RAPPORT
JAARLIJKS ONDERZOEK VRIJE SCHOOL ALMERE
School : Vrije School Almere
Plaats : Almere-Stad
BRIN-nummer : 06RM
Onderzoeksnummer : 92033
Datum schoolbezoek : 20 februari 2007 Datum vaststelling : 11 april 2007
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 3
INHOUDSOPGAVE
1 INLEIDING ... 5
2 DE UITGANGSSITUATIE VAN DE SCHOOL ... 7
3 OORDEEL OVER DE I NDICATOREN ... 9
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT... 15
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 5
1 INLEIDING
Het jaarlijks onderzoek
Op 20 februari 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs Vrije School Almere in het kader van een jaarlijks onderzoek (JO). Daarbij heeft een
onderzoek plaatsgevonden naar een aantal indicatoren uit het door de inspectie gehanteerde toezichtkader primair onderwijs 2005. De indicatoren betreffen de volgende kwaliteitsaspecten:
• De school zorgt systematisch voor behoud en verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs;
• De resultaten van de leerlingen liggen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht;
• De leerlingen ontwikkelen zich naar verwachting.
In de brochure 'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht in ogenschouw heeft genomen. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie:
www.onderwijsinspectie.nl.
Zoals in het toezichtkader primair onderwijs 2005 is vastgelegd, gaat de inspectie zoveel mogelijk uit van de gegevens die de school zelf over de eigen kwaliteit heeft verzameld. Daarmee sluit de inspectie aan bij de specifieke situatie van de school en wordt de school bovendien niet onnodig belast.
U heeft naast de schoolgids en het schoolplan geen documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Voorzover namelijk
documenten zijn ingestuurd of tijdens het schoolbezoek overhandigd zijn dit geen documenten die oordelen geven over de kwaliteit van het onderwijs of onderdelen daarvan.
De opzet van het onderzoek
Het jaarlijks onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de jaarlijkse vragenlijst en de aanvullende vragenlijst jaarlijks onderzoek zijn bij de analyse betrokken.
• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
• Schoolbezoek, waarbij gesprekken met de directie en -voor zover van toepassing- met de coördinatie leerlingenzorg zijn gevoerd over de onderzochte indicatoren en de ontwikkeling en voornemens van de school met name op onderwijsinhoudelijk terrein.
In het gesprek met de directie is tevens de invulling van het eerstvolgende periodiek kwaliteitsonderzoek voorbereid.
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 6 De inhoud van het rapport
Het onderzoek naar de kwaliteit van de hiervoor genoemde aspecten van het onderwijs levert oordelen op een aantal indicatoren op. Na een korte
beschrijving van de uitgangssituatie van de school (hoofdstuk 2), worden in hoofdst uk 3 deze indicatoren en de oordelen van de inspectie in een tabel weergegeven en van een toelichting voorzien.
In hoofdstuk 4 zijn de afspraken over de invulling van het onderzoek in het volgende kalenderjaar aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet.
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 7
2 DE UITGANGSSITUATIE VAN DE SCHOOL
Voor een beschrijving van de uitgangssituatie verwijst de inspectie in eerste instantie naar het rapport van het schoolbezoek van 18 oktober 2005. De daarin beschreven context wijkt niet af van de omstandigheden waarin de school ook nu verkeerd. Daarmee stelt de inspectie opnieuw vast dat de huidige ontwikkelingen in de school en de omgeving gunstig zijn voor het realiseren van goed onderwijs.
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 9
3 OORDEEL OVER DE INDICATOREN
De waarderingen die over de onderzochte indicatoren zijn gegeven, staan vermeld in de onderstaande tabellen. Iedere tabel wordt gevolgd door een toelichting op deze waarderingen van de inspectie. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs.
In de waardering op de indicatoren is tot uitdrukking gebracht in welke mate deze bijdragen aan de kwaliteit van het desbetreffende kwaliteitsaspect:
1. draagt niet of nauwelijks bij;
2. draagt onvoldoende bij;
3. draagt voldoende bij;
4. draagt in hoge mate bij;
5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen).
Deze waardering is gegeven indien de school geen betrouwbare en valide gegevens over haar opbrengsten beschikbaar heeft.
Vrije School Almere Kwaliteitszorg
1 2 3 4
1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in
onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. l 1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van
haar opbrengsten. l
1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. l 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. l 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. l 1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over
de gerealiseerde kwaliteit van het onderwijs. l
1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en
personeel. l
1.8 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en actief
burgerschap, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving.
l
Toelichting:
Werken aan de ontwikkeling van de school op basis van zelfevaluatie is nog niet goed verankerd in de schoolorganisatie van de Vrije school Almere. Van een eigen kwaliteitszorgcyclus, die systematisch binnen de school functioneert en waarmee de school zelf een kwaliteitsprofiel van sterke en zwakke punten opstelt en bijstelt, is beperkt sprake. Wel zijn er voornemens om zo'n cyclus in het leven te gaan roepen. Het gaat dan om een cyclus zoals die beschreven is in het "Handboek voor leerkrachten en medewerkers van de Vrije school Raphaël Almere".
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 10 Ook wordt niet aan alle voorwaarden voldaan die aan de opstelling van zo'n cyclus vooraf gaan. Zo heeft de school geen heldere (streef)doelen
geformuleerd voor (onderdelen van) het proces van Onderwijs en leren en de Opbrengsten. Daardoor blijven eigen criteria en normen voor de beoordeling van de door de school gewenste kwaliteit van het onderwijs achterwege.
Voorts analyseert de school haar eigen uitgangssituatie te weinig. Om goed te weten waar zij staat is het van belang de "kansen" en "bedreigingen" die zich binnen de leerlingenpopulatie en de omgeving van de school voordoen
systematisch te analyseren. Trends en/of risicofactoren die zich in de
uitgangssituatie manifesteren worden in dat geval systematisch opgespoord en vastgelegd. Op de Vrije school Almere blijft zo'n systematische analyse van de uitgangssituatie nog achterwege. Dit geldt in het bijzonder voor het inzicht dat de school zou moeten hebben in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie.
Aan het systematisch evalueren (dwz met vooraf vastgestelde aandachtpunten c.q. instrumenten en eigen criteria en normen voor de gewenste kwaliteit) van de kwaliteitsaspecten leerstofaanbod, leertijd, pedagogisch en didactisch handelen, afstemming, begeleiding en zorg en opbrengsten is nog beperkt vorm en inhoud gegeven. Wel heeft de school een enquête onder zowel ouders als leraren gehouden. De school heeft echter nog geen vervolgactiviteiten voor zelfevaluatie gepland. Het aantal kwaliteitsaspecten dat met de betreffende enquêtes in kaart wordt gebracht is ook nog bescheiden. Bovendien is de evaluatieprocedure te exclusief gebaseerd op het verzamelen van opvattingen van personeelsleden en ouders. Een daadwerkelijke observatie en beoordeling van de onderwijspraktijk vindt niet plaats.
Voorts constateert de inspectie dat de school intensief aan haar ontwikkeling werkt. Het leerstofaanbod en de leerlingenzorg worden verder verbeterd. Bij het leerstofaanbod gaat het dan om de implementatie van de publicatie "Ik zie rond in de wereld". De leerlingenzorg is meer waterdicht gemaakt door nadrukkelijker te omschrijven wat een zorgleerling is. Ook is er een draaiboek voor de zorg opgesteld. Bovendien heeft de school haar visie op het onderwijs opnieuw vastgesteld en in een document vastgelegd en werkt zij aan de verdere professionalisering van de leraren. In dat kader zijn ook
studiebijeenkomsten georganiseerd rondom de "levenszin", de "bewegingszin", de "tastzin" en de "evenwichtszin". De uitkomsten daarvan spelen onder andere een rol in de besprekingen rondom zorgleerlingen.
Wel merkt de inspectie op dat met het oog op een juist verloop van de ontwikkeling van de school het van belang is niet alleen systematischer de kwaliteit van het onderwijs te bepalen en te bewaken en maar ook planmatiger aan verbeteringen te werken. Dat laatste gebeurt op dit moment nog te weinig.
Prioriteiten die wel al geformuleerd zijn kunnen nauwer aansluiten op de belangrijkste lacunes (bijvoorbeeld transparanter maken van de opbrengsten van de school) en scherper afgebakend worden. De uitvoering van beoogde verbeteringen vindt in dat geval plaats op basis van een plan van aanpak dat voor alle betrokkenen voldoende concreet en specifiek genoeg is ingevuld en waarvan de doelen zijn uitgewerkt in waarneembare effecten (smart
geformuleerd).
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 11 In de beoordeling van de kwaliteitszorg komt wel tot uitdrukking dat de school er blijk van geeft dat zij de kwaliteit van leren en onderwijzen duidelijk borgt.
De inspectie denkt dan o.a. aan het handboek voor de leraren en de
medewerkers van de school dat momenteel in conceptvorm beschikbaar is. Dit is een vademecum waaraan leraren van de school houvast kunnen hebben. De school kan daar trots op zijn.
Tot slot brengt de inspectie in het kader van haar toezichtstaak nog twee indicatoren die bij het bovenstaande kwaliteitsprofiel zijn weergegeven onder de aandacht van de school. Dit betreft een kwaliteitszorg die mede gericht is op een sociaal veiligheidsbeleid (indicator 1.7) en een kwaliteitszorg die rekening houdt met de ontwikkelingen rondom actief burgerschap en sociale integratie (indicator 1.8).
Kwaliteitszorg en het sociale veiligheidsbeleid
Als onderdeel van de kwaliteitszorg beoordeelt de inspectie ook het beleid dat de school voert om het schoolklimaat veilig te houden en te borgen. Hierbij zijn drie aspecten van belang. Op de eerste plaats dient de school zicht te hebben op de beleving van de sociale veiligheid door de leerlingen maar ook vanuit het personeel. Verder moet de school beschikken over vastgesteld beleid ter preventie van incidenten. Ten slotte vindt de inspectie het belangrijk dat vastgelegd is welke acties aan de orde zijn indien zich onverhoopt incidenten voordoen. Hierbij hoort bovendien een goede incidentenregistratie. Voorlopig hanteert de inspectie als norm dat de school tenminste aan twee van de genoemde criteria moet voldoen.
De Vrije school Almere voldoet hier nog niet aan. De school inventariseert niet systematisch onder leerlingen en personeel het gevoel van veiligheid, waardoor zij niet duidelijk inzicht heeft in de beleving van de sociale veiligheid door leerlingen en personeel. Ook heeft de school geen uitgewerkt veiligheidsbeleid gericht op de preventie van incidenten en op het optreden van de school na incidenten.
Kwaliteitszorg en actief burgerschap en sociale integratie
Sinds 2006 wordt van de school verwacht dat zij een systematische bijdrage levert aan het bevorderen van actief burgerschap en de sociale integratie van alle leerlingen. Dit lijkt een tamelijk nieuw thema, maar behelst natuurlijk ook de grondgedachte van het onderwijs om een bijdrage te leveren aan de opvoeding van kinderen. Scholen doen dan ook al veel aan dit onderwerp, maar dit gebeurt nog veelal impliciet. Zo ook op de Vrije school Almere. In het aanbod ziet de inspectie voorbeelden van het bevorderen van actief
burgerschap. De inspectie constateert dat op dit onderdeel de school nog geen concrete visie of planmatig aanbod heeft uitgewerkt. Omdat de school en de inspectie geen waarneembare risico's zien in de houding en vaardigheden van de leerlingen waardeert de inspectie de indicator 1.8 echter toch als
voldoende.
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 12 Resultaten
1 2 3 4 5
12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
l 12.2 De sociale vaardigheden van de leerlingen liggen op
een niveau dat mag worden verwacht. l
Toelichting:
Voor het bepalen van de leerresultaten aan het einde van de schoolperiode baseert de inspectie zich op de uitkomsten van een valide eindtoets en/of een toereikend systeem waarmee de leer- en ontwikkelingsprogressie van de leerlingen kan worden vastgesteld . Omdat zo'n instrumentarium op de school ontbreekt of niet volledig is, spreekt de inspectie geen oordeel uit over het niveau van de leerresultaten aan het einde van de schoolperiode.
Over het beoordelen van de sociale vaardigheden kunnen vergelijkbare opmerkingen gemaakt worden.
Ontwikkeling van leerlingen
1 2 3 4 5
13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
l 13.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de
verwachte periode van 8 jaar. l
Toelichting:
Een uitspraak over de prestaties van de leerlingen gedurende de schoolperiode vindt zijn aangrijpingspunt in de resultaten die met behulp van landelijk
genormeerde toetsen worden behaald voor technisch lezen in klas 1 en 2 (groep 3 en 4), voor begrijpend lezen in klas 4 (groep 6) en voor rekenen en wiskunde in de klassen 2 en 4 (groepen 4 en 6). Bepalend voor het oordeel is hier het aandeel kinderen met een aanzienlijke leerachterstand. Ook hier zijn er onvoldoende aanknopingspunten om op een afgewogen wijze een vergelijkend oordeel te kunnen uitspreken. Dit komt met name doordat in het huidige systeem waarmee de vorderingen en de ontwikkeling van de leerlingen bepaald worden een landelijk genormeerde toets voor begrijpend lezen ontbreekt.
De leerresultaten die wel getoetst worden (inclusief spelling) laten een wat wisselend beeld zien. Rekenen en wiskunde is steeds in alle leerjaren die getoetst worden op orde. Dat is een goede zaak. Technisch lezen wordt nog niet getoetst in klas 1 (groep 3). In klas 2 (groep 4) zijn deze resultaten door de latere start van het leesproces nog onder het verwachte niveau. In de leerjaren die daarop volgen worden de achterstanden echter ingelopen. Ook dat is een punt dat duidelijk te waarderen is. Bij het onderdeel spelling zien we echter - behalve in de klas 5 (groep 7) van dit schooljaar - resultaten die wat tegenvallen. Dit geldt met name voor één van de middenbouwklassen. Ook valt het op dat er leerjaren zijn die bij dit vak vergeleken met een vorig
toetsmoment duidelijk progressie boeken en leerjaren die terugvallen in prestaties. Een bezinning daarop ligt voor de hand.
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 13 De inspectie spreekt geen oordeel uit over de indicator "De leerlingen
doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van 8 jaar". De school kent geen zittenblijvers in "het lagere school" gedeelte van de school.
Dit zou in principe tot een positief oordeel op indicator 13.3 kunnen leiden.
Daar staat echter tegenover dat uit de jaarlijkse vragenlijst blijkt dat het aantal leerlingen met een verlenging van de kleuterperiode in het schooljaar
2005/2006 zeer fors is. Omdat gegevens verzameld over een wat langere periode over deze verlenging van de kleuterperiode ontbreken onthoudt de inspectie zich toch nog van een oordeel. Zij gaat er wel vanuit dat de school vanaf nu systematisch dit soort van beslissingen kwantificeert en verder in kaart brengt.
Rapport jaarlijks onderzoek Vrije School Almere - 20 februari 2007 15
4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT
Bij dit jaarlijks onderzoek heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan.
Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet.
Afspraken over de invulling van het eerstvolgende PKO
Het volgende bezoek van de inspectie zal in beginsel bestaan uit een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Op basis van de gegevens die de inspectie heeft verkregen bij dit jaarlijks onderzoek worden
geen veranderingen aangebracht in de inhoud van het eerstvolgende PKO. Het nog niet transparant zijn van de opbrengsten en de staat van de kwaliteitszorg zijn daar de redenen voor.
