Jaargang 39 | nr.33 | Mei 2020
Hé, een Heemrank in mei? p.2 Minicursus bijen p.2 Het vlinderseizoen p.3 Update educatiegroep p.4 Impressie akkers p.5/6 Opmars Grote Vos p.7 De moestuin p.8 Beheergroep in actie... p.8 t/m 11 Observaties p.12 Bestuur vergadert op afstand p.12 Fotoshoot bijen Warrekast p.13 Kruidentuin: lentewensen p.14
COVID-19 E DITIE
H É , EEN NIEUWE H EEMRANK
HALF MEI?
M INICURSUS W ILDE BIJEN
Dat zijn we niet gewend.
De werkgroep educatie lijkt nog in winterslaap.
Een paar leden van de beheergroep werken soms doordeweeks, maar op zaterdagen is het stil. An- dere werkgroepen zijn alleen in kleine bezetting aan het werk. De jaarvergadering is afgelast.
Dit is een ander voorjaar dan de ruim veertig voorgaande jaren. Alles is anders. Daarom een Heemrank half mei! Onder het motto: even bij- praten nu we elkaar minder ontmoeten in de Heemtuin. Met groeten vanuit alle werkgroepen.
Een hart onder de riem voor iedereen die thuis blijft. Om te ontdekken dat er nog volop leven in de Heemtuin is. De natuur gaat z’n gang en wij als vereniging blijven ook actief. Lees de verhalen en geniet van de mooie foto’s!
Met groeten van het bestuur dat, ook anders dan anders, via een emailroute is benoemd,
Dieuwke Oegema, voorzitter
Helaas werd eind maart de minicursus Wilde bijen afgeblazen. Anneke Teepe is niet stil gaan zitten.
‘Sinds alle cursussen niet door gingen ben ik wat filmpjes gaan maken, mede voor online natuur- onderwijs. Kwaliteit is wat matig door geïmprovi- seerde apparatuur e.d. Maar goed.
Het is een soort minicursus geworden, voor hen die de cursus graag hadden gevolgd. En dit vooral als je op volgorde ook de aangehangen teksten leest.’
Herken de solitaire bijen
- Herken de bij 1- Vosje (v):
https://youtu.be/qH1Nl_fmTGg
- Herken de bij 2 - Asbij (v):
https://youtu.be/2JLKva43uD8
- Herken de bij 3 - Gehoornde metselbij (v):
https://youtu.be/ZX9_63H1-Tw
De hommelfilmpjes staan verzameld op:
https://www.youtube.com/channel/UCP6eexpEmClGGH-XNGC3ydA Herken de hommels.
H ET VLINDERSEIZOEN IS WEER BEGONNEN
Elk jaar worden er vanaf 1 april worden, ver- spreid over heel Nederland, vlinders geteld op de monitor- routes. Dit gebeurt in samenwer- king met de Vlinderstichting. Zo ook in de Heemtuin Malden.
Ook in de Corona-tijd gaat dit gewoon door, met de bekende anderhalve meter afstand!
Sinds vorige zomer samen met Anneke Teepe, die van wilde bijen (zowel solitaire alsook sociale soor- ten) nog meer weet dan van vlinders. Dat is leuk.
Zo leren we van elkaar.
Donderdagmiddag, 23 april, hebben we voor het eerst weer samen
gelopen en al weer volop citroenvlin- ders, kleine koolwit- jes en oranje-tipjes zien vliegen.
En zelfs een gehak- kelde aurelia, de eerste voor Anneke van dit jaar.
En natuurlijk allerlei wilde bijen. Onder andere rosse metselbijen, die hun nestmateriaal opgroe- ven aan de rand van het ven. Met een balletje voch- tige zandgrond tussen hun grote kaken vlogen ze weer richting bijenhotel om daarmee hun nestcellen dicht te metselen. Hommels omzei- len op warme dagen - vanwege ...hun dikke bont- jas - het vliegen midden op de dag.
Op Koningsdag zagen we naast voornoemde vlin- dersoorten ook een bruin blauwtje. Deze soort is
onder meer van het icarusblauwtje te onderschei- den door de zwarte streepjes in de witte franje langs de vleugelranden.
Fijn dat er weer regen viel eind april en dat er - mede op de akker - weer allerlei bloemen uit de grond schieten. Volwassen vlinders en bijen leven namelijk van nectar. Dat is hun brandstof om te kunnen vliegen. Het stuifmeel is voer voor de bij- enlarven. De rupsen van sommige vlinders kunnen enkel opgroeien op bepaalde waardplanten (en ei- tjes worden dus uitsluitend daarop gelegd). Enigs- zins vergelijkbaar kunnen de larven van vele bijensoorten enkel op bepaalde stuifmeelbronnen groot groeien. Zowel veel vlindersoorten alsook veel bijensoorten zijn specifiek aan bepaalde plan- ten gelinkt. Wat een geluk dat onze Heemtuin zo rijk en divers is.
Wij gaan proberen iedere week een keer vlinders te inventariseren, bij mooi weer!
Anders vliegen er niet veel!
Heb je zin om eens mee te gaan? Iedereen is wel- kom.
Edith en Anneke
U PDATE E DUCATIEGROEP
Zoals iedereen wel weet waren tot nu toe de scholen gesloten en dat betekende ook geen educatielessen. Na de meivakantie gaan de scho- len in aangepaste vorm weer open. De schoolac- tiviteiten moeten dan in en rondom school plaats vinden. De leerlingen mogen dus niet op excursie buiten school. Hierdoor kunnen we ook geen al- ternatieve lessen aanbieden.
Verder zitten we niet stil. Achter de schermen zijn we bezig met het lesmateriaal. Mochten jullie
leuke, frisse educatie ideeën hebben gezien of hoort. Laat het ons even weten!
Marjon van der Steen heeft de afgelopen periode kleine natuur-doe-opdrachtjes naar de scholen gestuurd onder het motto: Mocht je je vervelen.
Deze kunnen de leerlingen thuis uitvoeren. Mar- jon is vanuit gemeente onze contactpersoon met de scholen (NME).
Janet de Graaff
Mocht je je vervelen...
Zoek gezichten in bomen
Maak gezichten in bomen met klei
Vergeet niet om er foto’s van te maken!
Zoek stenen en doe er wat leuks mee...
Omdat gedurende de afgelopen weken wel- licht niet iedereen zo vaak in de Heemtuin is geweest als in andere jaren, volgt hier een korte impressie van de akkers (en omgeving).
De kleine picknicktafel is inmiddels gerepareerd en heeft weer aan beide zijden zittingen.
Op de akkers groeit (bijna) alles als kool. Vanwege de droogte hebben we in de laatste 3 weken van april iedere week een dag lang moeten berege- nen want de grond was kurkdroog. Gelukkig is er in de overgang van april naar mei (na zes weken droogte) weer eens wat regen gevallen.
Op deze foto van eind april zijn de opkomende huttentut en de winterrogge te zien. De winter- rogge staat inmiddels (begin mei) al zo'n 80 cen- timeter hoog en er zitten al aren in. Uiteindelijk zal de winterrogge nog bijna twee keer zo hoog worden.
Tussen de winterrogge (en elders) staan een paar duizend ruige klaproosjes te bloeien.
Net als vorig jaar wordt de akkerflora weer voort- durend geïnventariseerd. Daarbij is o.a. het veel- kleurige vergeet-mij-nietje aangetroffen. Het is weliswaar een algemeen voorkomende en dus geen heel bijzondere soort maar wel een soort die nooit eerder bij inventarisaties in de Heem- tuin is aangetroffen en dan is het leuk om zo'n soort te vinden!
De eerste korenbloemen bloeien op de oostelijke kruidenrijke winterakker. Ze zijn nog erg klein en ook al weer bijna uitgebloeid maar er komen er vast nog meer deze zomer!
I MPRESSIE VAN DE AKKERS
Een nieuwe graan- soort op onze ak- kers, die het tot nu toe ook heel goed doet, is 'zwarte emmer'. Vorig jaar heb ik twee aren van deze opvallend mooie graansoort meegenomen van landgoed Doornik
(met toestemming van de beheerder). De zaden daarvan heb ik afgelopen najaar in een klein perkje op onze akkers ingezaaid. Op de achter- grond de opkomende paardenbonen.
Deze 'mini-krokodil' zat bij de picknicktafels lek- ker te zonnen...
Een ander gevalletje van klein maar fijn is 'ge- wone spurrie' en zo zie je dat 'gewoon' toch heel mooi kan zijn.
Uiteraard ook weer van de par- tij zijn de mooie akkerviooltjes, waardplant voor de kleine parel- moervlinder.
In de noorde- lijke amfibieën- poel werd eind april dit koppel- tje eenden aan- getroffen. Een ander koppel
was neergestreken in het oude ven. Waarschijnlijk geen blijvertjes want de waterpartijen in de Heemtuin zijn erg in trek bij kinderen die kikker- visjes (en soms ook goudvissen) komen vangen.
Veel te druk dus voor deze geve- derde vrien- den om te gaan neste- len.
Ook in de amfibieënpoel: bloeiende waterdrie- blad (inmiddels alweer uitgebloeid).
Tot zover deze korte impressie van de akkers en omgeving……
Erik Westerman en Margriet van Pelt
Veel mensen kennen de Kleine Vos, een vlin- der die op de brandnetel zijn rupsen kent. Niet te verwisselen met de Grote Vos die weer te- rugkeert. René Krekels stuurde ons foto’s toe en denkt dat ze ergens in onze gevarieerde
Heemtuin overwinterden, of in kelders of an- dere vorstvrije verstopplaatsen in de aanlig- gende woningen. Een bijzonder verhaal, waar we in de volgende Heemrank uitgebreider op terug willen komen.
O PMARS VAN DE G ROTE V OS
Vanuit de werkgroep begeleide wandelingen is niets te melden. Het aantal aanvragen hier- voor is nooit groot en nu ieder voor zich een frisse neus moet zien te halen wordt men daarbij niet begeleid.
De enige overduidelijke groepsvorming in de heemtuin zijn behalve de bijen: de kikkers. In maart de bruine kikkers en eind april barstten de groene kikkers los.
Veel mensen met en zonder kinderen weten dit op eigen houtje te vinden. Niet iedereen kent trouwens het gebrom en gekwaak van kikkers.
Volgens een krantenbericht heeft onlangs ie- mand geklaagd bij de politie over burengerucht.
Het bleek uit een vijver te komen. Omdat er geen achtergrondgeluiden waren hoorde de man voor het eerst van zijn leven de kikkers.
Loes van der Meij
W ANDELEN IN DE H EEMTUIN
Wij hebben duidelijke afspraken en kunnen ge- woon in de moestuin werken….zelfs koffie drin- ken met de kruidengroep gaat prima, dankzij de 2 prachtige tafels. Voor 1 april zijn we al begon- nen met spitten, omdat al mijn sporttijd vrij kwam!!! Bertina, nieuw bij de moestuin, heeft flink meegeholpen op de extra maandagoch- tend. Met de elektrische grasmaaier van thuis zijn de graspaden gemillimeterd, zodat we het nú met de handgrasmaaier bij kunnen houden.
De heg is gesnoeid aan de binnenkant. Enz.
Op de donderdagen konden we vlot beginnen met inzaaien. Extra sproeien was door de grote droogte nodig… Erik heeft de sproeier ook nog een paar uur laten sproeien. Resultaat: heel veel zaden staan nu volop boven de grond…het is een veelbelovend gezicht.
In het kasje zijn de slasoorten mooi opgekomen.
Wie tijd heeft…..op donderdagochtend is de Moestuin open…en anders kun je een blik wer- pen over de poort.
Nú genieten we na deze stevige werkperiode van het opgroeien en bijhouden. Half mei (ijsheiligen) worden de staakbonen, tomaten, courgettes en pompoenen gezet.
Kortom: Moestuinfeestje!!!!
Namens de moestuingroep: Bertine, Hetty, Tjeerd, Wim en Bart.
Mathilde Hofmans.
D E M OESTUIN
In overleg met het bestuur kwam de beheer- groep tot de werkwijze dat we in groepjes van hoogstens 3 personen aan het werk gingen (met behoud van 1,5 meter afstand en eigen drinken mee). Wie aan de slag wilde, kon op de groeps- app een berichtje plaatsen. Daarnaast maakten we tweewekelijks een kluslijst met werkinstruc- ties.
Ik ben vaker in de heemtuin geweest de afgelo- pen maanden. Ik had meer tijd en behoefte om mensen te zien en te spreken i.p.v. beeldbellen met collega’s. Ik denk dat er zo’n 10 beheergroe- pers aan het werk zijn geweest.
We zijn lekker aan het werk, maar delen ook ver- halen over naasten in zorgcentra waar geen con- tact mee mag zijn, overlijdensberichten, ziekte, zorgen. Groot leed, overal, ook onder ons.
Lekker aan het werk, maar ook wetend dat er an- deren zijn die wel willen maar niet durven, twij- felen of het verstandig is, of niet kunnen. Omdat
ze klachten hebben, voor een zieke naaste zorgen of zelf tot een risicogroep behoren.
Daarom in deze Heemrank de artikeltjes ‘beheer- groep in actie’, zodat iedereen er toch een beetje bij kan zijn. We gaan door.
Ants Creemers, coördinator Beheergroep
Het begon met een grote zak gralux die geleverd werd op vrijdag 13 maart. Bedoeld om het hoofd- pad door de tuin te versterken en te egaliseren;
één van de klussen voor de NLdoet dag. Daarvoor hadden zich – voor ons een record - 13 vrijwilli- gers van buiten aangemeld.
Op 12 maart kre- gen we bericht dat het Oranje- fonds de NLdoet activiteiten uit- stelde.
Op zaterdagoch- tend sloeg de twijfel bij ons toe. We besloten in aangepaste vorm toch aan de slag te gaan: die big bag konden we niet een paar weken (sic!) laten staan.
Om 8 uur kwam een bericht op de groepsapp van beheer: ‘Goei- emorgen, gezien de berichten in de media, in overleg met G-J besloten tot extra maatrege- len: we gaan wel aan het werk, maar
verzoek aan iedereen om erop te letten afstand van elkaar te houden. Om risico te beperken is er vanoch- tend geen gezamenlijke koffie/theepauze. Wij nemen zelf een thermoskan koffie/water mee. Gebruik maken van keukentje heemhuis kan natuurlijk ook’.
Het was prachtig weer en in een grote kring om de picknicktafels hebben we – toch - koffie/thee gedronken. Op 1,5 m afstand van elkaar uiteraard.
B EHEERGROEP BLIJFT ACTIEF DIT VOORJAAR
B EHEERGROEP IN ACTIE : NL DOET 13 MAART IN
AFGESLANKTE VORM
Chris heeft regelmatig samen met iemand aan de heggen gewerkt, zowel bij de Bosweg als bij de kruidentuin. Daar heeft hij de vlechtheg bij de kruidentuin doorgetrokken zodat er geen gat meer langs de poort zit waar de reeën nog door kunnen.
Op 18 maart meldde Chris dat hij de bestelde gagel had gekregen. 50 struikjes – vrij droog - lagen er achter het heemtuin. Met een paar men-
sen hebben we die een dag later aan de randen van het ven én de poel gezet, deels met de wor- tels in het water. Dat moest voldoende zijn voor succes, nadat de eerder aangekochte struikjes in de twee voorgaande jaren de droge zomers niet overleefd hadden.
Een dikke maand later lijkt de gagel goed aan te slaan (deze foto op ongeveer dezelfde plek geno- men).
Meerdere middagen is er door Ida, Loes, Lucie, Paul en Ants (alleen, in 2- of 3-tal) gedund in het bos tussen heemhuis en ven om een open hak- houtbos van (knot)eiken en beuken te realiseren.
We hebben vooral heel veel lijsterbes wegge- haald. Zie hier het resultaat.
Een open bos waar je vanaf de poel het paadje dat achter het ven bij de betonnen bank de heu- vel oploopt, kunt zien (midden foto hieronder).
Gerrit-Jan heeft er met Klaartje nog een tiental hazelaars en beukjes geplant. Het snoei-afval hebben we afgevoerd naar de takkenwanden bij het ven en de Bosweg. Dat wordt komende tijd nog ingevlochten.
Ants heeft met een gieter de net geplante beuk- jes en hazelaars water gegeven. Ze heeft ze niet allemaal terug kunnen vinden; hopelijk hebben de anderen het zonder extra water overleefd..
B EHEERGROEP IN ACTIE : G AGEL EN HEGGEN
B EHEERGROEP IN ACTIE : O PEN HAKHOUTBOS
Diana heeft meerdere dagdelen in de kruidentuin met veel geduld en volharding onkruid tussen de stenen uitgekrabd en daarna met brekerzand in- gewassen.
Het is nog niet klaar, maar Diana heeft een missie en werkt stug door.
B EHEERGROEP IN ACTIE : P AD IN KRUIDENTUIN ONKRUID VRIJ
B EHEERGROEP IN ACTIE : H ET WAS DROOG ...
EN HET BLEEF DROOG
Erik kwam wekelijks meerdere dagen naar de heemtuin om de akker te beregenen; Erik heeft ge- probeerd om de kleine sproeier weer aan de praat te krijgen. Na meerdere mislukte pogingen toch maar eens gaan zoeken hoeveel een nieuwe kostte. Tja, € 15. Toen was het besluit om een nieuwe te kopen, snel genomen.
Even werd er gedacht dat de ak- kerpomp het ook begeven had.
Na de reparatie van de pomp leek er nog steeds weinig druk op het water te staan. Gelukkig ontdekte Erik dat de sproeiers verstopt zaten met zand en plastic.
Gerrit-Jan vroeg de gemeente de kruishaag te beregenen. Die wilde wel, maar kreeg dat niet zo snel geregeld. Probleem. Dat werd snel opgelost:
Rob en Anthony hebben de kruishaag om de
paar dagen water gegeven. We hebben ze uitge- roepen tot ‘Beschermheren van de Kruishaag’.
Slechts drie struikjes hebben het niet overleefd, meldde Chris. Die worden in het najaar vervan- gen.
H ET BESTUUR VERGADERT OP AFSTAND
1) Al enige tijd zijn er op de maandagochtenden meer wandelaars dan de gebruikelijke mensen die hun hond uitlaten. Behalve uit Malden komen er mensen uit Wijchen en Nijmegen.
Het zijn niet alleen individuen maar ook regelmatig
"driegeneratie" groepjes. Bezoekers zijn goed voor- bereid en brengen hun eigen thermoskan en/of iets te eten mee.
2) De afvalbak voor het Heemhuis is sneller dan ge- bruikelijk vol. Dat krijg je natuurlijk met meer drin- kende en etende bezoekers. De bak wordt sinds half maart niet één maar twee keer per week geleegd.
3) De BOA (buitengewoon opsporingsambtenaar) heeft, naar verluid, aan enkele bezoekers die zich niet aan de corona-voorschriften hielden bekeurin- gen uitgedeeld.
4) De bijenstand is tijdens de aanwezigheid van vrij- willigers in de tuin toegankelijk. Die trekt kinderen en ouders.
5) Kinderen hebben achter de open plek in het bos hun eigen stekkie ingericht.
Eind februari was de laatste bestuursvergadering in het Heemhuis. Het was koud, we hielden onze jassen aan.
Onze volgende vergadering zou kort voor de jaar- vergadering plaatsvinden. Op dat moment waren samenkomsten al niet meer toegestaan. De verga- dering stelden we uit. Een week later hadden we onze eerste telefonische bestuursvergadering. Op de agenda stonden belangrijke punten: wat doen we met de jaarvergadering en kunnen we wel blij- ven doorwerken?
Ondanks de onwennigheid lukte het telefonisch vergaderen wonderwel. De belangrijkste uitkomst van deze vergadering is snel bekend geworden bij de leden. Besluiten die op de jaarvergadering aan de orde zouden komen hebben we via de email af- gehandeld. En we hebben, na samenspraak met werkgroepcoördinatoren, besloten dat werkgroe- pen alleen in heel klein gezelschap door kunnen werken. Dat was geen gemakkelijk besluit omdat er nog geen eenduidige informatie vanuit de over- heid en veiligheidsregio lag.
Gelukkig zijn we er in gezamenlijkheid uitgeko-
men. Er was inbreng van iedereen en zelfs ruimte voor een inspreker (inbeller).
Het vermelden waard is dat we in april helaas op- nieuw geconfronteerd zijn met vandalisme. Een klein brandje(avontuurlijke jeugd??) is geblust door buren die door een alerte wandelaar werden geïn- formeerd. De blussende buren zijn bedankt met een vriendelijk kaartje.
Een ander incident: bij de picnictafel vonden we resten van ‘aangenaam verpozen’ die we toeschrij- ven aan hangjeugd.
Van beide incidenten is melding gemaakt bij de ge- meente, waar alert op werd gereageerd: brand- weer, BOA en politie zijn geïnformeerd. Het brandje is niet opgehelderd. Wel heeft de politie als ant- woord op onze hangjeugdmelding binnen een dag bekeuringen uitgedeeld rond de picnictafel.
Het bestuur blijft nog even op afstand vergaderen.
Zolang als nodig doen we het daarmee, want ook voor bestuursleden geldt dat we gezond willen blij- ven. Net als veel anderen kijken we wel uit naar het moment dat we weer samen om tafel kunnen
D IT ZAGEN J OSÉ EN P AUL
TIJDENS HUN WEKELIJKE RONDES
DOOR DE HEEMTUIN
De voorjaarshoning is geslingerd en binnenkort te koop!.
F OTOSHOOT BIJEN
W ARREKAST
Hieronder kun je zien dat op 23 maart de celletjes nog niet gevuld waren met goud gele honing.
Een maand later op de 23 april zit er wel honing.
Door het mooie zonnige weer en volop bloesem, is er veel nectar te halen.
In de foto het drieluik met de verschillende verdiepingen hiernaast, zie je dat de bo- venste verdieping vol gela- den is met honing. Op sommige plekken zijn de bijen de celletjes met was groter aan het maken of aan het herstellen. Daar zie je de bijen in de celletjes aan het werk.
De middelste verdieping is half vol met honing en zit in het midden waarschijnlijk het broed met de koningin.
In de onderste verdieping zijn ze aan het bouwen. Je ziet mooie witte verse was.
De foto’s zijn gemaakt door René Krekels!
Tijdens het controleren van Jolanda’s bijenkasten, ver-
trok er op 22 april een zwerm uit een andere kast. Deze ging in een lage tak in de ei- kenboom naast de bijen- stand hangen en was eenvoudig door haar te van- gen.
We hoorden van een imker, die al 40 jaar imkert, dat ook bij hem die nog nooit zo vroeg gebeurd was!
We starten op 9 mei met de koninginneteelt voor meer zuiverder zwarte bijen vol- ken.
Janet de Graaff
23 maart 23 april
A DRESWIJZIGING ...
Wanneer u verhuist of een ander email- adres krijgt, wilt u dat dan doorgeven aan de ledenadmini- stratie,
Postbus 30, 6580 AA Malden of:
ledenadministratie@heemtuin- malden.nl
De Heemrank
Jaargang 39, mei 2020
Fotografie: leden van de vereniging
© Vereniging “Vrienden van de Heemtuin Malden”
Het Heemhuis, Bosweg 8a, Malden
Secr.: Hetty Koemans, Postbus 30, 6580 AA Malden www.heemtuinmalden.nl
heemtuin@heemtuinmalden.nl
e-mail redactie: heemrank@heemtuinmalden.nl
C OLOFON ...
De eerste sprietjes, het eerste groen,
als je goed kijkt hier en daar al een bloem.
De natuur is volop aan het ontwaken, hoort de kikkers zijn al aan het kwaken, Het nieuwe leven is weer geboren,
de vogels laten van zich horen.
Ook in de kruidentuin begint het te leven, wat zal het dit jaar ons weer geven.
Selderij, daslook, koriander,
ontdek hoe ons tuintje weer veranderd.
Kom kijken en geniet,
van ieder kruid, van iedere spriet.
Via de kruidentuin sturen we naar alle mensen, een mandje vol fijne lentewensen.
Daslook in bloei
