Filmgenre en narratief
The Danish Girl is een romantische dramafilm uit 2015 onder regie van Tom Hooper, gebaseerd op het gelijknamige boek van David Ebershoff. Het boek vertelt de
gefictionaliseerde biografie van Lili Elbe, geboren als Einar Wegener (1882–1931); een Deense kunstschilderes en een van de eerste transseksuelen die een geslachtsaanpassende operatie onderging. Het verhaal speelt zich af in 1920 in Kopenhagen en is gebaseerd op
waargebeurde feiten. Op een dag vraagt kunstschilderes Gerda Wegener haar man, Einar Wegener, om in te vallen als vrouwelijk model. Wanneer Wegener zich voor de eerste keer verkleedt als vrouw voelt hij een bepaalde erkenning. Na deze eerste keer wil Wegener zich daarom vaker verkleden als vrouw. Einar en Gerda beseffen steeds meer dat Einar
transseksueel is en neigt naar het vrouwelijke geslacht. Uiteindelijk maakt Einar de keus om voortaan door het leven te gaan als vrouw onder de naam Lili Elbe. Aanvankelijk lijkt alles goed te gaan tussen Gerda en Lili, maar steeds meer komt Gerda tot het besef dat zij de man met wie ze trouwde is kwijtraakt en nooit meer terugkrijgt Lili wordt de eerst bekende transgender in Westerse de geschiedenis die een geslachtsaanpassende operatie ondergaat. ("The Danish Girl (2015)", 2015).
Visuele analyse: een analyse van de narratieve structuur, mise-en-scène en cinematografie. Narratieve structuur: oorzaak-effectrelaties, karaktereigenschappen, tijd
In de film zijn meerdere aspecten aanwezig die het onderwerp transgender minimaliseren door het verhaal over de transgender te vertellen in een heteroseksuele context. Het
heteroseksuele aspect wordt gecreëerd door de driehoeksverhouding tussen de personages Einar/Lili, Gerda en Hans. Het hoofdpersonage Gerda wordt in de film verliefd op Hans. Hans is een oude jeugdvriend en tevens eerste liefde van Einar. Hans vertelt in de film dat hij vroeger gezoend heeft met Einar toen Einar gekleed was als meisje en heeft dus een speciale band met Einar. Het is op deze manier dat in de film een driehoeksverhouding aanwezig is bestaande uit drie relaties. Alle relaties verwijzen echter naar een
heteroseksuele relatie of een relatie waarvan gesuggereerd wordt dat deze heteroseksueel is. De eerste relatie is Gerda met Einar. De tweede relatie is Einar als meisje of Lili met Hans. En tot slot de derde relatie is Hans met Gerda.
Een ander aspect waardoor het transgender onderwerp wordt gerepresenteerd vanuit een heteronormatief perspectief wordt duidelijk door de verdeling van mannelijke en vrouwelijke eigenschappen aan de hoofdpersonages. In de film wordt getoond dat de verdeling van deze eigenschappen afwijkt van de heteroseksuele bevolking. Dit wordt versterkt doordat de film zich afspeelt in 1920 waarbij het ongebruikelijker was dat vrouwen mannelijke eigenschappen vertonen. Gerda’s mannelijke eigenschappen worden
gerepresenteerd door haar feminisme en ambitie en door het feit dat ze Einar ten huwelijk vraagt. Dit is in strijd met het beeld van vrouwen uit 1920 en wordt eerder verwacht van
een man. Hiermee wordt Gerda in de film meer mannelijk gerepresenteerd. Einar wordt meer vrouwelijk gerepresenteerd doordat Gerda hem op een dag betrapt op het feit dat Einar onder zijn kleding een nachtjapon van Gerda draagt. Gerda reageert hierop door hem aan te raken zoals een man een vrouw zou aanraken. Ook probeert Einar zich steeds meer te gedragen als een vrouw door vrouwen te observeren en te werken als Lili in een groot warenhuis. Lili krijgt gedurende de film steeds meer vrouwelijke eigenschappen, zowel lichamelijk als mentaal. Ze gaat zich gedragen als een vrouw, begint met giebelen en vraagt bijvoorbeeld: ‘Am I pretty enough?’. Ook vertoont Einar fysieke eigenschappen van een vrouw zoals de maandelijkse (menstruatie)pijn die Einar heeft. Daarnaast beschrijft Gerda de eerste keer zoenen met Einar als zoenen met zichzelf. Hiermee wordt het beeld
gecreëerd dat ze beiden anders zijn en zich beiden niet totaal herkennen in het geslacht dat ze hebben. Het is op deze manier waardoor duidelijk wordt dat het verhaal van een
transgender uitsluitend verteld kan worden vanuit een heteroseksueel perspectief waarbij transgenders worden gerepresenteerd als ‘de ander’ zodat heteroseksuele kijkers zich niet hoeven te identificeren met transgenders. Hierdoor wordt het beeld gecreëerd dat
heteroseksualiteit belangrijk is dan transgenders.
Om te voorkomen dat de kijker denkt dat Einar homoseksueel is wordt getoond dat Lili uitsluitend geïnteresseerd is in mannen als hij transformeert naar Lili. Zodra Einar geen Lili meer is, is Einar niet geïnteresseerd in mannen. Dit wordt duidelijk doordat Lili stopt met het zoenen van een man wanneer Lili erachter komt dat de man homoseksueel is en weet dat Lili eigenlijk Einar is. Hierdoor blijft het een heteroseksueel verhaal. Verder ligt zoals in veel films over transgenders de nadruk op onvoorwaardelijke en romantische liefde, de geslachtsverandering en een moraal. De liefde wordt in The Danish Girl gerepresenteerd doordat Gerda zich volledig inzet om Einar te helpen met zijn geslachtsverandering terwijl ze daardoor haar eigen man verliest. Daarnaast vormt de geslachtsverandering een
belangrijke verhaallijn en is een duidelijke moraal aanwezig in de film. De moraal van de film is een les die luidt dat transgenders daadwerkelijk in het verkeerde lichaam zijn geboren en het geen keuze uit vrije wil is. Dit wordt bijvoorbeeld duidelijk gemaakt met de betreffende scene waarin Einar zelfmoord wil plegen om dat hij zo intens ongelukkig is met zijn lichaam. Einar pleegt echter geen zelfmoord met de reden dat hij dan ook Lili moet vermoorden. Wanneer in de film aan Lili wordt gevraagd of de dokter van hem een vrouw heeft gemaakt antwoordt Lili: ‘Niet de dokter heeft mij vrouw gemaakt, maar god.’ Hierdoor wordt het
beeld gecreëerd dat het transgender verhaal alleen vertelt kan worden aan de hand romantiek, een moraal en tragedie voorkomen.
Mise-en-scène: locatie, kleding en voorwerpen, gevoelens -en gezichtsuitdrukkingen
De film The Danish Girl is gefilmd op sets in de Elstree Studio’s in Londen. Overige opnames vonden plaats in Kopenhagen en Brussel. De iconische waterkant Nyhavn werd
getransformeerd tot Kopenhagen uit 1920. De kijker wordt meegenomen in het verleden en ziet veel mooie en authentieke beelden van de stad. Op deze manier wordt de film in een romantische setting geplaatst en vormt het decor een manier om de kijker af te leiden van de moeilijkheden waarmee transgender daadwerkelijk te maken hebben. Het lhbt-
onderwerp wordt zo op minimaliserende wijze aan het publiek getoond.
Daarnaast verwijst de gesproken tekst in de film alleen impliciet naar het onderwerp transgender. Ook in deze film worden voorwerpen gebruikt om de kijker meer te vertellen over het lhbt-onderwerp. Het voorwerp is het schilderij waar Einar herhaaldelijk aan werkt en altijd in verdiept lijkt te zijn. Het schilderij representeert een bepaalde plek op de wereld en Einar kijkt ernaar alsof hij verlangt naar die specifieke plek. Deze beelden lijken een metafoor te zijn voor het gegeven dat Einar ongelukkig is en opgesloten zit in zijn lichaam. Het schilderij is een manier om op minimalistische en romantische wijze uit te beelden dat een transgender zoals Einar gevangen zit in een lichaam. Door de intensiteit waarmee Einar in de film bezig is met het schilderij wordt impliciet duidelijk voor de kijker dat transgender zijn geen keuze is. Hiermee wordt de moraal van de film krachtiger en krijgt de kijker op een romantische en impliciete wijze een les over het transgenderschap. Aan de hand hiervan wordt het beeld gecreëerd dat het transgenderverhaal uitsluitend verteld kan worden wanneer de transgenderonderwerpen worden geminimaliseerd door gevoelens impliciet te tonen met bijvoorbeeld voorwerpen en door de lhbt-inhoud te verzachten met beelden die de kijker meenemen in de geschiedenis.
Ook krijgt de kijker een stereotyperende representatie te zien van transgenders doordat Lili een overdreven vrouwelijk uiterlijk heeft. Lili draagt veel make-up en dure kleding. De kleding en make-up van Lili benadrukken haar vrouwelijke kant en lichaam. In combinatie met de gezichtsuitdrukkingen en emoties van Lili wordt Lili gerepresenteerd als een vrouw die veel mannelijke aandacht wil. Vanaf het moment dat het voor de kijker duidelijk is dat Einar een vrouw wil zijn ligt de nadruk op Lili en haar vrouwelijke lichaam. In
het theater positioneert Lili naakt voor de spiegel met haar geslachtsdeel tussen haar benen en haar heupen in een vrouwelijke positie. Ook imiteert Lili tijdens een peepshow in Parijs een vrouw om op deze manier meer te leren over het lichaam van een vrouw. De
bewegingen die Einar leert zijn sensueel, vrouwelijk en uitdagend en worden de handelskenmerken van Lili. Door deze kenmerken wordt Lili gerepresenteerd als een aanhankelijk, flirterig en uitdagend persoon die vrouw wil worden uitsluitend om heteroseksuele mannen te verleiden. Op deze manier wordt de transgender in de film afgebeeld als iemand die transformeert met als doel mannen te versieren en wordt de complexiteit van transgenders gereduceerd tot lustobject.
Cinematografie: muziek, editing
De muziek in de film van filmcomponist Alexandre Desplat creëert een romantische sfeer met een ernstige ondertoon en maakt daardoor de gecompliceerdheid van het transgender zijn duidelijk. Ook zorgen veel close-up shots van de gezichten van de hoofdpersonages ervoor dat het voor de kijker duidelijk wordt dat de hoofdpersonages soms bedroefd en ongelukkig zijn. Close-up shots van lichaamsdelen benadrukken de vrouwelijke kant van Einar, het claustrofobische gevoel van het opgesloten zitten in een lichaam en het dragen bij aan het beeld dat transgenders willen transformeren om hun vrouwelijke kant te gebruiken om mannen te versieren.
2.4 Conclusie
In dit hoofdstuk is de kwalitatieve vertegenwoordiging van de lhbt-personages onderzocht in de films Carol, Call Me By Your Name en The Danish Girl. In dit hoofdstuk is ingezoomd op het gebruik van minimalisering en stereotypering. Uit de analyse blijkt dat de onderzochte lhbt-films allen hetzelfde genre hebben, namelijk romantische dramafilm. Mogelijk is dit een voorwaarden om het lhbt-verhaal te kunnen vertellen aan het mainstream publiek.
Daarnaast is in de drie onderzochte films regelmatig sprake van minimalisering en
stereotypering. In de films is minimalisering terug te zien doordat het lhbt-onderwerp vaak impliciet wordt besproken door bijvoorbeeld het lhbt-verhaal te vertellen aan de hand van voorwerpen die als metafoor dienen of als hulpmiddel. Daarnaast wordt het verhaal vaak verteld vanuit een heteroseksueel perspectief of wordt homoseksualiteit geminimaliseerd
door heteroseksuele inhoud op de voorgrond te zetten. Minimalisering wordt zichtbaar doordat de lhbt-inhoud wordt geromantiseerd andere aspecten op de voorgrond worden gezet en aspecten zoals seks worden weggelaten. Daarnaast spelen tragedie en de verleden tijd een belangrijke rol bij het afleiden van de kijker van de lhbt-inhoud.
Een ander terugkerend aspect is dat de lhbt-personages worden gepresenteerd als ‘de ander’ ten opzichte van de heteroseksuele bevolking. Hierdoor wordt de film toegankelijk voor het mainstream publiek en komt deze in contact met lhbt-inhoud zonder daadwerkelijk geconfronteerd te worden met het aspect dat de kijker zich moet verplaatsen in een lhbt- personage.
Alle bovenstaande genoemde aspecten zijn voorwaarden die nodig zijn voor het vertellen van het lhbt-verhaal aan het mainstream publiek. Doordat het lhbt-verhaal aan deze voorwaarden moet voldoen om vertelt te kunnen worden aan het mainstream publiek wordt een bepaalde vorm van straightwashing zichtbaar.
Daarnaast is sprake van stereotypering in de film doordat lhbt-personages stereotyperende eigenschappen bevatten. Deze zijn voornamelijk terug te zien bij de transgender. Doordat deze overdreven vrouwelijk wordt gerepresenteerd. Ook worden homoseksuele mannen afgebeeld als perfect mannelijk en homoseksuele vrouwen als ambitieuze prestigieuze vrouwen zodat de personages niet als oncomfortabel worden geïnterpreteerd door het mainstream publiek. Ook hiermee wordt een vorm van straightwasing zichtbaar.