11.5 Betekenis en duiding
11.7.4 Aanbeveling 4: Pas op met voorspellen van ideeën en/ of gedrag van individuen
Dit onderzoek richt zich op processen die gerelateerd zijn aan de waarschijnlijkheid dat mensen extremistische ideeën omarmen en/of extremistisch gedrag gaan vertonen. Het is eerder aangegeven, maar het is van belang om nogmaals te benadrukken dat dergelijke waarschijnlijkheden helaas geen mogelijkheid bieden tot exacte en causale voorspellingen. Ja, een vroeger vaak-gepeste jongen van 16 jaar met een sterke behoefte aan groepslidmaatschap, die kennis maakt met een vriendelijke extreemrechtse groep jongeren zal zich mogelijk aangetrokken voelen tot een dergelijke groep, maar het is niet mogelijk om dit 1-op-1 te voorspellen. Een checklist waarop mensen kunnen worden gescoord, is weliswaar een aantrekkelijk idee, maar helaas is de werkelijkheid vaak meer ingewikkeld. Ieder geval is uniek en betreft vaak een mix van de door ons behandelde factoren, zoals de combinatie van een sterke behoefte aan zingeving, een stimulerende sociale omgeving en een trigger factor, zoals het overlijden van een naaste in de familie. Wanneer wij de behandelde factoren in combinatie beschouwen, ontstaat een complexe configuratie van mogelijkheden. Dat zorgt ervoor dat wij ons bij het verklaren en voorspellen van radicalisering en terrorisme bescheiden dienen op te stellen en ons moeten behoeden voor eenvoudige en eenzijdige invalshoeken.
194
11.7.5 Aanbeveling 5: Werk preventief aan persoonlijkheids- en weerbaarheidsgerelateerde factoren Voorkomen is beter dan genezen; een cliché dat ook door dit onderzoek wordt bevestigd. Over succesvolle interventies in de latere fasen is in de empirische literatuur relatief weinig te vinden. De meeste succesvolle evaluaties die zijn uitgevoerd richten zich op preventieve initiatieven als trainingen, cursussen en voorlichting. De enige interventies met bewezen impact in de groepsfase komen deels als mosterd na de maaltijd: de deradicaliseringsprojecten die zijn geëvalueerd vonden vrijwel allemaal plaats in de gevangenis, wanneer de extremist in kwestie mogelijk al schade heeft aangericht. Het lijkt daarom raadzaam om in ieder geval in te zetten op preventieve maatregelen. En die maatregelen, zo blijkt zowel uit de analyse van zowel de factoren die bijdragen aan radicalisering als de verschillende interventiemogelijkheden, zouden vooral gericht moeten zijn op persoonlijks- en weerbaarheids-gerelateerde factoren zoals (de omgang met) basisbehoeften (zoals de behoefte aan rechtvaardigheid, identiteit en sensatie), kennis en waarden, cognitieve complexiteit en emotionele copingsmechanismen. En dit zijn op hun beurt ook allemaal factoren die reeds in ‘regulier beleid’ aan bod komen, in domeinen als de zorg en het onderwijs. Naast de gespecialiseerde interventies die ongetwijfeld nodig blijven bij het voorkomen van (verdere) radicalisering is het daarom ook raadzaam oog te blijven houden voor deze ‘alledaagse’ overheidstaken.
11.8 Literatuur buiten literatuurlijst ter ondersteuning van dit hoofdstuk
Schulten, N., Vermeulen, F. F., & Doosje, B. (2020). Preventing polarization: An empirical evaluation of a dialogue training. Cogent Social Sciences, 6:1, 1821981. DOI: 10.1080/23311886.2020.1821981
195
Bijlage 1 – Tabel 1 tags in Mendeley
Tabel 1.Tags in Mendeley.
Tag Omschrijving
Include Geïncludeerd voor de kwalitatieve synthese.
Exclude Geëxcludeerd in de relevantie-fase PRISMA.
Phases_Vulnerability Onderzoek geeft inzicht over radicalisering in de gevoeligheidsfase.
Phases_Group Onderzoek geeft inzicht over radicalisering in de groepsfase.
Phases_Action Onderzoek geeft inzicht over radicalisering in de actiefase.
Interventions_Vulnerability In het artikel is een interventie onderzocht gericht op mensen in de gevoeligheidsfase. Hieronder vallen ook preventiestudies.
Interventions_Group In het artikel is een interventie onderzocht gericht op mensen in de groepsfase.
Interventions_Action In het artikel is een interventie onderzocht gericht op mensen in de actiefase. Hieronder vallen veelal studies naar veroordeelde terroristen.
Interventions_Advise In het artikel wordt een belangrijke suggestie gedaan voor CTER-interventies.
Interventions_Phase_Not_Specified In het artikel is een interventie onderzocht, waarbij niet specifiek is vermeld in welke fase de deelnemers zich bevinden.
Ideology_Leftwing In het artikel is extreemlinks extremisme onderzocht. Ideology_Rightwing In het artikel is extreemrechts extremisme onderzocht. Ideology_IslamicRadicalism In het artikel is islamitisch extremisme onderzocht. Ideology_Separist In het artikel is separatistisch extremisme onderzocht. Ideology_SingleCase In het artikel is single case extremisme onderzocht. Ideology_Other In het artikel is extremisme onderzocht, anders dan
extreemlinks, extreemrechts, radicale islam, separatistisch, en single case.
196
Capacity In het artikel is een capaciteitsfactor onderzocht. Dit zijn vaardigheden of kennis die iemand verkrijgt wat de extreme of radicale acties faciliteert. Bijvoorbeeld: training, kennis, vaardigheden.
Group In het artikel is een groepsfactor onderzocht. Dit zijn eigenschappen van groepen (bijv. groepsgrootte, ideologie) of processen van groepen die het radicaliseringsproces beïnvloeden. Bijvoorbeeld: groepsdenken, wij-versus-zij denken, invloed van leeftijdsgenoten.
Opportunity In het artikel is een gelegenheidsfactor onderzocht. Dit zijn factoren die het makkelijker of moeilijker maken radicale acties uit te voeren. Bijvoorbeeld: surveillance, gevangenisstraf.
Personality In het artikel is een persoonlijkheidsfactor onderzocht. Dit zijn eigenschappen van het individu, zoals een dominante psychologische behoefte (behoefte aan gerechtigheid, behoefte aan sensatie), of structurele mentale gezondheidsproblemen (zoals depressie, PTSS). Resilience_affective In het artikel is een emotionele weerbaarheidsfactor onderzocht. Dit zijn emotionele eigenschappen die een persoon of groep minder vatbaar maken voor radicale ideeën of gedrag. Bijvoorbeeld: angst.
Resilience_cognitive In het artikel is een cognitieve weerbaarheidsfactor onderzocht. Dit zijn cognitieve eigenschappen die een persoon of groep minder vatbaar maken voor radicale ideeën of gedrag. Bijvoorbeeld: kritisch nadenken. Resilience_behavior In het artikel is een gedragsmatige weerbaarheidsfactor
onderzocht. Dit zijn gedragsmatige eigenschappen die een persoon of groep minder vatbaar maken voor radicale ideeën of gedrag. Bijvoorbeeld: nieuws volgen.
Structural In het artikel is een structurele factor onderzocht. Dit zijn (macro) achtergrond factoren zoals armoede in een land, of aanwezigheid van een democratische rechtsstaat.
197
Demographic In het artikel is een demografische factor onderzocht. Dit zijn achtergrond factoren zoals sociaaleconomische status, opleidingsniveau, criminele geschiedenis, leeftijd, geslacht, of religie.
Trigger In het artikel is een triggerfactor onderzocht. Dit zijn concrete evenementen die het radicaliseringsproces in gang brengen, versnellen, of doen omkeren. Bijvoorbeeld: de dood van een naaste.
Qualitative_case_study De onderzoeksmethode in dit artikel is een case study. Hierin wordt één individu (of enkele individuen) onderzocht.
Qualitative_video_text_photo_webpage De onderzoeksmethode in dit artikel is het analyseren van video’s, teksten, foto’s, of webpagina’s.
Qualitative_interview De onderzoeksmethode in dit artikel is het afnemen van interview(s).
Qualitative_Archive De onderzoeksmethode in dit artikel is een archiefstudie. Qualitative_Focusgroup De onderzoeksmethode in dit artikel is een focusgroep.
Hierbij worden meerdere deelnemers tegelijk in een groep bevraagd naar hun opvattingen of ervaringen. Qualitative_Fieldstudy De onderzoeksmethode in dit artikel is een veldstudie.
Hierbij wordt het onderzoek uitgevoerd ‘in het echt’ en niet in een gemaakte lab-setting.
Qualitative_Ethnographic De onderzoeksmethode in dit artikel is een etnografisch onderzoek. Hierbij maakt de onderzoeker deel uit van de leefomgeving van de onderzochte doelgroep.
Qualitative_Field_participation De onderzoeksmethode in dit artikel is een veldparticipatie. Hierbij maakt de onderzoeker deel uit van de doelgroep: de onderzoeker is naast observant ook deelnemer.
Qualitative_other De onderzoeksmethode in dit artikel is kwalitatief van aard, en valt niet onder een van bovenstaande methoden. Quantitative_Simulation De onderzoeksmethode in dit artikel is een simulatie. Hierbij wordt data of een model gesimuleerd door een computer (doorgaans op basis van bestaande data).
198
Quantitative_(re)analyisis_database De onderzoeksmethode in dit artikel is een (her)analyse van een database.
Quantitative_survey De onderzoeksmethode in dit artikel is een vragenlijst. Quantitative_Fieldexperiment De onderzoeksmethode in dit artikel is een
veldexperiment. Hierbij wordt een experimentele opzet uitgevoerd in een natuurlijke setting, buiten het lab. Quantitative_Labstudy De onderzoeksmethode in dit artikel is een lab-studie. Quantitative_Correlational De onderzoeksmethode in dit artikel is een correlationele
onderzoeksopzet. Hierbij wordt het verband tussen twee of meer dingen gemeten, waarbij geen uitspraken over causaliteit kunnen worden gedaan.
Quantitative_Cohortstudy De onderzoeksmethode in dit artikel is een cohortstudie. Dit is een longitudinaal onderzoek waarbij mensen uit een bepaalde leeftijdsgroep meerdere malen onderzocht worden.
Quantitative_Timeseries De onderzoeksmethode in dit artikel is een timeseries design. Dit is een onderzoek met meerdere meetmomenten.
Quantitative_Crosssectional De onderzoeksmethode in dit artikel is een cross-sectionele onderzoeksopzet. Hierbij worden twee of meer groepen deelnemers op één meetmoment met elkaar vergeleken.
Quantitative_Quasi_experiment De onderzoeksmethode in dit artikel is een quasi-experiment. Hierbij wordt een experiment uitgevoerd met twee (of meer) groepen. De deelnemers zijn niet at random verdeeld over de groepen, maar op natuurlijke wijze ontstaan.
Quantitative_RCT De onderzoeksmethode in dit artikel is een randomized controlled trial (RCT). Dit is een experiment waarbij de deelnemers at random verdeeld zijn over de groepen. Quantitative_N=1 De onderzoeksmethode in dit artikel is een N = 1 studie.
Hierbij wordt één individu (of enkele individuen) onderzocht op met relatief veel meetmomenten. De data
199
is gekwantificeerd om zo statistische analyses te kunnen uitvoeren.
Quantitative_Structured_Observation De onderzoeksmethode in dit artikel is een gestructureerde observatie. Hierbij worden deelnemers geobserveerd met een vooropgesteld observatieschema. Quantitative_Structured_Interview De onderzoeksmethode in dit artikel is een gestructureerd
interview. Hierbij worden deelnemers geïnterviewd met een vooropgesteld interviewschema.
Quantitative_validation De onderzoeksmethode in dit artikel is een validatiestudie. Hierbij wordt een (nieuw) meetinstrument onderzocht op validiteit en betrouwbaarheid.
Quantitative_replication De onderzoeksmethode in dit artikel is een replicatiestudie. Hierbij wordt een eerder uitgevoerd onderzoek herhaald met een nieuwe doelgroep.
Quantitative_pilot De onderzoeksmethode in dit artikel is een pilotstudie. Dit is een klein vooronderzoek om een eerste indruk te krijgen van het onderzoeksgebied.
Quantitative_other De onderzoeksmethode in dit artikel is kwantitatief van aard, en valt niet onder een van bovenstaande methoden. Online De radicalisering beschreven in dit artikel heeft online plaatsgevonden. Bijvoorbeeld: online propaganda, bezoeken van extremistische websites.
Offline De radicalisering beschreven in dit artikel heeft offline (in het echt) plaatsgevonden.
Noot. Dit zijn de tags die gegeven zijn aan de artikelen in Mendeley. Elke studie heeft één of meerdere tags toegeschreven gekregen. Op deze manier is bijgehouden waar alle onderzoeken over gaan, en hoe het is onderzocht.
200