners, 3. burgers, 3.1 ooggetuigen, 3.2 slachtoffers, 3.3 nabestaanden, 4. oorzaak van de ramp, 5. schuld van de ramp)
• Betekenis: Over het algemeen geldt dat een artikel uit moet gaan van verschillende kanten van het verhaal, waardoor een artikel gebalanceerd en neutraal is.
• Is de oorzaak van de ramp duidelijk? Commentaar, column
o Ja/ nee
• Betekenis: In feite wordt deze vraag gesteld om te onderzoeken welke invalshoek de columns over rampen hebben door de jaren heen. Gaat het over de oorzaak?
• Wordt de schuldvraag gesteld? o Ja/ nee
o Wordt de schuldvraag beantwoord? Ja/ nee
Bij antwoord ‘ja’: Perspectief van schuldvraag: wie wordt aangewezen als schuldige? 1. autoriteiten, 2. het weer, 3. luchthavenpersoneel, 4. piloot en/of bemanning, 5. burger(s), 6. technische fout
• Betekenis: In feite wordt deze vraag gesteld om te onderzoeken welke invalshoek de columns over rampen hebben door de jaren heen. Wordt er iemand of iets aangewezen als schuldige van de ramp?
• Perspectief:
o Eigen mening van de journalist duidelijk? Ja/ nee
• Betekenis: een column is geen column zonder een helder onderbouwde mening van de schrijver (de kwaliteitseis). Is de mening van de journalist niet duidelijk, dan passeert de column het doel.
• Welke perspectieven komen aan bod in het artikel? Interview
o Autoriteiten? o Hulpverleners? o Burgers?
Ooggetuigen? Slachtoffers? Nabestaanden? o Oorzaak van de ramp?
o Schuld van de ramp?
tellen van verschillende perspectieven binnen het artikel (1. autoriteiten, 2. hulpverleners, 3. burgers, 3.1 ooggetuigen, 3.2 slachtoffers, 3.3 nabestaanden, 4. oorzaak van de ramp, 5. schuld van de ramp)
• Betekenis: Over het algemeen geldt dat een artikel uit moet gaan van verschillende kanten van het verhaal, waardoor een artikel gebalanceerd en neutraal is.
• Gespreksonderwerp interview? o Oorzaak van de ramp? o Schuld van de ramp?
• Betekenis: In feite wordt deze vraag gesteld om te onderzoeken welke invalshoek de columns over rampen hebben door de jaren heen.
• Is de oorzaak van de ramp duidelijk? Analyse
o Ja/ nee
• Betekenis: Deze vraag is cruciaal voor een analyse, omdat dit journalistieke genre analyseert wat er is gebeurd in het nieuws. Zonder de vraag wat de oorzaak geweest kan zijn, is een analyse geen analyse meer. • Wordt de schuldvraag gesteld?
o Ja/ nee
o Wordt de schuldvraag beantwoord? Ja/ nee
Bij antwoord ‘ja’: Perspectief van schuldvraag: wie wordt aangewezen als schuldige? 1. autoriteiten, 2. het weer, 3. luchthavenpersoneel, 4. piloot en/of bemanning, 5. burger(s), 6. technische fout
• Betekenis: Wegen de kranten in de verschillende periodes de mogelijke schuldperspectieven tegen elkaar af? Registreren zij wat er leeft aan schuldvragen in de maatschappij? Dit onderzoeksaspect heeft twee doelen. Een: registreren wat er leeft in de maatschappij. Twee: kritisch zijn. Dit zijn allebei kwaliteitseisen voor een krant
• Geeft de journalist de achtergrond van de ramp weer? (Bieden van context)
o Ja/ nee/ gedeeltelijk
o Bij antwoord ‘gedeeltelijk’: wat mist? 1. aantal passagiers aan boord en slachtoffers (wie), 2. dat er een ramp heeft plaatsgevonden (wat), 3. waar neergestort en vlucht van welke plek naar welke plek (waar), 4. datum (wanneer), 5. waarom (oorzaak) • Betekenis: Een nieuwsaanleiding is nodig voor een analyse. Dit betekent
dat een analyse een degelijke context nodig heeft om leesbaar te zijn. Context is hierbij dus een kwaliteitseis.
• Bron: staat de bron na een quote, citaat of mening? Ja/ nee/ soms
• Betekenis: Bronvermelding geldt als een regel binnen de journalistiek. Een journalist moet zijn bronnen aan kunnen tonen. Bronvermelding is dus een directe kwaliteitseis.
• Welke perspectieven komen aan bod in het artikel? o Autoriteiten?
o Hulpverleners? o Burgers?
Ooggetuigen? Slachtoffers? Nabestaanden? o Oorzaak van de ramp?
o Schuld van de ramp?
tellen van verschillende perspectieven binnen het artikel (1. autoriteiten, 2. hulpverleners, 3. burgers, 3.1 ooggetuigen, 3.2 slachtoffers, 3.3 nabestaanden, 4. oorzaak van de ramp, 5. schuld van de ramp)
• Betekenis: Over het algemeen geldt dat een artikel uit moet gaan van verschillende kanten van het verhaal, waardoor een artikel gebalanceerd en neutraal is.