2
Introductie
Tussen 16 februari en 28 april 2017 heb ik stage gelopen op de Nederlandse ambassade te Moskou ter ondersteuning van de militair attaché en zijn afdeling. Na tien weken daar te hebben gewerkt en geleefd, heb ik voor het eerst mogen proeven aan het in de praktijk brengen van academische kennis en ik heb hier veel van geleerd. Niet alleen in het kader van International Security, maar ik heb ook over mijn eigen kwaliteiten geleerd, omdat het een stage van veel eerste keren was. Het was de eerste keer dat ik zo dichtbij de politieke kern van mijn onderzoek in Moskou heb kunnen werken, wat onderzoek voor mij in een nieuw perspectief plaatst. Voorheen heb ik onderzoek gedaan vanachter mijn bureau over een onderwerp dat ver weg was. Het was de eerste keer dat ik zo intensief heb samengewerkt met experts van veel verschillende achtergronden en nationaliteiten. Voorheen werkte ik vooral samen met medestudenten, die vaak net zo veel van een onderwerp wisten als ik. En het was de eerste keer dat ik, zonder kennissen, voor bijna drie maanden in een vreemd land heb doorgebracht om te werken en, zeker niet onbelangrijk, van de cultuur te genieten. Dit alles heeft geleid tot nieuwe ervaringen en een fantastische stage.
3
Voorbereidingen
Deze stage, zoals elke stage, is niet zonder enige moeite tot stand gekomen. Het feit dat ik op officieuze wijze ben aangenomen op de ambassade in plaats van te solliciteren op een gepubliceerde vacature heeft aan één kant moeite bespaard, maar ook wat extra obstakels opgeworpen. Hieronder volgt een verslag van de fase vóór mijn tijd in Moskou.
Oriëntatie en eerste contact
Het feit dat een stage nodig is voor het afronden van de Master International Security is wel bekend bij haar studenten en één van de redenen dat ik deze studie heb gekozen. Om deze reden ben ik al voor september na gaan denken over mijn interesses en hoe ik deze kon combineren in een stageplek. Sinds mijn Ba Krijgswetenschappen als militair officier in opleiding op de Koninklijke Militaire Academie (KMA) heb ik een fascinatie ontwikkeld voor Rusland, omdat deze jarenlang als grootste dreiging is geschetst en dit beeld wordt weer gebruikt in hedendaagse politieke retoriek. Omdat ik er nog nooit was geweest en een stage in het buitenland een enorme kans is voor mijn persoonlijke ontwikkeling, ben ik mij op stageplekken in Oost-Europa gaan oriënteren, te beginnen met de website ambassade in Moskou. Dit was initieel teleurstellend: haar site vermeldde dat er geen stageplekken of vacatures waren en bovendien dat open sollicitaties niet in behandeling zouden worden genomen. Hetzelfde gold voor de ambassades in andere Oost-Europese landen.
4 Screening, Paspoorten en Visum De officieuze en veiligheidsgevoelige aard van deze stageplek had enkele zaken ter gevolg waaraan extra inspanningen zijn verbonden dan aan andere stages. Ik ga zo min mogelijk in op de procedure vanuit de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), omdat a) deze goed staat beschreven en b) deze zijde het minst problematisch was voor verzekeren van de stage. Ook aan het financiële aspect wil ik niet veel woorden kwijt: ik kwam niet in aanmerking voor andere beurzen door de vaste stagevergoeding van BuZa en andere zaken, zoals het de tegemoetkoming voor het niet gebruiken van Studenten OV, verzekeringen en eventuele extra inkomsten door uit huis te wonen staan beschreven op Nestor. Betreffende mijn woning in Moskou: ik heb kostenvrij op de ambassade gewoond in een interne woning, waardoor boodschappen en horeca mijn grootste kostenposten waren. Hoewel je zelf kan bepalen hoeveel je uitgeeft (je kan bijvoorbeeld zelf koken of niet), staat de roebel laag, wat de kosten drukt.
Na het initiële contact in september moesten er veel zaken geregeld worden, te beginnen met het bepalen van de periode dat ik in Rusland zou verblijven en de werkzaamheden die ik zou verrichten. De kolonel, bekend met interesse in de inlichtingendiensten, waarschuwde mij dat als ik langer dan drie maanden in Rusland zou verblijven, ik tien jaar lang niet in aanmerking zou komen voor de AIVD en MIVD. Dit was te combineren met de eis vanuit de RUG dat de stage minimaal zeven weken moet duren, maar beperkt de hoeveelheid werk die ik zou kunnen doen. Dit maakte het mij bovendien minder interessant voor PA als alternatief, mochten de veiligheidsonderzoeken (zie onder) te lang duren. We besloten om in principe tien weken in te vullen en te richten op januari/februari, direct in het tweede semester, zodat ik mijn scriptie daarna kon doen. Mochten de onderzoeken te lang duren, konden we ook in mei beginnen en kon ik mijn scriptie eerst maken. Zulke flexibiliteit was uiteindelijk ook nodig.
Met de stageperiode bepaald, konden de veiligheidsonderzoeken die nodig waren voor werken met staatsgeheimen worden gestart. De kolonel had hier geen ervaring mee, maar mijn initiatief om zo snel mogelijk contact te zoeken met de MIVD leverde snel duidelijkheid op, waardoor ik gescreend kon worden en hopelijk voor januari goedgekeurd zou worden. Ook de kolonel heeft geholpen door te verzoeken mij prioriteit te geven. Ook heeft hij bij Buitenlandse Zaken (BuZa) gevraagd mij een diplomatiek paspoort te verschaffen vanwege de veiligheidssituatie in Rusland. Deze is soms ongunstig voor buitenlandse delegaties en een diplomatiek paspoort moest mij extra bescherming geven. Niet ik, maar de ambassade heeft dit verzoek geplaatst en na de veiligheidsonderzoeken zou ik hem kunnen ontvangen.
5
mijn studie als een onbekend onderwerp binnen de Nederlandse ambassade en de militaire gemeenschap in Moskou. Ik zou een rapport schrijven en dit presenteren aan beide groepen aan het eind van de stage, wat staat beschreven in mijn stageplan (zie bijlage A). Ook hebben we de datum gezet op 26 januari om te beginnen, als dat mogelijk was met de screening. Over de laatste wist de kolonel te zeggen dat het veel werk heeft gescheeld dat ik al militair ben geweest en mijn screening veel sneller kon worden afgewerkt dan bij anderen. Kort hierna kwam het bericht van de MIVD dat ik goedgekeurd was om te werken met staatsgeheime informatie en met NAVO documenten. Ik wilde hierna de volgende stap zetten: het aanvragen van een visum. Echter, een diplomatiek paspoort had dit niet nodig en ook dat kon nu pas worden aangevraagd door de ambassade. Dit is uiteindelijk een enorm pijnpunt gebleken: na maandenlange communicatie tussen de ambassade en ‘Den Haag’, waarbij iedereen uitging van een diplomatiek paspoort is een communicatiefout fataal gebleken voor het oorspronkelijke plan met startdatum 26 januari. Trainees krijgen zo’n paspoort, stagiaires niet en in Den Haag dacht men dat ik de eerste was. Toen duidelijk werd dat, ondanks aandringen van de plaatsvervangend Chef du Post, ik geen diplomatiek paspoort zou krijgen, moest ik alsnog een visum aanvragen en liep mijn stage drie weken vertraging op. Dit leverde nog meer bureaucratische handelingen op, omdat dit een werkvisum moest zijn voor een dienstpaspoort. Wederom was ik gedwongen werk uit handen te geven en het in die van Buitenlandse Zaken te plaatsen, wat mij nog wat stress gaf om weer de begindatum te missen. Deze keer waren ze echter wel op tijd en was alles goed gecommuniceerd. Ik baalde van de bureaucratie die mijn inspanningen dwarszat, maar was blij dat onze flexibiliteit heeft voorkomen dat de stage werd afgeblazen. Dit botste wel met enkele afspraken in Nederland en het omboeken van vluchten, wat vervelend was. Met de goedkeuring, mijn dienstpaspoort en een visum was ik klaar om mijn stage te beginnen op 16 februari.
Stage in Moskou
6 Tijdlijn Week 1: 16 t/m 24 februari
Op donderdag en vrijdag ben ik geïntroduceerd aan de rest van de ambassade. Deze twee dagen stonden in het teken van wennen aan de nieuwe omgeving, maar waren toch nog best druk. Op vrijdag mocht ik gelijk mee naar een Mexicaanse receptie waar ik met de neus op de feiten werd gedrukt: netwerken is essentieel om te kunnen functioneren op de militaire afdeling. Voor mij zou de ontmoeting daar met de Duitse militair-technologisch attaché, Neubold, van grote waarde blijken voor mijn opdracht.
De kolonel en ik hebben op dinsdag ons introductiegesprek gehad waarin aanvullende competenties zijn aangestipt en we hebben afgesproken om conform BuZa mij te evalueren. Conform mijn opdracht begon ik met inlezen over het militair-industrieel complex (MIC) met documenten van de NAVO, Britse rapporten en academische evaluaties, zodat de kolonel en ik de opdracht concreter zouden kunnen invullen de volgende week. Donderdag vond Leo echter een up-to-date rapport over de indeling van het MIC van de Deense ambassade. Ik moest dus schakelen en een nieuwe invalshoek vinden die ik de volgende week met de kolonel en Leo zou bespreken. Dit maakte dat ik na vrijdag het gevoel had veel te hebben gedaan, maar veel voor niets en bovendien ongeleid vanwege de afwezigheid van een concrete opdracht.
Naast het werk op de ambassade heb ik nog kennis gemaakt met de Nederlandse gemeenschap op donderdagavond en met andere expats op vrijdag. Westerse expats voelen zich vreemde vissen in de Russische vijver, wat leidt tot hechte buitenlandse gemeenschappen in Moskou. Week 2: 27 februari t/m 3 maart Deze week stond in het teken van meer eerste keren en de echte start van mijn werkzaamheden. De maandag begon met mijn eerste algemene vergadering, waarin alle afdelingen en medewerkers de anderen inlichten over hun werkzaamheden en ontwikkelingen in hun gebied. De interactie tussen de afdelingen is erg interessant. Verder hebben de kolonel, Leo en ik mijn introductiegesprek afgerond en gediscussieerd over mijn taken, aangezien mijn oorspronkelijke opdracht achterhaald was. Ik zou het Russische herbewapeningsprogramma (GPV-2020) bestuderen en evalueren, vastgelegd in bijlage B.
7
onderofficiersvereniging van Leo en gedineerd met de kolonel, die andere attachés had uitgenodigd. De mijn lijst met militaire experts groeide, maar er waren weinig militairen die mij veel verder konden helpen, omdat de meeste afdelingen zodanig onderbemand zijn dat weinigen het MIC kunnen analyseren. Week 3: 6 t/m 10 maart Dit was de eerste week van echte zelfstandigheid en enige eenzaamheid: de kolonel zou de hele week afwezig zijn en Leo zou de tweede helft van de week afwezig zijn en ik had verder weinig sociale gelegenheden in de avonden. Ik kon mij goed focussen op mijn tweede hoofdstuk, probleemgebieden van het MIC, waarbij ik weer een groot beroep kon doen op de eerdergenoemde rapporten en nieuw gevonden documenten. Deze week was meer analytisch van aard, omdat het verderging dan het ‘simpele’ opsommen van de eigenschappen van het programma. Ondanks het feit dat ik thuis mocht werken, heb ik op de ambassade gewerkt, omdat ik inmiddels wel had geleerd dat ook intern netwerken belangrijk is. Daarom heb ik veel mijn gezicht laten zien en heb ik weer met enkele leden van het Nederlandse personeel over hun werkzaamheden en mijn taak gepraat. Week 4: 13 t/m 17 maart Vanaf woensdag zou de kolonel wederom afwezig zijn en op vrijdag had Leo verlof, dus de tweede helft van de week was ik weer op mezelf aangewezen. Deze week stonden de Russische tegenmaatregelen tegen de problemen van het MIC op het programma. Maandag ben ik begonnen met het verzamelen van informatie van open sources, zoals de eerdergenoemde rapporten en TASS. De laatste is erg op de hand van de Russische staat, maar op dinsdag wist de expert attaché Neubold mij te vertellen dat deze nog betrouwbaar is en behalve het publiceren van staatsgezinde retoriek, heb ik het niet kunnen betrappen op grove onwaarheden. Het gesprek met hem was überhaupt goed voor nieuwe invalshoeken, aangezien hij vrij positief was over de gesteldheid van het MIC, terwijl mijn meeste bronnen dat niet zijn. Deze nuance heb ik onderzocht en toegepast op mijn rapport dat na deze week nog een hoofdstuk rijker was.
Week 5: 20 t/m 24 maart
8
maandag uitwerken en ik heb aangegeven dat ik meer aan mijn competentie ‘netwerken’ wil doen, aangezien ik nog maar één expert had gesproken.
Week 6: 27 t/m 31 maart
Wederom een stille week, met Leo op vakantie en de kolonel vanaf dinsdag op dienstreis. Voor hij wegging, hebben we op maandag gespiegeld over mijn nieuwe invalshoek betreffende Russische export en hoe dat botst met de problemen van het MIC en de productie voor eigen gebruik. Het idee hierachter was dat de beperkte Russische capaciteit óf toch niet zo beperkt was, óf dat export wordt geprioriteerd boven het halen van de nationale doelen, wat in beide gevallen helpt bij het beoordelen van de gesteldheid van het MIC en de GPV. Mijn plan is vastgelegd in bijlage C. Ik heb de export van zowel tweedehands producten als overlappende producten (die worden geëxporteerd terwijl ze als nationale doelstelling staan aangemerkt) in kaart gebracht met behulp van SIPRI, die alle internationale wapenhandel volgt. Ook heb ik op vrijdag alle getypte hoofdstukken aangepast na de evaluatie van de kolonel en ingekort waar mogelijk.
Verder zou ik in het kader van het benutten van mijn netwerk een afspraak hebben met een Russische professor in Internationale Relaties, Olga Pavlenko, op vrijdag. Dit ging echter niet door en werd verplaatst naar maandag.
Week 7: 3 t/m 7 april
Maandag was een actieve dag op meerdere fronten: niet alleen heb ik weer de algemene vergadering bijgewoond, ook ben ik naar mijn afspraak gegaan met professor Pavlenko. Door miscommunicatie was zij er niet en had ik een inefficiënte dag, wat ook bij stages hoort. Daarnaast was er de aanslag in St. Petersburg, waar ik binnenkort naartoe zou gaan, maar verder weinig impact heeft gehad op het reilen en zeilen van de ambassade of de afdeling. De militaire afdeling richt zich op veiligheid, maar focust zich op het grotere plaatje, waar deze specifieke aanslag niet per se onder valt.
De rest van de week stond in het teken van het laatste hoofdstuk van het rapport: de frictie tussen de productie voor export en eigen gebruik onderzoeken, het meest analytische onderdeel van de stage. Hierbij heb ik de resultaten dusver, inclusief mijn eigen gevonden informatie over 2016, gelegd naast de gehaalde doelen, in de archieven van fabrikanten gedoken om investeringen te achterhalen en onderzocht of productie voor export capaciteit wegneemt bij productie voor GPV-2020. De uitslag is te lezen in het eindproduct, maar er is kortweg alleen in de sector van helikopters frictie verwacht en er wordt ook het meeste in deze sector geïnvesteerd.
Daarnaast heb ik nader kennisgemaakt met een collega van de Economische Afdeling, die graag na mijn vertrek verder wil bouwen op het MIC. Het is bevredigend te weten dat mijn werk wordt uitgewerkt, omdat anders het risico blijft dat met de kleine bezetting van de militaire afdeling en de komende functiewissels van beide heren van de afdeling, mijn verslag op een plank eindigt zonder vervolg. Week 8: 10 t/m 14 april
9 tekst was grotendeels af, maar ik had het onverwacht druk. Maandag hebben we een herdenking in Katyn (tweemaal 4,5 uur rijden) bijgewoond. Dinsdag heb ik alsnog mijn afspraak met professor Pavlenko gehad en kwam ik erachter dat ik niet meer kon inloggen op mijn account, omdat de verlenging van mijn stage niet was doorgekomen in Den Haag. Dit bemoeilijkte mijn werk, zoals het perfectioneren van mijn rapport (gelukkig had ik alles op een USB), uitnodigingen versturen etc. Woensdag ben ik met de collega die verdergaat op het MIC naar de Duitse ambassade geweest voor een gesprek met Neubold en donderdag heb ik een lezing bijgewoond van CAST, die voor mij erg nuttige rapporten heeft geschreven. Hier zijn enkele conclusies van mij bevestigd. Aan het eind van de week was mijn concept klaar, zodat de kolonel en Leo het konden beoordelen in mijn verlof en ik het stuk kon perfectioneren voor mijn presentaties in de laatste week.
Week 9: 17 t/m 21 april
Ik moet mijn ontmoeting met de consul-generaal in Sint Petersburg noemen. Het consulaat heeft een andere functie dan de ambassade: waar de laatste het politiek niveau bestudeert, fungeert het consulaat als een ‘voelspriet in de bevolking.’ Dit houdt in dat het meer open is voor lokale bevolkingsgroepen en een aanvullend beeld geeft aan Nederland, wat erg belangrijk is in Rusland met een jonge generatie die niet meer per se het Kremlin steunt. Verder heb ik mijn verlof besteed zoals het hoort: sightseeing en uitslapen. Week 10: 24 t/m 28 april Mijn laatste maandag in Moskou begon goed: ik kon weer in het systeem, mijn evaluatiegesprek was erg positief en er waren weinig aanpassingen vereist voor mijn stuk. Dit gaf mij de rest van de week om het stuk nog eens door te nemen, laatste aanpassingen in te voeren en de presentaties van vrijdag voor te bereiden voor de ambassadeur en het personeel, en aan leden van de militaire gemeenschap. Halverwege was de kolonel weer voor de dienst naar Wit-Rusland, maar hij was op tijd terug voor Koningsdag op donderdag. Voor deze dag wilde ik alles af hebben, omdat het een erg volle dag zou zijn met twee recepties waarin ik ook een rol had in het verwelkomen van gasten. Daarnaast kon ik nog een laatste keer spreken met enkele mensen die ik had ontmoet in mijn tijd in Moskou.
De hele stage had naar de laatste dag geleid: ik kon mijn werk van de afgelopen tien weken eindelijk presenteren aan een diverse groep die allen experts waren in hun vak. Dit bracht de nodige zenuwen met zich mee: vooral ’s ochtends, voor de ambassadeur, de politieke en economische afdelingen, en andere geïnteresseerden onder het personeel. Mijn presentatie voelde onwennig, maar ik heb er veel waardering voor gekregen
10
Het weekend stond uiteraard in het teken van nog meer afscheid nemen van anderen die ik heb leren kennen.
Militaire afdeling binnen de ambassade
Tijdens deze stage heb ik getracht de werkzaamheden van de gehele ambassade beter te begrijpen door onder andere gesprekken met de ambassadeur en medewerkers van andere afdelingen. Het werk van de afdeling is duidelijk: het in de gaten houden van ontwikkelingen op veiligheidsgebied in Rusland. Tijdens vergaderingen met andere afdelingen gaat het vooral over Oekraïne, maar ook de Balkan en Azië worden in de gaten gehouden. De briefings tijdens de algemene vergadering zorgt voor meer begrip en een completer beeld bij alle afdelingen, maar verder was de mate van samenwerking onder mijn verwachting. Hoewel het duidelijk is dat de link met bepaalde afdelingen moeilijk te leggen is (neem bijvoorbeeld de cultuurafdeling), verwachtte ik meer samenwerking tussen bijvoorbeeld PA en de militair attaché. Dit zal gedeeltelijk te wijten zijn aan recente bezuinigingen waardoor ieder het drukker heeft met zijn eigen zaken in combinatie met extra beveiliging voor bijvoorbeeld onze afdeling, wat de drempel om ‘even’ te overleggen hoger maakt.
Militaire afdeling binnen de internationale gemeenschap
De grootste les is dat internationale samenwerking in deze sector een vereiste is en dat het opbouwen van een netwerk cruciaal is voor het functioneren van de afdeling. Veel militaire afdelingen zijn licht bemand, waardoor ieder land voor zichzelf slechts een beperkt beeld kan schetsen. Door (in)formele contacten te onderhouden met collega’s van NAVO-partners, maar ook met derden wordt een veelzijdige informatieverschaffing gecreëerd waartoe de toegang van moet worden veiliggesteld. Quid pro Quo staat hier centraal, dus de Nederlandse afdeling moet bijdragen aan het geheel.
Door in deze besloten kring te blijven, wordt de militair attaché ook op de hoogte gehouden van lezingen, wat erg nuttig is voor het verkrijgen van informatie en het relativeren van eigen onderzoek en meningen. Zelf heb ik bijvoorbeeld lezingen van een Russische generaal en een Russische onderzoeker van het MIC mee mogen maken, wat in beide gevallen nuttig was voor dit onderzoek en vervolgonderzoeken, zoals mijn scriptie.
11
kunnen de dagen dan lang duren, maar ik ben geweldig opgevangen door Leo, die mij in de eerste paar weken op een beetje op sleeptouw heeft genomen. Dit is belangrijk geweest voor het leggen van een basis van mijn sociale netwerk buiten de ambassade, wat ik nodig vond om te kunnen ontspannen. Hoe goed ik het ook met het Nederlandse personeel kon vinden, de gemiddelde leeftijd ligt een stuk hoger dan mijn leeftijd en ik hoef niet constant dezelfde mensen om me heen. Door met Leo naar activiteiten, zoals de onderofficiersvereniging en (Nederlandse) expat gemeenschap, te gaan en daarna actief contact te zoeken, heb ik voor mezelf genoeg mensen gevonden om de avonden en weekenden te vullen. Bovendien levert het interessante discussies op met militaire vrienden, maar ook met leeftijdsgenoten en lokalen met een volledig andere achtergrond.
Reflectie
Leercurve
Zoals in het stageplan beschreven, waren vooraf de competenties analyseren en professioneel communiceren afgesproken om te verbeteren. Vanuit de afdeling is hier goed mee omgegaan, te beginnen met het analyseren om tot een doelstelling te komen en deze later te focussen op een bepaald probleem. Met Leo naast mij heb ik constant kunnen toetsen of analyses van mij voet in aarde hadden en heb ik soms een stap teruggezet. Naarmate de stage vorderde, werd de behoefte naar analytisch vermogen ook groter (van doelstellingen citeren naar frictie onderzoeken), dus ik denk dat we in dat opzicht van te voren een goede en leerzame opzet hadden opgezet. Voor wat betreft professioneel communiceren hebben gesprekken met ambassadepersoneel, evaluaties met de kolonel, het tussentijds laten toetsen van mijn verslag en uiteindelijk de mondelinge presentaties mij doen ontwikkelen. Ik weet nu beter hoe de communicatie binnen een ambassade in zijn werk gaat en hoe ik mij daarin moet verplaatsen. Bovendien kan ik zelf overtuigend en professioneel een verslag, zowel mondeling als schriftelijk, overbrengen naar publiek vanuit en buiten de ambassade. Ik denk dat ik mijzelf gedurende de tien weken heb verbeterd op het gebied van beide competenties.
12
niet afbranden omdat je weinig bent ingelezen. In het vervolg zou ik, helemaal met beperkte tijd, dus makkelijker en ook eerder op deze experts afstappen om een netwerk te bouwen en informatie te winnen. Ik denk dat ik in de competenties ‘netwerken’ en ‘durf’ de meeste groei heb gemaakt met als gevolg dat ik sneller contact maak met mensen en vertrouw op mijn eigen kennis en deze kan vergroten door discussies aan te gaan met experts.
Verwachtingen
Zoals wel vaker is de werkelijkheid niet volledig gelijk aan de verwachtingen, zo ook in dit geval. In het kader van mijn opdracht, ging heel weinig zelfs volgens mijn verwachtingen doordat er een document werd gevonden dat mijn taak al had uitgewerkt. Het is militairen eigen, echter, om flexibel met dit soort problemen om te gaan en te komen tot alternatieven. Voor ons was het belangrijk dat het onderzoek binnen het kader van het MIC viel en dat het nog steeds van meerwaarde kon zijn voor de internationale gemeenschap. Deze analyse is uiteindelijk in twee stappen gedaan: eerst had ik aangegeven de relatie tussen het MIC en het herbewapeningsprogramma te gaan uitweiden, omdat het actueel is en overlap heeft met de al bestudeerde stof. Tijdens de tussentijdse evaluatie is de basis goed geacht en hebben we besloten op een specifieker onderwerp te focussen. Dat onderwerp heb ik vastgesteld op de frictie tussen export en het programma en na een snelle discussie hierover, is dat plan ook goedgekeurd. Hoewel niet ideaal, en zeker niet volgens verwachting, hebben we dit goed afgehandeld door samen te discussiëren en ons flexibel op te stellen.
13
buiten de ambassade had dus niet de invulling die ik ervan had verwacht, wat soms belemmerend en frustrerend was voor mijn onderzoek, maar uiteindelijk heb ik voldoende puzzelstukken kunnen verzamelen om te verwerken in mijn verslag.
Als laatst wil ik de vele afwezigheid van de kolonel als mijn stagebegeleider benoemen. Hoewel we dit al in november hadden onderkend, hadden we beiden niet verwacht dat hij zo veel afwezig zou zijn. Dit was jammer, maar niet belemmerend voor mijn werk of zijn vermogen om mij te beoordelen, aangezien Leo er in zijn afwezigheid vaak wel was. Ik ben blij dat ik goed alleen en zelfstandig kan werken en mezelf kan motiveren en dat dit is opgemerkt door beide collega’s. Connectie met International Security De link tussen deze functie en internationale veiligheid is levensgroot. In zijn taak de veiligheidssituatie in Rusland, Oekraïne en omstreken en haar invloed op Nederlandse belangen te monitoren, is de militaire attaché nauw betrokken met veiligheid in de nauwe, oude betekenis van het woord. Daarnaast is Rusland een enorm dynamische actor op dit gebied met de recente annexatie van de Krim, de burgeroorlog in Oekraïne, maar ook op het gebied van LGBT en vrijheid van meningsuiting (demonstraties van Navalny). Hoewel mijn werkzaamheden soms meer leken te passen bij een economische studie ben ik de connectie tussen mijn studie en de praktijk beter gaan begrijpen. Hier had ik voorheen best moeite mee. Ik ben niet veel ingegaan op ‘-ismes’ en concepten, maar ik heb veel gehad aan het leren van kritisch analyseren en het ordenen van bronnen. De meest profijt heb ik gehad van de brede basis van de opleiding, wat met heeft geholpen bij het kunnen inleven in anderen en het bekijken van situaties van verschillende perspectieven. Ik ben van mening dat deze academische basis goed en zelfs noodzakelijk is, maar vooral een passieve bron is die ik benut bij het op Masterniveau werken binnen de sector. Voor mij is dat positief, omdat ik in de studiebanken vaak moeite heb gehad met het vinden van een directe connectie met de praktijk en ik nu nog beter weet dat ik liever praktisch werk doe, zoals op de ambassade, dan dat ik academicus wordt (zie ‘Conclusie’). Tips Hieronder volgen tips voor een ieder die geïnteresseerd is in een stage bij een Nederlandse ambassade en bij een militaire afdeling in het bijzonder. Dit is waar mogelijk chronologisch aangegeven, te beginnen met de voorbereiding en langzaam naar het einde van de stage.
14
• Zorg dat jij en partijen waar je afhankelijk van bent alle voorwaarden kennen. Het geregel rond het diplomatieke paspoort en visum daarna heeft mij drie weken vertraging opgeleverd en dit had nog meer kunnen worden. Zorg dat je met alle instanties contact onderhoud, maar wees tactvol, zodat niemand zich gepasseerd voelt.
• Toon initiatief, zowel in de voorbereiding als tijdens de stage. Als ik niet via informele kanalen had geïnformeerd, was ik nooit in Moskou beland. Daarnaast wordt je eerder meegenomen op recepties en dergelijke als je je daarvoor aanbiedt (al werd ik al meteen meegenomen naar allerlei evenementen). Op de werkplaats moet je absoluut ook buiten de militaire afdeling komen. Dit lijkt logisch, maar ik wil benadrukken dat de veiligheidsmaatregelen van de militaire afdeling onder andere een dikke gesloten deur inhouden die het aantrekkelijk maakt op de afdeling te blijven. Interesse in andere afdelingen wordt gewaardeerd, levert kennis op en is bovendien leuk. Na zeven weken moest ik nog steeds kennismaken met één van de medewerkers, wat beschamend was en jammer, aangezien zij erg geïnteresseerd was in mijn werkzaamheden en er na mijn vertrek zelf verder aan wilde werken. Ook contact met andere ambassades is erg leerzaam en vereist wat meer tijd en initiatief.
• Focus je op je omgeving. Dit geldt in twee opzichten: ten eerste is er je werkomgeving en de mores die daarbij horen. Ik had bijvoorbeeld in het begin moeite het tutoyeren van de kolonel, ook al was de sfeer op de hele ambassade informeel. Over het algemeen staan mensen open voor de vraag wat wel of niet gepast is en zo voorkom je blunders. Ten tweede is er de buitenlandervaring. Ik raad aan om naast je werk niet alleen de toeristische trekpleisters van Moskou te pakken, maar met je sociale contacten ook buiten de stad te gaan en met mensen te praten. Het is leuk en bovendien houden Russen van politieke discussies, wat erg nuttig kan zijn om andere standpunten te begrijpen voor je onderzoek en mogelijk latere beroep.
15
Conclusie
Eén van de voornaamste doelen van mijn stage op de ambassade was het scheppen van meer duidelijkheid voor mezelf voor wat betreft de toekomst. Ik heb tijdens mijn Master International Security wel eens moeite gehad om de link tussen de academische en ‘praktische’ wereld te leggen. Een carrière in de academische wereld leek niet voor mij weggelegd, maar wat ik nu precies wel wilde doen was nog onduidelijk. Met deze stage heb ik nieuwe perspectieven opgedaan die mij kunnen helpen in het bepalen van mijn richting na de universiteit.
Mijn eerste conclusie is een bevestiging van wat ik al vermoedde: een academische carrière van publiceren en lesgeven zit er voor mij, op korte termijn, niet in. Ik zie wel het nut in van de universitaire basis, maar het voelt voor mij soms nog als te weinig concreet en soms te wollig om er mijn werk van te maken. Het werk dat ik in Moskou heb gedaan met een veel duidelijkere link met de, in dit geval, militaire praktijk heeft me veel meer gemotiveerd dan het schrijven van artikelen met een ‘-isme’ als grondslag. Ik denk zo van meer directe waarde te kunnen zijn voor organisaties en het oplossen van problemen van maatschappijen en individuen en me veel meer op actuele debatten kan richten.
Als tweede heb ik geleerd wat het werk van een diplomaat inhoudt. Hoewel het veel voordelen heeft die mij aanspreken, zoals de internationale context van het werk dat mij enorm aanspreekt, zijn er ook duidelijke nadelen aan dit beroep. Enkele collega’s die ik heb gesproken hebben moeite om privé en werk te scheiden, zeker als hun familie in Nederland is en Den Haag op onverwachte momenten op informatie vraagt, wat een onophoudelijke werksfeer oplevert, op kantoor en thuis. Ik ben bereid om lange dagen te maken, maar ik vind het belangrijk een bepaalde mate van privéleven te hebben naast mijn werk. Als ik een vriendengroep als in Moskou kan opbouwen en er tijd in kan steken, echter, zou ik een carrière als diplomaat wel zien zitten, omdat dit me de mogelijkheid geeft mijn werk los te laten. Kortom, werken als diplomaat is zeker een mogelijkheid, maar ik moet nog nadenken of ik daar nu al aan wil beginnen (wellicht dat ik in dit najaar de sollicitatieprocedure in ga).
Als laatste wil ik zeggen dat deze stage mijn motivatie om de studie af te ronden en aan het ‘echte’ werk te gaan heeft aangewakkerd. Ik heb gemerkt dat de overheid mij een fijne werkomgeving kan bieden die open staat voor jonge mensen en waarbij je heel makkelijk wordt opgenomen in het vaste team. Ik had mijn bedenkingen bij een carrière als ambtenaar, maar deze stage heeft mij geholpen me daaroverheen te zetten. Sterker nog, mede door deze stage overweeg ik niet alleen om als diplomaat te solliciteren, deze stage hebben mij bewogen om als rijkstrainee en EU-trainee te solliciteren. Ik denk dat beide instanties mij een goede basis geven om een carrière op te bouwen op het gebied van veiligheid die niet tot Nederland gebonden is, maar mij toestaat in een internationaal context te kunnen werken.
19 Bijlage B: Probleemanalyse en Planning Situation
The Russian Federation (RF) is in the process of modernizing their armed forces. Mainly responsible for this policy is the Military-Industrial Commission
(Voenno-promyshlennaia komissiia pri Presidenta Rossiiskogo Federatsii, or VPK) that set ups
plans and schedules to guide this process of rearmament over a span of several years. These are called State Armament Plans (Gosudarstvennaia programma vooruzheniia, or GPV) and the current GPV was started in 2011 and is planned to guide weapon procurement up to 2020 (further: GPV-2020), with GPV 2018-2025 to be presented later this year.
Being planned over a long period of time, GPVs are affected by external events. In 2008, the Georgia campaign caused a military reform that affected the predecessor of the current GPV and the current one does not escape some reality checks. An example of a major blow to the schedules of the GPV-2020 has been the sanctions imposed by the members of the EU, NATO and Ukraine. The latter has halted deliveries of arms, military hardware and components to Russia and NATO and EU members imposed sanctions on Russia, restricting further access to resources for military production and innovation.1 These factors are grave for the planned programme but are not the sole factors that has forced the following GPV to be delayed with three years to 2018 and made the Russian reset goals for GPV-2020 accordingly to more realistic margins. In an attempt to resolve the current issues, such as effects from the sanctions, assets will have to be moved towards developing and reforming the Military-Industrial Complex (MIC). The VPK has adopted a programme of import substitution measures to offset the impact of Western sanctions and aimed to substitute 90% of component previously sources from NATO and EU countries, by 20182.
Problem analysis: GPV-2020 was approved on 31 December 2010 by President Dmitrii Medvedev with the goal of having modernized 70% of the Russian Armed Forces by 2020. However, the programme seems very ambitious and delays have seemingly been inevitable. I am tasked with identifying and evaluating the problem areas the MIC faces in fulfilling the demand and evaluate attempted reforms of the MIC. From there on, I am to identify and explain the current status of known arms deliveries compared to the original objectives and determine whether the new deadlines are achievable. Possibly, I will analyze the consequences of these alterations for the capabilities of the Russian Armed Forces.
1 Claire Mills, Russia's Rearmament Programme (London: Commons Library,
2017), 26.
20 Tasks
• Identify the original objectives of GPV-2020; • Identify and the problem areas for the set goals;
• Identify and evaluate the measures taken to tackle the problems and reform the MIC;
• Identify the current status of the arms deliveries; • Identify any amendments to the original objectives
o Delayed projects o Abandoned projects; • Analyze the new objectives
o Are the new objectives achievable?
o (What is the result for the capabilities of the Russian Armed Forces?)
Task Wanneer
The original objectives of GPV-2020 28 feb – 3 mrt The problem areas for achieving the set goals 6 – 10 mrt Identify and evaluate the measures taken to tackle the problems 13 -17 mrt Identify the current status of the objectives of GPV-2020 20 – 24 mrt Identify any amendments to the original objectives 27 – 31 mrt
Analyze the new objectives 3 – 7 apr
Leeway (finishing up) 10 – 14 apr
Easter and days off 17 – 21 apr
21 Bijlage C: Focusing on exports I have:
Clarified the problems of the MIC and the countermeasures it proposes Charted the military production of 2016 where possible at the moment. Research Question: To what extent is production for export impairing production for GPV-2020?
• What is the balance between ‘old’ (second-hand) export and newly produced export?
• What GPV-2020 related equipment is being exported?
• In what sectors do domestic production and export conflict? (Indicate per sector)
• (Why are Putin and the VPK so focused on increasing export?) • (What effect does the sale of stocks have on export and GPV-2020?)
Look into the last two if time permits it
Hypothesis (own use, not in document):
Equipment that is exported is second-hand, old (meaning not planned) or not
impairing for production for GPV-2020. Export is used as a way to soften the blow of lost oil revenue, but it is not a full substitute. However, these exports efforts do not impair the MIC’s capability to fulfil the GPV demands, as technological advancement has enabled larger production of materiel that is not next generation (like the Armata or PAK FA).
Task When Done
