In deze paragraaf zullen de meest relevante resultaten van de expert-interviews per case worden besproken. Vervolgens wordt de vier interviews te samen kort samengevat besproken (zie Appendix vijf, tabel 15 voor de resultaten). De achtergrondinformatie van de cases wordt in Appendix vijf weergegeven. In de volgende paragraaf zijn de resultaten van de interviews vergeleken met de resultaten van de enquête.
Case: Jachthaven met Blauwe Vlag. Jachthaven de Rakken ligt in Woudsen, een klein Fries dorpje, waar in de zomer veel watersporters naar toe trekken. De jachthaven heeft 450 ligplaatsen en tegen het dorp aan en langs de vaarroute. De ondernemer-eigenaar van het bedrijf mag sinds vorig jaar de Blauw Vlag hijsen in zijn jachthaven. Uit het interview de ondernemer zijn een aantal relevante resultaten geselecteerd die hieronder worden besproken.
Volgens de expert kiezen gasten niet voor de Blauwe Vlag omdat zij duurzaamheid prefereren, maar kiezen voor de veiligheid die het vertegenwoordigt. De verbeterde bedrijfsreputatie als voordeel van duurzaamheid wordt dan ook niet veroorzaakt door de gasten, maar door media, overheden en instellingen, die duurzaamheid als een positieve ontwikkeling zien.
De voornaamste reden waarom de expert heeft besloten te streven naar het certificaat van de Blauwe Vlag is niet duurzaamheid maar veiligheid. Het certificaat dwingt hem kritisch te kijken naar zijn eigen bedrijf. Vooral Duitse gasten weten dat bedrijven met een Blauwe Vlag, meer dan volgens de wet noodzakelijk, aan veiligheidseisen voldoen. Daarbij is de ondernemer erg trots op zijn bedrijf en denkt ook dat dit de manier is hoe men behoort te ondernemen. Tegenover deze voordelen kleven er volgens de ondernemer ook nadelen aan het behalen van het certificaat. Zo is de administratieve rompslomp die het met zich mee brengt erg groot. Ook heeft de ondernemer slechte ervaringen met het aanvragen van subsidies. Hij geeft hierbij het voorbeeld van het YOS-systeem, dat vuilwater afzuigt van de schepen. Na de investering bleek de Provincie Friesland de subsidie ineens niet meer te verstrekken.
Bij de bespreking van de sociale normen kwam aan het licht dat de ondernemer zelf het initiatief heeft genomen om te streven naar de Blauwe Vlag. Daaruit blijkt tevens dat de ondernemer verwacht dat de personen uit zijn sociale omgeving duurzaamheid niet belangrijk vinden, maar wel de gevolgen ervan waarderen. Zo waarderen zij de verbeterde bedrijfsreputatie door het behalen van een internationaal certificaat en de behaalde bezetting.
De ondernemer geeft aan dat de nodige kennis niet aanwezig was toen hij begon met de ontwikkeling van duurzaam toerisme, maar dat het tijdens het proces wel werd gegenereerd. Hij verzamelde zelf informatie via internet en kreeg daarnaast hulp van de organisatie, de Blauwe Vlag. Volgens de ondernemer is het gebrek aan tijd de grootste belemmering, vooral bij langdurige gemeentelijke beslissings-procedures.
Case: Outdoor center met gouden Green-Key. Het Outdoor Challenge park ligt in het natuur- en recreatiegebied Hulsebeek. Bij het outdoor park kun je kajakken,
kanoën, vlot-bouwen en over een parcours van touwen klauteren. Het park heeft de gouden Green-Key en het opvallendste van het bedrijf is de mooie ligging (direct aan het water, midden in het bos) en het duurzaam gebouwde centrumgebouw.
Opvallend in het interview met de ondernemer-eigenaar van het Challenge park is dat ook deze ondernemer aangeeft dat de veiligheid erg belangrijk is voor zijn gasten. Duurzaamheid wordt vooral door overheden en instanties gewaardeerd. Hij geeft hierbij wel aan dat gasten steeds meer oog krijgen voor duurzaamheid. Bij verder bespreking van de attitude blijkt dat de expert duurzaam onderneemt vanuit zijn passie. Hij wilde altijd maar één ding en dat is mensen in beweging krijgen in de buitenlucht en vindt dat duurzaamheid daarbij past. Nadelen van duurzaam ondernemen ziet de ondernemer als te overwinnen problemen, zo besteedt hij het uitzoeken van subsidies uit op een no-cure-no pay basis.
De ondernemer heeft niet zelf het initiatief gehad om een duurzaam bedrijf te beginnen. Als partner is hij bekend geworden met het fenomeen en heeft het idee vervolgens overgenomen en verder uitgewerkt.
Bij de vragen, die gerelateerd zijn aan de waargenomen gedragscontrole, geeft de expert aan succesvol te hebben samengewerkt met een leverancier. Daarbij heeft hij de leverancier die de catering verzorgt op voorhand gevraagd, bij de bereiding van het eten, al rekening te houden met het resulterende afval. Samenwerken met de leverancier is dus geen belemmering, daarentegen vindt hij het wel zeer moeilijk om financiering te verkrijgen. Een gebrek aan risicokapitaal wordt dan ook als grootste belemmering gezien. Tevens vindt hij de wet- en regelgeving belemmerend, in die zin dat het veel tijd kost om vergunningen aan te vragen. Vergunningen van de gemeente laten lang op zich wachten, waardoor snel handelen niet mogelijk is.
Case: Villa-park met gouden Green-Key. Naast het villa-park ligt een camping en beiden vallen onder het beheer en eigendom van dezelfde ondernemer. Deze ondernemer heeft twee jaar geleden het villa-park opgebouwd, terwijl hij tegen die tijd al achttien jaar de camping runde. Het villa-park, genaamd Buitenplaats It Fliet ligt in het dropje Witmarsum dat vlak bij de stranden van Makkum ligt.
Uit het interview met de ondernemer zijn een aantal relevante resultaten geselecteerd die hieronder worden besproken. Ten eerste doet de expert-ondernemer aan duurzaam ondernemen omdat het past bij zijn eigen normen en waarden, maar ook omdat het kostenbesparingen kan opleveren. Hij geeft aan dat douches met een spaarsysteem minder warm water kosten. Tevens wordt de gast bewuster van zijn gedrag, bijvoorbeeld als het eigen energieverbruik in rekening wordt gebracht in plaats een standaardbedrag. De vervuiler betaalt. Naast deze voordelen ziet de expert de
administratieve lasten als grootste nadeel van het Green-Key certificaat. Volgens hem moet duurzaamheid niet draaien om het afvinken van lijstjes en controles, maar meer om de achterliggende visie en met elkaar verder dan vandaag te denken.
Ook deze ondernemer geeft aan zelf het initiatief te hebben genomen om duurzaam toerisme te ontwikkelen in zijn bedrijf. Door het lezen van vakliteratuur heeft hij de eerste kennis verzameld. Hij verwacht dat de omgeving hem soms als een uitslover ziet, maar daarbij geeft hij aan dat dit niet normen zijn uit zijn directe sociale omgeving.
De grootste belemmering is in zijn ogen de ontoegankelijkheid van kennis en informatie. Het is erg onoverzichtelijk, verwarrend en onlogisch. Zo is er geen subsidie voor aardwarmtepompen in nieuwbouwhuizen maar wel voor bestaande huizen. Bestaande huizen zijn echter vaak niet geschikt voor aardwarmte omdat ze slecht geïsoleerd zijn, dit in tegenstelling tot nieuwbouwhuizen.
Case: Mini-camping met gouden Green-Key. Mini-camping Thyncamp is de eerste klimaat neutrale camping van Nederland en heeft naast dit certificaat ook de gouden Green-Key. De camping heeft achtendertig toer-plaatsen, acht kamper-plaatsen en twee blokhutten.
De ondernemer geeft aan dat het voor hem vanzelfsprekend was bij de start van zijn bedrijf duurzaamheid in te voeren. In zijn privé-sfeer was kiezen voor duurzaamheid al gewoon waardoor invoering in het bedrijf de volgende stap was. Hij onderneemt duurzaam vanuit zijn passie en volgens hem is het iets wat dicht bij hemzelf staat. Later bleek dat duurzaamheid zowel interessant als innovatief werd bevonden. Dit bracht voordelen met zich mee, zoals een verbeterde bedrijfsreputatie. Omdat de camping de eerste camping, die zich klimaatneutraal mag noemen, krijgen zij veel aandacht. De verbeterde reputatie zorgt tevens voor een extra concurrentievoordeel. Ook geeft de ondernemer aan dat de overheidsvoordelen een positieve effect van duurzaamheid zijn. Alleen zitten er volgens de expert aan de subsidieregelingen nog een aantal haken en ogen. De subsidiepotten zijn erg snel leeg en lijken alleen voor grote ondernemingen bedoeld te zijn. De overheid hanteert namelijk een minimale investeringsgrens voor de subsidies. Bovendien geldt de investeringsaftrek alleen voor personen die fiscaal als ondernemers worden aangemerkt en dat worden kleine ondernemers niet altijd. Daarnaast kan duurzaamheid kan ook een nadeel vormen ten opzichte van de concurrentie omdat veel investeringen meer kosten dan ‘gewone’ niet-duurzame alternatieven. Bovendien wordt de wet niet altijd gehandhaafd, waardoor concurrerende bedrijven die niet alle wet-en regelgeving naleven een voordeel hebben.
De administratieve rompslomp wordt door de ondernemer als een grote belemmering beschouwd. Hij heeft een administratieve achtergrond en zelfs hij vindt het lastig om vergunningen en subsidies aan te vragen.
Volgens de ondernemer is duurzaamheid de onvermijdelijke toekomst, simpelweg doordat leveranciers steeds meer duurzaamheid van elkaar gaan eisen. De visie die hij vindt passen bij duurzaamheid, is dat je elke dag opnieuw moet willen leren. Vandaag kan je een keuze maken, gebaseerd op de kennis van vandaag. Toch kan die keuze morgen fout blijken met de nieuw vergaarde kennis. Het doel is blijven leren en je keuzes blijven aanpassen.
De Vier Interviews Samen.
De ondernemers geven aan dat alle voor- en nadelen aanwezig zijn, maar dat de technologie nog niet ver genoeg ontwikkeld is. Vier van de vijf voordelen: de bedrijfsreputatie, overheidsvoordelen, concurrentievoordelen en zelfvoldoeningen hebben een positieve invloed op de intentie (zie Appendix 5, tabel 15). Naast de voordelen herkenden de ondernemers ook de nadelen en verminderen de intentie van de ondernemers. De twee nadelen zijn: duurzame investeringen zijn meestal duurder en leveren extra administratieve rompslomp op.
De ondernemer hebben allen geen eerdere ervaringen met duurzaamheid gehad voordat zij duurzaamheid in hun bedrijf ontwikkelenden. Over deze variabele kan dus geen uitspraak worden gedaan.
Bij het bespreken van de derde variabele, sociale norm, geven de ondernemers geen eenduidige antwoorden. Sociale normen zijn aanwezig en zijn ook beïnvloedbaar, maar de relatie tot de intentie kan niet worden aangetoond. De ondernemers geven aan zelf het idee te hebben bedacht om duurzaamheid te ontwikkelen.
Ten slotte herkenden de ondernemers ongeveer de helft van de interne en externe factoren van de waargenomen gedragscontrole als kenmerkend, waarvan een paar een een relatie met de intentie leken aan te tonen. De schaarste aan middelen, het lastig verkrijgen van financiering, belemmerende wet- en regelgeving, ontoegankelijke kennis en informatie werden allen gezien als belemmerd. Deze hebben dus een negatieve invloed op de intentie. De factoren die de ondernemers beschouwden als stimulerend zijn reeds genoemd bij de variabele attitude.