Baas in eigen boek?: Evolutietheorie en schriftgezag bij de Gereformeerde Kerken in Nederland (1881-1981)

Baas in eigen boek?: Evolutietheorie en schriftgezag bij de Gereformeerde Kerken in Nederland (1881-1981)

Kruyswijk, H.H.

Citation

Kruyswijk, H. H. (2011, December 8). Baas in eigen boek?: Evolutietheorie en schriftgezag bij de Gereformeerde Kerken in Nederland (1881-1981). Uitgeverij Verloren, Hilversum.

Retrieved from https://hdl.handle.net/1887/18222

Version: Corrected Publisher’s Version

License: Licence agreement concerning inclusion of doctoral thesis in the Institutional Repository of the University of Leiden

Downloaded from: https://hdl.handle.net/1887/18222

Note: To cite this publication please use the final published version (if applicable).

Cover Page

The handle http://hdl.handle.net/1887/18222 holds various files of this Leiden University dissertation.

Author: Kruyswijk, H.H.

Title: Baas in eigen boek?: Evolutietheorie en schriftgezag bij de Gereformeerde Kerken in Nederland (1881-1981)

Issue date: 2011-12-08

Deel i Grondlegging

Kruyswijk_binnenwerk Handel DEF.indd 25 13-10-11 09:48

Inleiding

Meer dan wie dan ook hebben de ‘mastodonten’ Abraham Kuyper (1837-1920) en Herman Bavinck (1854-1921) de gereformeerde theologie in Nederland gevormd.

Hoofdstuk 1 en 2 van het eerste deel van deze dissertatie zijn dan ook gewijd aan de studie van hun beider werk, met name van hun visie op het Schriftgezag en de daaruit voortgekomen denkbeelden over schepping en evolutie. Die denkbeelden zouden tot ongeveer 1960 bepalend blijven voor het gereformeerde denken.

In vereenvoudigde versie werden de gedachten van Kuyper en Bavinck voor de gereformeerde achterban uit de doeken gedaan door de gereformeerde theoloog W. Geesink. In het weekblad De Heraut gaf hij gedurende vijf jaar in wekelijkse afleveringen een leergang van grote delen van de gereformeerde geloofsleer onder de titel Van ’s Heeren Ordinantiën (afgekort:

), met hier en daar persoonlijke accenten.

De Heraut werd in veel gereformeerde gezinnen gelezen waardoor deze artikelen een veel groter bereik hadden dan de geleerde werken van Kuyper en Ba- vinck.

De kerk speelde in deze periode geen rol van betekenis in de discussie over schepping en evolutie. In het derde hoofdstuk wordt beschreven hoe zich in de beginjaren van de gkn een aanvankelijk nog zeer kleine groep van gereformeerde natuuronderzoekers vormde. Zij waren georganiseerd in de studentenvereniging Societas Studiosorum Reformatorum (ssr, opgericht in 1886) en de Christelijke Vereeniging van Natuur- en Geneeskundigen in Nederland (cvng, opgericht in 1895). In hun kring werd weliswaar over evolutie gediscussieerd en door de cvng ook gepubliceerd, maar tot een debat met de theologen kwam het nog niet. Het laatste hoofdstuk van dit deel is dan ook aanzienlijk korter dan de beide andere.

1 W. Geesink, Van ’s Heeren Ordinantiën, oorspronkelijk in wekelijkse afleveringen gepubliceerd in De Heraut van 1901-1906 en daarna onder dezelfde titel als boek uitgegeven (1

druk, Amsterdam 1907;

2

druk, 1925). De artikelenreeks in De Heraut begon zonder inleiding; de naam van de auteur werd pas aan het einde van de laatste aflevering vermeld. De citaten zijn afkomstig uit het boek (1

druk). [G.H.J.]

W. [J.] Geesink (1854-1929) was van 1890-1926 hoogleraar aan de vu met als hoofdopdracht ethiek. (

5 (2001) 192-194).

Kruyswijk_binnenwerk Handel DEF.indd 27 13-10-11 09:48