Nicaragua besloot in 1984 zich tot het IG te wenden om het geschil met de Verenigde Staten te beslechten. Om deze beslissing van Nicaragua te begrijpen is het nodig de achtergrond van het conflict te beschrijven.
Bron: www.helmstrijd.nl/foto/midden%20amerika.jpg Afbeelding 1: Midden-Amerika Nicaragua heeft een geschiedenis van Amerikaanse interventie die teruggaat tot 1855. In 1821 was Nicaragua onafhankelijk van Spanje geworden. Vervolgens ontstond een conflict tussen aan de ene kant de oude adel en geestelijkheid en aan de andere kant de
43 liberalen over hoe het land bestuurd diende te worden.151 Dit conflict leidde tot een burgeroorlog in 1855 waarbij de liberalen de hulp inriepen van de Amerikaan William Walker, een Amerikaanse huurling. Walker riep zichzelf uit tot president en wilde de rest van Centraal-amerika veroveren. De samenwerkende Centraal-amerikaanse legers versloegen Walker, die gered kon worden door de Amerikaanse marine.152 In
Nicaragua werd deze interventie niet licht opgenomen, ook al was Walker niet door de Amerikaanse regering gestuurd.153
In 1909 intervenieerde de Verenigde Staten wel direct in Nicaragua. De liberale president van Nicaragua, J. S. Zelaya (1893-1909), werd geconfronteerd met een revolte van conservatieven die werd gesteund door de VS. Het land steunde de
conservatieven omdat Zelaya zich teveel richtte op Japan en Duitsland en zich mengde in de politiek van buurlanden.154 De Monroe-doctrine, die sinds 1823 gold voor het westelijk halfrond, hield in dat Europese en andere staten zich niet moesten bemoeien met Zuid- en Midden-amerika. Tegen de opvolger van Zelaya, Adolfo Diaz (1911-1917), brak in 1912 opnieuw een opstand uit, ditmaal van liberalen. Washington greep nu weer in en stuurde het leger om het verzet te onderdrukken. In 1925 vertrokken de laatste Amerikaanse militairen uit Nicaragua, waarna opnieuw een poging werd gedaan de pro-Amerikaanse regering ten val te brengen. Deze regering had onder andere een verdrag getekend met de VS wat Amerika het recht gaf een kanaal door Nicaragua aan te leggen, gelijk het Panama Kanaal, op een plek en tijdstip dat het Washington schikte. 155
De VS stuurde in 1925 wederom de marine om de guerrilla van A.G. Sandino te onderdrukken. Sandino was een liberaal die de verkiezingswinst van zijn liberale opponent C. Solorzano weigerde te accepteren.156 De Amerikaanse bemoeienis had weinig succes en in 1932, na door de VS georganiseerde verkiezingen, trok de Amerikaanse president H. Hoover (1929-1933) het leger terug. De leider van het Nicaraguaanse leger, Anastasio Somoza, ontvoerde Sandino in 1934, nadat de laatste
151 Gill, Litigation Strategy at the International Court, 128
152 Tim Smit, Rum en kalasjnikovs: reizen achter de schermen van Guatemala, El Salvador, Nicaragua en
Venezuela, (Tielt, Uitgeverij Lannoo 2006) 36
153 R.L. Woodward, Central America, A Nation Divided, Latin American histories (2e druk; Oxford, Oxford University Press 1985) 229, 230
154 Leslie Bethel, The cambridge history of Latin America, volume VII, 1930’s to the present (Cambridge: Cambridge University Press 1990) 318
155 Woodward, Central America, A Nation Divided, 197-200
156 B. Loveman, T Davies, Che Guevarra, guerilla warfare (3e druk, Lanham, Maryland: Rowman and Littlefield 1997) 342
44 een vredesverdrag met de president van Nicaragua had ondertekend.157 De
conservatieve Somoza verdreef in 1936 president G. Sacasa (1936) en benoemde zichzelf tot president van Nicaragua.158
De Somoza‟s bleven aan de macht tot 1979, toen Debayle Somoza het land moest ontvluchten na langdurige protesten van de bevolking. Onder de Somoza‟s ging de economie van het land weliswaar vooruit, maar de absolute macht lag bij een kleine groep grootgrondbezitters. Ze slaagden er in zichzelf enorm te verrijken. Het regime werd actief ondersteund door de VS. Soldaten kregen training in Amerika en
Nicaragua kreeg veel economische en militaire steun.159 Deze steun kan niet los worden gezien van de Koude Oorlog. Midden- en Zuid-Amerika vielen onder de Amerikaanse invloedssfeer volgens de Monroe doctrine en de mogelijkheid van een communistisch regime in de achtertuin van de VS was voor de VS voldoende reden niet-democratische, prowesterse regimes te steunen. In Azië waren in 1975 Vietnam, Laos en Cambodja communistisch geworden, wat de vrees voor een verdere
vergroting van het socialistische blok deed toenemen bij de machthebbers in de VS.160 Met de verkiezing van de democraat Jimmy Carter (1977-1981) veranderde de tot dan toe vanzelfsprekende Amerikaanse steun voor de Somoza‟s. De Idealistische en religieus geïnspireerde Carter legde meer nadruk op mensenrechten. De linkse oppositie in Nicaragua zag dit als een aanmoediging in zijn strijd voor vrije
verkiezingen, respect voor mensenrechten en eigendom. Al in het begin van de jaren ‟70 was er een georganiseerde protestbeweging in Nicaragua tegen het bestaande regime. De Somoza‟s waren vooralsnog in staat deze te onderdrukken, maar versterkten het elan van de oppositie in 1978 door de populaire journalist P. Chamorro, die zich tegen het regime had gekeerd, te executeren.161
In 1979 ontvluchtte Somoza het in burgeroorlog geraakte land en nam een interim-regering van marxisten en liberalen, die samen de conservatieven hadden bestreden, onder leiding van R. Lacayo het gezag over.162 De VS trachtte zijn invloed in
Nicaragua te behouden door het steunen van de liberalen in de regering en het geven
157
Loveman, Davies, Che Guevarra, 342
158 Misagh Parsa, States, Ideologies, and Social Revolutions: A Comparative Analysis of Iran, Nicaragua, and
the Philippines, (Cambridge, Cambridge university Press 2000) 37
159 Anthony Lake, Somoza falling (Orlando Florida: Houghton Mifflin Harcourt 1989) 9
160 Peter Hagget, Encyclopedia of World Geography, Volume 15 (2e druk, Singapore: Marshal Cavendish 2001) 3000
161 Gill, Litigation Strategy at the International Court, 130
45 van economische ondersteuning aan de bedrijven en instellingen die niet onder linkse invloeden stonden. De marxisten zagen deze steun als een hernieuwde inmenging van de VS in de binnenlandse aangelegenheden van Nicaragua.163
De steun van de VS aan Nicaragua had als voorwaarde dat het bewind zich niet zou mengen in aangelegenheden van andere staten. Deze eis had vooral betrekking op buurland El Salvador, waar de pro-Amerikaanse regering eveneens werd
geconfronteerd met een opstand.164 Washington vermoedde dat Nicaragua de marxistische opstandelingen daar wel degelijk steunde en waarschuwde de regering herhaaldelijk. De VS maakte duidelijk dat het kon leven met de linkse Sandinista regering (genoemd naar de succesvolle legerleider die de opstand tegen de
Amerikanen in de jaren ‟30 leidde), mits Nicaragua de steun aan de oppositie in El Salvador zou stoppen en de banden met andere communistische regimes zoals Cuba en de SU zou beperken.165
Argentinië, waar sinds 1976 een militaire, pro-Amerikaanse junta de macht had, benaderde in 1981 de vanuit Nicaragua naar Honduras, El Salvador en Guatemala gevluchte tegenstanders van de Sandinista regering om hen te trainen en te
bevoorraden voor acties tegen het regime in Nicaragua.166 Deze actie werd gesteund door de CIA en het Amerikaanse Congres keurde in 1981 financiële steun aan de zogeheten „contra‟s‟ goed. De nieuwe president van de Verenigde Staten, Ronald Reagan (1981-1989) vaarde een confronterender koers dan zijn voorganger Carter. De meerderheid in het Congres was van Republikeinse huize.167 Het doel van de contra‟s was wapentransporten van Nicaragua naar El Salvador te belemmeren.168 De
betrokkenheid van de CIA bij de verwijdering van het regime in Nicaragua werd steeds groter:‘CIA pilots bombed Nicaraguan communications towers, frogmen raided port facilities, and commandos planted mines- all missions deemed too sophisticated for the contras. In September 1983 the CIA attacked Puerto Sandino and in October destroyed huge petroleum supplies in the port of Corinto. The contra‟s, on orders from
163
Loveman, Davies, Che Guevarra, 367
164 S. Christian, Nicaragua, Revolution in the Family, (Londen, Vintage Books 1986) 165
165 Ibidem, 225-227
166 Martin Sicker, The geopolitics of security in the Americas : hemispheric denial from Monroe to Clinton, (Westport Connecticut, Greenwood Publishing Group 2002) 144
167 Unites States Senate, Art and history, Party Division in the Senate, 1789-Present
<http://www.senate.gov/pagelayout/history/one_item_and_teasers/partydiv.htm> geraadpleegd: 11 oktober 2009
46 Washington, took credit for the attacks to provide cover for the US‟, aldus een studie naar de Amerikaanse betrokkenheid bij de contra‟s.169
Reagan was verplicht goedkeuring aan het Congres te vragen voor zijn financiële ondersteuning van de contra‟s. Telkens wanneer het Congres zijn goedkeuring
verleende, laaide het geweld in de regio op. Wanneer het geld op was, werd het rustig. Zodra er nieuwe financiële middelen werden verstrekt, begonnen de vijandelijkheden in het gebied weer.170 Verder stelde de Nicaraguaanse regering dat Amerikanen in dienst van de CIA operaties in Nicaragua hadden uitgevoerd.171 Om deze bemoeienis van de VS te stoppen wendde Nicaragua zich tot de VN Veiligheidsraad met het verzoek het plaatsen van mijnen in zijn havens te veroordelen. Hoewel deze resolutie de steun kreeg van dertien van de vijftien lidstaten van de Veiligheidsraad, werd de resolutie verworpen door een veto van de VS. Groot-Brittannië onthield zich van stemming.172
Nicaragua besloot de tekst die in de Veiligheidsraad een veto kreeg voor te leggen aan het Internationaal Gerechtshof. Nicaragua vroeg het IG te bevestigen of de VS handelde in strijd met het internationaal recht en de VS op te roepen elke vorm van geweld tegen het land te staken.