Frans Esausz. den Heussen
bron
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh. Marten Jansz. Brandt, Amsterdam 1647 (vierde druk)
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/heus010chri02_01/colofon.php
© 2014 dbnl
Ephesen 5: verss.3, 4.
En laet oock onder u niet ghenaemt werden, ghelijckerwijs het den heyligen betaemt, noch oneerbaertheydt, noch sot-gheklap, ofte geckerye,welcke niet en betamen: maer veel meer dancksegginge.
Colossensen 3: verss. 16, 17.
Het woordt Christi woone rijckelijck in u in alle wijsheydt: leert ende vermaent malkanderen, met Psalmen ende Lof-sangen, ende geestelijcke Liedekens, singende den Heere met aengenaemheydt in uw' herte. Ende al wat ghy doet met woorden, ofte met wercken, doet het alles in den name des Heeren Iesu, danckende Godt ende den Vader door hem.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Vermaen-Liedt aen de jeught.
Sang: Wat is de mensch een kranck gestel, &c.
Ofte: Psalm 9. Heer ick wil u uyt 's herten, &c.
+Psal.119:9.
WAermede sal de jongeling,+ Sijns levens pad in alle dingh Suyver en vry houden van sonden?
Als hy Godts woordt houdt t'allen stonden.
Suyver 2.
+Esai.30.11 Wel jonge jeught, let dan op 't padt,+
Na de eeuwige Hemel-stadt;
Houdt u gangh recht, treedt niet bezijden, Wilt alle quade paden mijden.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
3.
+Mat.7:14.
+De poort is wijdt, de wegh is breedt Daermen tot het verderf af-treedt, En nederwaerts gaat na der Hellen Tot den Sathan en sijn gesellen.
4.
+Mat.7:13,14.
+Gaet daerom in die wegh en poort Die engh en naeuw is, soo 't behoort:
+Luce 13:24.
+Die sal u hoogh ten Hemel leyden Daer u de Engelen verbeyden.
5.
+Ioan.14:4.
+Soeckt ghy dien wegh met neerstigheyt, 't Is Christus, soo Godts woort ons seyt,
+Ioan.14:5
+Wie tot hem gaet die sal niet sneven,
+Ioan.14:6
+Hy is de wegh, waerheydt, en 't leven.
6.
+Ioan.6:35.
+En vraeght ghy hoemen tot hem gaet?
+Ioan.7:Vs 38.
+Gelooft soo als geschreven staet,
+2.Tim.1:12
+Leert hem recht kennen en vertrouwen;
+1.Pet.1:13.
+Wilt al u hoop vast op hem bouwen.
7.
+2.Pet.1:5,6.
+Voeght by uwe geloove deught,
+Psalm 119:Vs 1,&c.
+Godtsaligheydt zy uwe vreught, Richt uwen wandel al u leven Na Godes wet u voor-geschreven.
8.
+Galat.6:16.
+Soo sult ghy dan, O Iongelingh!
+2.Petr. 1: Vs 10,11.
+Vw's levens padt, in alle dingh, Reyn houden in u jonge jaren, En als ghy sterft ten Hemel varen.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Alleen-spraeck Eenes geloovigen mensches tot Godt.
Sang: De Son heeft ons berooft, &c.
+Psal.49:7.
Mat.16:26
Phil.3:19. ende Vs 8.
1.Timot.6:vss 6,7,9,10,11.
EYlaes! Hoe dwaelt die mensch,+ Die sijnen hoogsten wensch Stelt in de aerdtsche saecken, Die weerdich zijn te laecken, Wilt my, O Heere! geven, Godsalighlijck te leven.
Wilt my 2.
+Ier.17:23. 18:Vs12.
Hoe loopt hy buyten 't spoor,+ Die u woordt geen gehoor,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
+Malach.3:15,18.
+Noch eer, noch daedt bewijset, Maer Goddeloosheydt prijset, Wilt my, o Heere! geven Godtsalighlijck te leven.
3.
+2.Timot.2:16,17,18.
cap.3:9,13.
+Hoe verr' is hy vergist Die waerheyts leere mist,
+Psal.119:29
+En tot de vasche wegen Is innerlijck genegen:
Wilt my, O Heere! geven Godtsalighlijck te leven.
4.
+Rom.10:3.
+Hoe doolt hy buyten 't padt,
+Phil.3:9.
+Van de hemelsche stadt, Die die soeckt te betreden, Door eygen weerdigheden:
Wilt my, O Heere! geven Godtsalighlijck te leven.
5.
+Esai.28:16.
+Hoe wel is hy bewist,
+1.Pet.2:6,7.
+Die recht op Iesum Crist Kan stellen sijn vertrouwen, Dat sal hem niet berouwen:
Wilt my, O Heere! geven Godtsalighlijck te leven.
6.
+Psa.119:66.
+Heer! geef my waerheyts leer,
+Luce 17:5.
+Te kennen meer en meer,
+Ioan.15:2.
+Wilt mijn gheloove stercken,
+Ephes.2:10.
+Bereyt in my goe wercken:
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Wilt my, O Heere! geven Godsalighlijck te leven.
7.
+1.Pet.5:Vs 10. Vs 9. Vs.8.
Sterckt my tot in den doodt,+ Dat ick doe wederstoot, Den vyandt mijner zielen, Die my staegh wil vernielen:
Wilt my, O Heere! geven Het salig eeuwigh leven.
8.
+Psal.16:11.
Hebr.12:13.
Rom.8:18.
2.Cor.4:17.
Apoc.21:Vs11, &c.
1.Cor.2:9.
2.Tim.4:8.
Een leven vol van vreught,+ Vol heyligheydt en deught, Vol heerlijckheydt in vreden, Vol gelucksaligheden, Sul ghy, O Heere! geven, All' die Godtsaligh leven.
Aenwijsinghe Van de ware Salighmakende Leere.
Nae de wijse van den 100 Psalm: Ghy volckeren des aerdtrijcks al, &c.
Ofte oock: Van Shoors Wijf, als volght.
HEeft yemand hertelijck
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
begeer,
Na seeckerheydt der ware leer, Die let op dese regels vast, Die Godes woordt die leer toepast.
Die let 2.
+Rom.11:36.
+Die Godt in all's de eer toevoeght,
+Tit.3:4,5.
+En voor den mensch daer med' genoeght, Dat die de gantsche saligheydt
Ontfanght uyt Godts barmhertigheydt.
3.
+Ephes. 2:4,7,8,9.
+Die Godts ghenaed' op 't hooghste roemt En eygen roem op t' hooghst verdoemt,
+2.Tim.1:9.
+Die den mensch en sijn werck onweert,
+Esai.64:6.
+Voor sijnen Godt op 't leeghst verneert.
4.
+Rom.9:5.
+Die Iesum Christum, Godt en mensch
+1.Tim.3:15 2::Vs 5.
+Houdt voor den Middelaer na wensch,
+Rom.4:25.
+Die alleen door verdienst en kracht,
+Ioan.19:10
+'s Menschen verlossingh heeft volbracht.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
5.
+Gal.2:16.
Die 't geloove voor 't middel houdt+
+Hebr.11:1.
Waer door men vast op Christum bouwt,+
+Phil.3:9.
En sijne gantsche saligheydt,+
+2.Cor. 5:12.
Stelt in Christi gerechtigheydt.+ 6.
+Tit.3:8.
Die by 't geloof goe wercken drijft,+
+Iacob.2:17.
Waer sonder 't geen geloove blijft:+
+Matt.3:8.
Die van de goede wercken seyt,+
+Rom.12:1.
Datse geschie'n tot danckbaerheyt.+ 7.
+2.Tim.2:15 Die de Schriftuere recht verklaert,+
+1.Pet.3:16.
En niet van hier of daer vergaert,+ Een woordt of twee en dat misduydt, Als of het na de valscheydt luydt.
8.
+Mat.29:19 Die de zegels van Godts verbondt+
+1.Cor.11:23.
Behoudt na Schriftuers vasten grondt,+
+Mat.18:17 En leert dat d' kercken-tucht behoort,+
+1.Thess.3:14,15.
Gebruyckt te zijn na Godes Woort.+ 9.
Dat is de rechte ware leer, Tot 's menschen troost en Godes eer:
Dat is de leer die ons bereydt Tot de eeuwige saligheyt.
10.
Wie dese leere recht beleeft, En tot den eynde vast aenkleeft,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Die is gerust, die blijft verheught, En krijght hier na d' eeuwighe vreught.
11.
Vraeght yemandt, wie die leere leert?
Die Kercke die ghereformeert, En na Godts Woordt gesuyvert is Van valscheydt en van duysternis.
Christelijcke overlegginge, en dancksegginge van een gheloovigh mensche tot Godt.
Sang: Wel heeft Salomon geseyt, &c.
+Psal.103:Vs 1. etc.
+NV mijn ziele, looft den Heer, Geeft hem eer,
Voor all' sijn groote weldaden,
+Habac.2:4.
+Die hy u bewesen heeft,
+Galat.3:11.
+Ghy die leeft,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
In 't gheloove uyt genaden.
Die hy 2.
+Genes.1:26. 2:7.
Doe ick niet in wesen was,+ Heeft hy ras
+1.Corin.15:47.
My gemaeckt uyt een klomp aerde,+
+Genes.2:7.
En het leven med' ghedeelt,+
+1.Corin.15:45.
Na sijn beeldt+
+Genes.1:27.
Schiep hy my een mensch van waerde.+ 3.
+Genes.2:8.
Daer stondt ick seer heerelijck,+
+Psalm 8:6.
Schoon en rijck,+
+Genes.1:28.
Colos.3:10.
Boven alle aerd'sche dieren:+
+Ephes.4:24.
Met verstandt en wille net,+
+Genes.1:28.
Nae Godts Wet,+
+Psalm8:7.
Om sijn Schepsels te regieren.+ 4.
+Genes.3:16.ende 17.
Maer eylaes! (O droeve sangh!)+ Eer niet langh
+Rom.6:12.
Liet ick my door list bekoren:+
+Matth.18:Vs 11.
Dat ick Gods Wet overtradt,+ En ick at,
Och ick at, en wert verloren.
5.
+Genes.3:8.
Dit sach mijnen Schepper goet,+
+Rom.8.29.
En seer soet+
+Ephes.1:4.
Nae sijn eeuwigh wel-behaghen+
+2.Tim.1:9.
Heeft hy my uyt mijnen val,+
+Genes.3:15.
Gantsch en al+
Opgherecht sonder vertraghen.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
6.
+Rom.3:19,23.
+O! na sijn gherechtigheydt, Streng beleyt
Mocht hy my doe laten leggen,
+Rom.3:Vs24,25.
+Maer door sijn genade groot,
+Genes.3:15.
+Klaer en bloot
Gingh hy my sijn Soon toeseggen.
7.
+Galat.4:4.
+Dese quam uyt 's Hemels throon,
+Ioan.6:38.ende 16:28.
+Wonder schoon
+Esai.9:5.
+Hier beneden op de aerde,
+Luce.1:42. ende 2:7.
+En hy wierd' een's menschen kint, Wel bemint
+Esai.7:14.
+Vyt een Maget die hem baerde.
8.
+Hose.117.
Ier.23:5,6.
Hebr.7:26. en 9:14.
+,, Godt uyt Godt, en mensch uyt mensch ,, Kond' na wensch
,, My verlossen uyt d'ellende, ,, En herstellen na Godts beeldt,
,, Reyn geteelt,
,, Voor mijn Heylandt ick hem kende.
9.
+Philip. 2:6,7,8.
+Als Godts Soon hem dus verneerd,
+Esai.53:11.
+Op de eerd',
+Ioan.1:29.
+Heeft hy mijn sonden ghedragen,
+1.Pet.2:24. ende 22.
+In sijn Lichaem aen het hout, Onberouwt,
+Esai.53:4.
+Leedt hy vele sware plagen.
10.
+Mat.27:50
+Ach! hy sturf voor my de doodt
+Rom.8:34.
+Met angst groot,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
+Mat.27:46 En veel innerlijcke smerten,+
+Hebr. 5:7. Esai.53:4,11.
Op dat ick soud wesen vry,+
+Rom.8:2.
En seer bly,+
+1.Petr.1:8.
Met een rechte vreught des herten.+ 11.
+Mat.28:6.
Van den Dooden hy verrees,+
+1.Corint.15:20,21, 54,55, etc.
En bewees+
+Hebr.2:14.
Dat hy had de doodt verslonden,+
+Galat.3:13.
Dat hy had Sathan verheert,+
+Col.2:15.
Vloeck geweert,+
+Rom.4:25.
En oock my ghevrijdt van sonden.+ 12.
+Mar.16:19 In den Hemel klom hy op+
+Phil.2:9.
Tot den top+
+Hebr.1:3.
Van sijns Vaders Heerlijckheden,+
+Psal.110:1,2,3, etc.
Om van daer door Geest en Woordt,+
+Ephe.4:12,13, etc.
Soo 't behoort,+ Te vernieuwen mijne leden.
13.
+Ephes.1:18. ende 19. 31Vs 12.
Hy verlicht my mijn verstant,+ En hy plant
't Recht geloove en vertrouwen
+Rom.10:10 In mijn herte wonder vast,+
+Hebr.12:1.
Wel gepast,+
+Rom.11:29.
't Welck hem nimmer sal berouwen.+ 14.
+2.Tim.1:12 Dit gheloof in Iesum Christ,+
+Ioan.19:30 My bewist,+
Van al sijne rijcke goeden, Die hy door verdienst en kracht
Heeft volbracht
Om my eeuwigh te behoeden.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
15.
+Ezec.36:26. ende 27.
+Hy vernieuwt mijn wil en sin,
+Iere.31:33.
+En schrijft in,
+Hebr.8:9 ende 10.
+In mijn hert sijn Wet en seden:
+Psalm 119.
+Dat ick my ghenegen vind, En ghesint
Tot al sijn gherechtigheden.
16.
+1 Petr.1:6.
+Als ick kom' in anghst of plaegh
+Psal.34:20.
+Even staegh,
+1.Cor.1:4.
+Hy gaet troost in my bereyden:
+1.Corin.15:54,55,56,57.
+Soo dat Duyvel, Doodt noch Hel,
+Rom.8:35. tot aen 't eynde.
+Noch ghequel
My kan van sijn liefde scheyden.
17.
+2.Cor.1:3.
+Lof zy dan den Vader soet,
+Ephes.1:3.
+Over-goet,
+1.Petr.1:3.
+Voor sijn meer als Vaders daden,
+Esai.49:15.
+Die hy my onweerdigh kindt,
+Luc.15:20,21,22.
+Doch bemindt,
+Ephe.1:5,6.
+Heeft bewesen uyt ghenaden.
18.
+Ioan.3:16.
+Lof zy sijnen een'gen Soon,
+Galat.2:20
+Tot een Croon
+Apoc.5:9.
+Van sijn onverdiende sorghe
+Rom.5:10.
+Voor my, die sijn vyandt was,
+Hebr.7:22.
+Op dat pas,
Doe hy wierde mijne borghe.
19.
+Matt.1:21.
+Lof zy oock den heyl'gen Geest, Die geweest
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
+Luce 1:35.
Is bereyder van Godt-mensche:+
+Rom.5:5.
Die oock sijn weldaden rijck,+
+Ioa.14:26. 16:13.
Al ghelijck+
My toedient meer als ick wensche.
20.
+1.Ioa.5:7.
Heylige Drie-eenigheyt,+
+Apoc.7:12.
Kort gheseyt,+ V zy lof in alle weghen:
Wel mijn ziele looft den Heer,
+Ephes.1:3,4,5. &c.
Geeft hem eer+
Voor soo eeuwigh-rijcken segen.
Klachte ende Roem eenes Geloovigen mensches.
Ofte: Vytbreydinge van de woorden des H. Apostels Pauli, Rom.7:
Vss. 24,25.
Stemme: Susanna schoon, &c.
ELlendigh mensch! Ach!
Wie sal my ontbinden?
Van dit
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
lichaem des doots vol sonden quaet, Wie sal de doodt?
Wie sal de Hell' verslinden?
Die ick verdient heb door qua wil en daedt, Grijpt moedt mijn ziel, en vreest niet Satans list, Danckt uwen God, die u behoedt van schaden, Door Ie-
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
sum Christ' V Heere vol genaden, Die u verlost,
Door sijn verdienst en kracht.
Daerom mijn ziel,
Roemt des Heeren weldaden,
Die hy my goedighlijck heeft toegebracht.
Daerom
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Nieuw-Iaers-Liedt.
Na de Voys: Tant que vivray, &c.
WEl op, wel op, ghy uytverkoor'nen al, Ghy Christen-schaer hier in dit aerdsche dal:
Kom laet ons t'saem den Heere loven bly, Met hert en mondt, met juychen en geschal:
Want hy heeft ons verlost
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
van onsen val,
Gereddet uyt de mach en Heerschappy, Van die ons haten,
En boven maten hielden in pijn, Den name sijn weerdigh gepresen, Is uytgelesen,
Iesus, dat is, een Heylandt fijn.
Van die 2.
Hy, die daer was Godts Soon van eeuwigheydt, Waerachtigh Godt, so de Schrifture seyt,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Die is gheworden eenes menschen kindt, Marie Soon, door's Geestes kracht bereydt, Om soo te zijn den Silo langh verbeydt, Emmanuel, die Godt met ons verbindt:
Die ons kon vryen Van 't eeuwigh lyen, En brenghen moet 't Hemelsche goet:
Wilt dan verkonden Tot alle stonden
Dat Iesus is ons Heylandt soet.
3.
Hy, die daer was den erfgenaem van al, Die is geboren in een beesten stal, Gheleyt in eenen kribb' met ongemack, Om ons te brengen in der Eng'len schal, Te stellen in der heylighen ghetal,
En te gheven 't gheen ons eeuwigh ontbrack:
Sijn bitter lijden Doet ons verblijden, Sijn dierbaer bloedt Brenght ons een vloedt Van Godts weldaden, Vyt sijn ghenaden,
Iesus, is onsen Heylandt goet.
4.
Hy 't leven selve, sterft voor ons de doot, Hy sterft aen 't kruys met smerten overgroot,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Ia lijdt voor ons der Hellen angst en pijn, Om ons te redden uyt den hooghsten noot, Vyt Sathans macht en eeuwige aenstoot, Op dat wy souden eeuwigh saligh zijn:
Om ons te geven het eeuwigh leven, Dies laet ons t'saem
Loven sijn naem, Hem onsen Heere, Zy eeuwigh eere:
Iesus is ons Heylandt bequaem.
Nieuw-Iaers-Gesangh.
Nae de voys: O heyligh saligh Bethlehem, &c.
WY alle, die hier zijn ontrent, Kom, laet ons blijd' zijn in de dingen Die ons de tijdt nu maeckt bekent:
Ey, laet ons vrolijck daer van singen!
Een Maegt heeft ons een Kint gebaert, En Godt heeft ons een Soon gegeven, Waerachtigh heyligh Mensch van aert, Oock ware Godt uyt Godt verheven.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
't Is Iesus Christus, God, en mensch;
Ons' trouwen Heylant uytgelesen;
Den rechten Middelaer na wensch Die ons alleene kond genesen.
Wy waren tot de doot gewondt, In sonden mosten wy versmooren, Sy druckten ons in d'helsch' Afgrondt, Wy waren eeuwighick verlooren.
Maer dese Langh-beloofden Heldt Dies is ter rechter tijt gekomen;
Hy heeft hem voor ons ingestelt, En 't Ampt van Borge aengenomen.
Hy gaf hem voor ons in de doodt, Om door sijn doodt de doodt te dooden, Om ons te redden uyt den noot, En soo zijn wy de hell' ontvloden.
O Doodt! waer is uw' scherpe prick?
Helle, waer is nu uw' verslinding?
Wy dancken Godt voor sijn beschick:
Door Christum is ons d' Overwinningh.
Hy heeft heerlick getriumpheert Overall' sijn' en ons' Vyanden:
Tot blijck dat hyse had verheert, En ons verlost uyt hare handen.
Laet ons hier over danckbaer zijn, En onsen Heylant eer bewijsen:
Vry zijnde van der hellen pijn Wy sullen hem loven en prijsen.
Tot heyligh-en gerechtigheyt Sullen wy ons gestadigh geven
+Luce 1.
+(Gelijck ons Zacharias seyt:) Den gantschen tijt van onse leven.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Lof, eer, en danck, ô weerdigh Kint!
Eeuwigh gepresen Godes Sone, Om dat ghy ons uyt liefd' bemint, En brenght ons in uws Vaders throone.
Daer wy in 't eeuwigh Nieuwe-Iaer V veel Lofsangen, sullen singen, In volle vreughd', met d'Eng'len schaer, O Heere geeft ons dese dingen!
Verhandeling Van den Optocht Davids. Tegen de Philistijnen voor die van Kegila.
1. Samuel 23:1,2,3,4,5. Toege-eygent op onsen tegenwoordighen staet, en sanghs-wijse gestelt,
nae de wijse: Psalm 97. Een koningh is de Heer, &c.
ALs Gods volck is in noot,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Door haer vyanden snoodt, Godt moet haer toevlucht wesen, Een helper uytgelesen,
En gewapender handt, Moetmen voor 't Vaderlandt, Willigh en moedigh gaen De vyanden te slaen, God biddend' om bystant.
+Exod.17.
+2. Dit heeft 't volck Israël
+Num.10.
+Gedaen na Godts bevel:
+Deut.20.
+Haest togen sy te velde,
+Ios.10.
Iudi.1.
+Als haer den vyandt quelde,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
+1. Sam.7.
Maer eer sy vingen aen,+
+2. Sam.5.
Om met het sweerdt te slaen,+ Met Godt was haer beraedt,
+2.Par.14:Vs 20.
O Heer den vyandt slaet,+ Wilt ons u volck bystaen.
+1.Sam.23.
3. Het Philistijns geslacht+ Quam met een groote macht
+Vs 1.
Kegila te bestrijden,+ En brenghen in groot lijden, Den Burger en den Boer, 't Landt was al om in roer, De schueren zijn berooft, Velden, vruchten gestrooft, Dit maeckt groote rumoer.
4. En 't werdt David gheseydt, Die was terstont bereydt Om Kegila t'ontsetten, En 't rooven te beletten, Maer eer hy 't werckt begint Met Godt hy hem besint:
+Vs 2.
Heer sal ick henen gaen+ Dees Philisteen te slaen:
Ter hulp uw' stadt bemint?
5. Gaet henen sprack de Heer, Treckt op na u begeer,
Ghy sult de Philistijnen Verslaen en doen verdwijnen, En sult soo Kegilah,
Verlossen uyt geklagh, En redden uyt den noot Van haer vyanden snoodt, Verheught men David sach.
6. Maer als desen Krijghs-helt, Tot den tocht ordre stelt,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
+Vs 3.
+Sijn mannen sietmen beven, En sijn last teghenstreven, Wy vreesen in Iuda Voor 's Koninghs ongena.
En souden wy noch gaen Een heyr-leger te slaen Henen nae Kegila?
7. Als David dit aenhoort, Hy werdt bedroeft, gestoort,
+Vs 4. Hy vraeght den Heere weder,
+
Die sendt dit antwoordt neder, Op treckt nae Kegila,
Vertoeft niet, spoet u dra, Verslaet daer den vyandt, Ick geefse in u handt, En houd u vry van scha.
+Vs 5.
+8. Alsoo toogh David heen, Met sijn Krijghs-volck ghemeen, En quaem moedigh verschijnen Teghen de Philistijnen,
Daer hy den strijdt begint En door het sweert verslint Dien trotsighen vyandt, Die hy door Godes handt Haestelijck overwint.
9. Hy doen een grooten slagh Tot 's Philistijns gheklagh, Die haren roof daer laten, 't Vee en wat sy besaten Dat deelde David uyt, En maeckte goeden buyt:
Soo werdt Kegila vry Van haer weder-party, Nae Godes vast besluyt.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
10. Den Propheet Samuel Heeft dit na Godts bevel Tot Godes eer beschreven, En ons ter leer gegeven, Op dat wy Davids daedt Na-volghen t'onser baet, En niets nemen ter handt Teghen onsen vyandt, Of pleghen Godes raedt.
11. Dan sal 't ons oock soo gaen Als ' David heeft ghedaen, Godt sal ons aller wegen Verlenen zijnen seghen, Doch sal dit recht geschie'n De sonde moetmen vlie'n, En volghen Godes woordt Eenvuldigh soo 't behoort, Dan sal Godt gunste bie'n.
12. Ons Hollands Kegila Laet zijn de stadt Breda,
+Anno 1624. den 27.August.
Een stadt van ons Frontieren,+ Daer quem den Vyant swieren, En heeftse seer ghequelt, Belegert met ghewelt:
En door den hongers-noot
+1625. den 5. Iulij.
Ghesleept in sijnen schoot,+ En in sijn macht gestelt.
13. Prins Fred'rick van Nassouw, Onsen David getrouw,
Die 't sedert gingh betreden Veel van des Vyandts steden, Grol, Wesel en Rijnberck, Den Bosch en Orsoy sterck, Venlo, Roermond', Maestricht,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
+1637.
+Trock eynd'lijck als verplicht Oock met Breda te werck.
+Den 22. Iulij.
+14. Wy vielen met ootmoet Al t'saem den Heer te voet, Met Godt was ons beraden, Wy vasten en wy baden:
O Heer segent dien Helt, Bewaert hem in het veldt, Maeckt sijn Soldaten koen, Geeft voorspoet in sijn doen, Helpt hem door u ghewelt.
+Den 21. 22. ende 23. Iulij.
+15. Den Prins vanght d'optocht aen, En gaet sijn leger slaen
Om Bredaes stercke wallen, Doet die soo hardt aenvallen, Dat d'Vyandt voor hem beeft, En die stadt overgeeft:
+Den 7.8.9.10. October.
+Soo werdt Breda we'er vry, Van d'Spaensche Heerschappy, In vreed' men daer nu leeft.
16. So pleegh 't altijt te gaen Van oude tijden aen,
Soo sal 't voortaen gheschieden, By d'aenkomende lieden, De trots' raeckt onder d'voet, Maer wie hem met ootmoet Vernedert voor den Heer, Die krijght na sijn begeer Segen en goeden spoet.
17. Met Godt ons' Campioen, Kunnen wy daden doen, En mueren over-springen, En steden t'onder-bringhen, En volckeren verslaen, Heyr-legers doen vergaen:
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
En 's Vyandts groote macht Dempen door kleyne kracht, Wie kan voor hem bestaen?
18. 't Is den besten Krijchs-man, Die krachtigh helpen kan,
Door weynigh of door velen, Het en kan niet verschelen, Hem, onsen goeden Heer Zy gantsch en al de eer Van 't overgroote werck, Tot segen van sijn kerck, Looft prijst hem meer en meer.
Triumph-Liedt En Dancksegginghe tot Godt,
Over de blyde inneminghe van de stercke stadt Breda.
Nae de wijse van den 47. Psalm: Alle volck ghemeyn, &c.
LOoft God onsen Heer, Danckt hem, geeft hem eer, Roemt
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
sijn grooten naem, Prijs sijn goetheyt t'saem, Met Lofsanghen soet Vyt een bly ghemoet.
Want hy uyt sijn Throon, Rijcke gaven schoon Over ons uytgiet, Soo men daeghlijcx siet, En heeft door sijn kracht, Nu wat groots gewracht.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
2. D. Marquis Spinola Had de Stadt Breda Ingenomen swaer, Voor tweemael ses jaer:
En dat sonderlingh Door uythongeringh:
Vyt die stercke stadt Hebben wy ghehadt 't Sedert schaden groot, Van de Spanjaerts snoodt, Die op wegh en stroom Hielden 't volck in schroom.
3. Dit verdroot ons' Prins, Die deed' men'gen winsch Na die stercke vest, Tot dat hy in 't lest Krijghsluy bracht by een, Elck verlanghd' waer heen, En eermen toesagh, Voor Breda hy lagh, Daer hy rontom draeft, En hem vast begraeft, Haestigh over sterck, 't Scheen een wonder-werck.
4. Den Card'nael Infant, Ons' trotsen vyandt,
Langhs den Vlaemschen kust Hem ten oorlogh rust, En met sijn Heyrkracht Daer Nassouw verwacht:
Maer hem wert gheseydt Breda is beleydt, Soo dra hy dat hoort, Treckt hy op ghestoort
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Nae des Princen wal, Maer doen niet met al.
5. Want die lach te vast Teghen d'overlast
Van dat Spaensch gebroedt, Dies d'Infant verwoedt Met een groot geraes Keerde na de Maes, Om de Voorn' of Graef Wech te nemen braef:
Maer hy sloegh daer mis, 't Gingh hem buyten gis, Raedt wat hy juyst vond?
Venlo en Roermond'.
6. Godt met ons doe was, 's Regens diepe plas Daer den vyandt stut En Hollandt beschut, Ferdinand verbaest Keerd' hem met der haest Henen nae Artoys, Tegen den Franchoys, Die hem dapper quelt En slaet uyt het veldt, 't Schut en al den hoop Bleef daer in de loop.
7. Den Prins even dra, Naedert vast Breda, Met loop-graven diep Nae de gracht hy liep, En met d'Gaeldery Raeckt aen d' ander zy:
Mineert in de wal, Schiet menigh vuyr-bal,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
En des vyandt moet Raeckt onder de voet:
Daer krijght nu den Prins Sijnes herten winsch.
8. Een tack aen sijn Croon, Breda wonder schoon, Schrick voor Ferdinandt Spanjens dwingelandt, Met haer Barony, Komt Fredrick weer by, Den Spaenjaert moet gaen, Daer hy quam van daen, 's Paus Afgoden-werck, Raeckt oock uyt de kerck:
En de ryne leer
Neemt haer plaets daer weer.
9. O! Godts waerde vriend, Dien Godt Heyl toedient, V Hoogheydt zy eer, Doet soo daden meer, Die onsterflijck zijn, Tot des vyandts pijn, En tot Sions vreught, Op dat lof en deught, Als een groen Lauw'rier V het hooft vercier:
Leeft langh vromen Helt, En Godts eer vermelt.
10. Dat die groote Godt, Zy het beste lot,
Dat die hooghste Heer, Zy de gantsche eer, Als Autheur van 't werck, Door sijn handt seer sterck,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Hy ghebruyckt Nassouw, Tot sijn knecht getrouw, Als een Instument Nae sijn handt ghewent, Om te gheven stof Tot sijns Heeren lof.
11. V, O Godt, soo goet!
Vallen wy te voet, En met danckbaerheydt Wert u eer verbreydt, Psalmen soet van thoon Klimmen voor u Throon, V roem 't aller stond' Gaet om 's Wereldts rond':
Voor dit Heerlijck werck Bethoont aen u Kerck, Die ghy hier verrijckt, Daer het Pausdom wijckt.
12. Maer, O goede Heer!
Segent soo al meer, Helpt den Prins al voort, Maeckt vast Zions poort, En royt Babel uyt, Op dat Christi Bruydt Leef in vreed' en vreughd', En toeneem in deughd', Maeckt ons recht bequaem, Dat wy uwen naem Prijsen met bescheydt, In der eeuwigheydt.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Vreughdigh Verhael, En Lof-ghedicht,
Van de Heughelicke Vernielinghe ende Inneminghe der
Onwinlick-gheachte Spaensche Vloot, staende onder het bestier van Don Anthonio d' Oquendo.
Uyt-gewrocht Door de krachtighe handt des almachten Godts, en middel van het wijs en kloeckmoedigh beleydt van den recht Edelen ende Manhaften Zee-Heldt, den L. Admirael Marten Harpertsz: Tromp.
Den 16 en 18 Septemb. ende den 21 en 22 Octob. 1639.
WEl hoe, soud' mijn ghedicht, soud' mijn ghesangh nu swijgen?
Schoon ick door swackheydt groot moet nae den adem hijgen:
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
O neen, een vreughde-saeck dient vreughdelick vertelt, En Godes lof daer in met danckbaerheydt gemelt.
Den Spaenschen Koning wreedt, erf-vyandt deser Landen, Na sijnen ouden aert, die toonde korts sijn tanden, Hy liet sijn klauwen sien, soo vreeslick als hy mocht, Daer door hy Landt en Volck geen kleyne schrick aenbrocht.
Een machtige Scheeps-vloot, seven-en-tsestigh Seylen, Die quam al harde by om onsen grondt te peylen:
Een Vloot van Gallioens en Schepen bijster groot, Treffelick toegerust, voorsien met Iacht en Boot, Met veel metale Schut, Kruydt, Kogels en Musketten, En wat'er meer behoeft sijn vyandt te verpletten;
Voorsien met dubbelt volck, men noemde in den tel Al meer als dertigh duys't, Soldaet en Bootsgesel.
Een trotse Koninghs Vloot; die prachtigh quam aenbralen Met vele Spaensche Dons, en hooge Admiralen;
Baals-Priesters overvloedt, Altaers en Misse-werck, Soo dat schier yeder Schip geleeck een Paepsche Kerck;
Oock wat noch meerder dient om yemandt te vertsagen Dat was daer op die Vloot tot Spanjens welbehagen,
Maer wat was haer desseyn? Daer spreeckt men wonder van, En 't schijnt datmen 't als noch te-recht niet weten kan.
Doch 't is al even-veel waer in het heeft bestanden, 't Heeft eenighlick gestreckt tot nadeel deser Landen, Om ons lief Vaderlandt, met de Inwoonders al, Te brengen in den druck, te stellen in den val;
Om op een nieuw aen ons den Spaenschen aerdt te toonen Met schrickelicke Wraeck, en niemandt te verschoonen, Den waren Godes-dienst te helpen aen een kant:
Met voeten te vertreen de rechten van het Landt:
De Moeder met het Kindt, de Mannen en de Vrouwen, Te vellen door het sweerdt, en andersins benouwen.
Siet daer soo uytgerust, en soo geinstrueert, Had ons de Spaensche Vloot de stevens toegekeert:
Soo quamse trots en prat tot by de Hoofden bruysen, En meende wie 't oock was, hy most'er onder kluysen, Wie hadd'er macht of moedt om haer het hooft te bie'n?
Ia, wie dorst sonder schrick haer onder oogen sien?
Maer 't gingh haer buyten gis, 't is anders haer gebleken, Want onsen Admirael en is niet eens besweken,
Als hy haer eerst vernam, als hy die Vlote sagh September thien en ses, 't was hem een blyde dagh.
Hoewel hy maer bestondt in thien en seven Schepen, Soo heeft hy even koen den vyandt aengegrepen, En dapperlick begroet, met kleyn en groot Canon.
Van op den middagh af tot na zuyd-wester Son.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Den Spanjaert was verbaest van sulck geweldigh schieten, Daer in wy oock al me' van onse veeren lieten:
Want als den Batavier dus op den Vyandt drongh, Onsen Christoffel groot in duysent stucken sprong.
Den nacht die gaf daer rust, en daeghs daer aen het stilde, Doe kond' den Admirael niet komen daer hy wilde;
Maer in de naeste nacht, al lange voor den dagh, Hy trachte na d'Armaed', en quam oock daerse lagh.
Recht daer, of daer omtrent, kreegh hy by hem twee Schepen, Soo dat sijn Vlote nu in achtien was begrepen:
Daer me' is hy bereydt, schier tegen viermael meer, Gelijck hy eermael deed' te nemen sijnen keer.
Niet uyt vermetelheydt met trotsige gedachten, Met ingebeelde waen, hem selven groot te achten, En sijnen Vyandt kleyn, soo 't menighmael geschiedt;
Neen, onsen Admirael en deed soo dwaeslick niet:
Maer met een vast geloof, gevest op goede gronden, Dat sijne saecken wel en 's Vyandts qualick stonden:
Hy wist hy voerde Krijgh voor een gerechte saeck, Voor Godes grooten naem, het hooghste ziel-vermaeck, Voor Godes heyligh woordt, en waerheydts vast banden, Voor de gerechtigheydt van dese vrye Landen,
Voor yeders vry gewiss' ontslagen van bedwangh, Voor ziel en saligheydt, in spijt van d'oude Slangh, Den Sathan en sijn Heyr, daer tegen soud' hy strijden:
Dit gaf dien vromen Heldt een over-groot verblijden, Dit gaf hem hert en moedt, en hoe en soud'et niet?
Want die soo vecht, die weet dat Godt hem bystant biedt.
En die Godt met hem heeft, wie sal hem tegen wesen?
Wie kan voor hem bestaen? En waer voor sal hy vreesen?
Schoon hy met Gideon siet den Medianijt?
Of oock met David kleyn den Goliath bestrijdt?
Dus wist den Admirael de sijne t'onderrechten, Om te gelijck met hem, oock vromelick te vechten, Als Helden wel betaemt, betrachtend' eedt en eer, En wachtend' op de hulp van onsen hooghsten Heer.
Dus vanght hy weder aen, hy bondt sijn Schepen t'samen, Die soo met goet beleydt den Vyandt tegen quamen, En losten haer geschut met over-groot gewelt,
Soo dat een Spaensch Galjoen haest niet meer is getelt.
Het sonck daer na de grondt met seven-hondert zielen, Waer van noch weynige in onse handen vielen.
Twee Gallioens zijn oock in dat gevecht verheert Maer door onachtsaemheydt is 't een ons weer ontkeert.
Dat deed Geldt-gierigheydt: En d'ander Spaensche Schepen, Door-nagelt, geraseert, die vonden haer benepen,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Sy namen haren wijck nae Duyns in Enghelandt, En hebben 't daer tot rust ten ancker neer-gheplant.
Ter wijl ging Marten Tromp na Calis oversteecken, Hem te versien van Cruyt: Want dat begon t' ontbreecken, Door al het fel geschiet: maer had dat niet gewraeckt, Ghewis de Spaensche Vloot waer niet in Duyns geraeckt.
Wat of Speck-Ian nu dacht? Wat mocht d'Ocquendo peysen?
,, Wie hadde oyt ghelooft, dat ick te rugh sou deysen, ,, Voor dese kleyne macht van de Rebellen stout?
,, O, dat my dese tocht in 't eynde niet en rouwt!
,, Ick hadde wel gemeent, ' soud alles voor my beven, ,, En wat ick maer beschoot dat most sich overgheven;
,, Ia, als ick Hollandts Vloot de eerste mael aensach, ,, Maer och 't wil soo niet gaen, dat kan ick nu wel mercken:
,, Doch sal my op een nieuw hier wederom verstercken, ,, Ick ben tot vrienden huys, mijn Conings Ambassaet, ,, Is hier in 't Enghels hof groot meester, doen en laet, ,, Die sal op sijn begeer den Coning daer toe brenghen, ,, Dat hy gansch geen gevecht sal op sijn Cust gehengen;
,, Dat hy d' Hollantsche Vloot van sijne Stroomen dwingt, ,, En dan met sijne macht my voort in salvo bringht Dus mocht de Spaensche Don sijn saecken overlegghen:
Oock wat hy aen d' Infant tot Bruysel had te seggen Te schrijven van sijn komst, om wat hem noodich was, Tot sijnen dienst en hulp, te krijgen op sijn pas.
Haest saghmen onsen Heldt van Calis weder keeren Voorsien met Cruyt en Loot in alles na begeeren;
Oock had hy een Esquader Schepen vier en acht, Nu meer onder sijn Vlag als vooren is gedacht, Die waren in den morgen-stont hem by ghekomen, Als 't laetste treffen schier een eynde had genomen.
Dus quam hy moedich aen, nu even dertigh sterck, Om sich weer op een nieuw te geven tot het werck.
Maer 't wierde hem belet, daer mocht geen Crijgh geschieden, Den Opper-Vooght van 't landt die dede streng gebieden Dat d'een noch d'ander soud daer vyandtschap begaen, Op pene die het deed hy soud hem helpen slaen.
En, om dit fijn mandaet te meerder kracht te geven, Daer lach sijn Admirael, en liet sijn vlagge streven.
Iae gaf hem met sijn macht van Schepen tusschen beyd' Soo dat daer d'Engels-man Hollandt en Spangjen scheyd.
Wat deed doe onsen Helt? Hy schreef aen onse Heeren Hoe dat de saecke stont, en eyscht haer begeeren, Hoe hy hem dragen magh in sulck een vreemt geval?
Op hy den Vyandt slaen, of vredich laten sal?
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Hy schickt hem onder-wijl den vyandt te besetten, En soeckt hem oock by nacht 't wech-loopen te beletten:
Maer hoe nauw dat hy sach, door 't Engelsch overlech, Daer quamen meer als thien Duynkercker Schepen wech.
Dit speet ons' Admirael, hy was niet weltevreden, Dat hem (door slim beleyt) dat aes soo was ontgleden Hy sach veel gauwer toe, hy stelde beter wacht, En wachte wat voor last men hem uyt Hollandt bracht.
De Heeren hielden raedt, de hooghe Heeren Staten, Sy letten op het stuck, en vonden 't boven maten Gewichtigh ende swaer, dat desen vromen Heldt, Met sijne kleyne macht, hem had in't perck gestelt Tegen die groote vloot, die Werelden sou winnen:
En vonden daerom goedt, eer hy weer ging beginnen Soo over-grooten daedt, daer most een meerder macht Van Schepen en van volck daer by hem zijn ghebracht.
't Is waer den opper-Heer, den Heere aller Heeren, Die alle Crijghe stiert, sal sijnen zegen keeren Waer henen dat hy wil: en 't is hem geen verscheel Den vyandt te verslaen door weynich of door veel.
Het schier ontelbaer volck van de Midianiten Sloech Godt door Gideon met weynich Israliten:
Den Vader Abraham alleen met sijn gesindt, Geboren in sijn huys, vier Coninghen verwint:
Den Samgar met sijn Knods ses honder deed verdwijnen, En Simson oock alleen sloech duysent Philistijnen;
Dien eenen Ionathan met die sijn Wapen droech, Het gantsche Leger van de Philistijnen joech.
Geen Coningen hoe hooch, hoe geerne datse wouden, En werden door een groot Heyr-leger oyt behouden:
Geen Helden onvertsaegt en werden oyt gebracht Vyt noot en Crijgs-gevaer door hare groote kracht.
De Peerden oock hoe sterck ter over-winning falen, Haer sterckheyt over-groot en kan geen eer behalen, Sy werden tot den dach des strijts wel toe-bereyt, Maer Godt is 't die verwint, soo de Schrifture seydt.
Godt is een recht Soldaet, als hy sijn handt wil bieden, Hoe kleyn hoe swack wy zijn, soo moet den vyandt vlieden, Als wy met sijne macht alleen gewapent staen,
Vijf sullen thien-mael thien, ja thien-mael duysent slaen.
Maer evenwel, men moet geen middelen verachten, Alsse ter handen staen, maer die met vlijt betrachten:
Anders versoecktmen Godt, die meest door midd'len werckt, En kloecke herten geeft, en moede handen sterckt.
Doen heeftmen inder haest veel Schepen sien uyt-rusten, En senden wel-gemant nae Britti schorre Custen
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
By onsen Admirael, 't was wonder datmen sach, Want hy wel haest in Duyns met hondert schepen lach, Daer waren Branders by, om Schepen te verbranden, Die 't Schut niet ginnen kond, of die oock mochten stranden, En daer by kreegh hy doe een vast en goet bescheyt, Waer op hy sich met lust ten strijde heeft bereyt.
Hy schafte goeden raedt: verdeelde sijne Schepen Dertigh by d' Engels-man, de reste zijn begrepen Net in vijf Esquadrons, een yeder kreegh sijn last, Dat hy op dees' en die van 's vyands Schepen past.
Den vromen heldt voor al valt sijnen Godt te voete, Hy stelt een Biddagh in, vermaent het volck tot boete Over sijn gantsche Vloot: men roept den Heere aen, Dat hy in dese strijdt de sijne wil bystaen,
Dat hy Pharonis aert, die Spaensche macht wil dempen, En even daer ter stee in de Zee-baren slempen,
Op dat dit groote werck mocht werden uytgewracht Tot eere van sijn naem, en roem van sijne kracht.
O Christelijcken Heldt, o Heldt van 't Heyr des Heeren!
Die soo sijn Capiteyns en Krijghs-lieden kan leeren, Te voeren 's Heeren-Krijch, ten rechten soo 't behoort, Als Christenen betaemt, nae Godes heyligh woort:
Die by het wapen-tuych oock voeget de gebeden, Waer mede Godes volck altijdt geluckigh streden:
Die by de goede saeck oock met een wijs beleydt Be-yvert in den Crijch-deugt en Godtsalicheydt Daer sulcke Helden zijn hoe kan 't daer qualick varen?
Daer dapperheydt en deugt haer in den Oorloogh paren, Dat het gebedt en sweert alsoo te samen gaen,
Wat vyandt, oock hoe sterck, sal tegen die bestaen?
Dus alles wel beschickt, en geen dinck na gelaten, Dat tot de overwinningh eenichsins mocht baten.
So vanght hy noch niet aen, voor dat den Spanjaert schoot Uyt een vyantsche borst en veld' een man ter doodt.
Dit doet ons' Admirael den Engelschen aenschouwen, Met eysch, dat die nu wil woordt en beloften houwen, En vallen me' op't lijf, die sijns Coninghs bevel Eerst had violeert, en aengevangen 't spel
Van vyantlick gewelt, den Spanjaert hadd't bedreven:
Daerom behoord' hy nu hem by ons te begeven, Om dese Spaensche Vloot met macht te helpen slaen, Dewijlse tegen sijnen Coningh had misdaen.
Brittanjens Admirael en wil daer niet na hooren Dies quam hem dit begeer van d'onse strackt te vooren, Dat hy dan stil soud zijn, neutrael aen elcken kant, En heeft de dertigh Schepen by hem neer gheplant:
[{?}Hier volgt de ontbrekende tekst van pag. 153 en pag. 154. Zie aantekening voor verantwoording.]
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Die schoone Koninghs vloot? Dat ghy tooght op de loop?
En maeckte met u vlucht verbaest den gantschen hoop?
O neen, en vroom Soldaet sal eer en eedt betrachten, Een trouwen Commandeur sal 't uyterste verwachten, En houden wackter stal, en vechten voor sijn Heer, En doen sijn Coningh dienst, en halen prijs en eer.
En liever, dan hy soo het hasen-padt sou kiesen, Soo sal hy blijdelick sijn leven daer verliesen, Bevelen Godt sijn Ziel, en stellen daer te pandt, Als een vromen Heldt, sijn lijf voor 't vaderlandt.
't Zijn helden altemael, die van Duynkercken varen, Als sy een Coopvaerdy-man hebben af te klaren, Als sy een visschers Boot, of een verlegen man, Besetten hier of daer; die hem niet weeren can:
Maer als een wack'ren Baes komt ring'len om haer ooren, Dan geven sy van schrick wel haest den moet verlooren.
Sy bicken op den roof: Maer 't vechten met een Heldt, Als Helden wel betaemt, wert van haer uytgestelt, Wert van haer niet betracht. Daer van zijn vele proeven, En buyten dese proef sal niemandt meer behoeven.
Dat sy voor onsen heldt niet hebben durven staen;
Maer met haer schepen al eerloos zijn deurgegaen, Van hare negentien is een Fregat gecregen,
De reste speeld haes op, en liet Speck-Ian verlegen, O 't is geen broeders stuck, 't en is geen helden daet Datmen sijn medemaets soo schandelick verlaet!
Maer ick vergeet my schier, ick moet nu wederkeeren, Tot onsen Admirael victorieus vol eeren,
Die nae ghedane slach den Colster buyten biet, Met tweemael tien en drie noch onder sijn gebiet,
Om langs de Vlaemsche kust daer heen en weer te kruyssen, Tot veyling van de Zee voor schepen en voor Buyssen, En of hy hier of daer noch eenen Spanjaert vondt, Om die te maken prijs, of helpen in de grondt;
En selver quam hy in vervult met duysent vreugden, Oock, waer hy ging of stont, de luyden haer verheugden, Sy borsten uyt van vreugt, en riepen menichmael, Welkoom, ô vromen heldt, ô trouwen Admirael!
O Welkoom moet ghy zijn, en lange moet ghy leven Gesegent instrument, van onsen Godt verheven, Tot eere van sijn Naem en schut voor 't Vaderlandt, Godt velle meer en meer den Spanjaert door u handt!
Wel moogt ghy Harp en Tromp in uwen name dragen, Marten Harpertzoon Tromp, ghy hebt den Harp geslagen, Ghy hebt den Tromp geroert, tot 's Vyants schrick, seer grof;
Slaet nu oock Harp en Tromp tot Godes grooten lof,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Soo sult ghy Harp en Tromp den Spanjaert meer vertsagen, Maer onsen Godt en ons door 't soet geluyt behagen.
Ghy brengt ons soete vreugt, en onser Vyandt pijn:
Met recht, ô edel helt, moet ghy ons welkoom zijn.
Siet des' en dierghelijck' blijve juychende woorden Den Heere Admirael, waer dat hy quam, aenhoorden.
Hy tooch na 's Graven Haegh, en dede daer rappoort, De Staten en den Prins hebben 't met lust gehoort:
Sy danckten hem seer bly, hy had hem wel gequeten;
Ock hebben sy den Godt des hemels niet vergeten, Den dach is daer gestelt door 't gangtsche landt bequaem Tot lof van onsen God, en roem van sijnen Naem, Voorwaer oock wel met recht: Want dit is eenen zegen Waer aen het Vaderlandt ten hoosten is gelegen:
Dit is een wonderstuck, een werck van Godes handt, Daer Godt sijn eer van eyscht, hier, en aen allen kant.
Al had ons' Admirael maer anders niet bedreven Dan dese Spaensche Vloot te rugge weer gedreven, Verhindert haer desseyn, 't was noch een groote saeck, En 't had ons aengebracht een sonderling vermaeck.
Maer nu noch boven dien die Bloot is omgekomen, Verbrandt, gedestrueert, vernielt en ingenomen;
Die duysenden Spanjaerts, dat broetsel van Papouw, Verdroncken en versmoort, en vele in de kouw, Oock eenen Admirael bekomen, en gevangen,
En wat voor buyt noch meer mach aen de schepen hangen.
Als ick dit overdenck, het maeckt my heel versuft, 't Is buyten mijn begrijp en boven mijn vernuft.
O wat een grooten schat is met die Vloot gebleven!
Van datse had gekost en haer was me' gegeven, Die milioenen goudts die zijn schier uyt den tel Die Spanjen daer vrliest in dit verhaelde spel.
Als dit den grooten Phlips tot Madril komt te hooren, Hoe seltsaem en hoe vreemt wil 't klincken in sijn ooren!
Och hy gelooft'et niet, voor dat hy siet 't verhael;
Ia zegel, brief en handt van broeder Cardinael.
En wat een koude schrick wil op sijn leden comen Als hy van dit verlies de waerheyt heeft vernomen!
Misschien hy krijght de coorts, en beeft, en klappertant, Of valt wel licht te bed, gelijck sijn broer d' Infant.
En soud' hy niet oock wel den Don d'Ocquendo schelden?
En schrabben uyt het boeck van sijne Spaensche helden?
Iae soo het nu toegaet in Spanjen als het pleeg, 't Waer wonder, dat hy niet een vijgh te loon en kreeg.
Doch dit geschie soo 't wil 't brengt ons voor al geen smerten, Dat wy dit recht verstaen, ô 't maeckt ons blijde herten,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
En 't opent onsen mont, tot eer en goeden faem Van die in dese daedt toekomt, of deel, of naem.
Lof zy dan onsen Prins, Lof zy de Heeren Staten:
Die alles brachten by, dat eenichsins cond baten, Die onsen Admirael in corten maeckten sterck, Van schepen, en van volck genoechsaem tot dit werck.
Lof Admiraliteyts ervaren Zee-Raden:
Lof Heeren Directeurs beroemt door kloecke daden;
Die beyde, elck om strijt, haer schepen deden gaen, Om met den Admirael den Spanjaert te verslaen.
Lof Bewinthebbers trouw, van beyde Compagnyen, Der Indjens Oost en West, die Spanjen staeg bestrijen;
En waren nu bereyt haer schepen heen te spoen, Om met dien vromen heldt dien grooten slach te doen.
Lof Burger-meesters kloeck van Eenige Zee-steden:
Die willich ende bly oock hare schepen deden By onse Oorlogs-Vloot, om haer ter rechter tijt Met desen Campioen te voegen in dien strijdt.
Lof onsen Admirael, dien Ridder kloeck en moedich:
Die altijdt in sijn doen is wacker en voorspoedich, Tot dienst van 't Vader-landt. Lof Capiteynen vroom, Lof oock Matroosen stout, Soldaten sonder schroom;
Iae, lof Zee-helden al, dat niemant zy vergeten,
Die volgens eed en plicht hem trouw'lick heeft gequeten.
V roem die zy vermelt alwaer dat menschen zijn, Soo lang als Son en Maen oock geven haren schijn.
Maer lof zy boven al, u, onsen Godt en Heere!
Ghy zijt allen d'Autheur, en u behoort de eere Van al dit groote Werck: Want watter is gedaen, Dat is door uwe kracht en Rechter-handt bestaen.
Door u alwijs beleydt, en niet door menschen gissen, Deedt ghy dat Spanjens Vloot de onse niet kon missen.
Door uw' macht en gebiedt, waer door ghy 't alles bindt, Quam ons doe recht te pas, eenen Zuyd-oosten windt, Die ghy, tot onsen dienst, een lange wijl liet blijven, Om onse schepen haest by d'Admirael te drijven, Tot dat hy nu genoegh ten strijde was gereet, O Goddelick bestuer, soo yeder mensch beleedt.
Selfs 't ongeloovigh volck, dat doorgens wil versaken Uwe Voorsienigheyt omtrent de Oorlooghs-saken Was hier nu overtuyght, en heeft vry uyt geseyt, ,, Voorwaer, dit is een werck van Godes Majesteyt.
,, Wy hadden noyt gelooft dat hem de Heer der Heeren ,, Soo met den krijgh bemoeyt, gelijck wy hier nu leeren.
,, Wel trouwen Admirael, ghy zijt Godts weerde vrient:
,, Want d' Hemel, wint en weer tot uwe hulpe dient.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Door uwe hant, o Heer! is desen krijch begonnen, Door uwe rechterhandt is desen strijt ghewonnen, Door uwe rechterhandt stiet ghy den hoogen moet Van onsen vyandt stout in korten onder voet.
Ick hoore een gejuych, van vreugde onbeladen, ,, Des Heeren rechterhandt, die doet nu groote daden, ,, Des Heeren rechterhandt, die is nu soo verhooght, ,, Als doe hy voor sijn volck, de Zee had uytgedroogt.
Soo pleegt ghy, groote Godt, oock in voorleden tijden Door uwe rechterhandt den Spanjaert te bestrijden, Te dempen sijne macht, hoe vreeslick datse scheen:
Soo datse als een roock, en als een damp verdween.
Het is in verscher heug, hoe over vijftich jaren Uyt dese Vyants rijck een Vlote quaem gevaren, Een Vloot, een Scheeps Armaed', grooter als dese was, Doch voor uw' Majesteyt en wasse maer een blas Die lichtelijck vrdwijnt: Want alsse quam aen-brammen, Om het Brittan'sche Rijck, en Holland aen te klammen:
Ghy hebtse haest vernielt, verswolgen in de Zee, Dat nauw het derde schip quam tot sijn rechte stee.
De werelt stondt verbaest, men sagh de volcken beven Voor uwe macht, o Heer, die 's menschen macht doet sneven;
Sy kenden uwe handt, en roemden uwe daedt, Die soo de trotze straft, en soo sijn volck bystaet.
En even soo ist nu, die desen strijdt aensagen, Die waren van den schrick tot in het hert verslagen.
,, Sy seyden, siet doch aen des Heeren stercke handt!
,, Die soo voor Hollandt strijt, en Spanjen brenght ter schant.
V zy dan eeuwigh lof, o Heere groot van machten, Volmaeckt in goedigheydt, seer hooge in gedachten.
Wie had voor onsen staet soo grooten saeck verbeydt, Als uwe milde handt die nu heeft toegeleyt?
Ons' sonden waren groot, sy eyschten sware plagen, En uwe lijdsaemheydt die kond dat noch verdragen Met Vaderlicke tucht, jae voor de plagen groot, Stort ghy ons groot geluck en segen in den schoot.
Hoe kunnen wy u dan hier voor genoeghsaem prijsen?
Wat sullen wy tot danck, en eer aen u bewijsen?
Een danckbaer Vreughden-Liedt is tot u Lof bereyt, Wy prijsen uwen Naem in alle eeuwigheydt.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Lof-Ghesangh.
Na de voys van den 9. Psalm.
LOf, prijs, en danck zy u, o Heer!
Uw' Name zy verhooght in eer:
Voor uwe groote wonderwerken, Die alle volckeren bemercken.
Door uwe Goddelijcke kracht Hebt ghy ons' Vyandt omgebracht, Verstroyt, vernielt geheel verslagen, Daer wy 't voor onse oogen sagen.
Den Pharao heb ghy verdempt, En in de Roode Zee geslempt:
Den Spanjaert oock seer stout vermeten Hebt ghy nu in de Zee gesmeten.
Hy meende, met sijn groote Vloot, Hollandt te brengen inden noot:
Hy hoopte 't kond hem niet mislucken V volck en kercke t'onderdrucken.
Maer door u groote goedigheyt Is uwe hulpe ons bereyt,
Sijn boosen raedt heb ghy gebroken, En u met kracht aen hem gewroken.
Al was sijn macht geweldigh groot, Al vreesde hy gheen tegenstoot,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Ghy kondet haest hem neder vellen, En in den afgront onder stellen.
Wie kan begrijpen dese daet, Die ons' verstandt te boven gaet?
Dat sulcken macht soo is verstoven, 't Is uwe handt, o Godt van boven!
Met u begonnen wy den strijt Die ghy den besten Krijghs-man zijt, En doe wy soo met u begonnen Doe is den vyandt overwonnen.
Ghy sondt een dick en duystre mist Waer door den vyandt is vergist;
Hy meende best soo wech te komen, Maer haest is hem die hoop benomen.
De mist verdwijnt, den dach die blickt, Dat maeckt den vyandt seer verschrickt:
Hy wist niet waer hy hem soud keeren, Voor u gesicht o Heer der Heeren!
Ghy dreeft sijn schepen aen de strandt, Ghy stelde die in vyer en brandt,
Ghy stiets' aen stucken op de sanden, En gaeftse oock in onse handen.
Hier over zy u danck, o Heer!
Uw' Name zy verhooght in eer:
Voor dese groote wonder-wercken, Die alle volckeren bemercken.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Danck-segginge, tot Godt Almachtigh,
Weghens de heerlicke Victorie teghen de Spaensche Vloot.
Bevochten den 16 en 18 September, ende den 21 en 22 October 1639.
Sangh: O heyligh saligh Bethlehem, &c.
O Groote Godt, machtigh en wijs, Vol goedigheydt voor die u vreesen:
Wy offeren u lof en prijs, Voor u genaed aen ons bewesen.
2. Ghy hebt ons wonderlick bewaert Voor onse wreede doodt-vyanden, Haer macht ons menighmael vervaerd', Maer doorgaens bracht ghy die tot schanden.
3. Ghy vaert noch in die gunste voort, Soo als het blijckt in desen dagen:
Den Spanjaert hebt ghy korts verstoort, Vernielt, gedempt met sware plagen.
4. Hy ruste toe een Konings Vloot, Seven-en-tsestigh groote Schepen!
Hy vreesde voor geen tegenstoot:
Hy had veel quaets op ons begrepen.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
5. Maer uwe oogen sagen toe, Ghy hieldt de wacht door onse Helden:
Wel weynige, doch flauw noch moet, Als sy in 't eerst die Vloot na-stelden.
6. Ghy sterckte onse kleyne macht, En maeckte onsen Tromp kloeckmoedigh, In swackheyt ghy u kracht volbracht, Ghy deedt de vyandt vluchten spoedigh.
7. Hy nam sijn wijc, daer hy best mocht, Dicht onder de Brittaen'sche kusten:
In Duyns heeft hy een Ree gesocht, Om daer te mogen veyligh rusten.
8. Maer als hy daer vier weken lagh ('t Welck onsen Zee-held heeft verdroten) Soo quam dien voor-bestemden dagh Van zijn verderf, by u besloten.
9. Ons' Admirael kloeck en vailjant, Gesterckt met macht en door gebeden, Gesterckt met uwe rechterhandt, Heeft den Maraen op nieuw bestreden.
10. Hy heeft den Vyandt aengetast, En ghy, o Godt! gaeft uwen segen, Door eenen mist wierd hy verrast, En vondt hem metter haest verlegen.
11. Den Vyandt vloot voor u gesicht, Hier aen de grond, daer aen de stranden:
Veel schepen kregen wy seer licht, En vele sachmen gantsch verbranden.
12. Al meer als vertigh schepen groot, En daer by vele duysent zielen,
Sachmen van dese Spaensche Vloot Gevangen nemen en vernielen.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
13. Den Pharao, met sijn heyrkracht, Deedt ghy in 't meyr 't hooft onderhalen:
So deedt ghy oock dees Spaensche macht Met schip en volck te gronde dalen.
14. Niet ons, niet ons, niet ons, ô Heer!
Niet onse hand', niet onse Helden;
Maer u alleen zy al de eer
Van 't gene wy danckbaerlick melden.
15. O groote Godt, machtigh en wijs, Vol goedigheydt voor die u vreesen, Wy offeren u lof en prijs
Voor dese weldaedt ons bewesen.
Vreughde-Verssen.
WEest nu verblijdt, in dese tijdt, roept nu victory:
Betoont u vreught, waer dat ghy meught, tot Godes glory.
De Spaensche Vloot, soo machtigh groot, soo trots in 't komen, Is gantsch ter schandt, te grondt, verbrandt, en ingenomen.
Dat machtigh volck, is als een wolck, in haest verswonden:
't Is in de hecht, doodt door 't gevecht, in Zee verslonden.
't Iaer tachtigh acht, is 't eens gewracht, door Godes zegen:
Niet minder siet, is 't nu geschiedt, 't jaer dertigh negen.
Looft dan den heer, en geeft hem eer, voor sijn genaden:
Prijst sijnen naem, roemt al te saem, sijn groote daden.
En bidt hem voort,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Al haer gewelt, ter neder velt,
door d' Heldt Oranjen.
Maeckt oock gewach, van dese slagh,
in de History:
Op datse blijft, en voort beklijft, in bly memory.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Danckbare Gedachtenis. Van den Zegen Godts aen onse Vaderlandt, door de Victorien over 't Huys te Gennep, het Zas van Gent, en de Stadt Hulst. Ghewonnen in de jaren 1641. 1644. en 1645. Met een consideratie op 't stuck van Vrede.
Te singen na de wijse van den 33. Psalm:
Weest nu verheught al ghy oprechten, &c.
MYn ziele wilt den Heere prijsen, En hoogh verheffen sijnen Naem.
Wilt al wat kan hem eer bewijsen:
Door sijne groote
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
daden 't saem,
Nu en oock voor desen, Goedighlijck bewesen, Aen ons Vaderlandt, Tegen de vyanden,
Die hy maeckt ter schanden, Door sijn stercke handt.
Wy hebben, Ouden ende Iongen, Voor henen sijnen lof vermeldt, En vreughde-sangen hem gesongen, Doe hy in Duyns het Spaensch geweldt In de Zee gingh plempen,
Gantsch en al verdempen, Wonderlick voorwaer!
Daermen onser velen Grooten roof sagh deelen Nu voor seven jaer.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Maer in 't verloop van dese jaren, Al heeft mijn pen hier stil gestaen, Heeft Godt geen zegen willen sparen Maer heeft by ons seer groot gedaen:
Siet de tijdt-History Meldt'et tot sijn glory Overvloedigh stof, Om met hert en monden Vrolick te verkonden Godes grooten lof.
Hy heeft in 't jaer van een-en-veertigh Ons toegevoeght het Genn'per Huys, Een stercke Vestingh vele weerdigh:
Te voren ons een stadigh kruys, Schade, schrick, en schroomen, Maeckt'et op de stroomen, Maes, en Gelder-landt:
Nu is't ons een segen, En het maeckt verlegen Staegh onsen vyandt.
+1644.
+Daer na liet ons de Heer toevallen Dat Wijdt-beroemde Zas van Gent,
Seer diep van Gracht, en hoogh van Wallen, Met vele Schanssen daer omtrent:
Om van daer te treden Na de beste Steden Die den Vyandt heeft:
Hulst eens op te scherpen, En van daer Antwerpen, 't Welck ons de Heer geeft!
Ia, als wy vijf-en-veertigh schreven, En even sestien hondert jaer:
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Hoe heeft Godt verder heyl gegeven, 't Was voor de Werelt wonderbaer:
't Scheen men sou niet winnen, Al te laet beginnen,
Den Somer verliep, 't Was alree' October, In den Herfst-tijt sober, Doorgaens nat en diep.
Men dacht, wat sou de Prins nu maken Hy kan te meer van 't jaer niet doen, Hy mach den optocht vry wel staeken, En senden 't volck in guarnisoen:
Dies niet tegenstaende Wort zijn Hoogheyt gaende, Als hy open sagh;
Over vijf Rivieren Saghmen 't Leger swieren, Haest hy voor Hulst lagh.
Heel onversiens hy doe verraste Den Vyandt, dien hy haest verjoegh, Die Stadt hy vresselick aentaste, Tot dats' in kort met hem verdroegh:
Iuyst in dertigh dagen, Na sijn welbehagen, Won hy dat Iuweel:
Dertigh noch daer buyten, Schanssen en Reduyten, Kreegh hy tot sijn deel.
Daer sagen wy het werck des Heeren Voor onse oogen afgemaelt,
't Moet eeuwigh blincken t'sijner eeren, En daerom dient'et hier verhaelt:
Weder, windt, en tijden Hielpen mede strijden,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Tegen haren loop:
D'Herfst geleeck een Lente Rontom 's Legers tente Boven alle hoop.
't Was of de Sonne wierd' geboden Als aen den Hemel stil te staen;
Ia, of de Heer en Godt der Goden 't Saysoen des tijdts te rugg' liet gaen, Wederhieldt den regen,
Drooghde op de wegen, Gaf zuyd-ooste windt;
Soete Somer-dagen, Na ons welbehagen, Hy daer als vast bindt.
Noch gaf de Heere boven desen Den Vyandt een vertsaeght gemoet, Dat hy verliet uyt schrick en vreesen De Schanssen, en gantsch onderhoet, Eermen 't ons toeleyde,
Ons de Stadt toeseyde:
En aen d'ander kant,
Al was d'Oorloogh bloedigh, Ons Krijghs-volck was moedigh:
Godt deed haer bystant.
Wie soude dan dien Heer niet loven, Die soo voor ons gestreden heeft?
Ia, eeuwigh lof zy Godt hier boven, Die ons soo grooten segen geeft:
Herten wilt ontspringen, Tongen wilt nu singen, Tot des Hooghsten eer;
Wilt u gantsche leven Heel en al begeven Na sijn Woordt en Leer.
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Den besten Krijghs-man is de Heere:
Iehova is sijn eygen Naem;
Hy strijdt met ons oock voor sijn eere, Hy maeckt ons tot den Krijgh bequaem Die met hem beginnen
Sullen overwinnen:
Groot is hy van raedt;
En noch daer beneven, Sooder staet geschreven, Machtigh oock van daedt.
Wy hebben Hulst niet ingenomen Door ons sweert en onse macht:
Maer 't is van hooger handt gekomen Dat dese daedt is uytgewracht:
Godes arm seer krachtigh, Sijne handt almachtigh, Voerde daer den strijt:
't Licht sijn aenschijns goedigh Gaf verwinningh spoedigh In soo korten tijt.
Niet ons, niet ons, maer uwen Name, O groote God! Zy al de eer:
Geef ons dat wy recht en bequame V lof verbreyden meer en meer!
Ghy hebt, uyt genaden, Groote wonder-daden Onder ons gedaen, Soo dat ons Vyanden,
Tot haer schaemt en schanden, Stom en verbaest staen.
Hier souden wy een eynde maken, Docht eerst dient noch een woort geseyt:
Men handelt nu van sware saken, Van dingen van een groot bescheyt:
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
Van een Pays en Vrede, In des Oorlooghs stede, Met onsen Vyandt;
Ia oock van gelijcken In de Christen-rijcken Door al 't gantsche landt.
Maer, lieve doch, wat salmen wenschen?
't Is waer de vreed' is nut en soet;
Houdt vre'e, seyt Godt, met alle menschen:
Doch hier is 't datmen toesien moet, Datmen in Verbonden
Stelle vaste gronden, Tot des Hooghsten eer;
Datmen vast behoude Onse duer-betrouwde Recht, Waerheydt, en Leer.
't Is een bedenckelicke saecke Met onsen Vyandt in te slaen,
Een Vrede-bondt met hem te maecken;
Wy weten, hoe 't ons pleegh te gaen, Wel tot onse schade:
Slaet dan hier wel gade Wie de vreed' aenbijndt?
En hoe datse soecken Ons maer te vercloecken, Of 't schoon anders schijnt.
De drijvers zijn de Paus van Roomen, Spanjaert en Keyser handt aen handt:
Haer doen staet seker wel te schroomen, Bysonder voor ons Vaderlandt:
Datse vrede drijven, Is maer om te stijven Haren swacken Throon,
Frans Esausz. den Heussen, Byvoeghsel tot den Christelijcken jongelingh
