Zaterdag 23 mei 1959 - No. 541
en DEMOCIATIE
Gecamoufleerde 'Woningnood
(Zie pag. 3)
Oe socialistische ~begroeting' van het Kabinet-Oe Quay
H et nieuwe Kabinet, waarin voor de eerste maal sedert het einde van de oorlog geen so- cialisten zitting zullen hebben, is in de socialistische pers weinig vriendelijk begroet.
Dit wekt geen verwondering en wij treuren daar ook helemaal niet om. De Partij van de Arbeid voelt zich nu de "oppositie" en daar zal zij dankbaar gebruik van maken.
Menig socialist stelt zich daar veel van voor. De gedachte: oppo- sitie is a l t ij d voordelig, is nu eenmaal tamelijk wijd verbreid.
Toch gaat zij niet altijd op, het- geen, om nu alleen maar bij het jongste verleden te blijven, het voorbeeld van de anti-revolutio- nairen duidelijk aantoont.
De anti-revolutionairen hebben gedurende de jaren, dat zij in de onderscheidene Kabinetten heb- ben gezeten, inderdaad in belang- rijke mate aan stemmen en zetels ingeboet. maar ... in de tijd, ge- durende welke zij oppositie waren, was het beeld voor hen vrijwel ge- lijk.
Zoals een vooraanstaand woord- voerder van de anti-revolutionai- ren het destijds zelf spijtig moest vaststellen: "Toen wij in de oppo- sitie waren, gingen wij achteruit en nu wij in de Regering zitten, gaan wij óók achteruit".
Wij hebben oog voor de tragiek van het geval en het is ook geens- zins onze bedoeling, daarop nu verder in te gaan. Wij wilden er echter de aandacht op vestigen, dat het in de politiek niet zo een- voudig ligt en dat niet alles vol- gens een vast schema verloopt.
Wij willen tevens de hoop èn de verwachting uitspreken, dat w ij bij de volgende verkiezingen met voldoening zullen kunnen vast- stellen: "Toen wij in de oppositie waren, gingen wij vooruit en nu vooraanstaande geestverwanten van ons in de Regering hebben ge- zeten, zijn we w e e r vooruit ge- gaan".
* * *
D e Partij van de Arbeid gaat dus in de oppositie en wij voelen ons niet geroepen, haar
daarb~j van advies te dienen.
Toch moet het ons van het hart, dat wij er niet zeker van zijn, dat zij deze rol met takt zal weten te spelen. Deze twijfel komt bij ons op, nu wij gezien hebben, hoe reeds de eerste reacties in deze kring zijn op het nieuwe Kabinet.
ATTENTIE!! ATTENTIE!!
Luistert op vriidag, 29 mei a.s., over de zender Hilver- sum I (402 m), van 19.20- 19.30 uur naar
.,DE STEM VAN DE V.V.D."
Het fraaiste in dit opzicht maakt het "Vrij Nederland", het (onaf- hankelijk) socialistische week- blad.
Dit blad van een richting, welke wat beruchte Kabinetsformaties betreft wel heel veel boter op het hoofd heeft, begint al meteen met grof geschut in de koppen: "De stuntelige Kabinetsformatie" en:
"Nederlandse kiezers bij de neus genomen".
In het artikel zelf struikelt men over de herhaling van het woord
"blunder" en prof. Beel maakte volgens het blad zelfs een "onher- stelbare blunder". Die onherstel- bare blunder is dan ... dat prof.
Beel, als informateur-bemiddelaar, het eerst mr. Burger ontving en niet het eerst prof. Romme!
Het treffendste is echter de so- cialistische zelfingenomenheid, waarvan het blad blijk geeft op een wijze, die, als men het langs deze kant denkt te kunnen spelen, de P.v.d.A. beslist geen winst zal opleveren.
De P.v.d.A., zo stelt het blad na- melijk vast, heeft "het land een
reeks van ministers opgeleverd van een kwaliteit, waaraan alle an- dere partijen tesamen niet kunnen raken".
En tenslotte voorspelt het dan, dat ook de politiek onervarenen nu wel spoedig zullen bemerken de
"zegeningen van het bewind van deze eerste na-oorlogse conserva- tieve regering" !
* * *
"Het Parool" doet het wat kalmer aan, maar de lijn der redenering is toch precies de- zelfde, evenals trouwens die van
"Het Vrije Volk". Het Parool ge- waagt van "de toch wel bijzonder katterige voorgeschiedenis van dit met moeite en zuchten tot stand gekomen Kabinet" en het meent, dat er geen reden is om met hoog- gespannen verwachtingen het op- treden van "deze confessioneel- liberale concentratie" tegemoet te zien. Gejuich kan er, naar het blad meent, in elk geval alleen maar worden aangeheven in de kring van hen, die meenden, dat het hoog tijd was het over een heel an- dere boeg te gooien en een heel andere koers te varen dan tot nog toe.
Voor het overige wacht het (on- afhankelijk) socialistische blad
"zonder veel vertrouwen" op de woorden en vooral de daden van het Kabinet-De Quay.
Dat "Het Vrije Volk" helemáál zonder vertrouwen is, behoeven we nauwelijks te vermelden. Dat het Kabinet "een duidelijk behou- dend karakter heeft" is voor het blad vanzelfsprekend, want ... . er zitten drie V.V.D.-ers in! En niet alleen dat die drie V.V.D.-ers er w e 1 in zitten, maar er zit niet één man in uit het C.N.V. en
de K.A.B. En hoe zou een Kabinet voor het Vrije Volk "progressief"
kunnen zijn, wanneer er geen "ver- tegenwoordiger" van een vakbond in zit?
En tenslotte was aan dit alles reeds vooraf gegaan de stem van i r. H. V o s, vice-voorzitter van de Partij van de Arbeid, die voor de televisiekijkers krokodil- lentranen stortte over het feit, dat de P.v.d.A. "in de oppositie was gedrongen".
Terecht, naar wij menen, bracht
"Het Vaderland" in herinnering, dat de heer Vos de linkervleugel in zijn partij vertegenwoordigt en dat het van zijn standpunt uit waarheidsgetrouwer was geweest,
wanneer hij er zijn v r e u g d e over had uitgesproken, dat de P.v.d.A. nu in de oppositie is.
"' "' *
D e vorige week beredeneer•
den wij van het positievtt uit, dat dit Kabinet - waaryan ook wij de daden natuurlijk verdel"
moeten afwachten - om te begin·
nen zeker ons vertrouwen verdient.
Deze week kunnen wij datzelfde doen van het negatieve uit. De nervositeit en geïrriteerdheid in P.v.d.A.-kring, dat dit Kabinet toch is tot stand gekomen, kun- nen bij o n s het vertrouwen slechts versterken.
A.W.A.
DE VOS EN DE DRUIVEN
Jean de la Fontaine, zeer vrij vertaald
Hein V os. Pee uan de Ajer Zag in. de hoogte druiuen hangen Ze waren rijp. maar hij zag ze
Quajer.
Er van te smullen was zijn ucrlangell Hij sprak dramatisch:
Omdat hij er toch niet bij kon.
"Ze zijn te zuur en ondemocratisch''•
VRIJHEID EN DEMOCRATm 23 MEI 1959- PAG. 2
Liberale . . actuele
VlSle op onderwijsproblemen (IV)
De verhouding tot
nog eens
de hijzondere geanalyseerd
school
BELANCRIJKE ROL J7 AN DE OVERHEID
Een belangstellend lezer, die zei overtuigd te zijn, dat hij namens vele andere voor- standers van de openbare school sprak, heeft mij gevraagd aandacht te willen schenken aan het vraagstuk van de nieuwe bestuurs- en beheersvorm van de openbare school.
Ik hoop t.z.t. een uitvoerig en gedocumenteerd overzicht te geven van wat in liberale kring daaromtrent is opgemerkt en wordt voorgestaan. De zaak is nl., dat dit vraag- stuk uitermate ingewikkeld en bovendien nog altijd in studie is bij een destijds in- cestelde commissie.
Wel wil ik hier reeds opmerken, dat sinds 1946 de liberalen zich voorstanders hebben getoond van een zodanige bestuurs- en beheersvorm, die enerzijds het wezenskenmerk van het Overheidsbeheer behouden en anderzijds meer zorg en bestuurlijke aandacht mogelijk maken dan thans het geval is.
Hoewel dit onderwerp in het beginsel- program der partij niet uitvoerig wordt toegelicht en eveneens in de brochure
"Opgaande lijnen" geen nadere bespre- king heeft verkregen, wil ik er de aan- dacht op vestigen, dat in het commentaar op het gemeente-program 1949 door mij in de onderwijsparagraaf er op gewezen is, dat de VVD met grote belangstelling de ontwikkeling volgt en het een verheugend feit acht, dat in de nota van het N.O.V., Volksonderwijs, de Nederlandse Ouder- raad en 't Nut vervatte wensen de onver- deelde instemming hebben van die vier organisaties.
Overigens: ik acht dit alles een logisch uitvloeisel van hetgeen in art. II van het beginselprogram terzake van het open- baar onderwijs en de plaats van de open- bare school in ons staatsbestel wordt op- gemerkt. Men leest daar immers o.m. dat de partij het in de eerste plaats nodig acht, dat het beheer der openbare school wordt gelegd in handen van organen, sa- mengesteld uit voorstanders van openbaar onderwijs.
Mij dunkt, dat dit duidelijk genoeg is.
En voor wie het nog duidelijker wil, de partij "verlaagt, dat ruime aandacht zal worden besteed aan de inschakeling van ltet ouder-element, opdat met de verlan- cens der ouders ten opzichte van onder- wijs en opvoeding zoveel mogelijk reke- ning zal kunnen worden gehouden".
Geen negatieve wensen
Deze liberale wensen en verlangens zijn niet gericht tegen de positie van het bij- zonder onderwijs; zij tasten dit onderwijs In geen enkel opzicht aan. Het is nodig, dit telkens met nadruk op te merken:
\..
N. V. Rubberfabriek
Bakker & Zoon
Ridderkerk
Technische rubberartikelen
immers, zoals ik al meermalen te kennen gaf, de strijd vóór de openbare school ge- lijk de liberalen die willen voeren en zullen blijven voeren is geen strijd te- g e n het bijzonder onderwijs, omdat het liberalisme zonder enig voorbehoud het beginsel van de vrijheid der ouders bij het kiezen van de school voor hun kinde- ren aanvaarden en tenvolle eerbiedigen.
Anderzijds mag en moet worden ver- wacht, dat de voorstanders van het bij- zonder onderwijs zich niet zullen verzet- ten tegen hetgeen de voorstanders van het openbaar onderwijs ·voor dit onder- wijs trachten te bereiken. Ik heb dan ook nooit goed begrepen waarom woordvoer- ders van confessionele partijen ernstige bedenkingen konden uiten tegen dit stre- ven.
zO,om een enkel voorbeeld te noe- men, de heren Stokman en Tilanus in 1947 tijdens de behandeling van de be- groting van Onderwijs, K. en W. voor 1948. "Wanneer men in die kringen (van het openbaar onderwijs. vM) werkelijk energie heeft en men wil, dat de ouders invloed hebben op de school, dan is er maar één weg: Een oudervergadering bij- eenroepen en de nodige gelden bijeen brengen om de waarborgsom te kunnen storten, dan kan men de openbare school overnemen en volledige zeggenschap daarover verkrijgen", aldus de heer Tila- nus. En even later: "Wil men werkelijk, dat de belangstelling van de ouders voor het openbaar onderwijs zal toenemen, laat men dan de school overnemen en er een neutrale bijzondere school van maken".
Zeer terecht heeft de woordvoerster van de liberalen, mevr. Fortanier-de Wit toen nog eens duidelijk uiteengezet, dat het wezenskenmerk van de openbare school het Overheidsbeheer is, doch dat niet behoeft in te sluiten een beheer, zo- als op het ogenblik is geregeld. "Denk- baar is, dat een vorm gevonden wordt, waarbij de ouders meer in directe vorm worden betrokken bij de bestuursvorm.
De ontwikkeling van het gehele staat- kundige en maatschappelijke leven wijst in de richting van voorschakeling van be- langhebbenden en deskundigen. Of dit voor het openbaar onderwijs ook moge- lijk en wenselijk is, is zeker de overwe- ging waard".
Versus de heer Tilanus
Tegenover de mening van de heer Tila- nus (en van hen, die er precies zo over denken), dat de voorstanders van open- baar onderwijs de gedachte koesteren, dat door het creëren van nieuwe bestuurs- organen voor het openbaar onderwijs de achteruitgang van het openbaar onder- wijs in de laatste jaren zou kunnen wor- den gestuit, zou ik de opvatting willen stellen, die meer in overeenstemming is met de ware bedoelingen.
Wanneer de achteruitgang van het open- baar onderwijs in de laatste jaren het ge-
volg is van het feit, dat steeds meer ouders op grond van levens- en wereld- beschouwing hun kinderen naar een con- fessionele school sturen, zal een nieuwe bestuursvorm voor de openbare school deze ontwikkeling niet kunnen voorko- men.
Wanneer evenwel iedere verkiezings- uitslag aantoont, dat een partij, die de openbare school de haar toekomende plaats en belangstelling wil schenken, zonder afbreuk te doen aan het recht op de vrije schoolkeuze, versterkt naar vo- ren treedt, mag men aannemen, dat deze gang van zaken dan ook inderdaad tot meer kansen op vervulling van die wen- sen leidt.
Wanneer daarenboven blijkt, dat de achteruitgang van de openbare school me- de een gevolg is van ongunstige omstan- digheden, die ongetwijfeld bij een verbe- tering van de bestuursvorm zouden ver- dwijnen, moet het ieder onbevooroordeel- de duidelijk zijn, dat het streven naar een nieuwe beheersvorm voortvloeit uit het verlangen het openbaar onderwijs te die- nen.
Moet in ons land het dienen van om het even welke zaak dan altijd maar be- tekenen het bestrijden van wat anderen dienen?
Strijd voor en tegen
Ik heb het al herhaalde malen betoogd en ik zal het blijven betogen: er is geen sprake van een strijd tégen het bijzonder onderwijs, maar uitsluitend van een strijd vóór het openbaar onderwijs. Niemand zie in een krachtige behartiging van het bijzonder onderwijs - het recht en de plicht van elke voorstander van dat on- derwijs - een bestrijding van de openbare school. Maar men moet ook omgekeerd de moed weten op te brengen de zaken zo te zien.
Er zijn diverse omstandigheden, die de openbare school kwetsbaar doen zijn en haar bloei kunnen belemmeren. Ik wil er hier enkele noemen.
Daar is allereerst het feit, dat aan deze school leerkrachten kunnen worden be- noemd, die niet het vertrouwen hebben van de ouders. Het is zelfs mogelijk, dat personen in deze scholen werkzaam zijn, die geen voorstander zijn van het open- baar onderwijs. Een ander voorbeeld: de Overheid kan, tegen de wensen van de ouders in, het geven van lessen in een vreemde taal bijv. door de betrokken leerkrachten, verbieden, in de school en daarbuiten.
De Overheid kan boventallige leer- krachten aanstellen om de klasse-bezet- ting te verlagen, doch kan dit ook nala- ten, als zij van oordeel is, dat tengevolge van de gelijkstelling, zulks tot te hoge uitgaven leidt. De ouders kunnen in dit laatste geval niet door bijdragen zelf een leerkracht bekostigen, immers zij benoe- men niet en kunnen ook niet doen-be- noemen.
De Overheid kan de kosten per leer- ling van het openbaar onderwijs drukken - hetgeen tevens tot een ongunstige toe- stand voor de in die gemeente bestaande bijzondere scholen kan leiden - en daar- mee de bloei van de openbare school be- lemmeren.
De Overheid kan doof blijven voor de · wensen van de openbare school en haar voorstanders of zo lang met voorzienin- gen traineren, dat leerkrachten naar el- ders solliciteren en ouders hun kinderen ten lange leste van school nemen.
Wat de overheid nog meer kan doen
De Overheid kan het initiatief nemen tot stichting van nieuwe openbare scho- len in nieuwe stadswijken, maar zij kan ook de zaken op hun beloop laten, hetgeen tot gevolg kan hebben, dat een school- vereniging "net een slag vóór is". De Overheid kan lang aarzelen alvorens een vroeger gesloten openbare school weer op te richten.
Geen gemeentelijke Overheid kan, ge- steld dat zij voorstandster is van open- baar onderwijs, zo maar eens op het grondgebied van een nabijliggende ge- meente een openbare school stichten, maar een schoolbestuur, dat in een grote gemeente een leerlingenaantal moet heb- ben overeenkomstig de eisen, die daar- voor gelden, kan vlak in de nabijheid in de kleinere buurgemeente, waar minder leerlingen vereist zijn, wel een school stichten.
De gemeentelijke overheid zal door- gaans de cursusaanvang van het school- jaar stellen op een tijdstip of hoogstens twee, elk schoolbestuur kan meer tijd- stippen vaststellen.
Zo komt het voor, dat sommige bijzon- dere scholen de cursus 1e leerjaar laten aanvangen op respectievelijk 1 januari, 1 maart (of 1 april) en 1 september, het- geen bepaalde voordelen met zich brengt, n.l. dat ouders hun kinderen vroeger naar de grote school kunnen sturen. Afgezien van de vraag, of dit voor de kinderen nu wel een voordeel is, blijft het feit be- staan, dat er toch altijd ouders zijn, die, als ze dat kunnen hun kind liever al in januari dan eerst in september naar de lagere school sturen.
Ik wil allerminst beweren, dat er bij het openbaar onderwijs behoefte bestaat om een dergelijke gunstige situatie te ver- krijgen, maar dat men er streeft naar opheffing van omstandigheden, die men niet gunstig kan vinden, acht ik alleszins begrijpelijk en verdedigbaar.
Dat er op het ogenblik in kringen van de openbare school optimistische klanken worden gehoord, zal, gezien de politieke ontwikkeling, stellig geen nadere verlda- ring vergen.
J. VAN MOURIK
BIJNA JAAR
Betonpaal- funderingen
OOK IN KELDERS
STALEN PALEN DAMWANDEN GRONDONDERZOEK
DE WAALPALEN
A'DAM, GEN. VETTERSTR. 58, TEL. 111810-87414 R'DAM, THURLEDEWEG 19,
TEL. 85219
VBUHEID EN DEMOCRATIE
* ~"" WEEK to.t WEEK *
Gecamoufleerde woningnood (I)
D e vereniging van leidinggevende ambtena~
ren, belast met de uitvoering van de woonruimtewet 1947 heeft dezer dagen verga~
derd en haar ongerustheid uitgesproken over de optimistische manier, waarop tegenwoordig over de opheffing van het woningtekort wordt gespro~
ken. Er is volgens haar een schokkende tegenstel~
ling tussen de werkelijke woningnood en het sta~
tistische woningtekort.
Deze conclusie werd neergelegd in een belang~
wekkende rede van de heer A. B. Leeneman, hoofd van het Bureau voor Huisvesting van de gemeente Apeldoorn, welke deze hield tijdens de jaarvergadering van de vereniging.
Voor hen, die een woning kunnen kopen of een hogere huur kunnen betalen, is de woningnood geheel of gedeeltelijk opgelost.
Aan een groqt aantal gezinnen, die niet over de middelen beschikken wordt gezegd: wacht maar.
Volgens de heer Leeneman wordt er bij het sta~
tistisch vaststellen van het woningtekort onjuist gerekend. Bijvoorbeeld wordt volgens hem geen rekening gehouden met de kwaliteit van de he~
staande woningen, zodat voor de woningvoorraad elk bewoond kippenhok en zomerhuisje, elke ba~
rak, verbouwde schuur of bewoonde zolder wordt meegeteld.
De statitische cijfers, aldus de heer Leeneman, camoufleren de werkelijke woningnood, die schrij~
nend tot uitdrukking komt in de uitgestelde hu~
welijken van duizenden jonge mens~n.
Gecamoufleerde woningnood (II)
Blijkens een beschouwing van de heer A.
Linthorst, directeur van het Huisvestings~
bureau te Enschede, werd tijdens de jaarvergade~
ring van de hierboven genoemde vereniging de vrees geuit, dat het beeld van het statistische wo~
ningtekort ook bij diegenen, die geroepen zijn he·
slissingen te nemen, misleidend werkt.
Volgens een publikatie van het ministerie van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid in ,.Bouw"
van juni 1958 waren er 208 gemeenten, die geen statistisch woningtekort meer zouden hebben.
Inmiddels is dit aantal nog gestegen. De kans bestaat dus, dat over een aantal jaren, aldus schrijft de heer Linthorst, het statistische woning~
tekort is opgeheven, terwijl de woningnood niet is opgelost. Voor de vaststelling van die nood zal men dus andere middelen moeten gebruiken.
De heer Leeneman gaf daarom ook in zijn ü1lei~
ding in overweging in elke gemeente, volgens Jan~
delijke richtlijnen, een zo nauwkeurig mogelijk onderzoek naar de werkelijke woningnood in te stellen.
Gecamoufleerde woningnood (lil)
Het is bekend, dat de uitvoerige verslagen in de dagbladen over de verklaringen van de heer Leeneman onder ons volk op zeer grote schaal ongerustheid hebben gewekt.
Daardoor is er niet zo zeer in technisch, doch wel degelijk in psychologisch opzicht een grote ongerustheid ontstaan en een bepaald wantrou~
wen ten aanzien van de tot nu toe officieel gepu- bliceerde cijfers met betrekking tot de woning~
bouw. Cijfers, die in de regel met grote opge~
maakte koppen een bepaald optimisme suggereer~
den, waarvoor dus in feite geen redelijke grond aanwezig is.
Wij willen hiermee zeggen, dat thans door een deskundige een uiterst belangrijk vraagstuk is aangesneden, waarvoor in brede lagen van ons volk een zeer grote belangstelling bestaat.
Het ware te wensen, dat dit b~paald alarme~
rende vraagstuk op hoog niveau werd bekeken en dat er maatregelen werden genomen, die tot een juister en eerlijker voorlichting zouden leiden.
Tenzij de heer Leeneman ongelijk zou hebben, hetgeen wij overigens niet geloven.
Maar mocht dit wel het geval zijn, ook dan zou een duidelijke verklaring van de overheid op zijn plaats zijn. Wij herhalen een d u i d e 1 ij k e ver~
kalring.
Dus niet een, waarin met statische foefjes wordt gewerkt, die door de grote massa niet worden be~
grepen.
Want menverliezenimmer uit het oog: het wo~
ningvraagstuk is voor heel ons volk van een groot levensbelang. Het is ook e·en vraagstuk, waarmee men zich - vooral de jongeren - bij wijze van spreken dag en nacht bezighoudt.
V erkiezingsklap voor Labour
D e jongste gemeenteraadsverkiezingen in Engeland hebben voor de Labour Party een gevoelig verlies opgeleverd. De Londense correspondent van Het Vrije Volk steekt dit in een beschouwing niet onder stoelen of banken en vertelt zijn lezers, dat de verliezen .. groter en gevoeliger zijn dan men aanvankelijk had aange~
nomen".
Het totale verlies bedraagt n.l 322 zetels.
Niet minder verontrustend is, aldus deze cor~
respondent, dat de Arbeiderspartij bij de raads~
verkiezingen in Schotland 28 zetels heeft verloren en slechts 18 zetels heeft gewonnen.
Bijzonder interessant is wel in deze beschou~
wing, dat ook het nationalisatievraagstuk weer eens wordt aangesneden, waaromtrent in de so~
cialistische kring nogal een grote verdeeldheid schijnt te zijn ontstaan. De correspondent is te~
recht van oordeel, dat deze verdeeldheid op de gemeenteraadsverkiezingen overigens wel van weinig directe invloed zal zijn geweest.
Niettemin leek het ons de moeite waard op de~
ze verdeeldheid wat nader in te gaan.
Wat willen de Engelse socialisten?
D e Londense correspondent van Het Vrije Volk deelt o.m. mee, dat een paar dagen geleden het z.g. instituut van commissarissen een strijd tegen Labour is begonnen, die waarschijn~
lijk indruk zal maken op de talrijke aarzelende kiezers.
Genoemd instituut, dat, volgens de correspon~
dent, verklaart het Britse bedrijfsleven tegen de
23 MEI 1959 - PAG. S
ALGEMEEN SECRETARIAAT V.V.D.
Koninginnegracht 61 • ·s-Gravenhage Telefoon 01700 • 111768 en 114375
Giro 67880
Staat te willen beschermen, heeft een groot~
scheepse aanval ingezet op een belangrijke, maar vage en daardoor juist kwetsbare zin in het par~
tijprogramma van de Britse Arbeiderspartij.
In dit programma getiteld "De toekomst, die Labour u biedt" staat, dat zes honderd particulie-' re bedrijven het hele economische leven van En~
geland overheersen.
De betreffende zin luidt: "Labour gelooft, dat de tijd is gekomen, waarop de openbare controle moet worden uitgebreid om te verzekeren, dat be~
slissingen van de raden van commissarissen, die een vitale invloed op onze economie hebben, op één lijn staan met de belangen van het volk".
Het instituut, aldus gaat de correspondent ver~
der, citeert in advertenties die ook in het Labour~
blad de Daily Herald zijn verschenen, hoe zes prominente socialisten deze zin opvatten.
Welnu, uit deze uitspraken blijkt een dermate grote verdeeldheid, dat wij de ongerustheid van de Londense correspondent van Het Vrije Volk kunnen begrijpen. En daarom hebben wij dar.
ook boven dit artikeltje de vraag gesteld, wat de Engelse socialisten nu eigenlijk precies willen.
Zesvoudige verdeeldheid
ziehier dan wat wij zouden willen noemen de zesvoudige verdeeldheid in de Britse La~
bour Party.
Partijsecretaris Morgan Philips zei, dat de par~
tij nooit officieel~heeft verklaard nieuwe nationa~
lisaties te willen.
Partijleider Hugh Gaitskell vond, dat Labour eerst de algemene verkiezingen moet winnen al~
vorens over de te nemen stappen te beslissen.
De toekomstige minister van Financiën, Harold Wilson, zei ronduit, dat de uitbreiding van het publieke beheer betekent; nationalisatie.
De partijvoorzitter van het vorige jaar, Tom Driberg, was van oordeel, dat het kapitalisme moet worden afgeschaft.
Volgens Jan Mikardo, dit jaar plaatsvervan~
gend voorzitter en na oktober partijvoorzitter, moeten de aandelen van de zes honderd belang~
rijke bedrijven door de Staat worden opgekocht.
De toekomstige minister van Buitenlandse Za~
wen, Aneurin Bevan, zei, dat het openbaar bezit het hart en het centrum is van het socialisme.
Een staalkaart van meningen, die inderdaad itt hun nuancering verdeeld zijn, doch die voor de aandachtige lezer en ook dus voor de aandachtige Engelse kiezer toch wel een zelfde ondergrond vertoont. Moge het waar zijn, dat de leidende En~
gelse socialistische heren nog niet precies weten wat zij willen, vast staat in elk geval, dat nog steeds het oude stokpaardje van de nationalisatie wordt bereden.
Een typisch socialistische karaktereigenschap, die ook in ons eigen land geen vreemd verschijn~
sel is.
Voor wie nog mocht denken, dat het met de
realisering van de socialistische principes nog zo'n
vaart niet loopt, moge hier het Engelse voorbeeld
nog eens voor ogen worden gehouden.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 23 MEI 1959 - PAG.
~CHRISr-fELIJKE POLITIEK IN LIBERAAL PAR TIJVERBAl~D
Reactie van proj. Romme lil •
In het vorige nummer van ons blad namen wij het artikel over, dat onze Limburgse
&"eestverwant mr. dr. J. M. H. Dassen in het "Algemeen Handelsblad" van 6 mei J.l. wijdde aan het onderwerp: "Politiek en Katholicisme". In dit artikel leverde dr.
Dassen in het bijzonder kritiek op een aantal uitlatingen van prof. mr. C. P. M.
Romme, de fractievoorzitter van de K.V.P.
Op zijn verzoek heeft de hoofdredactie van het "Algemeen Handelsblad" de heer Romme nu gelegenheid gegeven, hierop een korte repliek te geven.
Dit antwoord-artikel, dat in genoemd dagblad van 14 mei verscheen, laten wij thans bier eveneens volgen:
In het Algemeen Handelsblad van 6 de-
" zer komt een artikel voor van mr. dr.
J. M. H. Dassen onder de titel "Politiek en Katholicisme". Hierin wordt medede- ling gedaan van het feit, dat het Week- blad voor Geloofsverkondiging "De Ba- zuin", dat geredigeerd wordt door paters Dominicanen uit Nijmegen, in zijn num- mer van 18 april U. een zin heeft aange- haald uit een "Tijd"-verslag van mijn verkiezingsrede in Maastricht van 6 maart 11. en die zin als "uitspraak" mij- nerzijds heeft gehekeld. De bedoelde zin luidt: "Prof. Oud's uitnodiging tot de ka- tholieke kiezers van Maastricht om op de VVD te stemmen is niets minder dan verraad aan het christendom en aan Christus".
Het is niet mijn bedoeling, hierover te gaan polemiseren. Want deze "uit- --- _ .
SD!'aak''__is_çlQQJ'Jil.ti__niet_Keçl_a~Il·_.Ik .stel
er prijs op, dat ook de lezers van het Algemeen Handelsblad dit weten - ge- lijk het inmiddels bekend is geworden aan de lezers van "De Bazuin".
Voorts is de redactie van het Algeineen Handelsblad zo vriendelijk, mij op mijn verzoek de gelegenheid te geven tot uit- eenzetting van wat ik in Maastricht over christelijke politiek in liberaal partijver- band wèl heb gezegd. Waar ik weet, dat ik de redactie een groot genoegen ermee doe, deze uiteenzetting zo. beknopt moge- lijk te houden, beperk ik mij tot dat ge- deelte van het door mij gesprokene, waarop de verslag-zin van "De Tijd"
doelt, maar waarin het wezenlijke van het door mij gezegde niet is terug te vinden.
Ik heb in Maastricht bezwaar gemaakt tegen het feit, dat prof. Oud in zijn ver- kiezingsrede daar ter plaatse de VVD bij oe katholieken onder zijn toehoorders in- gang heeft willen doen vinden, door de christelijke inslag in zijn partij te bena- ärukken. Ik meende zijn gedachtengang als volgt juist weer te geven: de VVD is een partij van de Westerse bes~having, en äe Westerse beschaving is een christelijke beschaving; of men Christus belijdt of niet, is politiek een onverschillige zaak, want het gaat ten deze over de christe- lijke zeden; welnu, de verworvenheden van het christendom leven ook in de :VVD; ergo kan de christen zich in de :VVD volkomen thuis voelen.
Deze redenering heb ik in Maastricht een pijnlijke redenering genoemd, äie alleen verklaard kan worden door een :wanbegrip met betrekking tot het levende christendom, een wanbegrip dat tweeër- lei omvat.
Het stelt vooreerst het christendom voor als een voltooide, als een uitgedien- de zaak. Naar die voorstelling zijn wij zedelijk gechristianiseerd. Over verder christianiseren valt dus niet te zeuren. - Maar deze voorstelling verdraagt zich niet, aldus mijn Maastrichtse betoog, met bet levende christendom. :.Want dit kent
niet alleen verworvenheden, maar het is ook uit en moet steeds uit zijn op nieuwe verwervingen. Als ·zuurdesem tot het ein- de der tijden, als groei naar de jongste dag, moet het christendom zijn normen telkens opnieuw doen werken in alle ver- anderende omstandigheden van de na- tuurlijke orde, moet het zijn zegenrijke invloed en werking daarin telkens nieuw en opnieuw doen gelden.
* *
Ten tweede meende ik als wanbegrip te moeten signaleren de afscheu- ring van het christendom van de Chris- tus, of beter gezegd: de wegwerking van Christus uit de wereld der christelijke be- schaving, Uitgedrukt in het beeld van de wijnstok en de ranken, betekent dit, dat de rank van de wijnstok wordt afgesne- den; dat de wijnstok zelf wordt wegge- -. vaagd.; en dat de dode rank tot christen- dom wordt verklaard. - Hiertegenover heb ik gesteld, dat het levende christen- dom, om welks toepassing en dóór- dringing het ook in de politiek gaat, on- losmakelijk
sprong en Vruchtbare
verbonden is met zijn oor- bezieling, die Christus is.
christelijke politiek - die ertoe leidt, dat nieuwe verwervingen straks ook weer verworvenheden zullen zijn voor iedereen, ook voor de niet- christen - kan alleen worden gevoerd in de nauwste verbondenheid met de Wijn- stok, die ons steeds opnieuw zijn sappen toevoert, welke voor ons beperkte en on-
Het vak van pers- fotograaf hangt natuurlijk ook af van de plaats wáár je staat, maar t.och vereist deze opna- me een zeliere I<Oelbloedigheid, parate activiteit voor het kritieke moment en een goede fotograaf.
het Algemeen Handelsblad
geregelde menselijke kunnen en kennen onontbeerlijk zijn.
In dit kader van verweer tegen de libe- rale opvatting, als zou de al of niet be- lijdenis van Christus onverschillig zijn voor het voeren van een christelijke poli- tiek, heb ik in Maastricht in het onder- werpelijke deel van mijn toespraak ge- waagd van een uitnodiging tot verraad aan het christendom en aan Christus. Ik gebruikte dit woord niet voor de uit- nodiging aan katholieken om op een vrij- zinnige politieke partij te stemmen, maar wel voor de (uit verkeerd begrip van het levende christendom geboren) uitnodiging om dit te doen tot versterking en verdie- ping van de christelijke zeden."
ROMME Aantekening van de redactie van V. enD.:
(de R.) Helaas kunnen wij prof.
Romme's toelichting slechts matig waarderen.
Z~imoge -dan zijn omstre- den uitspraak wat verzachten, de uit- spraak zelve wor·dt er niet door teniet gedaan.
Sterker, pr·of. Romme erkent, dat hij de uitnodiging tot katholieke kiezers om op de V.V.D. te stemmen, gekwa- lificeerd heeft als verraad aan het Christendom en Chr·istus.
Dat dit ons hoog zit, moet hem toch wel duidelijk zUn. En onze ·veront- waardiging hierover kan hij kwalijk weggenomen achten nu hij ve1·klaart, niet deze uitnodiging zelve als "ver- raad" te beschouwen, doch wel omdat
z~i
geboren zou zijn uit een
z~insin- ziens verkeerd begrip van het levende Christendom, dat ertoe zou kunnen leiden niets te doen tot versterking en verdieping van de christelijke zeden.
De tegenstel!ing, welke hij hier schept, tussen een juist en een verkeerd begrepen Christendom, verwe1·pen wij voorts als volkomen willekeurig. Geen V.V.D.-er heeft ooit beweerd, dat het
enkel gaat om de "verworvenheden"
van het Christendom. Het beginsel- programma van de V.V.D. stelt veeleer nadrukkelijk, dat het bovenal de Christelijke geest is, die ons volk de waarde en de vrijheid van de mens en zijn vemntwoordelijkheid heeft doen beseffen en dat zij het daar·om een on- afwijsbare eis acht, dat door verster- king van deze geest :zedelijke ontwor- teling en geestelijk nihilisme word en overwonnen (art. 3 beginselprogram,).
Hoe - zo vragen wij - zou hieruit te herleiden zijn, dat de V.V.D., die zo duidelük spreekt van de Christelijke geest, het Christendom beschouwt als ,;een voltooide, ja, als een uitgediende zaak, waarover ver·der "niet valt te zeuren"?
Hoe ook dat de V.V.D. het Christen- dom afscheurt van Chr·istus, of hem zou wegwerken uit de wereld der Ch1'istelijke beschaving? Hier komt prof. Romme - hij ho11de ons de op- rnerking ten goede -
bepaaldel~jkin strijd met het Nieuwe Testament, dat niet ééns, maar her·haaldelijk betuigt, dat het de geest is die levend maakt.
Zou tenslotte prof. Romme zich, ter staving van zijn stè!ling, dat het voor de V.V.D. een politiek onver·schillige zaak zou zijn of men Christus belijdt of niet, willen beroepen op de laatste zinsnede van genoemd ar-tikel 3 van ons beginselpr-ogram, dan ver·zekeren wij hem, dat zulk een beroep niet op- gaat.
. Deze zinsnede immers luidt: "Zij (de V. V.D.) geeft er zich daar·b\i ten volle rekenschap van dat de zedekun- dige beginselen van het Chri:stendom worden aangehangen door zeer- velen, die de Christelijke godsdienst niet be- lijden" - en dit is heel iets anders.
Hier toch wordt met dankbaarheid iets
geconstateerd, waarover zich zelfs een
leider der K.V.P. zou moeten verheu-
gen!
VRIJHEID EN DEMOCRATm
Is "Wending" socialistisch partijorgaan?
In "V. en D." van 2 mei haalt de eme- ritus-predikant ds. de Ridder een artikel aan van ds. Landsman in het maandblad
"Wending", waarin o.a. ook de P.v.d.A.
becritiseerd wordt. Ds. de Ridder vindt qat vreemd, omdat "Wending" immers
"een maandblad is, dat zijn lezers stuwt in de richting van een socialistische par- tij" en voorts "dat Wending een van de machtigste propagandamiddelen is in de kringen der intellectuelen voor het he- dendaagse socialisme".
Ik meen hierbij aan te moeten tekenen, dat ds. de Ridder zich hierin toch schro- melijk vergist. Wending is een maand- blad voor Evangelie en Cultuur, uitgave van de N.V. Boekencentrum, de officiële uitgeverij van de Ned. Herv. Kerk. Het is zeker een blad, dat men vooruitstre- vend kan noemen, maar is dat tegenge- steld aan liberaal? Ik ben er tenminste met zeer veel genoegen op ;:;eabonneerd en met mij zeer vele jongeren. In NCSV en VCSB-kringen b.v. en ook bij vele ge- reformeerden is het "bon ton" om Wen- ding te lezen. Het is inderdaad een maandblad voor Ev::tnaelie en Cultuur, en politiek komt niet op de eerste plaats.
Van de redactie en ook van de schrijvers is een deel (zeker lang niet allen) socia- listisch getint, en wanneer politiek aan de orde komt, dan wordt daar critisch over geschreven (de discussie Dippel-Ruiten- berg b.v., enkele jaren geleden). Verder geeft Wending uitstekende speciale nummers uit: b.v. Evanston, Dienst, Man en Vrouw, Onderwijsvernieuwing, Kerk en Kunst e.d.
Ik vind het zelf bijzonder spijtig, dat zo weinig liberale voormannen op het gebied, dat Wending bestrijkt, van zich laten horen. Dat publicaties over econo- mie e.d. een belangrijker plaats schijnen in te nemen in de liberale wereld, is een
Antwerpen en de Indonesische produkten
Ons Tweede-Kamerlid mr. dr. C.
Berkhouwer heeft de volgende schriftelijke vragen gesteld aan de minister-president en de minister van Buitenlandse Zaken:
1. Heeft de Regering kennis ge- nomen van de berichten, volgens welke een der rechtsgeleerde raads- lieden van het Department of State der Verenigde Staten van Amerika tijdens een recente bijeenkomst van Amerikaanse volkenrechtbeoefe- naars de onteigening der Neder- landse ondernemingen in Indone- sië heeft gediskwalificeerd wegens hun volkenrechtelijke onrechtma- tigheid, zulks met name op grond van hun discriminatoir karakter en het feit, dat tot dusverre iedere onverwijlde daadwerkelijke en ade- quate schadeloosstelling van de eigenaren dezer ondernemingen is uitgebleven?
2. Heeft de Regering kennis ge- nomen van de berichten, volgens welke het staatshoofd van Indone- sië tijdens een ontmoeting met bui- tenlandse verslaggevers te Kopen- hagen gezegd heeft, dat van Ant- werpen, wegens de gunstige ligging van de Scheldehaven, de grote transitohaven gemaakt kan worden voor alle Indonesische produkten, waaronder dus de produkten van de onrechtmatiglijk genationali- seerde Nederlandse bedrijven, als- mede dat de internationale mark- ten van een aantal goederen, wel- ke nog plaatsvinden te Amsterdam en Rotterdam, zouden dienen' te worden overgeplaatst naar Ant- werpen?
3. Acht de Regering het niet ge- wenst om, indien de in vraag 2 ge- stelde mededelingen inderdaad zou- den blijken te zijn gedaan, zich tot de Belgische Regering te wen- den, ten einde deze mede te delen, dat, zolang schadeloosstelling, als bedoeld sub vraag 1, uitblijft, de Nederlandse Regering zich niet kan voorstellen, dat van Belgische zijde wordt medegewerkt om het ver- handelen in Europa van goederen, afkomstig van de onrechtmatiglijk genationaliseerde Nederlandse be- drijven, te bevorderen, er daarbij de nadruk op leggende, dat de Ne- derlandse Regering het niet aanne- melijk acht, dat men van Belgische zijde een en ander in overeenstem- ming zou achten met de nauwe, uit verscheidene traetaten voort- vloeiende, bondgenootschappelijke verhouding en de uit anderen hoof- de bestaande eensgezindheid tussen
\...Nederland en België? , }
van de redenen, waarom vele Christenen huiverig staan t.o.v. de V.V.D. Bijdragen aan Wending of oprichting van een libe- raal getint blad op dit gebied zou aan de liberale partij een betere dienst bewijzen dan te trachten Wending in de socialis- tische hoek te drukken. Ik blijf althans als hervormde liberaal dit blad met in- stemming lezen.
Delft. F. Wagenmaker.
(In de aanhef van ons artikel noemden wij "Wending" een van de machtigste propaganda-middelen voor het heden- daagse socialisme in de kringen der intel- lectuelen. Dat is
~gwel iets anders dan een socialistisch partijorgaan! En wij er- kennen volmondig, dat dit maandblad die- per op de problemen ingaat dan in de normale socialistische partijorganen ge- schiedt. Daarin ligt onze waardering voor zijn inhoud besloten.
Dat het een maandblad voor Evangelie en Cultuur is, uitgegeven door het Boe- kencentrum, de officiële uitgeverij van de Ned. Herv. Kerk, is ons als geregeld lezer van dit orgaan uiteraard niet on- bekend. Dat het in de door inzender be- doelde kringen tot de "bon ton" behoort, Wending te lezen, bevestigt slechts wat wij schreven. De doorbraak-socialistische auteurs die overwegend het blad vullen, hebben daarin een van de machtigste pro- pagandamiddelen voor het hedendaagse socialisme in de kringen der intellectue- len.
Met inzender zouden wij het toejuichen, wanneer men kon komen tot oprichting van een liberaal getint blad op het gebied van Evangelie en Cultuur. Of bij de thans in de Herv. Kerk leiding gevende figuren daarvoor veel animo zou bestaan .... ?
deR.
UIT DE PARTIJ
R. Zegering Hadders vice-voorzitter V. V .D .-fractie
In plaats van drs. H. A. Km-thais, die zitting heeft gekregen in het nieuwe Ka- binet, heeft de fractie van de VVD in de Tweede Kamer als haar vice-voorzitter
~angewezen
de heer R. Zegering Had- ders.
Ledenvergadering afd. Tilburg
Op 28 april j.l. werd een ledenvergade- ring van de afdeling Tilburg der Partij gehouden, in welke vergadering het be- stuur als volgt werd samengesteld:
Voorzitter: E. L. van den Bergh, secre- taresse: Mevrouw R. de Jonge, Burg. van Meursstraat 45, Tilburg, penningmeester:
Mr. G. J. A. Balvers, overige bestuurs- leden: F. Dalenoord, E. J. H. Wilmink en J. C. de Winter.
Ons Verkiezingsfonds
Wederom kan ik melding maken van een nagekomen gift voor ons Verkiezings- fouds en wel van de Afdeling Huizen ten bedrage van f 160.50.
Mijn hartelijke dank aan deze afde- ling!
Sidney J. van den Bergh, Penningmeester.
Gecee nteraadsverkiezing in Roermond
In verband met de samenvoeging van de gemeenten Roermond en Maasniel zullen op 1 juli a.s. in deze gemeenten verkiezingen voor een nieuwe gemeente- raad worden gehouden.
Op dinsdag, 19 mei j.l. werden de kan- didatenlijsten voor deze verkiezingen in- geleverd.
Door de organisator-propagandist der Partij, de heer L. van Vlaardingen, wer- den in opdracht van het Dagelijks Be- stuur verschillende besprekingen voor de- ze kandidaatstelling in Roermond gevoerd.
In overleg met het bestuur van de af- deling Limburg der Partij werd op dins- dag 19 mei een kandidatenlijst voor de V.V.D. ingediend:
1. A. R. M. van Heeswijk 2. E. P. M. Geradts 3. J. Cober 4. H. ll. de Jonge
5. Mevr. J. M. Bonman-der Kinderen.
Voor het eerst in het bestaan van cmze Partij doen wij thans aan verkiezingen in een gemeente in de provincie I-im- burg mede.
Vol spanning zien onze leden en geest- verwanten in de provincie Limburg uit naar het resultaat van deze verkiezing.
--
~~~' ~.~'""~ c;"oen i:~.~ a
~·~·-·-···
V. V.D. en Katholicisme
Onder bovenstaande kop schreef het katholieke Haagse dagblad "Het Binnen- hof" van zaterdag 9 mei naar aanleiding van het bekende artikel van ons hoofd- bestuurslid mr. dr. J. M·. H. Dassen in
"Het Algemeen Handelsblad":
Mr. dr. J. M. H. Dassen, baanbreker voor de V.V.D. in Limburg en onlangs als eerste katholiek toegetreden tot het hoofd- bestuur van de liberale partij, is in het geweer gekomen tegen verwijten in een deel van de Limburgse pers geuit aan het adres van katholieken, die de begin- selen van prof. Oud c.s. steunen.
De reactie van de heer Dassen laat zich verstaan in zoverre dat de wijze betreft waarop mede hemzelf verwijten gedaan zijn. Zoals naar onze mening gold in het geval van de Katholieke Werkgemeen- schap in de P.v.d.A., moet ook in het ge- val van de heer Dassen c.s. zorgvuldig ertegen gewaakt worden, dat politieke commentators of journalisten bij het toet- sen van daden aan geloof, zeden en ker- kelijk leergezag de gewichtige redenen over het hoofd zien, die het episcopaat wel tot het laten van enige, overigens zeer kleine ruimte, heeft gelaten.
Meer dan eens is van bevoegde zijde erop gewezen, dat de partij, waarvan het beginselprogram het meest strookt met de voor een op het christendom gebaseerde maatschappij wenselijke politiek daarmee nog geen kerkelijke partij is. Wanneer po-
litici en commentators proberen bisschop te spelen, scheppen ze grote risico's en doen ze altijd meer kwaad dan goed.
Er zijn trouwens andere argumenten om de politieke keuze van de heer Das- sen te betreuren. Bijvoorbeeld het argu- ment, dat het maatschappijbeeld, dat de katholiek krachtens de richtlijnen van het Evangelie aanspreken moet, in de V.V.D.-politiek maar wem1g garanties vindt voor haar realisering. Dat de prak- tische politiek van de V. V.D. twijfel recht- vaardigt of het moderne liberalisme on- der christelijke geest wel hetzelfde ver- staat als de katholiek, wanneer in het V.V.D.-program wordt gesteld (de heer Dassen verwijst hiernaar in zijn verweer in het Algemeen Handelsblad van woens- dag): .... het is een onafwijsbare eis, dat door versterking van de christelijke geest de zedelijke ontworteling en het geeste- lijk nihilisme worden overwonnen .... "
Wordt hier onder "christelijke geest"
toch niet de geest verondersteld van een christendom, te zeer gelijk gesteld met de zedelijke idealen van een niet-chris- telijk humanisme?
Redactionele aantekening:
Voor ons commentaar kunnen wU verwijzen naa1· de aantekening, gesteld onder het uit het "Algemeen Handels- blad" overgenomen antwoord-artikel van prof. Romme.
23 MEI 1959 -PAG. ó
Copie voor deze rubriek te zenden naar:
Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexonder- stroat 16, Haorlem.
Vrouwengroep Schiedam en ... ?
De vrouwengroep Schiedam hok indertijd de aandacht en ver- oorzaakte een glimlach, doordat het begin letterlijk helemaal niets met politiek te maken had. Maar wie het laatst lacht, lacht het best. De op- richtsters hadden gelijk. Langz::.mer- hand is uit dat begin van uitganget- jes een geïnteresseerde vrouwengroep ontstaan, zodat de beide oprichtsters (de dames I. M. Schade van Westrum- Uytenbogaart en A. Moll-Lips) het ogenblik gekomen achten tot uitbrei- ding van het bestuur over te gaan.
Dat is nu als volgt samengesteld:
Mevr. t M. Schade van Westrum- Uytenbogaart, Mr. L. A. Kespenveg 33B, Vlaardingen, voorzitster.
Mevr. A. Mol!-Lips, Rotterdamsedijk 211 B, Schiedam; secr.-pcnningmees- teresse.;
Mej. N. van Buysen, Lange Nieuw- straat 59, Schiedam; vert. i.h. Centraal Vrouwencomité.
Mevr. H. Hazenbroek-de Boom, B.
K. laan 264 a, Schiedam.
Mevr. A. Dirkzwager-v. Zoelen, Burg. v. Haarenlaan 1415, Schiedam.
De voorzitster is naar Vlaardingen verhuisd en heeft plannen voor een gecombineerde groep Schiedam- Vlaardingen. Gezien het succes in Schiedam lijkt ons de kans erop groot!
Het gezichtsveld van de vrouwengroepen
O p welk terrein ligt de taak van onze vrouwengroepen? Het eigenlijke doel is natuurlijk: verster- king van de liberale gedachte. Poli- tieke lezingen van liberale spreek- sters en sprekers zullen daarom op de voorgrond staan. Maar daarnaast vermelden onze statuten ook: voor- lichting en scholing in kennis van staat en maatschappij. een zeer uit- gebreid terrein, waarop wij nooit uit- gekeken raken.
Die kennis hebben wij ook nodig om de liberale gedachte te toetsen en om deze op de juiste wijze te kunnen toepassen. In deze tijd van lotsverbon- denheid van bijkans de geheel we- reld, moeten wij ook niet ons beper- ken binnen onze grenzen.
Bovenstaande overwegingen hebben geleid tot de aansluiting van de vrou- wengroep Kennemerland-Zuid bij het Haarlemse Centrum voor internatio- nale lezingen. Onlangs heeft onder- getekende daarvan een debatavond bijgewoond, gepresideerd door onze mevr. Stoffels-van Haaften.
Sprekers waren prof. mr. B. V. A.
Röling, hoogleraar- aan de Rijksuni- versiteit te Groningen, en prof. dr.
Gesina H. J. van der Molen, hoog- leraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam over het onderwerp:
"Grondslagen van een wereldvolken- recht".
Het waren dus sprekers van uiteen- lopende richting en beslist niet de onze! Maar het was een zeer inte- ressante en boeiende ayond ..
Waarmee ik maar zeggen wil: als er bij U ook zo'n centrum is, sluit U er bij aan. Of geef de stoot tot op- richting. Voor een grote groep van verenigingen is het gemakkelijker vooraanstaande sprekers te krijgen dan voor een enkele.
J.H.S.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 23 MEI 1959 -PAG. 8
De Nederlandse arbeider en de. V.V.D.
Enige kanttekeningen bij
(Ingezonden)
Het complex van vragen, in bovenstaande hoofdtitel aangeduid, is weer eens aan de.
orde gesteld door een ingezonden stuk in ons weekblad van 9 mei j.l. Uit de aan- tekening, die de redactie daarbij maakt, blijkt, dat mede ter behandeling van die vragen een "vaste commissie voor werknemersbelangen" is ingesteld van welke voor de volgende jaarvergadering ed-interim rapport wordt verwacht.
Het betreft hier een onderwerp, dat, dunkt mij, voor de ontwikkeling der politieke verhoudingen van veel belang is. Ik veronderstel, dat een nader ingaan op dit probleem een serie van misverstanden uit de weg zal kunnen ruimen.
Het volgende zij bedoeld om een bijdrage tot die opruiming te leveren.
Laat ik beginnen met twee vragen te stellen.
1. Wie is arbeider?
2. Hoe is de Nederlandse arbeider?
Dit schijnen eenvoudige vragen. Maar wie er op ingaat zal ervaren, dat het ant- woord niet eenvoudig is en dat een enigs- zins volledig antwoord veel meer ruimte zou vragen dan die van een artikel in dit blad. Toch dient iemand, die de arbeiders wil benaderen zich erover te beraden. Als inleiding tot nader beraad dus het vol- gende.
Ad 1. Wie is arbeider?
Het begrip "arbeider" als aanduiding van een groep in de maatschappij heeft, sedert ruim honderd jaar geleden het Communistisch Manifest de "Proletariërs aller landen" opriep om zich te verenigen, in de westerse landen een geheel gewij- zigde inhoud gekregen.
Het was, in de tijd van de zich ontwik- kelende aldra socialistisch georiënteerde, arbeidersbeweging een erenaam, waarme- de een zich met reden outrecht voelende groep haar saamhorigheid als lotsgemeen- schap en strijdgemeenschap tot uitdruk- king bracht.
Sedertdien heeft, eerst in langzaam, later in steeds sneller tempo, de "eman- cipatie", de "gelijkwaardigwording" van die groep zich doorgezet.
Thans kan gezegd worden dat in de meeste landen van West-Europa in een, historisch gesproken korte spannen tijds, die groep in een betrekkelijk weinig felle strijd haar emancipatie, althans in for- mele zin, op haar tegenstandster "de bourgeoise" heeft veroverd.
Met het aflopen van een strijd verliezen ook de strijdmiddelen, dat zijn in dit ge- val de leuzen en de ideologieën, die aan- · vuurden in overtuiging hun waarde.
Het eens magische woord "proletariër"
heeft in het Westen zijn bezielende kracht geheel verloren, en het begrip arbeider duidt al lang niet meer op een homogene en gesloten maatschappelijke groep. Dat er, buitën het formele om, van een wer- kelijk bestaand gevoel van inferioriteit enerzijds en van superioriteit tegenover de zich emanciperende
gro~panderzijds nog heel wat is overgebleven, kan nie- mand verwonderen die weet hoe moei- lijk zulke gevoelens, die met het gevoel van eigenwaarde verband houden, uitslij- ten ook als de basis er aan is ontvallen.
Eer moet het verbazing wekken, dat de verandering in de wederzijdse waarde- ring der vroegere tegenstanders zo snel verloopt. Dat de grote versnelling van het levenstempo onder de gevolgen der gebeurtenissen van de laatste dertig ja- ren daar mede oorzaak van is, is wel waarschijnlijk.
De emancipatie der arbeiders, hun ge- lijkstelling met de overige burgers is naar de wet thans een feit geworden, al is het zo, dat dit feit in de geest.van burgerij en arbeiders nog pas geleidelijk wordt verwerkt. Naarmate die geestelij-
VJUJBEID El DEMOCRATIE
Weekblad van de VolkapartU VriJheld en Democratie
