Analyse SOGS -items

geleend om te kunnen gokken. Van de andere groep respondenten heeft 12% ooit geld geleend.

Van de regelmatige spelers (n=544) zegt 12% dat ze gokschulden hebben. We zien daarbij relatief grote verschillen tussen de herkomstgroepen. Zo zegt 36% van de groep Marokkaanse en Turkse respondenten dat zij gokschulden hebben, van de Antilliaanse en Surinaamse respondenten zegt 19% gokschulden te hebben, terwijl dit bij 5% van de overige respondenten (autochtone, overige niet-westerse en westerse en Chinese respondenten) het geval is.

We zien echter een sterke samenhang tussen het hebben van gokschulden en de sogs-score. Van de ex-probleemspelers heeft een kwart ten tijde van het interview gokschulden, van de recente probleemspelers heeft 51% gokschulden. Van de risicospelers heeft 13% gokschulden, van de recreatieve spelers heeft 1% gokschulden.

Opvallend is dat in het chaid-model bij de recreatieve spelers verschillen zijn gevonden tussen de herkomstgroepen voor wat betreft het hebben van gokschulden. Van de Marokkaanse, Turkse, en Surinaamse recreatieve spelers heeft 18% gokschulden, terwijl dit bij de andere recreatieve spelers op 1% ligt. Sommige respondenten vertellen in het interview dat zij forse schulden hebben. Een Surinaamse respondent geeft aan dat hij €24.000 schuld heeft bij familie, vrienden en kennissen en €6.000 bij de bank. Een andere Surinaamse respondent heeft nog steeds een grote schuld bij zijn broer, staat voortdurend €1.000 rood op zijn bankrekening en heeft onlangs €6.000 bij een bank geleend om zijn huurachterstand af te betalen. Een Marokkaanse respondent heeft €20.000 schuld bij de bank en €10.000 aan pokerschulden bij vrienden. Een Turkse respondent heeft in het verleden €50.000 verloren bij een illegale voetbaltoto. Vooral Turken en Chinezen lenen binnen de eigen familie en vriendenkring; zij stappen niet naar banken en andere instanties om te lenen. In uiterste gevallen lenen zij geld tegen een hoge rente bij geldschieters uit de gemeenschap.

Schulden beginnen met leningen. Sommigen lenen bij de bank of andere financiële instanties, maar ook uit de interviews met sleutelinformanten (n=20) komt naar voren dat het bij de meeste allochtone doelgroepen gebrui-kelijk is om (eerst) bij familie, vrienden of kennissen te lenen.

Ook wat het lenen betreft is sprake van een familiecultuur. Problemen los je ook met de familie op. Ik sprak een Turk, die zei: ‘Als ik geld nodig heb, koop ik een ticket naar Turkije om geld te halen.’ Dat lukte hem eerst ook, toen het zover was. Hij nam het vliegtuig en kwam terug met een x-aantal duizenden euro’s. Maar op een gegeven was dat ook opgedroogd, en dan wordt het moeilijk. Men begint te lenen bij familie, vrienden en kennissen. Turken en Marokkanen, maar met name Surinamers en Antillianen doen dat zo. En niemand mag het weten.

[Interview, hulpverlener]

Meerdere respondenten geven aan dat schulden je letterlijk kunnen achter-volgen, afhankelijk van je schuldeisers.

Er is veel sprake van schuldenproblematiek. Ze hebben overal schulden omdat ze van elkaar lenen. […] Je moet echter wel de schuld afbetalen aan degene van wie je leent: je kan tot een bepaalde grens gaan. Bij Turken en Chinezen moet je altijd aan je verplichtingen voldoen! Je hoort dat te doen. Als je een groot bedrag leent, betaal je het terug, want de schuldeisers weten je altijd te vinden, al zit je in 5.3.2. Gokschulden

Sexbierum of Timboektoe! Je kunt niet vluchten, ze achterhalen je. [Interview, hulpverlener]

De mensen die ik aan de telefoon kreeg, zaten meestal diep in de problemen. Hoge schulden door gokken en beleggen. Sommigen wilden vluchten vanwege de schuld, om zo van de schuld ‘af’ te zijn. Schuldeisers waren banken of privé-leningverstrek-kers: ‘Grote Oren’. Dit betekent binnenkomen en er nooit meer uitkomen. Enorme rentes. Dit is het illegale circuit, vergelijkbaar met de maffia. Ze lenen je duizend euro en vragen twee dagen later tweeduizend euro terug. Ik heb ook gehoord dat ze in het casino komen en naar verliezers toestappen en ze geld geven. Ze staan dan buiten met geld klaar voor degene die geld nodig heeft. Ik hoorde dat dit regel-matig gebeurde. Ze lenen eerst bij familie, vrienden, dan eventueel de geldclub, minder bij banken. Daar weten ze de weg meestal niet naar. Alleen als ze hier lang wonen, de Nederlandse taal spreken en de weg weten.

[Interview, consulent]

Gokschulden hebben is één, financiële problemen hebben is iets anders. Uit het voorgaande is gebleken dat gemiddeld 12% van de regelmatige spelers gokschulden heeft. Uit de analyses blijkt dat 18% van de regelmatige spelers financiële problemen heeft als gevolg van het gokken. We zien wederom dat financiële problemen het vaakst voorkomen bij Marokkaanse, Turkse en Surinaamse respondenten: 41% van deze groep respondenten heeft financiële problemen, bij de andere respondenten is dit gemiddeld 11%. De verschillen tussen de herkomstgroepen vallen weg wanneer ook de mate van problematisch speelgedrag wordt betrokken. Dan blijkt dat 72% van de probleemspelers financiële problemen heeft als gevolg van het deelnemen aan kansspelen. Van de risicospelers heeft 13% financiële problemen, van de recreatieve spelers 1%.

Financiële problemen en schulden vormen de meest in het oog springende problematiek en worden als eerste genoemd door de geïnterviewde sleutel-informanten (n=20). Financiële problemen leiden echter ook tot veel andere problemen.

Financiële problemen hebben veel impact op het leven van gokkers en op de toekomst. Als iemand – mede hierdoor – zijn vrouw, zijn werk, zijn huis kwijt is, dan kun je bijna niet veel meer doen.

[Interview, hulpverlener]

Een Marokkaanse sleutelinformant die voornamelijk Marokkaanse cliënten heeft, is van mening dat vooral deze groep zwaardere financiële problemen door het gokken ondervindt en meer verschillende leningen aangaat dan de andere doelgroepen.

Marokkanen gaan er heel diep in. Ze gaan door tot ze alles verloren hebben. Ze kunnen niet stoppen. Als het geld bij Marokkanen op is, gaan ze naar huis en proberen geld te krijgen van de partner, daarna gaan ze lenen. Eerst in de eigen omgeving; als dat niet meer lukt omdat je nooit terugbetaalt, dan gaan ze naar banken en alle andere mogelijkheden langs. Ze gaan rood staan, sluiten leningen af bij diverse banken. Overal. Totdat niks meer lukt. Familieleden helpen je in eerste instantie wel en eisen dat je je leven verbetert: ‘Wij betalen je schulden, maar dan je moet stoppen met dit en ophouden met drugs en gokken. Je gaat aan het werk en dit en dat….’ De eisen zijn niet reëel voor een verslaafde. Hij zegt : ‘Ja, los het maar op en dan doe ik wat jullie willen’. Zodra dat opgelost is, dan houdt 5.3.3. Financiële problemen

het op. Die eisen maken het alleen maar erger. Als de verslaafde dan weer terug-valt, helpt zijn omgeving niet meer.

[Interview, veldwerker]

Bij Chinezen is volgens enkele deskundigen sprake van een eigen geld- en bankcircuit.

Bij Chinese Mahjonghuizen was het voordeel dat het geld gewoon binnen de club bleef: de een won en de ander verloor en andersom. Het is pas fout gegaan op het moment dat de Amsterdamse Kaartclub sloot met een aantal andere illegale gelegenheden en er was een lokroep vanuit Holland Casino van ‘kom maar bij ons spelen’. Ze organiseren natuurlijk leuke dingen, kijk maar naar de tijd rondom het Chinees Nieuwjaar. Maar dan heb je een probleem: het geld verdwijnt uit de groep, doordat ze buiten hun eigen kring spelen. [Interview, consultant] Er zijn ook privébankcircuits onder Chinezen. Een club mensen legt allemaal geld in, bijvoorbeeld tweeduizend euro. Na een paar maanden heb je een hoog bedrag, beheerd door Chinezen. Als je eens geld nodig hebt, krijg je bedrag tegen rente: je kunt dan bieden voor hoeveel je leent. Dit betaal je later terug; dat spreek je precies met elkaar af. Je hebt wel een probleem als je niet betaalt; dan krijg je afpersings-praktijken. De beheerder kan zo met het geld weglopen na twee jaar inleg; het is toch een risico. Ze doen mee uit hebzucht, omdat de rentes aantrekkelijk zijn, hoger dan bij banken. Dit noemen ze een geldclub, het was een jaar of tien geleden heel populair. De laatste tijd hoor ik het minder.

[Interview, consulent]

Ongeveer tien procent van de regelmatige spelers (n=544) heeft problemen met de partner als gevolg van het gokken. Hoewel ook culturele verschillen zijn aangetroffen, blijkt vooral de mate van problematisch speelgedrag van invloed te zijn op het hebben van relatieproblemen met de partner. Veertig procent van de probleemspelers heeft problemen met de partner over het gokgedrag, terwijl dit voor vijf procent van de risicospelers geldt en voor niemand van de recreatieve spelers.

Ditzelfde patroon zien we ook bij het hebben van relatieproblemen met familie en vrienden als gevolg van het gokken. Van de probleemspelers heeft 32% relatieproblemen met familie vanwege het gokken en veertien procent met vrienden. Bij de andere spelers liggen deze percentages op één procent (familieproblemen) en 0,2 procent (voor problemen met vrienden). Hoewel er verschillen tussen de herkomstgroepen zijn aangetroffen, vallen deze weg indien ook de mate van problematisch speelgedrag in het analysemodel wordt opgenomen.

Het hebben van huisvestingsproblemen vertoont weliswaar een samenhang met het land van herkomst maar de samenhang met problematisch speelge-drag blijkt sterker te zijn. Ruim 18% van de probleemspelers heeft problemen met huisvesting, 2% van de risicospelers en niemand van de recreatieve spelers.

Het ervaren van problemen op school of op het werk laat eenzelfde patroon zien. Er zijn weliswaar verschillen tussen de herkomstgroepen gevonden voor wat betreft problemen op school of werk, maar de verschillen blijken weg te vallen indien we de mate van problematisch speelgedrag in het analysemodel opnemen. Dan geldt dat van de probleemspelers 31% problemen heeft op het werk of op school. Van de risicospelers heeft 2% dergelijke problemen, van de recreatieve spelers niemand.