De buurtsportcoaches vullen hun dag met diverse taken en juist deze afwisseling is voor veel
buurtsportcoaches gewenst en wordt gewaardeerd. Deze manier van werken hoort bij het werk van de buurtsportcoach. Werkwijze en aanpak verschillen tussen typen en tussen individuele
buurtsportcoaches. Ieder project of subdoelgroep vergt weer een andere aanpak. Niet altijd is sprake van een vastomlijnd plan van aanpak. Vaak bedienen ze zich van een werkwijze die is gebaseerd op wat in de praktijk werkt. De meerderheid van de buurtsportcoaches ervaart voldoende vrijheid om een eigen weg te zoeken. Zij vinden die vrijheid ook noodzakelijk om goed te kunnen functioneren. Zoals we eerder zagen, zijn buurtsportcoaches zich sterk bewust van het belang van hun taak en worden aan de buurtsportcoach vaak hoge verwachtingen gesteld. Ze werken vanuit één of meer richtinggevende ideeën of doelstellingen en hebben over hun aanpak dikwijls in- en/of extern overleg. Daarnaast zoeken ze medestanders bij de uitvoering van hun ideeën en doelstellingen. Op basis van ervaringen stellen ze liever hun werkwijze bij.
Alles overziend houden buurtsportcoaches zich bezig met een combinatie van het zelf of laten organiseren of uitvoeren van sport- en beweegactiviteiten en randvoorwaardelijke ofwel procesmatige zaken (zie tabel 6.2). Voorbeelden van deze laatste zaken zijn: het inventariseren van behoeften, het leggen van contacten met de doelgroepen en diverse partijen, het aanknopen van gesprekken en het bouwen aan vertrouwen. Veel buurtsportcoaches leggen nadruk op laagdrempelig aanbod, passend bij de vraag, behoefte of mogelijkheden van de doelgroep. Zeker wanneer sprake is van mensen met een afstand tot sport- en beweegdeelname. Wanneer bestaand aanbod niet passend is, spannen zij zich dikwijls in om nieuw aanbod te ontwikkelen of haken ze aan bij elders ontwikkelde activiteiten (van horen zeggen of algemeen bekend). Vaak is het wel een kwestie van ervaren of iets werkt en daarop doorpakken. Buurtsportcoaches zijn ook alert op het gebruiken van de juiste termen bij de juiste doelgroepen. Zoals bij ‘kwetsbare’ ouderen niet meteen over sport praten en niet over ‘Meer Bewegen
af als naar type wordt gekeken en zie je overeenkomsten bij buurtsportcoaches wiens doelgroepen overlap vertonen. Denk aan de oudere wijkbewoner, de jongere met een lage sociaaleconomische status, de oudere met een migratieachtergrond en het kind met een beperking.
Tabel 6.2 Voorbeelden van activiteiten buurtsportcoaches naar type
Doelgroep Bereiken doelgroep Aanpak voor doelgroep
Kinderen Via school, inzet
communicatiemiddelen
Verzorgen gymlessen, het geven van clinics, pauzesport en naschoolse sport
Jongeren Contact leggen met scholen,
sportverenigingen en wijkcentra, praten met jongeren
Luisteren naar wensen en behoeften, laagdrempelig aanbod, vertrouwen winnen, herkenbaar zijn
Ouderen Fittest, presenteren op
zorgmarkt, posters, persoonlijk aanspreken, huisbezoeken, uitzetten behoefte enquête, via kleinkinderen
Vertrouwensband opbouwen,
beweegvraag inventariseren, scholen van partners, nieuw aanbod creëren,
aanbieden bestaande programma's
Wijkbewoners Flyers, sociale media, inzet
sleutelfiguren uit wijk, eigen zichtbaarheid vergroten, communicatie met partners
Organisatie diverse activiteiten in wijk, ondersteunen verenigingen, begeleiden jongeren, sport verbinden met andere projecten, wijkanalyse
Mensen met een beperking Contact met vindplaatsen en
partners
Eén-op-één begeleiding, organiseren activiteiten voor school of instelling, verbinden partners, inzetten interventies, scholen vrijwilligers
Kwetsbare burgers Langs deuren gaan, via
scholen en andere
organisaties, flyers, sociale media, intakegesprekken
Clinics en kennismakingsprogramma's, eenmalige evenementen, doelgroep zelf stokje laten overnemen, laagdrempelige activiteiten, maatwerk, doorstroom sportclub
Sportvereniging Bezoeken verenigingen en
partijen sociaal domein, vragen ophalen
Ondersteunen beleid, bijeenkomsten organiseren, schrijven
subsidieaanvragen, contacten leggen, kwaliteit kader verhogen
Bron: interviews buurtsportcoaches (Mulier Instituut, Sportkunde opleidingen, 2017) *Voor meer voorbeelden zie Bijlagenrapport (Van Lindert & Brandsema (red.), 2017) Werkwijze verschilt naar type buurtsportcoach
De buurtsportcoach voor kinderen heeft als voordeel dat hij lessen onder schooltijd organiseert, waardoor hij zichzelf hiermee zichtbaar maakt voor zoveel mogelijk kinderen. De buurtsportcoaches die zich voornamelijk richten op het verbinden van partijen (een ‘verbinder’), brengen vooral partijen samen die vervolgens de uitvoering van de activiteiten regelen; buurtsportcoaches die voornamelijk uitvoeren (een ‘uitvoerder’) geven zelf de lessen. Soms is sprake van inzet van interventies zoals B-Fit en werken ze volgens methoden voor bewegingsonderwijs.
In het contact met de jongeren is het volgens de buurtsportcoaches belangrijk dat zij eerst luisteren naar de wensen van jongeren en niet direct beginnen over het organiseren van sportactiviteiten. Om in contact te komen, knopen zij eerst een persoonlijk gesprek aan met individuele jongeren of met groepjes jongeren. Van belang in hun aanpak is dat de buurtsportcoach voor jongeren herkenbaar en aanspreekbaar is, dat het sportaanbod zo laagdrempelig mogelijk is en dat ze niet meteen over een clublidmaatschap beginnen.
Veel buurtsportcoaches voor ouderen voeren zelf ook projecten uit, staan zelf voor de groep, waar ze eigenlijk vooral aanjager of verbinder behoren te zijn. Hun taak bestaat dan uit kennisoverdracht, zodat anderen (vrijwilligers) in staat zijn om zelf (vaak eenvoudige) beweegactiviteiten voor ouderen te kunnen verzorgen. De buurtsportcoach voor ouderen creëert nieuw aanbod (een derde van hen, bijv. grootouder-kind activiteiten), laten ouderen aansluiten bij bestaande beweeggroepen en bieden bestaande activiteiten op basis van bestaande programma’s aan (bijv. MBvO, Walking Football, dynamic
tennis). Wanneer passend aanbod ontbreekt, zetten ze nieuw aanbod op of zoeken ze naar
beweegmaatjes. Soms verbinden ze vraag en aanbod of ondersteunen ze initiatieven van ouderen. Het opbouwen van een vertrouwensband met de ouderen wordt als cruciaal gezien.
De wijkgerichte buurtsportcoach organiseert als vanzelfsprekend vooral activiteiten in de wijk, zoals clinics, naschools aanbod, sport voor specifieke doelgroepen (zoals Walking Football) en ondersteunt bijvoorbeeld buurtsportverenigingen en begeleidt inactieve jongeren. In die zin verenigt de wijkgerichte buurtsportcoach zo’n beetje alle taken die andere buurtsportcoaches hebben. Het verschil met de andere buurtsportcoaches is dat deze buurtsportcoach de wijksituatie als uitgangspunt neemt en zijn aanpak dus de ene keer gericht kan zijn op de eenzame ouderen in de wijk en de volgende keer op de overlast gevende jongeren. Voor dit type buurtsportcoach zie je het werken vanuit de lokale context het sterkst terug. Als een wijk veel problemen of uitdagingen kent, dan ligt het maken van keuzes voor de hand, omdat het aan capaciteit ontbreekt om alles aan te pakken. Deze buurtsportcoach richt zich vooral op kwaliteit (de juiste deelnemers) in plaats van kwantiteit (veel deelnemers).
De buurtsportcoach voor mensen met een beperking is op diverse manieren actief om zijn hoofddoel ‘creëren van inclusiviteit in sport’ te realiseren. Dit type werkt regelmatig met bestaande interventies of methoden zoals Special Heroes, Connecting Friends of Club Extra. De meeste buurtsportcoaches voor mensen met een beperking werken vraaggericht en gaan uit van de (individuele) vraag van de cliënt. Soms komt deze vraag vanuit de cliënt zelf, soms vanuit een instelling of school. De buurtsportcoach verlaagt drempels voor de doelgroep door contacten te leggen tussen vindplaatsen en
sportverenigingen, informatie te geven over sportmogelijkheden of gaan met de cliënt mee naar de sportvereniging. Het verbinden van vraag aan aanbod en het realiseren van samenwerking tussen partijen in de sport, onderwijs en zorg behoort nadrukkelijk tot hun taken. Ook houden ze zich bezig met het opzetten van vrijwilligersnetwerken, begeleiden of scholen van vrijwilligers om activiteiten op te zetten en organiseren ze ook zelf activiteiten in samenwerking met scholen of zorginstellingen, steeds aansluitend bij de vraag. Zelf voor de groep staan lijkt een pre te zijn om bij deze doelgroep beter op de vraag in te kunnen spelen. Deze buursportcoach lijkt zich meer dan de andere typen te focussen op een individuele begeleiding van een cliënt.
De buurtsportcoach voor sportverenigingen wijkt af van de andere types. Zijn doelgroep bestaat uit verenigingen en hun vrijwilligers en hij ziet zichzelf als verenigingsadviseur of –ondersteuner. Het versterken van de sportvereniging om een bredere maatschappelijke rol te vervullen is zijn doel. Het
Zij houden zich bezig met procesbegeleiding en brengen specifieke kennis in de sportvereniging. Daarnaast stelt deze buurtsportcoach zich op als verbinder van partijen binnen het sportdomein en tussen sport en andere sectoren. Omdat ze meestal niet exclusief voor een sportvereniging werken, is het cruciaal dat zij zichtbaar maken wat zij voor sportverenigingen kunnen betekenen. Veel energie zit in het afleggen van verenigingsbezoeken de vragen van verenigingen te achterhalen. Ook deze
buurtsportcoach zegt vraaggericht te werken.
De buurtsportcoach voor kwetsbare burgers werkt behoeftegericht en noemt dit de sleutel tot succes. Dit geldt ook voor maatwerk. Wanneer regulier aanbod niet geschikt is voor de doelgroep, dan wordt aanbod gecreëerd of naar passend aanbod gezocht. Cultuurverschillen van deelnemers werken soms belemmerend, zoals een taalbarrière of een andere visie ten aanzien van sport en bewegen. Activiteiten moeten laagdrempelig zijn, maar niet per se gratis, wel dichtbij en op een vaste/duidelijke locatie. Een aantal buurtsportcoaches voor kwetsbare burgers gebruikt interventies, zoals beweegkriebels, sociaal vitaal en ‘Liever Bewegen dan Moe’. Ook worden eigen methodieken ontwikkeld, soms afgeleid van een bestaande methodiek. Doorstroom naar sportverenigingen wordt nagestreefd, maar dit is niet
gemakkelijk. Een school of wijksportvereniging is dan een mooie tussenweg die in sommige wijken succesvol is.