~
..,
•
VERENIGING
''0 R DE DER V E R D R A A G Z A M E N"
Kon. Goedgekeurd d.d. 22 febru.,; 1958, nr. 58 GEVESTIGD TE 'S-GRAVENHAGE
Sccrct,Jriaat: 8uit~nrustplcin !1, Voorburg, Tel. 728315
'k
Giro no. 46887.4 t.n.v. de Pcnnin!Jlll. der "ODV", ~EN f::tA~Gn u m m e r
25
x in de kantlijn betreft de vraag
" " "
" het antwoordGoeden avond, vrienden,
vierde jaargang nadruk verboden
Aan het begin van deze avond zou ik U ér gaarne op wijzen, dat wij niet alwetend, of onfeilbaar zijn. Ik hoop, dat U daarmede rake - ning zult willen houden.
Het door U opgegeven onderwerp luidt
GODSDIENST EN FILOSOFIE IN HET BOEDDHISME
==============================================
Zoals bij vele - door U gestelde - onderwerpen reeds bleek, be- vat ook deze titel weer enkele moeilijkheden. Het zuivere boeddisme mag zeker niet in de zin van een zuivere godsdienst - zoals men die in het westen kent - worden beschouwd.
Er is een kerkelijke organisatie .• Ongetwijfeld zijn er bepaalde delen van het boeddhisme, waarin wij rituele plechtigheden, eredien - s.ten enz. aantreffen. Daarnaast vinden wij zelfs vormen van boeddhis- me, die met sjamanisme en tovenarij vermengd zijn.
Het zuivere boeddhisme is een filosofie, een soort levensfilo - sofie. Het boeddhisme zelf is voort gekomen uit de hindoeleer. Deze hindoeleer wordt in vele gevallen zelfs qeschouwd als een voorgaande openbaring, waarin een boeddha zijn bereiking kenbaar maakte.
Verder ne~mt men aan, d~t regelmatig~eesten tot verlichting ko- wm,. dio op de aarde geinkarnaard :zijn en dan de mensen wijzen op do
·- 4 77 -
: ..
' '
.:n.oodz;Ç~.ke.n van een juist bestaan eh het· gaan van het jui"ste-·:p·áa·-~--- ·· ··
o./·< Het bosddhlsme, zoals w'ij dit dp het. ogonb·J.ik-kennen,. is"-go ..
grondvest door:, Prins . Siddharta, rond wi ons figuur velo leg·endoni z:ijn verwoven, Om enke lcn te noemen: · · · •· ;;
Hij zou oen maagdolijk ontvangen kind zijn. Zijn moeder zou zich langere tijd in een zeer weelderige bovenzaal van hot ouderlijke
.. p~le.::hs hebpçn. teruggötrokken, maar zou haar zoon niet hebben kunnen
' ... bar eh, ~v6q:r_· zi j~ri?-ä"r~1 de staTl:en· was gebracht, waar ,zij ·.-h~JrL b,aarde, ,,.9P _ ...
een leger van stro. ·· -- ... · ... ··- · ·· ... ·· · · Ik meen, dat ik U van zijn verdere levensloop niet veel behoef te vertellen. Het enige punt, dat hierin voor ons nog belangrijker is, blijkt zijn ontwaken tot de werkelijkheid van de wereld te zijn. Hij rijdt - tegen do wil van zijn ouders - uit buiten de paleisgronden on ontmoet daar lijden, ziekte en dood. Deze waarden heeft hij tot op dat ogenblik niet gekend, Vanaf dit ogenblik blijkt de Prins Siddhar- ta oen zooker en donkor te zijn.
Zijn levensbeschrijving - reeds tijdens zijn levon voor oen deel mat grote eer bi od opgetekend - bevat dan omschrijvingen van ~-l
hotgeen hij verdor doet. Het grootste deel van zijn verdere leven blijkt gewijd te zijn aan hot onderzookon van stellingen, hot zookon naar do wog. naar de waardhoid.
Indien wij de weg, die hij zijn ~oorlingen toont, nader beschou- wen, vinden wij hier enkele overoenkomsten met de chinose filosofie , waarin immers de leer van Tao - d~ juiste weg ~h het juistci ged~ag
een zoor belangrijke is. Mogelijkerwijze is voor zijn verlichting do Prins Siddharta aan het hof van zijti v~d6n door chineso wijzon bcin vlood, wat verkl~art, hoc hij tot zijn latere formuleringen is goko -
men, . .
In ieder geval hooft hij konhis gemaakt ~ct het ~ysticis~o in ZlJn moest Verschïllondo VOrmen; iS kluizenaar geWCCStj OOk hooft hij con tijdlang yoga gevolgd. Uiteindolijk is hij -naar men zegt - , terwijl hij ~ustte onder oen boabboom en na drie maal bloot te hebben gostaan aam vcrleiding door do machton dos kwa.ads en de dochtoren van
do d ui vol - ofschoon dit logendon zijn,- tot een absolute bewustwor ding gekomen. D66r zijn meditatie bereikte hij inzicht in- zullen wij zoggen hot Niet?
Vreemd blijft· , dat ~ ofschoon een groot dool van zijn loer onmiddoliijk is vastgelogd tijdons· zijn leven - deze leer goon ankalo vaste stelling behelst omtrent voortbcstaan van do ziel, evt. toa standen in het- hie~námaails~ terwijl·allo problemen, die buiten de men- selijk, wereld liggen,· terzijde wordon gesteld bui ton dit ene:
Do mens kan opgaan in·hot grote geheel. \fant dit laatste is do kern van heel de zo leer, · hool daze filosofie. Alle ;dingen zijn één .Uit deze eenheid mo'Othet bbwustzijn è. ._; eenhoid.in ons ontspruiten ,
Wij kuimo'n dit allcon bereiken, wannoor wij onç;, houdon aan bo - paalde rogels en wotten,.Hot 8-voudigo pad, do.-guldonregel·s,zijn dan
ook het werkelijke leidsnoer voor de oprechte. boeddhis_t,wanneer hij in zijn leven tot een nader inzicht tracht te komen ..
Van een duidelijke uitspraak omtrent de reïnkarnatieleer is - in tegenstolling met hetgeen vele westerlingen menen - geen sprake Leerstellingen daarover bestaan wel-binnen vele sekten, maar maken toch geen werkelijk en belangrijk deel uit van de leer van de boeddha zelf,
U zult nu begrijpen, dat hot mij zeer moeilijk is te spreken o- ver de godsdienst van het boeddhisme.Iiot volk heeft behoefte aan zicht-
bare figuren,die veroord kunnon worden.
- 478 -
..
Wij zullen dan ook vele boeddhistische tempels en heilige plaat- sen vinden, waar boelden van de bo.eddha en andere bewusten in vele verschillende houdingen aanwezig zijn. Deze beelden moeten beschouwd worden als beelden van heiligen. Zij worden wel vereerd, maar ·mogen volgons de loer zeker niet worden aanboden. Wol richt men menigmaal
een gebed tot hen om hun steun tl: verwerven, wanneer men iets berei - ken wil. - Hier neemt een verering dus de vorm aan van de heiligen - verering, zoals mén die in een zeker deel van hot Chr.iJE;tendom kent - •
De levende boeddha's zijn evenmin een intrensick deel van , het eigonlijke boeddhisme. Er zijn tempel en ·kloosters, waar man aanneemt,, dat don abt, priester, of zeer belangrijke prelaat - evenals do Dala!- Lama .- eon geest is, die steeds weer in nieuwe lichamen zal inkarne - ren om zo zijn taak voort te zetten. Maar deze leer is niet oen deel van het werkolijk en oorspronkelijke boeddhisme, doch moot oordor wor- den gezien als gevolg van een opname van oudere elementen on volksgo-
loof,binnon of naast deze leer.
Er is vaak sprake van het Rad des Levens, dat meestal als spe-
. cifiek boeddhistische wordt beschouwd. Toch heeft dit zeer veel go
meen met bepaalde godachten uit China, terwijl wij soortgelijke voor- stellingen ook vindon binnon het hindoogeloof.
Indien wij de kern van het .oeddhisme willen weergaven, ont daan van zijn haast é-.,lL1nloze argumenten en verhandelingen, kunnen wij dit in enkele zinsneden doen:
Leef zonder angsten en zonder begeerten. Hecht U aan niots. Tracht steeds rechtvaardig to zijn. Tracht in alle dingwn gohcel to handalen volgons beste inzichten en streef steeds moer nn.ar hot kon: - n·cn van do Bron aller Dingen. Anders gezegd: do kern aller dingon.Eon uitdrukking', die m.i. juis·ter is-w
Hiermodo is alles gezegd, wat als basis van gohcol daze grote leor moet wordon besc·houwd. Dit is de kern van get boeddhisme , do kern van de loer van do Gautama Boeddha Zolf.
Wannoor zijn loer wordt ~orkondigd, komen er al heel snol Bon - sen, die inj;erprotaties van zij'n vloorden gaan goven en da..arin andere botokonisson menen te kunnen vinden, Dit is in het waston ongeveer ge- lijk gebeurd met de Loer van Jezus. Ook binnon hot boeddhisme ~s er wel aanleiding hiertoe te vinden:
Do Moestor spreekt immers gaarne in gelijkenissen on ook hij be- logt - ovenals Jezus - vel~ ~amonkomston. In con vre~mdo staat wordt hem al snel eon stuk grond geschonken, waarop het eerste kloo1;:tor zal worden gebouwd. Dáár, gezeten op oon torras onder do bomen, geeft hij zijn leerlingen velo leringen on geeft hij velo beschouwingen omtrent werkelijkheid en schijn.
Om zijn gedachten duidolijk te maken, gebruikt hij hierbij steeds weer gelijkenissen. Zijn leerlingen zullen juist dozen later gaan kommontariëron. Dae.rnaast is hot eigen lovon van do or:.J:J.iè.è.all::.j- kc volgolingon en vrienden van de boeddha in het booddhiS$0 ovenzeer belangrijk.
Uit do kommantaren on lGringen van Anakananda wo~don velo af - leidingen gemankt, dia tozamon·roods ruim 900 zeer dikke bockworkon vullen. Hiertoe hebben vela goslachten aan dorgelijke koEmentaren go- werkt. Men hoeft getracht in do loop der tijden door overwegingen,
door rnediteron tor verwerving van inzicht on het luisteren nanr velen, dia boeddha konden zijn of worden, oen openbaring willen varworven die de mens precies vertelt, wanraan hij in dit aardse leven nu eigen-
lijk toe is. _
Ongeacht de bijkomende alomenton blijft ook nu:noghot boeddhis- me in de eerste plaats oen levensleer, die zozeer uitgob~~id is, .dat
- 479 -
zij voor degenen, die hierin geheel ~illen opgaan, do juiste levons - houding in elke omstandigheid en in elke ogenblik van het bestaan om- schrijft. Dat zij daarnaast tracht een komplete kosmologie vroor te ge- ven - welke vooral over hot ontstaan en einddoel der dingen vaak zeer va2g is - is begrijpelijk, ovenals eon ieder kan begrijpen, d~t zij
tracht uit te maken, hoe de maatsGhappelijke ordening dient te zijn en hoe do mens binnen deze maatschappelijke orde moet traèhton te den- ken.
Hot is lustig hi "rvoor con naam t e vinden. Eon zuivere filoso - fio is dit samenstolsol van roGels en beschouwingen zeker niet. Eon godsdienst kan hot mooi l i jk worden genoemd, omdat er geen sprake is van oen godsbegrip, doch slechts van een erkenning van de boreikingcn van de boeddha en anderen, die - als oGn soort ingewijden - tot con. gelijk - of bijna gelijk - peil zijn gestegen.
Overigens is in de l oer wel weer sprake van pogingen om voor zich bepaalde vermogens of krachton te verwerven, ook indien dit niet tot do basisleer mag worden.gorukond . Vele bockon bestrijdon zelfs 1t recht van do mens,zich krachten of vermogens te verwerven, die niet onmiddellijk con inzicht in het Ni et-zijnde Zijn te verworven.
Do mens in het boeddhi sme staat in zekere zin alleen. Hij moot zelfs alloen staa:n om tot con begrip van de werkolijkheid te kunnon komen. Eerst wanneer hij niet gehecht i s acn mansen of dingen, eerst wanneer hij geheel zichzelf moester is on geheel bewust leert ha;1de -
lon, is er voor hoi~l oen mogelijkheid de grote vcrlichting te kunnon verwerven.
Do boeddhist is niet gebonden. Zijn fil osofie laat niet too,dat eeuwige kloostergeloften wordon afgelegd. :Men .kan in een klooster tra- don on zal boloven binnon do gcmconschap te loven en aan do regels van die gcmeonschap t e allen tijde te .voldoen.
Het celibaat is - ook in hot zuiden - voolal voorschrift.Er is con grote togenstolling tussen do rode on golo monniken, waar do oer- sten wol het huwelijk erkennen, maar period.en van onthouding plegen te eisen.
Alles, wat wij in de l oer van het boeddhisme vinden, wijst in l aatsta instantie op con zelf on voor zichzelf varantwoordelijk zijn van do mens.
Zovur mij bekend legt geen enkele van de andere grote godsdien- sten, die nu op deze aarde bestaan, con dergelijke sterke nadruk op persoonlijke aansprakolijkheid en de mogclijkhoid .tot persoonlijke be- reikingen.
Daarnaast wordt in deze l oer wol zeer st~rk de nadruk gelogd op hot fei t , dat do mens door kosmische wetton wordt godroven on aan do uorkingen van deze wetton niet zal kunnon ontkomen, tenzij do bron van deze wetten door de mens al s con weten in zich zal kunnon wordon aanvaard. Dit laatsta acht ik hot meest belangrijke punt in hool mijn betoog.
Laat ons cuns zien, hoc do moesta mensen hier in het westen plo- gen te donken: er is oen genadeleer. De boeddhist van zijn kant meent:
zodra genade voor oen bereiking noodzakolijk wordt, kan van recht gen sprake moor zijn.
Recht on rechtvaardigheid. ZlJn voor mij eon zoor belangrijk in het loven. Ik kan niet aannemen, dat een God met recht on r echtvaar - dighoid zou spotten. Ik weet niet veel van die God. Ik weet niet eens
zeker, of on hoc Hij bestaat. Wel weet ik, dat in he~ loven voor mij bepaalde borcikingon mogolijk zijn. Ik weet, dat ik voor mijzelf iets van eenheid mot de Schoppi-ng kan orvaron.
- A80 -
Voor de boeddhist is a1'3..oen hiervan sprake. Do westerling meent al te vaak te moeten strijden ,to~ 4et uiterste, wanneer h~t zijn go - loof, of zijn belangen betreft. · ·
De boeddhist is ·over ];.et algemeen zeer vcrdra,:gzaam en beloofd. Hij toloreert stollingen O:rl hot geloof van hot westen, zolang men hoL..
deze niet opdwingt. Indien hij zijn masker van onverschilligheid eens af zou leggen, zou hot westen waarschijnlijk te horen krijgen: jullie sproken zoveel over God . Woton jullie dan al zo.good, wat loven is ? Loer eerst te laven on ga dan pas hot pad verdor op do weg naar de
grote geheimen. ·
M.i. hebbon zij daar volkomen gelijk in. Nu kunnon wij natuur - lijk veel tijd bostoden aan con besprokon van de vcrschillende graden, waarin de belangrijke bewustwordingen mogolijk zijn ••
Deze g~adon zijn n.l. zoor nauwkeurig uitgewerkt on endergo bracht in vcrschillende systemen.
Er
bostaan alloen bij do hoofdboe - ken van dc·loar roods oen zestal dolen vol kommontaren,·waarin alle mogelijke graden van bewustwording staan genoteerd, plus do kon.toke -non daarvan~ .
Hot wordt de mens daarin duidolijk gemaakt, dat, wanneer een ziel horboren zal worden, zij nooit tot de wereld terug zal kunnon ke- ren zonder dat .hioraan kosmisch oen dool verbondon is. Doolloosheid in de Schopping wordt - yolgens de boeddhistische filosofie - verwor- pen. Men beschouwt alle dingen zondor meer als mogolijk o,n tracht niet alle mogelijkheden zonder moor op dogmatische wijze vast te log-
go~.
Men geeft toe, dat men van velo dingen niet voldoende woot.Wan- neor men dan stelt, dat alles in de Schopping betekenis on dool moot hebben, zal mon ook niet - zoals do westerling maa:~ al te vaak doet - Oison, dat alle di.ngen con mensolijk kenbare roden moot hebben.
Men ziet
r.ct
gohcol moor als con kamplex van geestolijke waar - don, die toevallig con stoffelijke vorm schijnen te bezitten.Hot is heel norma.al, dat de jeugd .oen tijdlang doorbrengt bin- nen oen van de kloosters. Tot voor kort was hot onderrichten van do
jeugd in de eerste plaats oen taak van do kloosters. Daarnaast leek hot dienstig, dat do mens enkele jaren van zijn leven zou wijdon aan stroven nanr onthechting on loven i~ oen toestand van bezitloosheid •
G~durcndo dozo periode zal do mens door bedelen zijn voedsol vorwor - ven, dit voedsel van het klooster gcschonkori krijgen en daarnaRst het grootste dool van zijn tijd slijten in studio, moditaticc! gebod.
Lot wol: er zijn in hot boeddhisme evenvoel - of meer - misbrui- kon aan te wijzen als in do meeste Christelijke kerken. Daervoor is hot eon golouf, dat m~chtigor is on bovendion eon geloof, dat zijn grootste macht on bDtoko~is juist dankt aan gebrok aan aggrossivitoit.
U kunt zich voorstellen, dat do westerling allo middolon,tot ge- weld toe, gebruikt om andoren tot zijn geloof te bekoren. Do boeddhist kan dit,krachtens zijn geloof, nooit doen. Hot zou botokonon,dat hij zich gaat h(?Chton aan d ogono, di e hij bokoord hooft, of zich voor ho.n voran twoordolijk zou gaan govoo lon. Hij zou dRn ook vijand schq) gaan voelen voor hen, die niet to bokoren blijken, of wol zijn werk traeh- ton togen te werken.
De boeddhist zal niet gaarne ingrijpen in hot lot, dat oen an - dor zich sche.pt. Hij zal gaarne do ander. op do hoogte stellen van zijn zienswijze. Jndien hij van de ernst van de ander overtuigd is , zal hij hem gaa~no binnen leidon in zijn gedachtoworel~ on mot hem sproken over het pad9 ovenals hij .dan bereid is U do grondslag van al- lo loofrogels uit te loggen on mot
U
te sproken over do werkolijke bo-- 481 -
'-
takenis in zijn o~cn van al hetgeen voor de mens radelijk kenbaar of aanvaardbaar is. Maar hij zal nooit trachten con ander aigun me ning op te loggen, of zelfs maar op te dragon.
Het heeft immers gaan zin andoren te bekoren - zo zegt hij - wanneer hot dool van alln loven bewustwording is en elkcon deze bc wustwording alloen kan bereiken door onthechtzijn en een gelijktijdig
gohcol aanvaardon van de Schepping.
Wij zouden dit laatsta in het westen misschien naasteliefde wil- len noemen, maar ar is toe~ nnl enig verschil.
Ik zou oen lang betoog kunnen gaan houdon over do filosofische achtorgronden van deze denkwijze. Is hot dienstig hierop zo ver door t e gaan? Ik meen, dat , zo men do karn van deze leer in hot waston nog niet eens gohcol tracht te begrijpen, of kan begrijpen, hot zoor mooilijk zal zijn aan t e tonen, hoe do ·oosterling t .o. vele problomen on zelfs t .o. de problomen van do filosofie staat.
In het waston zal do filosoof, wanneer hot maar enigszins mogo- lijk is, zich baseren op oen fei telijk en buiton hem liggende basis • Zijn filosofie is op fei ten gebaseerd , eon bouwwerk, dat hij mot zi jn gedachten steeds moor tracht to vooren tot con redolijk omschrijven van hot voor do mens nog niet kenbare.
Menige oosterling en zeker ook de boeddhist _gaat van con ander standpunt uit: er is gc<;n werkelijkheid. Vfat rond ons is, is alles vertekend, begoocheling, waan.
Wij kunnen dus aan deze waan geen redolijke koncapten ontnemen. De basis van het denken moot voortkomen uit do innerlijke mens, zelfs indien de stelling op het eerste gezicht - volgens de stoffelijke re- do - dwaas moot lijken.
Dergelijke stollingen zijn voor de westerling vaak con grote dwaasheid en van allo redolijke waarde ontbloot. - Wanneer U de filo-
sofische workon in het boeddhisme gaat beschouwen, zal hot U blijken, dat enkelen daarvan zelfs uitgaan van hot standpunt, dat de mens on
zijn wereld niet eens werkolijk bestaan -.
De sekte, die zich hierop baseert, is botrekkelijk klein. Haar filosofie is het togendoel van alles, wat men in het waston nog onder deze naam zou willen verstaan. Zij stolt:
wij weten niets buiton ons eigen bestaan. Alles, wat rond ons is, menen wi j te zien, maar vij weten zelfs niet , of wij, die onszelf als vTcrkelijk pl03en te boschomTon, niet slechts gedachten V['.n con ge- dachte zijn. Wij mogen ons nooit basoren op hetgeen er rond ons bo staat en mogen daaraan geen enkele wa~rde toekennen.
Men zou immers slechts waardon aan droomboelden tookonnon, die deze onworkolijkhoid niet, of niet zou bezitten? Wol kunnen wij waar- de toekennon aan hotgeen wij ins onszelf beloven en in onszelf mach-
tig worden, of erkennen.
Do doorsnee boeddhist gaat zeker niet zover. In zowel hot zui - don als het noorden van do overwegend boeddhistische gebieden vindon wij als doel ~an do loer voel van het oudere volksgeloof. Magische praktijken on offerpraktijken komen - vooral in hot noordon - voor • Vorering door votievon komt voor, vooral door het doen bouwen van klei- ne huisjes met beeldjes, of voorstollingen langs do kant van do wog , maar ook het bijdragon tot hot onderhoud van priesters, of monni - kon en kloosters, hot vergulden, of varsieren van· tempols on tompel - daken, hot goven van religieuze toncolvoorstcllin·gon, hot doch· lozen van bepaald~ dolen uit do boeddha's loven on loer.
Hier is sprake van con offorbohoefte, die uit hot volk zelf komt. Zij wordt door do loer niet bevorderd, of geëist.
- 482 -
Do gevorderde boeddhist zogt hinrover~ hot is niet kwaad, dat dit goschiodt, ofschoon wij niEJt lieten, of hot Hürkclijk oOk maar o - nigo botek~nis zal hebben.
Alle magische betekenis, die wordt gebracht aan priesterlijke hand elingon, het le z·en van geschriften door monniken e.d., is slechts een doel oor waan. Belangrijk is het zoeken van de mens in zichzelf naar de waarheid on hot aan do lijve ondervindon van do mogelijkheden, diavoor de mens bestaan, indien hij do ·regels van do grote moestor volgt. Zolang hij de door do moester gogoven rogels niGt uit het oog verliest on zich van do waarheden, die deze verkondigde bewust blijft,
zal het de mens mogolijk blijkon de v~rlibhting te bcicik~n.·
Ik kan mij voorstellen, dat het dwaas klinkt iri Uw ogen,wan neer ik na dit dool van mijn betoog U ga. spreken over duivelen, demo- nen, booddha's , dia halfgoden zijn geworden, gohcimzinnige krachten, magische bezweringen en al, wat daarbij binnon hut boeddhisme nog moer te pns kan komen. Dozo dingen maken ook in de bo.eddhistïscho ge- bieden dool uit van hot volksgeloof on moeton dan ook verklaard ~or - den.
Do boeddhist denkt nio~ alleon na ovrir zijn eigen pad, maar tracht die weg logisch en nuchter vast to ~allen in vcrhoudi~g tot do wereld, dio hij kont. Dit laatstu doet hij om in dio wereld mogolijk- hedon en evt. éteun te vindon voor zijn streven on hut büroiken van de waarheid. Zo wordt over duivnlen gosprokon en wordon dezen door 1t volk over h, t algemeen beschouvrd als zelfstandige wezonr;, buiton hot Ik staande faktoron,in hot loven. ·
De ingewijde filosofeort ook ovor dozo voorstollingen on moont:
DG demon, die mij bedreigt , kan alleon een waan zijn, die in mij loeft. Al, wat het mij onmogelijk maakt door te dri~gon tot do grot e werko - lijkhoid van de wereld on do Berkolijkheid van hot eigen wozon.on be- staan, zal voor mij demon zijn.
Wanneer men spreekt over do demonen, die op do boeddha e.fstorm- . den , toert hij iri zijn la~tsto meditatie was verzonken~ meent do boed-
dhist: hot is natuurlijk, dat do mans boproevingon-zal ondergaan,wan- neor hij zich ook van hot laatste , waaraan hij nog gohricht is, los moet maken. Vooral, wann~~r men zich lbs moot gaan maken van eigen persoonlijkheid, eigen loc!r ~mal, wat Ot)n in de Ylerold belangrijk was, zullen velo godachten rijzen. . .
De domonen, dia op hot ogonblik van ber~iking op do boeddha aan- stormen,. zijn niets anders dan de misvattingen, die in hem levon om - trent de grote waarheid . Eerst wc=mnoor hij dozen overwonnen hoeft door het juiste pad der onthochting ton einde t.:: (;IL~I.n,z1.l b:t dozen kun- nen overwinnen en als do boeddha in do logende, b< schermd zijn · togen
al~ wat zijn wazen zou bod~oigon, zelfs het mo~st duivelse.
Er is hier, ovurigons sprake van een schijnbare togenspraak door eerst het foi tolijke beste"8J1 ve.n do duivelen te Ontkennen dan een be- paalde toestand on bescherming tegen hen te noemen. De uitlog hier voor is, dat de mens in do ogenblikken van ,zijn bereiking beschermd
zal zijn togen hetgeen zij op het ogenblik dankt te zijn door datgene, wat hij in werkelijkhuid 0n waarheid is.
In do logondmvan do boeddha on boeddhistische heiligen vinden
WlJ vorder altijd weer dieren genoemd~ Slangen, die zich mot cosproi- do kraag opstellen om heiligen met hun schad1d'l te beschutten,do slak- kon, die do boeddha con halm vormen, wanneer hij in de zon iit en me- diteert. Afbt1oldingon hiervan zult U vaak on zelfs in het westcri kun- non zien.
Men weet niet, of dezn feiten ~ehoel waarheid zi jn, of óorder - 483 -
daal uitmskon van con volksoverlevering. Toch hebbon ook deze vcrha- lon aanleiding gegeven tot gedachten. Dozen zijn wederom con typisch boeddhistisch verschijnsel. Alloen op dit gebied zijn rond 12 vcrschil- lende scholon ain te wijzen. De meesten baserun zich op het volgende:
Op hut ogenblik9 d, t ik voor mijzelf één bon met de kosmos, ba- r c i k t ho b , b c n ik n i c t één mat d o s c h i j.n , di c d c m ons van l c - ven en wereld erva~rt, ma~r met alle dingen, die workolijk zijn.
Hierdoor komt do schijn van vriendschap met dieren tot stand Do dieren hebbon do mens niet lic: en do me:ns heeft do dicr.on niet lief. In kosmisch begrip ·erkennen zij elkaar als gelijkwae,rdige fak toren on vullen elkaar aan, waar dit noodzakelijk lijkt.
Elders beweert men zelfs, dat jo, wanneer jo de waan van de we- reld als dool van je wezen in j e bewustzijn draagt, je vanuit deze wae.n alles zult schoppen, nat voor con instFmdhouding van di o waan noodzakelijk is. Zelfs wanneer de ge<Jst zich hieraan onttrekt on zich in de hoogste bewustwording verdiept, zal die schijn voor anderen bl~
vcn voortbestaan, c·mdat zij niet allcon een doel is van het eigen Ik, maRr tevens is vastgelogd in vele andere zielen, of Ikhcdcn,die 0on gelijke fase van beleving doormaken.
Op grond hiervan kan worden gesteld, dat de leringen, die de verlichte boeddha aan de mansen heeft gegeven, door hem in do waan wordon gegeven, terwijl zijn wezen gelijktijdig 66n.was mot hnt grote Niet.
Zoals U ziet, liggen zelfs in deze enkele regels reeds stellin- gen, die voor het westen verwarrend kunnen zijn. Men kan dozen dan ook torzijde laten, indien mon zich maar voor ogen stelt, dat allo be- zit onbelangrijk is. Belangrijk is alleon het ene: do ervaring.
Reeds heb ik U verteld, dat do kernloer van het boeddhisme niet spreekt over hiernamaals on voortbestaan. Kort daarop heb ik ge- sproken over reïnkarnatic, waarbij ik ook de uit het noordon stammen- do voorstellingen rond het levensrad heb aang,~haald . U moet goed be - grijpen, dat de leer van reinkarnatie in gehool het zuiden van AziU reeds lang v66r do laRtsto boeddha geboren werd, uen intronsick doel van allo goloof uitmaakte.
]1en geloofde aan inkarnaties in dieren, zo goed als in con hor- boren wordon in mensolijke gestalte. Reeds in een ver verloden meende men, dat er oen ~oun1ghdurondo- cirkelgang bestaat van horgeboorten waarin de mens is g~vangon. Het is beGrijpelijk, dat eon dergulijk volksgeloof wordt opganomen in do niouwo lcorstollingen.
In de huidige toestand kan wordon gestold, dat hot merendeel der boeddhisten op enigerlei wijze gelooft aan hergeboorte. Daarbij
zien wij dan ook weer do pogingen dit geloof te rationaliseren en in overeenstemming te b~engon met de eigenlijke l oer. De konklusic,waar- too man dan pleegt te komen, is dan de volgende:
Op hut ogenblik, dat ik mijzelf niet weet te onthechten on niet in staat ben mijzelf vrij tomaken van de wereld, zal ik aan de waan gebonden blijven. Mijn lichaam kan dan wel te gronde: gaan, maar de waan zal voor mij blijven voortbestaan. Zij maakt hot mij onmogelijk do werkelijkheid te aanvaarden. Ik zal daardoor, misleid door mijzelf, inkeren in do eerste do boste mogelijkheid tot horguboorte.
Aan deze stelling zijn we~r vele v.rhalon en sprookjes varbon - don. In een ervan wordt do overgegane mens voorg~steld als staande in een straat vol gebouwen, waarvan enekolen open, andoren gosloten z~n.
Elk gebouw is eon wezen, waarin con mogelijkheid tot vruchtbnarhoid en dus herg(;boorte sluimert. V!anncor do ziel, door de waan misloid,in oen van deze huizen, of palei zen, binnon gaat, zal de deur daarvan
- 484 - .
zich sluiten. Do persoon is dan aan het ontstaande voertuig gebonden voor con volgend leven~ Hooft hij zich vergist, dan kan hij horboren wordon in de godaarito van do meest onreine dieren, die er op aarde maar bestaan.
Do waan is hierbij weer hot intrensieko deel. De hechting is hot gevaar, Do mens, die onthecht is~ zal zich nooit laton verleiden door ve:rschijnsolon. Indien hij niet weet, waar te gaan, zal hij zich neerzetten en trachten in zich - onttrokkon aan wereld , nng sten on begeerton - con waarheid te aanvanrden. Moot hij dan al te - rug koren tot oen worold 5 waarin eon groot dool van het leven toch zekor sc~ijn is, zo zal hij,alloon aan do hand van hot innerlijk or- varone,zijn weg kiezon on zijn leven verdor richten.
Eerbied voor hot loven is tevens een zeer belangrijk dool van de leer in hot m8rendool der boeddhistische groeperingen. Ten dele .komt ook dit uit vroegera godsdiensten voort, maar filosofisch wordt
het nu als volgt vorkla2rd;
Wij kunnon nooit weten, of het wezen, dat wij lood a~ndoon,do
don en vernietigen, niet oons zelf boeddha zal wordGn. Want in alles ligt do mogelijkheid hot juiste pad te volgen on de grote bereiking ook zelf te ondergaan.
Laat ons dus voorzichtig zijn, opdat wij niamand hinderen in •t gaan van zijn eigen weg tot do oneindigheid. Laat ons nog mot groter voorzichtigheid handelen, opdat wij niemand kwatsen, of doden on hot hem daardoor mog moeilijker zoudon maken verdor te gaan op hot juiste pad en te komen tot do onig belangrijke bereiking.
Gezien de rijko inhoud van het boeddhisme is dit niet veel , vrienden. Ik meen, dat dit als con over~lcht voldoende is en stol er prijs op, wanneer U do voor U bizonder belangrijke punten door vragen
aan wilt snijden.
x Na de dood van do boeddha ZlJn vcrschillende geschriften c·-~~t~an. Ik noem daarvan alleon do Dhél.rmapatha. Deze werd ih het angels ook o.m.
vertaald. Nu is hot eigenaardig, dat in enkele boekon e.d. hier in Ne- derland zinsneden voorkomen, die klaarblijkolijk lotterlijk uit de Dharmapatha gelicht zijn• :Oe zon in de' dag, de maan in de nacht en do boeddha, die altijd lichtend is. Hoc is hot mogelijk, dat con dcrgc -
lijko gedachtegang reeds jaren, v66r Er oen vcrtaling basehikbaar was, -dit blijkt uit de bockon - hior b 1:,~n ·. \ïn.s?
In do eerste plaats geloof ik niet , dat con enkele boeddhist zo ver - waton zou zijn te stollen, dRt in5owijdcn alleen uit zijn eigen denk- richting voort kunnen komen. Do waarheid , zo zij al kenbaar bestaat, zal voor elk schopsol gelijk zijn.
In do oudheid is er ongetwijfeld roods uitwisseling gowocst tus- sen hindoes, boeddhisten un Christenen. Andere goloofssoorten laat ik eenvo-;_J.te;hoidshalvc buiten beschouwing. Bokend is b.v., dat do Jozuï:..
tonmissie aan het hof van.Abkar do Grote de loTingen in Zuid-Aziö heeft onderzocht , waarbij ook het boeddhisme en de Dharmapatha zeker hior bekend zijn gewor'den. Rei zigors vanuit hot westen gingen nae,r 't
oosten on ke,.rdon terug. Zij brachten mot zich vaak vreemd V3rvormdo, maar soms ook treffend juiste, weergavan Let zich van het loven on ge- loof, dat zij in het oosten haddon aangetroffen. Dit betrof natuurl~k
nooit het gohool, maar steeds slechts enkele wa~rhcdon, Boeddhisten zijn op hun beurt vaak naar hot westen g~ ~rokken en hebbon dap_r go sproken mot mensen, die h~n gaarne aanhnordGn. Op deze wijze kunnon zich w~arhedensnel verbreiden.
Do formulering in do Dharmapatha is oosters. Hot oosterse don- kon hooft voor do wastorso ~ons oen zokur· attraktie. Het lijkt hom
- 485 ~·
~vstioker te zijn, dan het in feite is.
In hot .:asten vindon wij o.m. do Loge van het Grote Oosten. Do uit het oosten komende basis van de teosofie. De nadruk op oosterse loermeesters onz.
Lijkt het U niet logisch, dat deze hang naar oosterse wijsheid roods vroeg een steeds groeiend kontakt op geestolijk gebied mogolijk heeft gemaakt tusse1 •. . oost en west on voel van de oostarsc leer modo als basis heeft gediend van, of ingevoegd is, in de gedachtegangen en leerstellingen on inwijdingsscholen, dia voordien in hot waston
bostonden? ·
Daarnaast moot ik opmerken, dat uitspraken als. do door U geci - teerde, berusten op c~n vergolijk met natuurlijke vurechijnsclon Soorgclijke uitspraken kunnon wij tot in hot verre vcrleden vindon
Lang voor er sprake was van eon boeddha , in do t i jden, dat hot hindoerijk zich uitbreidde on zijn grote t ompels overal oprichtte do groot-stoepa , do Boorooboodoor is hiervan oun overblijfsol - wor- don dorgelijke vcrgelijkingen on stollingen roods als vcrklaring van eon loer g8bruikt. Het boeddhisme heeft hiervan veel overgenomen.
Bedenk wal , dat do leer van de boeddha goon gohcol nieuwe open- baring was, maar eerdor oen hernieuwing van hot oude door do loraar , die hot in oen juistere on bocrijpolijker vorm br8ngt. Velo zinl oos geworden regels on voorschriften heeft hij buiton werking gestold om i .p.daarvan,. mede aan do hand van do roods bestaande leer, do mens heid hot juiste pad dor bewustvlording t·a tonen.
De a;nw~zighoid van spreuken, al s do door U al'l.ngohaaldc, voor- dat van oen vcr taling van do geschriften plaats vond, lijkt mij dan ook,tonzij U er Geb beroep of roeping maakt van deze dingen nagaan , weini g b\:langrijk. Bcle.ngrijk is immers niet, waar iets vandaan komt, doch alleen, wat hot is.
-vlannour U uitg<Jhongord bon on men biedt TJ voedsel, vriend, zult gij nin t vragen' waar hot \olord verbouwd' waar he: t vcrwerkt werd' waar hot gr oeide, op het land of {n d<. zee. U zult zeggen; wanneer mijn hon- ger eerst gestild is, zal i k mijn krachten hurkrijgen dn voldaan zijn. Dàt is alloen belangri jk.
Ook geestolijke hong r kan nooit gestild worden; van con geeste- lijk,; verzadiging on horwinning zal nooit sprake zijn, wanne cl' men eerst hot hoe on het wa2rom van de U gegeven stellingen on hulpmidde- l en na wi lt gaan in zuivor stoffelijke zin, zonder zo eerst te gebrui- ken ...
Wie tracht het hom goguven gerstolijk voedsol to begrijpen, vindt daarin con mogolijkhuid vele schroden vcrdor to gaan op het pad dor verlichting.
x Is het Zon-Boeddhisme nog voel anders?
Hot Zen-Boeddhisme is con zuiver filosofische richting, die eerst la- tor uit hét 'booddhismo i s ontstaan. Zij heeft haar oorspronkelijke waarden ontleend aan con vermengen van boeddhistische stollingen mot met stollingen uit de chinoso klassieken. Als oen mystieke godsdienst is dit Zon-Boeddhisme vande..al' naRr Japan vortrob:on, waar hot nu nog zijn Grootste be tekenis hooft on hot langst~ zuiver bewaard is goblo- vo:n.
Het Zen-Boeddhisme kan niet zonder moor mot hot oorspronkelijke boeddhisme worden ver golekon, tenzij man meent, dat con inwijdings
l~or, dia op het Christelijke goloof is gebaseerd - zoals sommi go la- ringen van hot Rosecrucian ~oloowship on enkele loges - kunnon wordon geacht con doel van hot Christendom zelf te zijn. Er is in beide go - val len oen gemeonschappelijke basis.
- 486 -
