OAlAM PEMBANGUNAN
studi Kasus di Desa Model. Kabupaten Pidie
Aoeh
O/eh
A. FAUZIE NURDIN
Staf Pengajar pada Fakultas Ushuluddin lAIN Raden Intan Lampung
Pusat Latihan Penelitian IImu-lImu Sosial. Aceh Universitas Syiah Kuala
Oarussalam Banda Aceh t986
,
l)I\I,"';· !"' !"
.
LUl,~l.b tUc!i ~s\..:s ',A .L '
. ,
... IC'{.' . del
I 0.1.11 .. :. at· l. ?J..di·•
!I,coh01Gh
A. FAU;.:IE HlJRDIN
star Pengo.jnr podo. Fllltulta.o Ushuluddiu
Institut fl.511t:.:l Isl<.1r:1 i·jeecri Rade!l Intan Lar.Jpune
Pusat LatihoIl Peneli till!.! Ilmu-Ilmu SOGial , lI,ceb
D.'lrusso.lo.o - IklIld..,
~.cch1986
"C'r';· J1Clll;C,. ' l [ ,U
t ....
v1.1,luy,..., .... 19 cn':;l1ti:--cCt berdc'a untul: j'ut.c·r;':i-,utl ro.~1yu, SCt'1;).r~a lClljadi m ... nU6i.:o JaBg Lerh.O;ll t!."l11 l.1f:'!~~~'1·JlJ,1 orti hidlln.Istriku : .. J1i to. LluJa
Tcrir::almsih o.tr'.c itC'sCt.iUt:.!l, LlOl"OH,.;.:tl1 dG.ll l{csabOoran-
nYil
Se' 1.o..l'1~ Srty h;PLgi l~u tiyrc.erom PLPI I:.
eli .I'lc ch .
~' . Ho.(Ullnt.a. !J-trall
scmogll 1l.Hl.da berduQ. <1.:mot Iilenj~di 0.1:..21t ya.llg patuh k:c:;oada keclua crane tuc., F!ClIGC'.bJi !.enadn o.~.:lt.i0, bal1esa dan UIL:t:lllt mGnusia untult mcncnpoi ridho ~11o.h Srlt.
11
'T'\lI:tutlah 11[11.1 !ilCS;:ipUll 11i
nceeri cina. .
Cia.dist)lClI:lil • .:Jejak anDl fJe:l,3ilwti l.:!.tihon G,,;'n~.i GclE!sai I pcne- 11 ti tclo.h r.l(~l:LbD: t!~~n barba.e i pihak. ,lrella i tu pa.da lte-
Drs • . 1. 1:nnicf :h. L..o.lSL.S-LiasL1G seb.:lt,<Ji ..
:cl;.tor
I . {I .I .F.~1adcn intull LuI..i.PWI~ tlan l)el~n ir.;.,:ul t<:"s IZ;luluddil: I . A. I .
n.
nadel1 Ir..tun cli ·":tr·jun:..--::~o.rn!l[ J',,",!1.C tcluh EH
ouo:.:ri
.l.zi!:un tu!;: :JcnCil;:ut:. :pro~rDr:J pT )!1 , ~cch 1\ .Glmt;J,ll Ile XII
Tc.hur:. 190)/lJOG .
Demi1~allpUln
!' ... ~'Dndu J ~·lU ... ,orane e;urultu
I)rs. uslio .;:lhYiJ dall vrs. . 10 fho:-i ;odri~ at,:~.s dorcllGan
')Cti ·lJ.t.;. un1.ut-.- i',e 1!;lkllLi lati1 lll. no I.L\ ·~Il pulD. h~l);ldo.
Dn. Dc:!y.;;.n l)('\lOOU, 1 rH Lt:>l! ProF. tA~. !~. ;11.:...io..1 l.J.ddle, y.')ne
i11
<:';dr. ':. t\ .. ..: .,
tcr;,.L10Y '>J.ll
dan TJor...:.l yallr dibcriki.n
seL.mn
j .. c-L:.tits~~nakan tu~as didcm':;',ll wujud S0~'
=ti
ini.t~.khirllya, kri til;: dan Snro.l~-S<lro.n 'PC'rb[lilwn dal"i
SEtiCno.p pCI;!boca
scL:lu
clihara.pl;:o.n schillGG<l ~t:arya ini dapo.t ruer.lucri l1.?lma. d~n Llanfaat ba3i ld.t.:!seuuc .
iv
"l-'D' 'Cli'l{
),,.. J Il ... ,
25
Juni1986
t •~ .
-
17 Syawa1 1406 H .
t.lP-!A!J F -~.Ubl B Mn~DIi;
- - - -
PERSEMBAnMl n: j~ ~ O'i"1'O
2
. ~juanpencli tinn
3 ..
i:etodo pencl1 t.i:tr:4
. ~"{,m:]crltcll<lllmll ueS<l Puytl D,\U
II. }·r~R'rL;Ip.... ::;r:
tl'Ja{~ D.\N .~UiF".. :.:
1
.PrllGertL'.ll pDrtici)l:1si
2. 'ri~ IC dun
bcntuk partisi:JllSi
3 .
:·10.I1f<10 tpnrtisi
:,)':16i m.""' syarn}t<., t4 . Partisipasi dalaL1 pengcrtian 1!lasya-
i i
ii:!.
v
1
3 5 8
18
19
21
r.k"t Paya 23
B1ill Ill. LI~.6",,,,· _Cf!H N 'J[ r:!".SY, J1ft;:,
7:
D~ .. JA SE!3AuAIP:~R eJUDII,n P'R'l'ISIP.,':>I l'I"!Y'L $.' l'
1.
Fu1l6si
LCi".buea '\ctah.:man ~illf:jY<lrll.k<ltDeeD. s"1unGai wO,cl.:..t.h ner tisi ~);"lsi UlDSYil-
1'<:' ~t.'1 t
2. Pel<l!Wo.l1aall }\J~1J;si. L(>Longa ~,~t<lhC'_nan
28
r~sy0r~~~t
Dcsu 33
3 .
!'U!.5si LCr'1hD.~r !~usY£l\'l,:1roh vasa D_~ 1<l.IDProses PC!lC.:lLlb11.:l!.l KoputUSOl
45
:'.'W
IV .
](liSIEPUL~;151
DU l' .1R PI; ~rl' .~J':I~
55
v
Pl:..i iV,HUJ.,U/:'f
1. Lat3r ·:)';1~lto.1l5 pGI101i titlll
Sal<.1!l S<1tu kcbijd::GWI:1<ll1 l)L'!iliJilll,3UlI.:b': Yll1'.e pcnti115
Qdil!tlh ncnil.e;~;;o.t~n l)' tI'Ua·Ie;:.lllCoU p,',dc·::;o.c.!!. r~cbijaJtso.nil.o.n
itu cutuj>
bcral[,G~~l, Gcb,-.bCl,' ::vion becar
peuuudukIndo- nesia hidup dan bertcllpat tin&cal .:11 daerah pedcsD.D.n .
KenyataulH1Yil, per:ullll1 pd!lcrintnh
dalam
pembo.ngunan sema!dn membcsor. KO!l'lampuo.n llntuk ITlcmobilisir bcrbae:ai sumbcr <leun. dan daya nOr.:lpalt so.nent rIcyaldnkau. Nali!un demi- ldan, !tcndo.an i tu belum d1 tunj:lIlf 010h h,emnmpullnpcneclolo.-
andan ltOrdinClsi yone I!lcmadoi di l:;p:\<lugau,
l~arcno beberapa kelemaha!l dan h:endCil.'"l t!lasih to.opC'kdis.:lna-siui
.Sal:Jh oatu kend~lD. adl11nh bo.i1'lIa IilD.SYLt.raJtDt dODO belum bertiuuC)}{
seuag.:ri subyek po?mbougunon di
uncrahnyo., tapit!lasih sering dijc>.diltall obyek oleh pelaltsana
pClTlb.meun,\n dezo. yangjustru l,=u!"ang mernpcrhatiknn
l{cpcntineo.l1reaoyara-
kat s~tempo.t. AJnlt.,':"l!berp.:1rti.Gip.:lGi
b-·ru Jl.?:1.ipa.lt pado tilhappelllks<lll<lan
llrocrral:J. yr:!lg sucbh<.1i tcntuk.::.n di,"lr1
otas, bnilt care.m ..
upun isinya.Pad,:]
ho.l, pelilbn.neun3nwcrW)altDn
tanggung-ju.~";il.b pCrJerillto.h
d<ln
rno.sy~rultilt.Ka.rcllunya pertisipasi
£lasyo.- roltat memecangpcrQna!!
pcntillP:dalDt!J
I>01al{Go.Jl.:lD.llpcmbangullan
.Ada due. alosnn
poh:olt r.lCUeapo p/.,rtisipa6i i tupentinB
. UPertalila,nlason
ctis,YD.i tu dal
'~t;~ arti PCtlU<111BUllClll dcm!manusia berporticipasi
Gcuagni f:,>uuyek
.Kedua o.lasan
sosiologiE', yai tu bil" pembD.n£lln.~n dihnrap1c·n berh.:tsildolam
j,'"}nGlw punjaBf"tidak biSrl Lida!o: i~ hnrus l.1cuYClrta.k:Jn seb .... l.lly;1It mungldn orane,
1
!talou tLl~l{ ryer'UOIlGUnan p".sti ol~':lr: ;.l11cet. (i . ·~asi[} Usmon,
cblc..n
lIul:,-':JlltO '31~1".nrdi gH.:1lls-Di, tor
P.vcrs, ~tl. J 1982: 4)J\.di'.llYO R:.!..:.~.i.§l o1Q.i
';lK ..
t.ir
do.ri 11:: sy <:trek:-t pod osaan, Y • .ll11! t'.-·rT.J;l::";u'-:, bryei:Jll trrh'~s..,rd:.!ri
pCIi<ludu:~ uiIndonesia ,
mCl'u".-~h:"n !CJ1:!!l.Cl].r-'"1L pcntj !!.t:: dalaL' .tillo.tu proG(~s l)ctllb:J.ll,S'un.:m
yanG 1Jcnd)1'ong
t·,rCipto.ny. u,Joy: rilk .... t YDllG u1.ndiri . Sccara
kone;kri t mo.sc:.lohny:'l adololl bo.£<Jir.1011a
mengikutsorto.!C:OJl
rakyat di dcsa dnl[ll'l proses pcne;.:lrilbil..,n kcputusan tontang p.,mbangun-an .
SeharusnY::l your; !Dclljrtdi Gubyclt clc')ll obyclt dDri
pemb~ngun-all
desa adaloh
mosyarclt.."1.t deso
i tusendiri
. !;edanelmll pG-merintah sebai!tnYD bertindok scbae;ai pengeerolt
,pcrnngsnng
donpeubimbing
'P~:nbo.ngunall.Karcml' diharaplwn ah:nn torcipta -
llya
hubulle;a.n :torjasalJn
yo.116harmonis o.ntara
pc~erilltah denean m.?syurak'"Jt clena daL:lll1 proses pcmbo.ngullnn.'i"anpa adanyn portisipnsi, bnik secorn pribodi a tall Itc- l
ompoli:: <11 deso. a t.:tu
di'wte
, pelilbo.u(;um.:.n tidak o.!{~nberhasi l
. Partisi'lJDsi
dapo.tmr-!n beri
dOrOllCi1n dron du~une:.:tn masy{'·rclmt yang posi t i f terh['tdap scti, ,) /)DZ • .lSal1pemt,;;rintah
dan akanilw
tlnOlH;JUtu!t.:!H keberhnsil{;oll p'.?n.ban~unan.
tiasal,lil partisiposi sDllgat bcrltai tl2n erat de:ne;an kesadnr- an dan kC'fl,':tUiJUDll oosYDr:J.lmt. KarcuD.nY:I pelaksanao.n })cDbangunol~
di pedccan.n Bcu,:-n..:·rny.::
s.::.nCLlt t~rgiln.twlgp,d;1
usaha- usaha Ii1cn-uinDruislulll
mnsyt'l"alwtuyu. Kcnyataa.nnyo., un tuJ~ me:1ggerakknnpnrtisipasi
rJa.sYL\r~l{o.tuultanlah
CU':ltUhDl
y.'"I.ng laudah, diIilllllapartisi,llGi
tJ<lsy"u~ll.Lo.<t des:!.s.lneOt
1 "H;],"'lh. ;'~r.lemahonnYll bU!{allcebagai wa.dah pn.rt: -1 'Y1Ei IilDoY3ro!c t. L:
:D
di pilih sebne:ai obyck pO!lclitiul1 lWI'~nD lct.lL;tgn in1 tl11JNltUh. pcme::rint.:l.h untukSedlln~lto.n dcpc.t u1sin,)olil' b£lhwa Ll·:-i-~D
ui
l)ropillGi Aceh, khu- sllsny di k':lbupnten ?idi, yang t:lcnjod1 lo1mci peucli tiaJ1 ini, bclu41 bcrfuTIJ!':;i scsuni deneall tUjUilll d:-u! tuC;'::'s poltolm.ya.Nonurut ,cntia,<lt liooi, perJ('rin t<'.h oda l~cP.laUan 1)011 tik (political will) untult t!,cnuDbuhkan dall JJl0mbino. partiaip.J.si ElaoyarD.!:'"'t dari b::!wah. BU!to:ti kt~1 '<"Iuan poli tik i tu cUltup. bauyo.l~.
Per C<1I.:(1 , :;wf.lbcntu!\nn Let1bn.&o KetalwnOll l'lCSYOl'V.l ..
"t
Deo<l sobo.~ai1)CnYCll!.DUrn,:mn uOon ~ll.tninek<lt;!n
funeni
J,cI:1bae;o 803i3:1 DeCD. (LSD).pelC'.1~s.~n:lCl1 flulnll i;:>ttti L:Q'D. !{cti~<l, Ilpelo.1~s<1nao.ll Looba Dcsa padn tiD.p tuhun, zeb.,~ai !tc&iatC'1l peuunj;:'.!~g Y.:tl",j I!!.:lsih pcrlu dilwmhail"k!:'.n. It (Prof. DR. Syac!3Urldin hvhLiUd, 1986: 6)
'1csldpUJI pc ... : riiH.:lh pt.;.Il.tZl LO:'la!D,ua" f:OUp,:,:{.~ r,"1:~yn t diih:ut- sert,'ll::an d311'L:l usahc·,-uco.hiJ p(mbau~unc.;i, n"'r.;t1l1 LKt·!D sebl1gai
Sccal',c, l.:ongl:ri
t, pcmcli
tian 1ni b,:)rtujuaJ1 un tul~ !:mflGkaji sejQU1U.lL'llln LK";D b~rf\.lnGsi seb,-,'3':.d u:ldoh pa.rtisilJDt:i I":l.:lsyaralto,t daln!.! Pi'OSOB pc:l1ED.!::it1il ... ll lI;(;'putw::;:m t0ntcl1cr YJC:l!bnUeU!lan. Pe- laksD.!1aalUlY-' dilol-:.t:ko.ndi
do~c:o Pay- z.:.'.l~hGctu desa uode
l di- J.:ccal.latanPidio
,(laernh
tiE: ~at Jl!co.1.mpatC'11
?idiOt prO~)illSiDacrdl le tiue',la \cch.
LCtlba8'a. hcto.hunan Hnsyo.ral";:at DeeD. adnlah lCL1bn.ga. musyo.-
ra!t.~t your; dibentuk p
cmcrint.:\h
, yane mCml)Ul~ya:;" t.ugil.£; Qntaralain mene:e-craldtan
portisipasimaoYr'rckat wltuk IJcl •. tksanakan pembangullun
SCCareterpadu . Sedane;kan partiEipasi diartiitan
sebo.r;ni kcikutsertallll mnsyornkD.t desa dnlam pC2Ibru'eUIllln.Jadi, hubungnll antara
Uet-m
dcnganp.::..rtisipasi
snngat orat, dimalla LKHD merupak~'n\·!aho.lUl.
partisi P[1 si :Jll.CY£l rnlw t dal aID pembangun.,n dcs.:\.Secara
o
re;aniso.toris
, Lembaga l(otah~.n':tn Hacynralmt DeaD.(IJOW) dcncan 1.0mba!,;:> i'usyc"arllh Des" (UID) tidal< nenpunyai hubwlgal1
ctruktural
. S0bab V.:'~·D [\d':11_'111 1cl'tb<l.[u yang sifatnyn, non g trUlttur.:tl, seda:1e;ltau LLIJ tcrLl:'t_SU!:unlaw
at] uktur pG- meri:ltahall tlcsa. '~L\laU LKMD bcrtueas ulltul--.:wcnbantu
kepoJa dCOll dibidong p::;;rCllcanaan
dan pclal::s.":mao.npcubancrunnn
, maltaum
meruprutD.l1 "IUlhb pcnyalurau o.:.:;pirasi 1.I .. :'.:1Yl'rakvt, dioana setiap l'i:('bijaks.:JJW_o.!l Y;l11e;r-k.
ll dijt\tlil~:-·n kcputuGun clesn di- I..1usyn.war::.hJc..'l1l dulu dCI'S::ll1 LeI11>il~n LusYi)h'£lroh Deau (L!·1D).D.:11nGl hubungnnnyn tlCllGUll
pcrtisipc.ci
IDC1Gyurultut, kt'?duD.lenbaea tcrsebut secaro. formal I!ll-mpunyai tugas d[111 fUllgsi
Yllllt?; bcrbedD. . Tapi Qntaru kecluanya. mef!'!»uuyai hubunGan yanfj
erot. D.llt~rQ satu (101160.11 lainnyo. • . al"CnU i t:.t dc-lam kajian ini, Dclaill melleliti l.l(lcD jUE;D. Lt u dij; rlil':Qll OQyc!~ pCllclitian, sc- bagni ~elcn~lwp.
3 .
j. etodc "!Kneli tio.!17Clk .. liti<'.1l ini bcrsifnt dcs!~riptif' <l~r ,(,llCe'U!:vJ.:an PCJl- dekuto.ll <lutropologis. Yune ditJalwud dcolrripti f disini udal uh 1I111one6amb<lrlwll
secQ,ra tepDt
sifat-sifat6uatu
illdivi<.lu, ko··odaali , gejala atau kclompok tertentu
dal~l!lsuatu ml\synrakat .
1I(Mely G. trC:ll~, dalo.m Koentjo.raningr~t, 1935:29)
Peugum:,}Ul Llll do.ta dilo.kUko.n dcnG[m bcbcra~)C!. tcknik.
Pertao.o. , observasi Inngsl!!!!:, YD.i tu
t:leneUI!l~JUlkanda
tDdengan
Cara mcncradakan pen.injaullll dLlD penea1i!.:\tan ke uaera.h yane; men- jadi obyek l)euC'li tian. OhccrVilsi dillllt:uk::,.n dCllgLnl cara mene- amati 1<lli~GUi.16 ~{cgiat,,_n-lt~5iat~1l pcrJb.:tngun~ll. Repcrti proseD
mucYa\iar.~h di meuDasah don bcroag.::i lwc;iat.:tll gotone royoDg di de::;a. nal ini diiJoksudkan untuk nm:mcrjelas ato.ll raembukti- l<an ltebcnnrv.n do.n !tctc.-p..:-.tDl1 dat,"\ c.1e;1~[ln inforu.:t.l1 dnn melihot hnl- hal Y.J..ne bclUl.:.1 teru1161mp d~l"r1 "'''aVl<!llCo.ra.
Pen3limat.-m, secor-. bcbas d<ln inforlJ101 terhad?p ting!tah- laku warea desa clan p.'":r inforlUlli dil,ilmk[ln p<:!da snat musya-
~·'D.ro.h di mcuno.t.uh u:1n \(crj~ gotOt1l! rayon£:. rinc:"k:a.h. 1cltU yane
adD. hl1bun~:.\IlllY['. dcn,:un ui.:toaL1.11 y('.n~ di
tcli ti
ditnlic
scbl1.e;oi catlltall, eohinega dipcrolch ecrC"ne!~ei:;m catu"Can y,::u~e tcrfoku:J putin 1:'.36<11'111.Ketlu.:1, \!g,\1x.1car~·, Y'1i tu L!cneur,lpuUcon Jota dongD.ll cor<
;.lollgaJcl~-lI tallYo.·· jOHab lo.lJgGUn~ de:l~un i llfo!"'~:1r:ll. Sepcrti
tc,~;;oil··tol':.oh mn8,)':J.r:1.11:.,-;t, ]n,r:on~
doso., pene.u!"'uo u-:!<n , an6Gcta
LllD d.-m ~cjabC!t 'Ocn:·rintar. D. __ ln.lJl l~eli'h:si·nu~':.:1Jl WO'!I<1IlCara di·-gunal~.1.l! pedor:n.n WaW<)IlCur.:) (1:'11 b:,'.rtu wa.;'I.:l.nc.ll·· ... I nrtu \1n:'/n11-
tent Dng
infor~anf built nulla, pelldidilmn, pelter jo.an, st<:!.tus, UliIur dan tClilpat wawa.nco.r il dilaltsallvJ<.::an. 'euiaton w:::twQ.ncar n, dilo.h:ukan untUlt monperolch da.t~l priQcr di ID.panBun.
inktu WafU:Ulcarn bcrliln~sunet podotl<ll1 uai7anco.ra tidak discrahl':.an ke;>ada informan, tapi pcdOlnan VlnYlancara. dan kartu
wawa.nCara it.u diisi olch
l')~neliti.Dilakukan demikiall , karena.
mcn~inga t pendirJik"J1
parn
inforLl~ll rclllti frcmlah .
SedD.ne:kan pertanY<"WI1 ya!le bersifnt pribi'Hli d~n IUcnY:1nc;kut knells konflik uil nlcu]mn dcne[ln tehnil{ \'1.:;t\"loncaro"! !llcndala:;J.Setel:1.h tli lapnnf,:'n, ternynta p,~dol:1n!1 ','/o,rJallCara Y<lng
sud<lh disiap!-;.cn GcbclumnYil tid:ll{ dipokc.i seCilre k0seluruhan. ID. h,':'rus d~se:::lUail~.J.:l dell gun mvCDl~h y.:me: rJcaj.:ldi fokus pe- neli tial1, lJu!taH seb<".":liknya. Judi pedor.lo.n "fa':"nll1Cnr:") dapa t di- rubnh dan diCCfjutdkc.n setclDh di 1.:J.··)D.ngo.u. ?cnc£ltatOl1 hasil ilaWaUca1'o. dil a.tu!.t.ar. sccnra l..!lleSune; dan cli tulis cli lto...rtu WD.- wanC<lr' . Ya.nc; uicatat atlalc.h hiJl-hul 'yal~U
TJo:.wk
dan pcntine;- l"'Cmti1l5 .3&jr • . (I.U£l uua scb[lb I:l<.:r:~:l"pa eUI'Ll iai yo.ue dilrutultUl1. Pcrtunat untuk ticl.:-1{ o;Jngeaue.:;u ji11:)IL~ya ItlarmBcnr['. /edua, mcnj.::t.t;a It(;;Junaldnun tcrjndinya kclupao..D b; t:;i PIJ!1l?liti. Infor- man padD unUtluyo. ~mr'"l:J.C tcrbu1u~. r·"alC'..ll i'lD..I!'.nco.r"1. b0rlc:tngsung dipa: .. ",i t:--po recorder r.lcrek.:"' tid:'lit hc:rJedi di\l<lwancarai.l'~etiC'D, stu..dJ.lt.e.p~~s.tp.L~g..Q!L!.l.c_n rl.oJt..UJ.!l§.nJnsi, yr·i tu met!-
pclajari buku-bul-;.u cl . .,t: b .... b.I'"'.n-bnn:l.l1 tertulir: laiunya. Sepcrti Illporan-laporal1, c.).to.t~n-CD.tl!tOllJ buh:u tanu d,n
doJrurcn
yan!jado.
rclpv~ .:..siuy.:1. dcue;"n obyelt. UC1H"li ti,;:Ul.Dalou r;tucli
l-.:c-pustul:.:t.-~n die;lU!i31~.:.n sistcm k',rtu, ynl1& bertujuon un tul~ 00- mudohl"::-:n ffielilbuat
c:>tctOt1
ya!l11 diaUJil clti.ri r~fcrensi ntau li tcrlltur .. Dalo.m l:t'.rtu ini antllra l.:dn tcrtulis U.:lDll buku, llrunc pengarnng atnu odi tor, pcncrbit ,
tempat tcrbit ,
tnhuu diterbitk:);'ll clanhclat;lan
.Dokut:lentasi
<.lic-unakau WltU}{nen- dap<ltkan clato. sckullder .. Hal ini dilakukiln deng-an mencari dan
uencatat dat.:t des<:l, bD_i!,,- bcrupa laporan, berita. aCal"'a musya- wnro.h dan lain-lainny.:t.
Pad~ uasnrnya Y::llle dijadikal~
SaSnI'o.ll pencli
tj.D.n adalah seluruh warga den;:). PaY:l dan bebero.pa !lejabatpCl.1Crilltah
yang l<cwcl1<lugunnyo.bcrhul.mnc;o.n
dongvn m':'S.:lloh pcmcl i tian. Tapi untul .. l~cpentin~Dll lwjian y,-ne y.~,nC' lcbihnp.1Hl.:1.1am
, lH.mel i ti- an difoltUs!t.all 1~,').padD. 50 orai:1g h.e~)rtl. !celuarea, yongtcrmosul;:
lmtegori
eli
t des~. Ju~~o.h p'~nduC.ul< desil seluruhnya 488orane;
yang
tcrdiri
d.:- ri ll: 7 ~(cp[\l;lk0 1 uDrgLl
.•Pengolahon d~n a.nnlisa dnt~
.,I(me;:.:;una1:..l!
analisa l<ualit a- tif ,
dCllG<ln LlenGut.:lr..:~J"Jn 9cnr;lt.:l.te~oriDn c1.:>.ta y· ... ng didaI't
dari lapaogan. Untuk uelollG!copi dot .... , dip0rhatik:->n pUl; fungsi Lcr.!- balSa Huoyuwc::ruh Deon (Lj"';D) do.lcB pl'vseD 9cllGar~bililn l~eputusantentullC
pcuicancunnll .
Pelaksananu ~)eneli tian di In Jane;aH diakui
SCrille
tiCl~emuilI:c3ulitan, terutl:tm[! dales f.1cr.lpcrol cll
uo.tn ycnC; mcn6BUnakilJl
istiluhbaho.so.
Acch, :::£l.ren<l lturo.l1:nya }1('n5ua~aonbaho.sa
duerahbo.e;i pcneli ti. 1)i~..lL,?i ne i tu vZ]rCrt dCG:;' 6cl",lu mCllGeUll<lltan bahuSll d.::erah scba~r'li a] ut ltomunil~Gi dal,:)u l:chidupan schari.-
hc.ri .
4 .
l~cDnc!'~~cn~ ~:1.11Des!!
Po.y~n. T..etoh. don :wo.c!<:ltm filoyah
JJc:::;u Payo. l.:l.Orup~t."l!1 s~.lC'h S:ltu dari Elt de so. yall~ tcr- lctalt dalutl vlilayah keClllJQt.lll Pidie, dacroh tillekot 11 lta.bu-
po. t cn Pidie .
Tcpncnyaterlctak
dalarl ItcmuldmanG a mpong Lhang .
Jar.:t..l( dcsa dellt;llll ihukota k~c<lt1at~n empatIdlo[;lcter .
Sedang-!tan jarok Ita ibultOta !wbupatcn
tieD.
Idlomct~r. Jurtllt ke & nda f1.ceh, ibUltota Prol'insi Doernh Istimewa Acch, adalah 115Id lometer . Surnna. pcrhubun,:;uDnyo. cukup lo.Jlcar .
Desa Paya ncbaCai
DeGa Model( Lih a t, B APPEDA Pidi e , -
1981,/1985: 9-10)
terLl0suk satu <lo1'i dua
Des" floueldi ke camat-
all Pidic. Pada tahu!l 1985,
ui
l"LlbU'lJa.tCll Pidie terdll}>Llt 46 DCSll Model. Dit iap-tiap li.ecamaton tcrdopat dUa Des;:> Hode1. DD.erLlhting!mt 11 It..,bu;Jllten Pidic terdiri dD.ri 23 l~cc<lmo.t[tnt 127 1"e- riluldIllD,n don 948 desa.
Secara geoGrDfis, desD. in1 terlnta1t dipin~eiI' ibukoto.
ko.bullo.ten Pidic, yaitu berbatasan 1iln~sung denenn koto. 5i g11. Pengaruh lteh1dup,'m koto dalam ltchidU!l{lU cehori- heri dil{Zll<lne:ll~l
mo.sy.:!ralttlt deso. nnL1p~!t jelas, Imrcna hubungo.n tranEportnsi (h.'\n komunilt.?si cukup l.:wc."lr. LUns (ken scluruhnya 35 hcktar. Kcadoo.n to.nahnYll terdiri d!'lri dnt<Jrall dlln
t i neei
dari pcrmuka-Dn l.:1.ut
.±.
10 F.lotcr. Jonis t.1.nah ya!.e; Llda IJcrupo.!;:ul1 tanahl emburnn (alluvial)
dan curahhujallnyu
r<lto.-rilt~dalam Slltu
t ahun 16 , 6 mm .
b. Pondudult dnn wet:) ')cncchnri.:t!1
Bcrdo.s·r!"~l: d~lt;> t.:lhUIl 1935 i.J,·ndutll!.l.c de::;.) P.:ty..1 bcrjumloh
488
jiWLl, Y~llC' t:-rdi .. :i (!.11'1 ~)ri .. l.2)1
jifl:).(4.
,3%)dan wanito.
257
ji\/~ (:72,7 ~) . F.:l.::~"'o.icny;" Inlrtor :)~fllluJulo: !.JcrU1)n1wn fl1lttor Y.:ll1e; peJltin~ dn!~ l"WllClltuk;l,l. J.:lLll~ T)Cl,"l:{[;~:m:to':'ll ~cmbonGunauclcsa. ·"jcbuo J::c·'podat.;tl penduuuk dan pC~lycboro.n YD.U8 tlcro.ta relatif almn
mcrapenc;aruhi
dan !llCnunja!lB uaah<:'. gotonrr rCYOllG MGYDrakat untult Itc,?cnt1np;aIl pcl<lltsanaall pecbane;unul1.Keauaan
atrtti~tur pcnduduk Dcnurutjeniz
kcl,).rJin selal u auo hubungall dellenn !lClsCllah lapallt;o.n h:erja, bailt liJene;enai tenaga. kcrja produlttif :llilU1Jun non produ'ttif dan fasilitas pendidih:o.n baGi all['.k usi.., selwlah. ::ltrw;:tur pcndudu!;: mcnurut mata pencahariDu <lkan mempcne;aruh.i pcndapr:tDD masyara.it.o.t des<l. Pendudult usia itcrj.l. bcrjumlnh 66.4~, sclcbihf!j'o tid.::tlt termo.suk usia l~erja YDi tu 33.6%. UntWt i tu jelao bah'ifD. fjol ongilu umur allgkatan ke!"ja. Yllng proctuTttlf lo:-bih b0sar uZlri pada usia yungtide!: produJrtif.
t"cnecnai tine:1mt pemlidilt.."1ll, b;:.z:i.:m terberwr llC'ndudu1:;:
honya lllclIlpcrolch p0ndidil:.-Hl tinekot ;)c!coloh DaBar= 220 orang
(45J08~) . Pcaduduh: Yi'lng tidak sc!tolah -anal: keeil, or o.ng tuu. dan buta alt.saru- bCl"'juM1<:!h 125 or.:Ul1j (25, 61~-J,). Sclebihuya, y.:mg ta.ma.t Sdto12h Ucneng:dl PertnUl.'l.
96
Or'lnB (19,68%), tarJ<lt SI·iTA 43 orang(B , Bl,:) ,
S.1.rja1l3 J.1U(lu 3 orDll[:, (0,61;"6) dan sar-jallo. 1 Orall5 (0,21%).
Henurut tlotn pencaharian p'.Hldudul" jun1ilh p0l"'Scntasc YDne: tcrbes.":"!.r ada1ah bidDnC pcrto.niLlll 28, 12%. jJee;ilwai netteri danl\BRI be r j uml ".h 27 J 5~·~.
rI'ine!w.t. p.:.' )(]n'w: 11 lsil [lCrt.:ll.ilJtl 1)~t1Ll tnhuli terDkhir mCl!Ulljult-
:tGII ]Jc..'ri .. ..:nbanr!"ll. y ... :.~ cul:ul~ b ~ik • . ,iG.,lllya, !)C'tlinel~o.to.ll ho.s11 podi lLri
5.3
tCll mu}:- t"hul'1 1 .... :1, r-r>;ljndi 75 tOil pDdo tahun1985 .
',1 :1~'l' l)'.:ninr1;.,,:,t,· k<"1'C'11, :J·-nr.:·w:;·"onpu,uk , bibi t une-
Gul dol~ ~it teLl ir'::ga':';i (ot~l:;i tc':: • .1.G) . DC['.i;Q.nJi l)ula hasil p8r-tiluiC'~. :'cir..nYJ, S('J~ rt.i
jnGu,.E.,
h.::!cr.~i,.. ~·-.G.c<,n,·':lJl, uuah-buahan,dan bidane pr tcrllD.I~""ln.
llellgeuai lJl£!.f,;D.lah t€lnac;~ l';crjD tlal:1ID hubungmmya dcngan pombane;unQJl di Pidie uopat dikcmUkaltall Uo.hWil pcr sco.lan yane cul:up t:cnonjol .:!d.:.·lo.1;: kurane;ny tenaga traopil. Dipihilk lai n, tcrdapat It~lcbihDn ten.:lg.J kcrj~ yo.uC tiel,:;,!;: trampil, b~ilt di-
sch:tor teJU101o~i wodcren mau!Jun tr.'ldision~lJ tcrutam<! di- kalallg<;l.u gcnel'asi mudo.nyo.. Lungldn hal i tu bel'hubungan dcngan sih:o.p dall po.lld;;ULt;;Hl mo.syo.r o.katnya yong uenr;Dnegap bahwD. pe- kcrjaan y,:mg bel'si fr>t buruh at.'lu lwtrampilan jCJso. nil ai nyo.
lebih rcndah dib~ndine: denBl\D pekcrjo.oll bidane pertani<lll. Poh:er ju'lll bart:nu irru)nk'111 'P~lterja()n polwlt dan dianggap po.ling fuuli o.. ~JdbatnyaJ ko1{uTane:an tcnagn terampil sar-got berpen6o.ruh tflrlwcl..'"l.p :Jcloksanaan di berbaGCli bidllne pembangwl-
an .
Kenyuta.:Ju, bid.:lng pcrtnni.:tIl L"eru~J.:'tlt.:m Bat.:!. pcncaharian scbilgi iln bcsur :J(.ududal: dzsa. Scbab, walaupun diaut"ro mere!{Q arIa yang beltcrju st:ln.:eni IN3['1Y1.:.ti negeri at . .,u dag:lng, t.:lpi be- itcrju
juea
dibiuuue;
pertani:'llJ, seperti bers<lwo.h D.tau berltebun. Para petani yc~n[; Gudt:!h tU.:;t pnda umuonyo. ltur.:::ne dapat mcnerimad ..
,llt r a.muil
dalnt mengeunak:Hl0.1..- t
l"eltanis<lsi.Para
pe[imdaat!J.ll r('!l.':lj<', JlailllX ... h:urouc b.,rr:ri.ll.-t ulltul~ kr:rjo 5eb<:!t.:;ci
pe-
tani. :.l<.'c,:-·n ucrck<l ant;1r,:, 1 ill, ~t:\l,J.u kerj~ s~brtDni petZlni
Ql~t:l!. bcr,:,)(!l'!,:'7ho.sil:pl rond[lh sehit!3'eo Gu11 t ml'llin~ko.tltNl tarap hidul) YD.:)";
l:-ycl:,
oebuGoihklnn l.'1crolm y~n~ hidup 1.11 kot.).tlec"l';; trMli:~iOlJal, u.s~!hn. rliuid211:~ ?0rt. nil"'Jl di:teUal
<.lell~cn j"-~l1is -'llr·t-ol. t produla::i c' '). l ' t i C~.!l .... ~ul (catok), line;gis
(lhar,l)
,garu (crouh)
,luku
(langai) ,obt pemotons padi
(sadeu',) d"njcungld
("lotpenumbul, p"di
).Hat- dot
111i I!::asihdiguuoltZlJl
par o p~tD.nidi tlesa
.Tapi au[l.
pula se- bagian }.:ecil
dari L~erckn ytlllGsud"h
lJeUeeUllD.~~npcralatan
t:lodern. Ut;:.poIJanyo, mclt')nis~si pt rtIlJliD.l1,bibit ungzul
, pupUk urea, pCEtioida 'lan .:ll~t cpmprot (hand Gpaycr).Selain bidune; per t ul1ial1,
\"Ir'\!'gadeso Paya juga
b~rusD.hadi bidan~ i nclu(' Lri ltecil
U
illdr'Zrnf!;
. ',egiutan industri .:luturD.lain !!lC'mbuot bor0ng-bor-'1.nr; anynm.·u, t':);jcl, tcrnso dan kerupuk mulieng (er;l'pinc;). ~ercl.:lg<1ne dil .. ,lw~~ou cli pilS"lr l ..
c
ci l
(bahasaAceh
; pcs<li) yangterleto.l ..
d1 pinGBir jaloll ray:J. Sigli-Eedan dan tcrmsu~' dDl=-,u \lil oyah deso Poyn..c. Keh1dup~ll 60G1o.l budaYD
f.lasyar.:tltat PD.Y~ seluruhny<l. t:.::ruir1 dari su1m I\ceh dun
bCrae;lltUl. Ialcm . Asal-usul
nn.~ dCB.:lb ernsa l
jarikota Paya , artinyc,.
r~\ila-ra\l:>. Fenurutsc-jarah , desa.
1niGudah adD. sejah::
obad
15 liaschi (PotldoPidie
, 1985:6
-7)
.I ir>syaralw
t port",,",y •.
me; tlclIl_bcntuh: pcmukinuul bar asaldari seh:i
tnrdeca
, dimana pada vm.ktu i tu !>cncluJult t1C?mpuuyai !wc;cmar::lll. LlemUl1ciu~ clanmel"!jala iknll .
"TQl.,::
Fey.",:
~dc. hubuneon r:i!' -e~n kcactoan Ol,lWscbelum
tcr- jD..di perltoi.:mu!1tj<J.l1. i'CarC'!l<'J scluruh wilayoh dCG.:"' terdiri dari pnya. (r:,,:wa-r:'\";,J.). LrI,L.r.: kcIOl1.;; )!l t,~rllc:ntul~ ccbuah perko..IllpUl1l!UB YD,IlG sui'l..:r do.n d.ill.<:lL~rll""n G;J:.:pOll. T1nY(I J sch.nranr; disc-but desaPaya .
Dal,''ll'. kchidup.:111 hCr['l.baiT~<:'!, 5l)C·'1l'n sepintas l1ol!lpzdt bo.hHD.
mnsy~r<lkatuyD. hidi.l:p rukun dLln tenane. NOlJun tidak bcrarti tidak terdD.pat h:onflik. Konflii~ yallL; tcrj.ldi diantara sesama wo.rea deaD bersut:,be;r IJ<.'ldu perbcdao.n pcndapo.t dan kCl)~ntinean
tontaug
pengclolaan hC)rt<1
ag~r.!a.Saloh sntu scbabn
ya ado.lah
tidah: bel' [une;sil1ye. imeum ldcunosoh (pclaimpin ae:amD). Adunya pasarkccil
i tujue;a
monycboblGl.ll timbulnyCl ItL'sUS konflik antar \'targa desa Paya dene-all war~o. desa t-lesjid Runtoh. La5.:l- lahnyD.!.wngenai
bata:; dcsa, status p ... "lsDr dv.n pCliIbogillll hosil retr1busi, yalle; berhubungal1 dcngOll ItCliluldr.li:l.l1.r~ehidupo.n allot dilwlauean Ilk')SY':lru!to.t Pa.ya l.1lasih berlClku sebaeai bo.ginn budayiJ. tacreka. ~dDt a tau h:cbiasaon tcraebut werupakan kctctltuan dan
pcraturan Yi1Jlg
ad;. sDnitsi.DalDm
Jte-hidupan schvri-hari I mtlsalah .ada t 111i aeak suli t di bedaltau manu yang adat (bahaso Aceh; reusam) don Walla yaug hukum Islo.fIl (syo.ri lot) .
ncbiasaDll semacam i tu mun~ldn adD. hubun • ..;'Hl deneilll unt~kap-
all l\ceh yo.ng berlmuyi: "hukom 11eOn ad'1t la~ce ZDt ngoD sipheuet. 1I Arti11ya, hukll':1 de1l6o.l1 odat seperti zat dan sifot. II.ntarc. arlat dcngall hukum il~o.m.:1 Islnm Geolah-oloh Jilerupnkan
S[ltu kczatunn yaJie tidnk tcrpisah an tarn satu dengan yong lc.in.
Para 1h.tOEi UL:ULl::1Y~ CLI't, lC) l'\. Ult.:lll U?ClC~ro.-upClCar::l
tcr-
tent",. ·)i~:::;o. ... l.r.. itu di .. ·nt.:l,r' Uj' 1 u,..,.,.ccr0. l~ nr~:Jri. UUlJD_t.lanyD.
I~J!nd·.lrL tr.)tJ b1, ,le... (u~o.c~'r. turll1l :tf~E:;~\"rah ) • !i.(~uri bijeh
(~ na1,:..o.l' belJ.ih), '. ~h;ri ~!l"u (111 I o.:i~ ,1. L
w ...
Ltu berto!l:Jf.l)J.':l!1 {\.,,;:: Id:;. 'J'= '.;,;;I} (do1. !:i!lt." huj ·'11) . :.~I:rluri j ... uC biasa ail ~t'.l!~""n /IT. til:::,'); 1 !~ 1 l.-jnr:!. I-rvn hI.:· l! •
l:cnurut njar,.n', IGIlJtl, upnc[lr h:('nduri Gt..:DU1caln i tu tidnl~
dinjorlwn. III !.Jun0~:in rr!E:ru')oh.'ll). !toblC'.b(lnD yong f.iudnh turun telnurun dilt.:llQllOlll mDsy;'".>r:::tlcc t de.::o. Semcstinyo.
Itcbiaaaan
so- fIlaCal:l i tu seccrc. bcrtaho_p dlhl1ang!roll. f1cllurut Prof. H. Ibrahim HUDin, . . 1 .• , f:ei'i:tor If.In fir Rmiry Bando. /l.cch, IIkollduri blang i tu dipellcnruhi ~e;~:.m Hindu. 5ebab Ecb?lulJ o.e;omn Islam masukAcchl agaEil YOllG dianut IDazyar::-lkut adal;;h agarlD Hiuc.' ". (Wa- w')ncar-.;,
8
J<:!lluari1986) .
Lenurut bcbc:;:-Q:~m inforLlan, Io;:,·bias..,on '':cl!duri s:,wah i
tv
cok .. r,"'ns sud"h b.any.:u.t berubah. LC'zldpun ad.: G0r:lCntnrn pihalt yonc; tlcnCOtak:"\ll b.:dr'ii;"l r.eI:lud~rnyo itobiIlG.:lDll 1 tu Itarena adanya
pcnearuh telmoloe-i ,
sc-)~rtimolto.niscEii
nertDlli l.lldun
sistempcne;oiroI"!. .
l\C'utluri Dde jU3'-: ULl.lr!l.l ucntulo;: YGn~ loin, y,:,;1 tu kondur i
Iil~U):1 .!labi (upo.car.? tlcL:pcrinBoti Iwri IDh:!..r l1aui i·uha!ID.ad SOl ) •• Pauo. pclalo:.ci'ulD.Ll.l"i li;: ::nd ari 1::;:.;uli.r1, luaG~nJa jarallg ada
sD..rr.butan at ... u piuo.to L11au dilal:s ..
nn!;";.llldir\ll!ah
,C'ndudult.J~cluo.rg~ Yl\l1g mcneOCo.kall Itcnduri mCIl(,und!lli.!;
tetange.:t
dekat dnl: war.e;:a dcsQ. ce!-:itar11yn. Doei Llcrclta yal".~ diundong, lang-sun~ d.:"ltr:ne kcruu.:t,h y:tllf bcrhaj;-ot d«n tcrus I!!....;.~tc.n.
l(hUGlj~ 1~1:"rJ.pcrin6:J.ti ;:J.'1ulid n :...,1 FUh"li;"dD,<I sat"':. l.lnsyarruc..:lt PidiE lIOljee:Ul1'l:>:~!~ <tu')' !JoIn. P£rtdllCl, _ l!uuri y:;.prr diloltsilM- ka.n e1i rJt'u!:"!c:-h prd:, l~"'sine-,::' S~ I "':-mpol1,-· (Jc!;>u).
:'ee:iataIl
~e::!.:lc:lm 1011 Jil!~rir.:;.::"'..J dCliGall ;acart.l ~';., :::;C!li'111, Ul1pD.B:.1.nya rc- bclllO CI:UVlolrI1) d.:"'.l1 ~l,-"'lail h.hc..ir .. t (ch'-l.ln/.:;l;t a;tla). Illti near::;
rUJ,ulid ,...rklnh ccr-;,tl.J.h (ur.:.lL_~n hi1 :'liJ.h) i.~auli'l y .. nt: di.c".!::'p.Jik;:UJ, oloh coor<ln~ juru dakwah (da 1 i). cl1duri dih:"diri oleh ber-
bagni
UllDurut:\sycr.:>:lwt ,
bailtdari doset yon8
tlelD,lcsan.:l1t<:lllmau-
pun c.l.a.r1 desn sch.i
to.rnya .
Kalangan eli t :;lOGo. atuutoltoh - tolro
h rnDEiyttraltc'lt tD.!l.p!1k 11".01r, scperti pora kcuchi1:, ilJeU~1!l oeunasah, imoucL1 t!lulum dan para pej~_u::>t do.ri It('cClI,;,at;l1l don ltnbUpo.tcll.Polo. kedua, ac.lo.l~h !tcncluri yallG clilo.kcano.ko.n ol eh masing- masine: ltelullreo. y~ng mal:lpu memberi m:o.!<:...'u tetanego. at.:>u warf;!
lIL:Isyarn.lt.:"t sold t"rnY<J. ~~encluri SCMilc:m 1ni dil;;il~(wn<,knn dengan fJod"rhaN\. Pa,ra undoDt;<ln d"t.,ng lterumnh ohoh1bu1 hajat o.to.u pclo.!(f';[i!v· k:?l~duri don dipcrci1o.h!:.:tn lilalwIl, sesuni dengil.tl yaIlB tersccliv .• r'!er clw lJcngh:uliri !o;.C'nduri dCIlG.:ll1 c, To. Bcncliri-cendiri atau ltclotl'nolt. Bagi orane ltaYD, yune dillndalle bultun hanya
te -
tantma. dcsanyD., tctulJi 'ifo.r e;a de6o. 1.1lin jueo. diulldanG. Sehingga
jum.lah undane;illl
Ya.nC
h:Hlir mencllpairatusan
oran8.Upacnr::t lt~nduri t.ermasuk sa1:th zotu unsur budnya y~ng
rel"Jtif sU~t.:'lr bcrub • .,h dalo.1!l It':~hidu'9"n
tl.J.sy,ralwt
Pidic,tcr-
utllmll clik.:::.lanean uasyrU"alwt Pnya dUll ::;cld
tD.rnyo . !':arcllll
ke- lP-ot(l!l itcnduri i tu tcrraasuJ~ ni1ai-nilai d..-:.n It. ....pcrc!J.yaan
CD- sYtlrl1h:at Yl}ne; diangcap -penting d~l~rn kehidupen I:lcrcli;:a.Kebiac ... an i tu mur'lpcrlih.:1.tknn nd.:!.ny,:l raGCI It,'kcluDri,SDun, lto- berBOl:iD.an, pC:f'sat.u,'n Uo.ll lwko!::l,)3k~!l Y-,Il;5 hi:.il'P da.n ber!~eU!bo.lle.
Pcriln:tu dCLlild<1l. Ur.:l~U~)ilk~n l)cr'.'U,juJ:'.!J don pcnt;rtmalD.n ajD.rall l:GL· • PCIJi!d'lll '~!:;Lurut seor.,IlC il!.fori.:a!l.
i;;'l.rf,a. d,;Ga Pay..1- :1Ci'i'lU!lyo.i =-Slln:LC .51 It(,,. .. ''l:'ti~ll, dik::-'ual
doneQn nail") RultUn Tcto.nGGD. .CDoti,o.l~. Lc ... b'::'L;:l. inl <libcni:.uk undo. bulan Jununrl 1985. Tujuanny .... ado.la.b un ~uk 11lcxabcri bantu- an Itepada koluarga yane di tiopa tIU::! bail. SctiDP ltcpa.lo. !teluo.l"-
go. di\,l·u.jibi~an tle~.IIbayo.r
u;;:tne
pendaftaran Rp. 1000. - do.n tW.ngbubnall Rp . 200 . - (Ia'",neara , Hus!" Yahya , 5 !""rot 1986)
B11a ada s:cllah ccorang VlarED. dc~a Llcninugo.1
dunio. , oako.
l em- baea 1ni memberi ~l..UJban&Llll uutulo: rrlGL1boli pcrulat::>ll pcngurusonjen~?zah da!.1 diurus olob para an8&ota sD-mpai sclcsai dikebum- h:an.
Ane~ota. RukUl1 Tetallfle;a Kematio.n dan ware.:l dcsa yo.ne;
::;udo.h de't/ClSL': dianjurkilu to. I zio.h (berltunjuue) kerUl~ah l~cluarga yar~g terkcll:l mUEibah untuk r.1cnghibur ah11 w~ris YLl1l6 di tin~gc..l·
ltall do.n turut rlclldoaltan. Pad.:x t.lillcu-mal.nm tcrtentu dalam criuCGu '!)crtnL1a }temutian, orane-orane; tua dan par .. petludu berh.uDpul di mcunasah untuh berdoa UCrSaL1Cl.. ~Kegiato.ll scr.:taCam in1 disebut
"shott:ldiyab" (u:m.cura bcrdoa ltcor .. tian).
KaUIl ibu ada. lc:el ompoh: .5cndiri. Here1t<.. d.::;. cane lterur,l:lh lccluargo. yone; torkcna musiboh, b.:liit SCcara sctldiri-ocndiri maupun dt:nenn bcrltcloElpolc. Kunjuueon ta' zich dan memberi balltl:
an
sc!i:cdarnyac;uno
I!lerin~':llJttU1. b€luanl<clu:lrea tcrscbuc.
sertn oenghiburnyo.1.. E1a.oanyn Ilada wa.!-;.tu Gore hari mere!:" d ~tou5un two: uondoa diruiu.:thnya.
3cb'l.ei i 11"'11(;P :~lr d'11'i L~~ 11 s:Jt:,:,,_'r: p1 i bc.di muslit!! tl.:::tU-
l)\.).O l:{;.lc 'iOli.: l!~'''':';:';~l"Dl- t :.lee."- C:i Picli~~ rli
zeti
11' dean tt'rrlo.nat :'lOunncoh t,£Ul".ru, tct'pn"i;. i~'ciJQ1,) sd)o.f,~l.i t::::m.:.t bcrL.:: 6ai l:c~.:.t-tClT;!!)~ \.. Eho1<.:. t· '.j.r ,,~~ ~L:. c"r·~L-'l. .a:lL , '7)cnea.jiD.!1 dall [;;nl-
duri. ·~CQ;J~clt,:l.n I: ll..'-":jy~r,l'\:i',t~n. diDnt~l'''lnya DUCy 'w,lr~h LY.~-~Dt
tlut:ya-w'ari:l.h done I P0!"tct.ll.l:tn PiU< den 'Lllsa.h.- uzahc pm::binann l{c-
I:lZl6Y~1'a.h:.:tton lr.ill~~a. r'ictl!~.J'so(l cli daGr.:lh Pidie ~jada umumnya berfungsi 8ond:" ItarC?lla di soi>ae;ic.n bcs<ll' dller~h pccicsa.:m
belUt~ ada. b;)loi deon.
I:eadaan orCl'uioo.::;i dUll leubuGc-ler.lu.:t.{)c h:oJ.J.:\£YD.ra!:~ tan dap:'lt dib~ei dalaLl (lUll It'clowpoJ: iJC£';Dr: ;)urtat!a, ore;unisasi yune; dibelltuk p~mer:l.llt.:lh; k::'!du:l., orgnni.::i.').Ei yan~ dibentult mosyc;.l'olr:o.t so11<111'1. OrGanieiJc1 t ra!.hir i ni tumbuh dan hidup diblIaHGGn I!lllsyrrakot de::;:.'. dUh Lcrsumbcr ~l:ld~ niIni budaya dun !tE'percay<lu!1 l:l'~r·~!to.. Ore;llHisn:;;i y ,nt; dibcntllii perneri nta.b aJal.:>h h.elor"DOlt 'fDtli: !~opcr~6i o(lt:dt;" PeL1bi!1aO,Il [~scj£lhter.:laJl
Kcl UUl"ga (p:~!() ~ olacpcllc<, piI' (~( elo;,}pok PcndcllZ'llr, don CuloH PirS<.lHc,n) J Lc:.!b;...e~ g(:,tahol1:')1.! j':l'c,ynrcd!;:[',t DOGe (LiaID), Pas Pe- laY.:lIl,:n: 'l'err),ldu (PvsYo.m.lu) ~~clucrea BorcncQ.!lD., Kel ornpolt Pomuda d;:; i1 Eallsi ,,)/'·'n.r.rn. Orco.nisO,tii r:acyar"",l,;c')
t ,
dic.ll to.ranyn diltcnal dl.!l1Gu1! lc!.:baf: tradiiJiCll:tl sepr.rti ~~elompalt Da.la.i l Kho.irD-t: ~ .. 01(ln:)ol: '~oli~,"!.t (-:lirid Y.:lSill) , :(elOi.lpok Pengo.ji nnf,l qur loti, Tuhl '?cuet dun hcur.jrC'H! Dlu"e:.
0"1. biuo.ne pendidil:an, cei:ol::lh y-"nc:. ".cb
o.i
dcs~. hanyu 1 iatlraE::!:h Ibtiuoj yah l.;~ci(.;ri (I'll t1') . I :",drusa.h ini clit11rik.::.nJ::l .... .sy<'.ralwt ... J<Hb t"hUll 1939. IiClllL.1n Eto.tusnYll 6WiJsta, 1al u
p.:tdo t·tllUli.
1946
ctu.tu::;nyo: b'.;'I'ub.:.h r:cr ..j.'11
~H.:3cri. ~!alJupun01 de£: ~ ray:- ha:!y~'
to.rU41}1.1t
3 ... · tu 6cltclvh,tal)i ltarenn
lctai<- ltotaSiGl1,
!:L:':r
Gc!~oL .. h bUlc 11 l:crup~lwn l:lo.c;::d'11. b~Si ·,1O.rCo. desCl. Ralik:lll '1~.J b~:Lcrc:- l"uuo.h .!':tlJlt:1U!~ y['.&!g e:Ltm. ')<;l,1 ntJ.u di-OOVl.:l. pClrc /E·llj:'<r
u.,.:!
ouru y~:nL bcrtue"';,; <.11 8e',:ol."!h-sokolah
tersobut .
Pcrlm!i:pUllf,an '!JE>1~. j(l.r ltOta Si611 di ta!ilpo
ti
bcbcraJ).'scltolah negcri oaupuu sliD-eta
. UtlpUr,lD.llYvSclcolnh
t!cncne;ahPcrtaJ!lZl (SL?) , SeltOL.;.h DaGar (SD), Ho.drasa!l Tcoll£:nliYD.h NC6eri (r1TcN) I l!.:l.drasah Aliyah N)t;~"'ri (~:AN) , Pendid:.i.lmn Guru Agama Negeri LJGAH) I Sekol-.h 1':0ncnF,a!i I\tns ;\Jt.~ri (SI,!~N) clan Soko- lah Hancnr;o.h II.to.n TCllGku Tjik Di r1'iro (.sI1A Swuota).
?e Iec.ruh p.-r"r.a '!)cl<::.jnr dOli
:uru- P.';uru yO:1Gtinec<J.l di
- r umah-ruI1<l.h ·'JondutIuk S.:ll1.~.:\t besar tror hu(la.p '.V:1.rCa des.:-', tcr- utawo'bu. ...
i a.l:ak-D!l:):~usin. E:Oeokoli"'.h clan
r(;l,l:\jiluya.p.,mgnruh
i tu D.lltnrc..L.;in
tuniJUI'ny.-;-It·. biaouull he:luj.:lr berlw
lornpok
cl:"'n ke&!-at::ri peueajic.n danolo.hrnet:·
.rcrm:nnllo:
juga l.H"'rbi1e;ai ber- bneni ,Qcbo.ho.ruan dDn p€mb~ne-un.·::mdeeo.
.•
PClrtioip':,Gi, 1.Z:~llurui:. teor-i, dupCJt .l·~l~e~ndtll;e b '!y.,k arti. '.t1o. }!~rtisi)<ltii pt:l': tilt, ,){-'! tiei .)ci l;:cLudaYClul1, p3rtisi-p.:'si obycktif 'la;). p,:'1rti::>ip<.!si !3o.:i~l. Dc.lDb :tZl_jiD.!1 in1, pt'l.rtiGilV1Si dimaltsud:wn ocbagai p.. ... rtiGi~<1si Gosial yoi tu !l1'Xlrti::>ipasl indi- vidu da1c", Itohidupcn ~osial." (Soorjono Soclmnto, 1983 :247) Peugartiall p3rtisi 'K\si adD.lr.~ll I:il~ut-Gerto.r~yc sue t.u ItGsatu.:ln uutuk Lleu:;D.T .. bil bae:icn u..-,l",U" ilk
toi
vi t!lE YOI-'C dil.:lkaana.!tO,l1 olch fju::;unDn keSo.tullll y.lnl 1abih be;Jllr." (En<.:yclopedia of SocialSCience, Vol .
12:8-12)PclaltOD.llalW ynrti.=.ipo.oi di Indoncoi[' UC-i'3,OD. illi, cenurut DawQ[;} R.:::.ho.rjo, "c-rti nral~tisny.:l adalc:.h !:!;;nduitu!Ui :JrogrO!:l pc- mcrintoh dllla!i1 arti luas, tcrlil,:tsult ut:.pam.:tnya, ilwt serta.
da.llll'il proGr:H~ KeIuurgc. I3crencD.nn., mengiltllti bcrb.:l[,;Di kursus d.:lll r.tUoYD.¥I,:'\.roh
oml
jiY ... ''I dipcrlulnll, reI· met:bcrilwl1 sebagioDtannhllya u:Jtu1 .. Guctu proyclt fi£ii~. I1 (D:tlu!1 Peter Mogul, 1935:
76)
Ya11g ClihlOkGud pC'orti::d-pa.::;i JL:;illi '1<1o.13L ,;rtis1jX.ci mo.- sy.')ro.ltD.t do.1. .. :'11 pctlbanCUllD.11 pC!dcGoan. Per.!bangunD.n dCf:.iG tidal,-
hD.ny~ meliputi pr OG03 yall~ flifatnyo. Clt:O!10L"tiS Ui n tekno1og1s G.:lJa, ttlpi mcny.;ng;{ut )clb(.1frtli acp!.:k, yal t l pel'lb.:\ugwlvll desa seCara terp.. ... du (intct,;:ratcd rural devel opment) . S()Cara. pro.lttis, pecbanc;u!1D.n d1 telmn!w.n pado. m.:: sal::, 11 kCGiatan bCrSCliJ"W, diJt:llana- an lIlD.syorllkC"t desa, haik y"ng lJcraslll dari pC:J.crintoh noupun
18
rl!:'.ri wlGJt'r;1kat. '3.:110.11 sr-tu ns~)clt!l'T: j-Ul1[" pe~ting aunlah p.": rtiGiiJ~ si I!::.t:y;; r;::kl..-t dc.loL1 1)rC"lSCS )i,:~II;~UJ :bil-'ll !I:C putusan.
Jal!- Y'3.f'G d::i..i "\' .... U{I p::.rt.!.cil):Js. Qc."l;:-)I p,-,rClll '1l:tif sc- or.:;l ... ,,-t~'l i{clompo,o;. U"llDLI !)r:·E;CC ') l1i;CI::.lJil '1 !:c'mtwilln. Po.rt::i..e;i')"'lci do,)"t ocliputi ti~('\ t,-,'! "l. P·.?rt.:.~;..::., pCll., tu<.!u tuju,:-'j J.'l.l ")-:'llc.J.ri"l!l .sumtle:c )Ot211uJ..; L;'~C't: .... , t,:!h:'p ')eld;'s3110J":t!
P0J:aot'llGUlln.il;
l(otie,a,
lJC1~~uilsa:'1:un1: ')2L'1cliLaru.1l; h.
nil-haoil poobnllGUl1a,n. DZlIlI.:: Jclr.liE. ... l!'!.:lOl1 l'cu1'nncuIlDll di la1)nne;a.n pa.rti-sipasi diha:cup!tun buh.<.1U l1CJny.:-. berupn l{unscu t:oj:t
uelninkan
scb,"\gai prD.l~toll: Y,:o!lf, llyuta.
2. Tipo un:r belltu!t partisipasi
Dilro.lann: tn
>..!~:'iyarllkat desnarla tiea ti,c
~<!rtisivasiYDl1G' ned~,ui) b!'!rlv-l'lJrll!,3. l'.cnurut ::ocntjaro.nillErat adn du.:!.
ti pc: D' r'1:3!ill.l, p::.rtisi poei uol.:r:: ilk ti vi tr.z-akti vi tas bersDt::a.
drdDr:l pr~yc1t-uroy~~'=. pcnhangu'1r>.:1 k:1USUS; lo;;orluo., pnrticip3si scbnr;:li i:J.c1i vidu ui1 Ua!~ ~l·~ti vi t -s-;J.itti vi taG bersama. dlllam pembc.Ii.&Uno.n. (1984:7.j-~O) J.~ .. :murut l:onscp !tc':u, iIl:"lsih o.da.
BD. tu lc.Ci, y~i tu ) rtiDi p;<si d.'J.l,)lQ koeJ.ato}j-J~crji.3. tall bcrsama dalo!:l pc-::ll.JC'i1LUll1lt1 y~"'!e tumbul. di3.ri : .. It.lsynralt,;,t uell memperoleh
b'.wtu.:!1l <1:11a d:w bil:1bin:5;:Jll dr1.ri ·,)(11.:r-.rint:lh.
Dul uo. til~U pt'rtisiPtsl yar'5 llcrtamCl, r~·!<'yc.t -pel.iGsaan d1-
<'ljak, di ...,er:;u.:tsi, dipt':>rintuhltan utc-u dip"}w,J. .:>loh wa.1dl-waldl uari ber"b'1fSn.i deT),1rteoen .:l.t,'lU :r,:1111on~ uesil uutult cenyuMbang!ttt.n tona:jc. ::ltaU hllrtanya l:cpaua proyek-proYL:~{ PI.!Lua.!lgunan y<1ng khusus, yang 1.Ji.:lsD.nya bcr£jif~t fis11,. Contohnya; lXlrtisipo.si orllne dCG.:l dalr.n proyalt pene;er.:lS;1n ato.u iJ&lebnran ja.l~n desa, peLibua ten Br' 1 ur~~l i.ri eLlsi, pCI..1bu.., ta:l t.lD!~ p<:>rbaikan jcrnba. tan,
I'_~n ulF.ll _ . J _ · u '-'."l'~
t-i,- -,..;
.... :.., _ . " ... , ~~b'li\·'y _ ... ~ t ','1-'11-"'0'" : <.' , • .J.,"l. I., u',c'·'l'-h "1 l..L ...leer ja l'ocli.
Dt::lou tipc pl'.rtisip,"'ci ya!l6
~ieclu,:', tidZ11taela
proyel~altti vi tC:D bCrCD,T:lD.. Y D.ll& h:11 uc;uc, to ta1)i adt1 proyek- l,1royeit pOJ:~- b,:'1ngun~_ll,
biD_SD,nYD yal'!.ff
ticlak bcrsifa.t fisi!: dGntidal..: ce-
lilerlU~to.!~ Gu.: tu p~rti8i p,"ci r<.:ky""'t ilt<:.>.S pE:rintah atau paksa;) II dC'Ti atasD.nnyc , teota:pi
atco
!-:Cl.I.:lUDtl Jncrck.'lGcnc1iri . Contoh- nya
, pOJ.~tisip.')E>i dah.~;.pel:
kS.:lnoal! Bit1:'..G,pelaksanoan pasca paiHm
,:'.:enjadi
d;:Gcptorlte:
luar60 bcrcl1can,'"' dan conabung Uallt;
<11 T"ballC.G.
dau Illcw.pe;:rolch bo.ntuan dal1a r.!Q.upun b1mbing£ln
te ltni s
duri pe-ucrintah
.Urpo.!J.:m,yu
, ?--'lrtisi,,"sid:J.lu!Jl bidallZ kcccu1r.ll
d~.o:rah(tllri r;oudat1, l.:tL"il khaira i Uilll roballo) J !tceill t.J.ll kengamlll1
(
p(;'!Jhane:unon nto.U
pcrlmilcar. m~!Jjicl,nerinSo.tcll
Iwri- haribeso.r
Ic;
la.m dan lair.
zeba5ilinYIl).riC!1urut. ltOllG~p
ncmcri l::.t.
(! (oob.:'i5o.iIIll'1l1l di ul1glmpl{an Dawamadalo.h Itciitut- ccrtca.n raltyc.t
!..el:'.lmnnaltan pro~rl1lJ-.?rogrampc-
raerir;tl!.: . • 'izo.lp.ya.
, bcrup.:. rlu!;;1..i.I1:3.:on ID::lUPU!: S1,llilb£,.uean dalao.Do.l o.r.t i)01a1~ll.nna.n l~emb<lneuno.n, seh.- rUGnyr, masYDrnltat
!'f:rcnCOllaOl1 ware:: llC:=;o. ikut bcrllUcya'.I,"1.I'uh ~ltuk IilCllCll".:.uk"n
pa:.i dnlcl1 pcla!tS;)l1aal1 iilcliputi kescdiaan I:crjn getollt; ro- yane; dall r'lor.lberi SUlilbanelU, Uall~ atoll har ta.. PCl1eD,WSilll di-
artih::-:n !ioilwt - s crtnan "i.:lr e;o. des.:l
I,wucliha.ra hasil-hasi lpembaneunall, si?:>orti jr:llilll deEP t tillud j . .,lan d~n b.:l.ucuno.n Getlunt..
Kc iltut-sertaan ware;a desil bermu;:,,;yawnrah
d~l'JLlpros es
bantul: partisi pnsi non fiGik .
;3cdallGl~,:".n i~ci!ttlc. - scrtaan
dD.la:,)G1pr01 ficil-.. Dentult p.:ortioip,')si non fisi!: aJalah kci!wt-
,0.1i ng rcl cvGn dCnSD.ll I ebutuhun ffiL'!sy rt.-J:.i' C, ylJll[;; dilrutf;illlO- Imn 1.I01a1 ui L1USY .. · .. w11rc!l1. '1'crT:l(.1csuk jug" ll~llGa turall 'Pela1t!>~n<lD;:
3 .
hanfaDt purtioi~Qsi t:o.oyarD.k.:ltan pentinG.
Partisipasi
,J.'syal'Dl':: t hurLS tUL,buh uar:i.. bO';1.:>h seb ... ·gai iniGiutif uun ;crcasi ya' C lL'lhil' c!.a.ri ro.oo. ! .. csaduron dan tcnggune jO'.1ab oereh:CI. i{arcll.:t i tu iD L1u .... l~l': !)crlutuobu::~mn
sGcuai
ue:l{~a!lho.rlu .•
td:'",n c"rtnbo.tr-y:- seb;
gtliCormcunity dcvelopl:JCdt 11:1 .... Leen variously defined
.~s.;C'ntln.lly
it is arGoniz: (' cffort;.s to
ii'W.lrovc conditionsof livinG lil conuunitY
J.:l.nd involve::. (1) the apllcotion of t,')chnoloGY or
eX-)1rt
scrV'ic~tor both, froi.! out:>idc
the cO:l!lullity, Olicl (2) t!,": Clllictncnt of sc1f-h31') (!nu
cDoncr::1.tivc
'I);rticiootio:. \.in the
",),1'(.of the recident of the
COL1.llu:dty.0964: 501) -
'fulison diD. tas dapll t eli:: rtil~ll b.J;!n;a 'Ocmbansun:ln 111·, sYD.- rakat teu Llcn8'D.lldul1~ lJ~nY1l1: nrti. YD.!l(,; pontine o.uD.l~h usnhn-
usuh.:.. yanc; teror6a:lisir untUlt mCCl pe r ba.ild J;:ondisi
kchidupan didaluc sur' tu hl.":l::;Y"l.r1.1t<:~t ,
yune (1)mCi1&s:u
llnltL'Jl tcltl101ogiiltou pelayonan p'lrn nhli
,atC",J
>euua-duanY:l,c1:1.ri
lUart.-i.;.sya-
rc.kot itu,do.ll
(2) meu~malo.ltko.n ::;'.iD.dnyadiln partisiposi
ko-peri:!.tif dari
do:l~II!nfl.syaro.1wt
itus0n0.iri.,
DalDJa
hubungc.l1delle;all
pCIJb~ugunan, Perseril:o tzm Dnngsa- B:').ngsZ1 !Jengcmul~'"l!tCn pengertianpeob.:tllzunan
ma.Syc.rD1«lt sebagaibcriltUt:
COiIll-:luni ty deveIouIDent
Canbe tentatively <lcfined
as a l)roce~sdcsi:ned to croate condi Ci011S
iJfecoHor.lic
andzocial proGrc£G
forthe whole
CDlIllllll!ll ty vii th itsactive partici
1)",tiOH and
t'-Ie rullcGL noesi
ble relianceupon
theCOl!lllluni
ty
I £ini
t10ti
vp
.11Comliluni
tydevelopmont:
1 impl iesthe
intcerationof two
s~toof forces unldne;
for hutnal1welfare
, neithcr of
'f/ichCan do
thejob alone
: (1) theopportunity aud copL'clty for cooperation
,solf-
help,ubi
- lityto D.Gsicilatc
andodopt ne':/ uv.:/s of
livine that i s at Iec:.st Intent in every hU1!l{cnGroup;
and (2) the fundof
techniques
DDd
toolsin every social ilnd ecoDolric
field
,dra\lO fro!i1
~;or1d-\'J'idcoy.nericnce un'l no\/
in uceor aV.:tiJ
-able
to nationalgovornrllcll '0 and c..crencicEl
••• • (1964: 525)Pene;ertinu di{.l tuB berarti pomba!lGunan n~syaraJtD t dapat didofinisilt::tll
scccrn
tcntlltif sebc,,;oi S\l::Ituprosos
yanB di- rancune lL'1tuk mcwuj'.Jdknn koncisi :'001.-1 citor.ol!li
Y:':.1l3t:lnju
k.:ll1 '.l!-.tuk J1.Cl:'C~juhtcr"!to.!l &:o.l.uuia: (1) keoCtl")at.:\ll d.Q.li. : r-' D..,1 cpu,
sotiap L:clotlpol< oatlusia; (2) Bin,y J.
to:nriit
scrt.::l pcralu tan di-ualilc sotiap biu.,
He ,
U<lilt £os1a1 {,l:lupun eiwl:.oc.li yanete l ah
d1 tunjuld':an oloh :>e!Jerin tah nasiollal d.:tn lCI:lbo.ga-lemba.go.nyo..S1..lparC1uU Jall Soediyono ucng,,;r.!uh:('k~n tentc"'llle; llar tisi pasi tlDsyal'Dlt..."'t beb<li5~:t beriltUt:
••• warc;a Wu.EY:lraliClt dihDraplt:1l1 po.rtisipD.sinya
d&lcm llcmbaHGun.)'ll yv.ne; u('rd;:!snrlt;LlH kC2J<:l.da kcineiuD.n, ke- m.:l!J9uo.n, k0z,')n8'Gupnn dal1 lwso.cJo.rnn. PnrtiGipv.si 5081a1 dari !J,'-.synl'nl::..:t t dnl:lt'l cro. pembanCllllun danuso inl merupo.- Imu cl(tnen
y~r!l!. tni211cntu!mn
b.:1.E"i C012Dt atau IpJ1lbctnY<l pcn- Capi.:!.iall kese jah ter{"t'lll Ecsi;)l. (197)1: 5)l'~syarakD.t ped('6<lil.U !>r~da UrJu~nYil dnn d:" Joso Payo. !t.husuo- nya, lebih 1ilcnecnal isti1uh eoton£, royong d .. :ri padn partisi- pasi
o.t.::u
~)Cro.nDertn. Goton~ rOYOl.e terdiri dariduo !tata .
GotoDB uerarti seo."lu!j.,:\t untuk cC1l6orjo.kc.11 eortn lllelln.nggun~£11d.but d[>.ri SCOWl
It·'rya
secnra b~rSo.L'l1l-S3m!l.. ROYOllg lJerartimeL~bo.Si hasil
JtC'ryo :n
cine--!:",'sinC don ll(·ll~riu..."l bngian-bu&inn- nya. senuiri d~nro.l1 cumbDnl~a!~ k~l'yn.nya. j'C!iurutClara
Ka.lsomOM, ya1!8 di!tU L.ip I!. n.:1sim U£t:l:"l.':, t.lf:nlyebutlmn bahwa. It~otong-
l'oyong o.do.lah pCJ:lbnncul:.:J.ll bero~t1." l1C:lllOro.sO!l
ltcrineat
ber- So,ill."J., per j uaucro.n b .. :l.lltu l:!.cli.bnn tu bersa.m.:l. .flUtil souua bUll tkepentluL . .:a.n bers.:.'l!1a, kcrincct r;~:mu."
bunt
l.lo.eio.n6cmu., . "(1979 : 4)
Gotone; rayon"" ,
r1t:SYD\'/~tran d;:ll1 Selnell~oltltekeluareaaJl me -
rup(ll\ti.. tD.l'l.tor-f~ldor pcndu.i.:un F:UIl['c sukacEiuy." pCI'Jbr:neunon di ncucoa .... l . GctOH roy~n~; rkl ~I pD.!H.l~l~,~C • [;l~ sY£ir-:1h:ot dOGO,
uerup:-:;:a.n
niko_Yl h:.du1) y~!!.r:; tillr;vi lliln1.ny" . .!o.rea:.10(;11. 1:':0-
llGClWl gotone; rOYOJlC 1.tas J.~ GDr kcso.d:\l'Dl1mcrelro
cc-mUri,lJcrd,'"',sarka.H l.1UCY.lw<:!l'!"·h d~ll LufJ.!(<lt. ~~bi:l3a: ,r. e;otone !"oyon!.:o yallG hidu!? dilt[)lllile;Ol: lwsYllrnlt" t dos;::. tcrcertrin dalam bidang
tolon~
meno
lone
lterj.:tbo.kti Inn.upun tolol1C lilenolone
sccurnSPOlltllU.
Konsepsi
y.:mehidup di me:syaro.k<"·t tersebut mcrup.:J.lwn sistcIJ nilni budayo yo.ne sangat pontine; dalam hubullcannyo.
denc;an pelakso.llallll pcubaugunan .
DiD.ng~a.ppentinG karcna
"suctu cistem n110.1 budnyo. bioso.nyo. bcrfur./3:si sebD,30i pedofilan tcrt1ull.;i bat;! kc1akuan ",oDusio
,"
(Koclltjar~ninerat. 1977:32)Uncur- unsur yang bcrltenaan dcnlSon
zotonG rayoHg,musya- warah dan SCIilDHgo.t
l~ekelullrga.andiltalDllBal1
m<:,syarDl~D.tdesa.
merupak.:tn
aspek- aspe!{posi tif y,:1116 porlu dibino.
dan dikembo.l1~Imn untuk kepentingan
pembatleunan. Karcna.dcnzD.l.l
masultnyal!lodornisDsi do.I.:m }tchidupo.n Inoreitn dewnSD ini
, "terdo.p ..
t Ite- ccnderUlle;an tcrj::din]opereesero.n llilo.i
-nilai da.ri budtlYD.tradisional
YO.ncltolektif kcaro.h niIo.i budaya
yan~be
rsifo.t
individua
L"
(DlKBUD-Acoh.1979/19BO :65)
Sejak dulu,
mt!syarakat Paya Gan saki tc.rnyo sud.o.h me- ngenal aistem e;otone; royoug
.GotonB
royonediltalo.nean
'i/argo.desa ada duo.
poln
.Pertama . eotont; royone; yane;
berbcntult kerjabah:ti .
y.-:t1 tugotong
royon~YO.l1C bcrbcni::.ulc inisiatif
pl'ibo.di
yune
discrakl:a.n 011.:11 sntu k01uo.rGainti at<lu
bcberan ...K31uarGo.. I:erjn bdtti SeUlc'lCQ.!J in1 scrin..:. ucrldm apabilo. sc- buab keluD.r~e. ir!ti a!tan lJollundnh'i:D.ll at'":.U llefJbu(lt sebu.:lh rumah baru. Dal:lf.' nclaksQunr:.nnyo i ' (1ib,"ntu ololt 1.mrg:~ mo.c,yaraJ\:.:lt scld t.:l,rnya. SedaL~l-:.c.:l
ca
bidaug p3'rt:l.l1ian, G'0tong royong ber··l.aJ:u untuh: ncli8rjn:m tll.run kc cc-Hah. KeduCi, h;';l'ja bc.h:ti yaBiS' berbcntuh: PGlHa.!tSaan dari atas, yang bcrgcrak do.lom
bidang
elwnoIili dan mata pE!l1caharian hidup. Kceiaton tcrsebut diutalna-
kall daIm:1 lleninel;:atko.n elwl10mi raltyat. Priori tns pertam<l ada-
lo.h
mempcrbaiki sarallaperhuuungan ,
seperti pene;erasan jalan desa, pelebarnlljuroue- jurone;.
pembersihan taliair
(bnbasaAcehj
lueng ie) serto perawatanmeunasoh .
Dlll<:1.w bOlltult kerja illisiatif pribndi. biaaanya altall ikut sertu ornllg-orOll8'