2009-2010 architectuur theater
dans muziek
deSingel
Desguinlei 25 / B-2018 Antwerpen ma vr 10 19 uur / za 16 19 uur www.desingel.be
tickets@desingel.be T +32 (0)3 248 28 28 F +32 (0)3 248 28 00
deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van
hoofdsponsor mediasponsors
2009-2010 blauwe zaal
Freiburger barock- orchester &
collegium Vocale gent olV. masaaki suzuki
Vr 8 jan 2010
2009-2010 / bach en hoogdagen
La Petite Bande oLv. SigiSwaLd KuijKen vr 4 SeP 2009
ChriStoPh Prégardien & Lautten ComPagney
& CaPeLLa angeLiCa oLv. woLfgang KatSChner za 5 deC 2009
marCo BeaSLey & aCCordone oLv. guido morini vr 18 deC 2009
Freiburger barockorchester & collegium Vocale gent olV. masaaki suzuki
Vr 8 jan 2010 fLoriLegium wo 24 mrt 2010
Koor & orKeSt CoLLegium voCaLe gent oLv. PhiLiPPe herreweghe
wo 31 mrt 2010
inleiding steven marien / 19.15 uur / foyer de kunsthaven begin 20.00 uur
pauze omstreeks 20.40 uur einde omstreeks 21.40 uur
teksten programmaboekje steven marien coördinatie programmaboekje desingel
Freiburger barockorchester collegium Vocale gent
masaaki suzuki muzikale leiding dorothee mields sopraan
damien guillon contratenor christoph genz tenor
dominik Wörner bas
johann sebastian bach (1685-1750)
cantate ‘höchsterwünschtes Freudenfest’, bWV194 40' pauze
trauer-ode ‘laß Fürstin, laß noch einen strahl’, bWV198 35'
gelieve uw gSm uit te schakelen
reageer
& Win
de inleidingen kan u achteraf beluisteren via www.desingel.be Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze.
op www.desingel.be kan u uw visie, opinie, commentaar, appreciatie, … betreffende het programma van deSingel met andere toeschouwers delen.
Selecteer hiervoor voorstelling/concert/tentoonstelling van uw keuze.
neemt u deel aan dit forum, dan maakt u meteen kans om tickets te winnen.
Bij elk concert worden cd’s te koop aangeboden door ’t KLavervier, Kasteeldreef 6, Schilde, 03 384 29 70 > www.tklavervier.be
foyer de kunsthaven
enkel open bij avondvoorstellingen in rode en/of blauwe zaal open vanaf 18.40 uur
kleine koude of warme gerechten te bestellen vóór 19.20 uur
broodjes tot net vóór aanvang van de voorstellingen en tijdens pauzes
hotel ramada Plaza antwerp (desguinlei 94, achterzijde torengebouw ing) restaurant hugo’s at ramada Plaza antwerp
open van 18.30 tot 22.30 uur gozo-bar
open van 10 uur tot 1 uur, uitgebreide snacks tot 23 uur
deSingelaanbod: tweede drankje gratis bij afgifte van uw toegangsticket
reclamepanelen omringen de bouwwerf van deSingel. de plaatsing van deze panelen levert extra middelen op om de bouwkosten te financieren. de toelating voor het plaatsen van de advertentiepanelen geldt voor de periode van de bouwwerken.
wij hopen op uw begrip.
bWV194 en 198: tWee gelegenheids-
cantates Van bach
naar schatting componeerde johann Sebastian Bach (1685-1750) een flinke 500 cantates. eerder dit seizoen (nav. concert La Petite Bande 4 september 2009) belichtten we al de drie integrale cantatejaargangen die centraal staan in zijn compositorische oeuvre. Samen met de ongeveer 50 cantates die hij reeds in mühlhausen, weimar en Köthen had geschreven, brengt dat het totaal op ongeveer 200 bewaarde cantates. Luidens zijn zonen componeerde hij ook een vierde en een vijfde jaargang, die echter - net als een aantal losse cantates - verloren gingen.
“eine Cantata siehet aus, wie ein Stück aus einer opera”, zo stelde
erdmann neumeister (1671-1756), de voornaamste leverancier van cantate- poëzie uit de eerste helft van de achttiende eeuw. hij was van mening dat het hoofddoel van de kerkmuziek erin bestaat om “im gottesdienst mittels musik andacht zu erwecken” en de “eifer […] in den hertzen der zuhörer [zu] vermehren”. om die religieuze ijver te kunnen opwekken, ging de lutherse cantate een eigenzinnig verbond aan tussen muziek en woord, tussen oud en nieuw.
in het laat-zeventiende- en vroeg-achttiende-eeuwse Leipzig was het gebruikelijk om het thema van de preek niet enkel te verbinden met het evangelie van die dag, maar ook met de tekst van een luthers kerklied of koraal. de zondagse cantates werden bijgevolg ook op die basis samen- gesteld en bevatten een combinatie van drie soorten tekst: bijbelfrag- menten, vrije poëzie en koralen. op die manier creëerde men een nieuwe betekenissamenhang, de essentie van het genre. omdat de koraalteksten en -melodieën zo bekend waren bij de gelovigen, hadden zij, naast het creëren van een semantische band tussen evangelie en preek, ook een antropologische functie: de samenhorigheid van een gemeente gelovi- gen kan immers op geen betere manier bereikt worden dan door hen bij herhaling een collectief ritueel - zoals (samen) zingen er één is - te laten doorlopen.
omdat onze hedendaagse concertpraktijk ontdaan is van de religieuze context die de achttiende-eeuwse lutheraan wel eigen was, zijn wij ge- neigd om in Bachs cantates enkel het muzikale luik te bewonderen. als we evenwel de context in acht nemen waarin die werken ontstonden en wer-
Christiane eberhardine, keurvorstin van Saksen (Koningin van Polen). gravure van martin Bernigeroth.
den uitgevoerd, blijkt des te meer hoe meesterlijk Bach tekst en muziek wist te combineren tot een dramaturgisch geniaal geheel. de precieze inhoud van de preken die bij elk van de vier cantates uit dit programma hoort, kennen we helaas niet, maar de evangelie- en epistelteksten druk- ken we achteraan in dit programmaboekje wel af.
een Wekelijkse klus…oF gelegenheidsWerk?
op 1 juni 1723 volgde johann Sebastian Bach (1685-1750) johann Kuhnau (1660-1720) op als cantor aan de thomaskirche in Leipzig, een ambt dat hij zou uitoefenen tot zijn overlijden in 1750. aan de functie van thomascan- tor waren op dat moment tal van bijkomende taken verbonden. Bach had bijvoorbeeld pedagogische verplichtingen tegenover de thomasschule, maar droeg tevens de titel van ‘director musices‘, muziekdirecteur van de stad Leipzig: wekelijks moest hij het muzikale zondagsprogramma van de zes grote kerken in Leipzig organiseren. voor de uitvoering daarvan beschikte de stad over ongeveer 55 zangers-instrumentisten, die gro- tendeels gerecruteerd werden uit het leerlingenbestand van de tho- masschule en in vier groepen aantraden: Bach zelf dirigeerde de beste muzikanten in afwisselend de thomas- en de nikolaikirche, terwijl een prefect en een student de mindere leerlingen voor hun rekening namen in de andere kerken. Bovendien verwachtte men elke zon- en feestdag een nieuwe cantate of motet voor de (soms vier uur durende) diensten in de thomas- en nikolaikirche. daarbovenop kwamen de gelegenheids- composities voor huwelijken en begrafenissen, de passies voor goede vrijdag en de orgelmuziek. vanaf 1729 leidde de cantor ook het Collegium musicum, het studentenorkest dat telemann in 1704 had hervormd en waarmee Bach de traditie van de wekelijkse concerten in het koffiehuis van gottfried zimmermann verderzette.
Benevens de cantates die vanaf 1723 bestemd waren voor de wekelijkse hauptgottesdienst in afwisselend de thomas- en de nikolaikirche in Leipzig, componeerde Bach sporadisch dus ook gelegenheidscantates van zowel religieuze als profane aard: twee kerkelijke exemplaren sieren dit programma.
höchsterWÜnschtes FreudensFest (bWV194)
de cantate ‘höchsterwünschtes freudensfest’ was bestemd voor de inwijding van het orgel en de daarmee gepaard gaande heropening van de kerk van Störmthal, niet ver van Leipzig, op 2 november 1723. de tekst sluit, zoals gebruikelijk, aan bij het evangelie dat die dag gebruikt werd: in Luc. 19, 1-10 wordt het verhaal verteld van de tollenaar zacheus, die zijn huis in orde brengt om er Christus gastvrij te ontvangen. ook het frag- ment uit openbaring 21, 2-8, dat men in Störmthal voorlas als epistel, sluit aan bij dat thema van de goddelijke huisvesting: “en ik zag de heilige stad,
het nieuwe jeruzalem, van god uit de hemel neerdalen” en “zie hier gods woning onder de mensen! hij zal bij hen wonen” zijn de meest cruciale passages uit dit fragment. met name in het tweede deel van de cantate wordt hiernaar verwezen, bijvoorbeeld tijdens het duet tussen de sopraan en de bas. de cantatetekst maakt daarentegen nergens gewag van een orgelwijding, waardoor hij op verschillende momenten tijdens het ker- kelijk jaar inzetbaar wordt en niet slechts van toepassing is op deze ene gelegenheid. Bach gebruikte deze cantate daadwerkelijk een aantal maal opnieuw in Leipzig tijdens de daaropvolgende jaren.
Bwv194 is een tweedelige cantate met de vormelijke kenmerken van een danssuite. in het barokke duitsland waren aria’s ritmisch steevast gestoeld op een danspatroon, maar het was eerder uitzonderlijk om de vaste volg- orde van een danssuite integraal over te brengen op een vocaal genre.
het openingskoor uit deze cantate heeft de vorm van een franse ouvertu- re, met twee statige hoekdelen in een tweeledige maatsoort. enkel in het snelle, ternaire middendeel zijn de zangers aan het woord. na een eerste recitatief volgt de basaria, die als pastorale of sicilienne is opgevat. de so- praan zingt een tweede recitatief en brengt daarop een gavotte, meteen gevolgd door het slotkoor van het eerste deel. de tenoraria in het tweede deel is een gigue en na het dialoogrecitatief van sopraan en bas volgt, als duet, een menuet. de cantate sluit af met een slotkoraal in de vorm van een passepied. niet enkel de volgorde stemt - abstractie makend van de recitatieven - overeen met die van een danssuite, ook voor de toonaarden is dat het geval: de hoekdelen van de cantate staan in si mol groot, maar ook tussenin keert Bach opvallend vaak terug naar die basistoonaard, die trouwens met een feestelijk karakter geassocieerd werd. muzikaal was Bwv194 niet volledig nieuw: Bach beriep zich op een (inmiddels verloren) werk dat hij in Köthen reeds had geschreven.
laß FÜrstin, laß noch einen strahl
‘Laß, fürstin, laß noch einen Strahl’ (Bwv198) is de 'trauer-ode' die Bach in 1727 schreef naar aanleiding van het overlijden van Christiane eberhardine von Brandenburg, gemalin van de Poolse koning en een blijkbaar graag ge- ziene dame in het Saksen van haar tijd. een maand na haar overlijden werd aan de Paulinerkirche, de universiteitskerk van Leipzig, een herdenkings- dienst te harer ere gehouden. de humanist johann Christoph gottsched tekende voor de bijhorende cantatetekst en johann Sebastian Bach stond in voor de muziek.
in tegenstelling tot de reguliere zondagse cantates en het eerder bespro- ken gelegenheidswerk voor Störmthal sluit deze cantatetekst niet aan bij een evangeliefragment, noch bij een andere bijbelse lezing. het werk telt ook geen enkel luthers koraal. de tekst van gottsched bestaat uit negen
strofen, die elk acht verzen tellen. die regelmatige structuur, gebruikelijk voor een ode, heeft Bach evenwel niet gevolgd: hij verdeelde gottscheds tekst in koren, aria’s, recitatieven en arioso’s van verschillende lengte, waardoor de compositie vormelijk aan het stramien van een cantate beantwoordt. opvallend in Bwv198 is de ongewoon rijke instrumentatie.
naast de gebruikelijke vier zangers, de continuo en de strijkersgroep voorziet Bach ook twee traverso’s, twee oboi d’amore en twee concer- tante gamba’s. voor de basso continuo schrijft hij tevens twee luiten voor.
die instrumentatie roept onwillekeurig associaties op met de twee pas- sies. vooral in de alt- en de tenoraria, waar de gamba’s meespelen, is dat duidelijk het geval. in zijn (slechts deels overgeleverde) ‘markuspassion‘
zou Bach trouwens passages uit de ‘trauer-ode‘ herbruiken.
© Steven marien
Bijlage: bijbelteksten bij Bwv194
Bron: nieuwe Bijbelvertaling: www.biblija.net
evangelie: Lucas, 19, 1-10
1 jezus ging jericho in en trok door de stad. 2 er was daar een man die za- cheüs heette, een rijke hoofdtollenaar. 3 hij wilde jezus zien, om te weten te komen wat voor iemand het was, maar dat lukte hem niet vanwege de menigte, want hij was klein van stuk. 4 daarom liep hij snel vooruit en klom in een vijgenboom om jezus te kunnen zien wanneer hij voorbijkwam. 5 toen jezus daar langskwam, keek hij naar boven en zei: ‘zacheüs, kom vlug naar beneden, want vandaag moet ik in jouw huis verblijven.’ 6 zache- us kwam meteen naar beneden en ontving jezus vol vreugde bij zich thuis.
7 allen die dit zagen, zeiden morrend tegen elkaar: ‘hij is het huis van een zondig mens binnengegaan om onderdak te vinden voor de nacht.’ 8 maar zacheüs was gaan staan en zei tegen de heer: ‘Kijk, heer, de helft van mijn bezittingen geef ik aan de armen, en als ik iemand iets heb afgeperst ver- goed ik het viervoudig.’ 9 jezus zei tegen hem: ‘vandaag is dit huis redding ten deel gevallen, want ook hij is een zoon van abraham. 10 de mensen- zoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was.’
epistel: openbaring van johannes (= apokalyps), 21, 2-8
2 toen zag ik de heilige stad, het nieuwe jeruzalem, uit de hemel neerda- len, bij god vandaan. ze was als een bruid die zich mooi heeft gemaakt voor haar man en hem opwacht. 3 ik hoorde een luide stem vanaf de troon, die uitriep: ‘gods woonplaats is onder de mensen, hij zal bij hen wo- nen. zij zullen zijn volken zijn en god zelf zal als hun god bij hen zijn. 4 hij zal alle tranen uit hun ogen wissen. er zal geen dood meer zijn, geen rouw, geen jammerklacht, geen pijn, want wat er eerst was is voorbij.’
5 hij die op de troon zat zei: ‘alles maak ik nieuw!’ – ik hoorde zeggen:
‘Schrijf het op, want wat hier wordt gezegd is betrouwbaar en waar.’ – 6 toen zei hij tegen mij: ‘het is voltrokken! ik ben de alfa en de omega, het begin en het einde. wie dorst heeft geef ik vrij te drinken uit de bron met water dat leven geeft. 7 wie overwint komen al deze dingen toe. ik zal zijn god zijn en hij zal mijn kind zijn. 8 maar voor hen die laf en trouweloos zijn geweest, die zich hebben ingelaten met gruwelijke dingen, met moord, on- tucht, toverij of afgodendienst, voor allen die de leugen hebben gediend:
hun deel is de vuurpoel met brandende zwavel, dat is de tweede dood.’
johann sebastian bach
cantate ‘höchsterwünschtes Freudenfest’, bWV194
tekstdichter onbekend, 6: johann heermann, 1630; 12: Paul gerhardt, 1647
4. recitativo sopraan
wie könnte dir, du höchstes angesicht, da dein unendlich helles Licht
Bis in verborgne gründe siehet, ein haus gefällig sein?
es schleicht sich eitelkeit allhie an allen enden ein.
wo deine herrlichkeit einziehet, da muss die wohnung rein und dieses gastes würdig sein.
hier wirkt nichts menschenkraft, drum laß dein auge offenstehen und gnädig auf uns gehen;
So legen wir in heilger freude dir die farren und die opfer unsrer Lieder vor deinem throne nieder
und tragen dir den wunsch in andacht für.
5. aria sopraan
hilf, gott, dass es uns gelingt, und dein feuer in uns dringt, dass es auch in dieser Stunde wie in esaiae munde
Seiner wirkung Kraft erhält und uns heilig vor dich stellt.
6. choral
heilger geist ins himmels throne, gleicher gott von ewigkeit mit dem vater und dem Sohne, der Betrübten trost und freud!
allen glauben, den ich find, hast du in mir angezündt, Über mir in gnaden walte, ferner deine gnad erhalte.
deine hilfe zu mir sende, o du edler herzensgast!
und das gute werk vollende, das du angefangen hast.
Blas in mir das fünklein auf, Bis dass nach vollbrachtem Lauf ich den auserwählten gleiche und des glaubens ziel erreiche.
deeL een
1. coro
höchsterwünschtes freudenfest, das der herr zu seinem ruhme im erbauten heiligtume
uns vergnügt begehen lässt.
höchsterwünschtes freudenfest!
2. recitativo bas
unendlich großer gott, ach wende dich zu uns, zu dem erwähleten geschlechte, und zum gebete deiner Knechte!
ach, laß vor dich
durch ein inbrünstig Singen der Lippen opfer bringen!
wir weihen unsre Brust dir offenbar zum dankaltar.
du, den kein haus, kein tempel fasst, da du kein ziel noch grenzen hast,
Laß dir dies haus gefällig sein, es sei dein angesicht ein wahrer gnadenstuhl, ein freudenlicht.
3. aria bas
was des höchsten glanz erfüllt, wird in keine nacht verhüllt, was des höchsten heilges wesen Sich zur wohnung auserlesen, wird in keine nacht verhüllt, was des höchsten glanz erfüllt.
deeL twee
7. recitativo tenor
ihr heiligen, erfreuet euch, eilt, eilet, euren gott zu loben:
das herze sei erhoben zu gottes ehrenreich, von dannen er auf dich, du heilge wohnung, siehet und ein gereinigt herz zu sich von dieser eitlen erde ziehet.
ein Stand, so billig selig heißt,
man schaut hier vater, Sohn und geist.
wohlan, ihr gotterfüllte Seelen!
ihr werdet nun das beste teil erwählen;
die welt kann euch kein Labsal geben,
ihr könnt in gott allein vergnügt und selig leben.
8. aria tenor
des höchsten gegenwart allein Kann unsrer freuden ursprung sein.
vergehe, welt, mit deiner Pracht, in gott ist, was uns glücklich macht!
9. recitativo duetto (bas en sopraan) bas
Kann wohl ein mensch zu gott im himmel steigen?
sopraan
der glaube kann den Schöpfer zu ihm neigen.
bas
er ist oft ein zu schwaches Band.
sopraan
gott führet selbst und stärkt des glaubens hand, den fürsatz zu erreichen.
bas
wie aber, wenn des fleisches Schwachheit wollte weichen?
sopraan
des höchsten Kraft wird mächtig in den Schwachen.
bas
die welt wird sie verlachen.
sopraan
wer gottes huld besitzt, verachtet solchen Spott.
bas
was wird ihr außer diesen fehlen!
sopraan
ihr einzger wunsch, ihr alles ist in gott.
bas
gott ist unsichtbar und entfernet:
sopraan
wohl uns, dass unser glaube lernet, im geiste seinen gott zu schauen.
bas
ihr Leib hält sie gefangen.
sopraan
des höchsten huld befördert ihr verlangen, denn er erbaut den ort, da man ihn herrlich schaut.
bas & sopraan
da er den glauben nun belohnt und bei uns wohnt,
Bei uns als seinen Kindern,
So kann die welt und Sterblichkeit die freude nicht vermindern.
10. aria (duetto) sopraan & bas
o wie wohl ist uns geschehn, dass sich gott ein haus ersehn!
Schmeckt und sehet doch zugleich, gott sei freundlich gegen euch.
Schüttet eure herzen aus hier vor gottes thron und haus!
11. recitativo bas
wohlan demnach, du heilige gemeine, Bereite dich zur heilgen Lust!
gott wohnt nicht nur in einer jeden Brust, er baut sich hier ein haus.
wohlan, so rüstet euch mit geist und gaben aus, dass ihm sowohl dein herz als auch dies haus gefalle!
12. choral
Sprich ja zu meinen taten, hilf selbst das Beste raten;
den anfang, mittl und ende, ach, herr, zum besten wende!
mit Segen mich beschütte, mein herz sei deine hütte, dein wort sei meine Speise, Bis ich gen himmel reise!
Pauze
trauer-ode ‘laß Fürstin, laß noch einen strahl’, bWV198 tekstdichter johann Christoph gottsched, 1727
6. recitativo tenor
ihr Leben ließ die Kunst zu sterben in unverrückter Übung sehn;
unmöglich konnt es denn geschehn, Sich vor dem tode zu entfärben.
ach selig! wessen großer geist Sich über die natur erhebet, vor gruft und Särgen nicht erbebet, wenn ihn sein Schöpfer scheiden heißt.
7. coro
an dir, du fürbild großer frauen, an dir, erhabne Königin,
an dir, du glaubenspflegerin,
war dieser großmut Bild zu schauen.
deeL twee
8. aria tenor
der ewigkeit saphirnes haus zieht, fürstin, deine heitern Blicke von unsrer niedrigkeit zurücke und tilgt der erden dreckbild aus.
ein starker glanz von hundert Sonnen, der unsern tag zur mitternacht und unsre Sonne finster macht, hat dein verklärtes haupt umsponnen.
9. recitativo bas
was wunder ists? du bist es wert, du fürbild aller Königinnen!
du mußtest allen Schmuck gewinnen, der deine Scheitel itzt verklärt.
nun trägst du vor des Lammes throne anstatt des Purpurs eitelkeit
ein perlenreines unschuldskleid und spottest der verlassnen Krone.
Soweit der volle weichselstrand, der niester und die warthe fließet, Soweit sich elb’ und muld’ ergießet, erhebt dich Stadt und Land.
dein torgau geht im trauerkleide,
dein Pretzsch wird kraftlos, starr und matt;
denn da es dich verloren hat, verliert es seiner augen weide.
deeL een
1. coro
Laß, fürstin, laß noch einen Strahl aus Salems Sterngewölben schießen.
und sich, mit wieviel tränengüßen umringen wir dein ehrenmal.
2. recitativo sopraan
dein Sachsen, dein bestürztes meißen erstarrt bei deiner Königsgruft;
das auge tränt, die zunge ruft:
mein Schmerz kann unbeschreiblich heißen!
hier klagt august und Prinz und Land, der adel ächzt, der Bürger trauert, wie hat dich nicht das volk bedauert, Sobald es deinen fall empfand!
3. aria sopraan
verstummt, verstummt, ihr holden Saiten!
Kein ton vermag der Länder not Bei ihrer teuren mutter tod,
o Schmerzenswort! recht anzudeuten.
4. recitativo alt
der glocken bebendes getön Soll unsrer trüben Seelen Schrecken durch ihr geschwungnes erze wecken und uns durch mark und adern gehn.
o, könnte nur dies bange Klingen, davon das ohr uns täglich gellt, der ganzen europäerwelt
ein zeugnis unsres jammers bringen!
5. aria alt
wie starb die heldin so vergnügt!
wie mutig hat ihr geist gerungen, da sie des todes arm bezwungen, noch eh er ihre Brust besiegt.
10. coro
doch, Königin! du stirbest nicht, man weiß, was man an dir besessen;
die nachwelt wird dich nicht vergessen, Bis dieser weltbau einst zerbricht.
ihr dichter, schreibt! wir wollens lesen:
Sie ist der tugend eigentum, der untertanen Lust und ruhm, der Königinnen Preis gewesen.
Freiburger barockorchester
al twintig jaar bespeelt het freiburger Barockorchester de grote concertpodia over de hele wereld. het repertoire is reeds lang niet meer beperkt tot de barok. ook het klassieke en het romantische repertoire voert het orkest uit op historische instrumenten. regelmatig wijdt het ensemble zich zelfs aan hedendaagse muziek. toch blijft de muziek uit de zeventiende en achttiende eeuw een thuishaven voor de
‘freiburger’. naast concerten met gastdirigenten als ivor Bolton, Philippe herreweghe, rené jacobs, gustav Leonhardt en trevor Pinnock wordt meestal gewerkt met concertmeesters gottfried von der goltz en Petra müllejans, die vanaf hun lessenaar ook groter bezette werken dirigeren, een praktijk die tot in de negentiende eeuw gangbaar was. het freiburger Barockorchester werkt regelmatig samen met artiesten als Cecilia Bartoli, thomas Quasthoff, andreas Staier, het arditti Quartet, orchestra of the age of enlightenment en ensemble recherche. het orkest was te gast op het ravinia festival in Chicago, het tanglewood festival, in het Lincoln Center te new york, in de grote concerthuizen van mexico City, havanna en Buenos aires, Cité de la musique te Parijs, de Proms in Londen, het Schleswig-holstein musik festival, het Concertgebouw in amsterdam, de Philharmonie van Keulen en Berlijn, de festwochen Luzern, de innsbrucker festwochen, de Schubertiade Schwarzenberg en de Salzburger
festspiele. het freiburger Barockorchester is een langlopend contract met harmonia mundi france aangegaan. het orkest organiseert eigen concertreeksen in het Konzerthaus van freiburg, in de Liederhalle te Stuttgart en de Philharmonie van Berlijn.
www.barockorchester.de collegium Vocale gent
in de wereld van de vocale klassieke muziek heeft Collegium vocale gent zich in de loop van meer dan dertig jaar zonder twijfel een echte wereldfaam verworven. dat dit geen toeval is, maar het resultaat van een jarenlange consequente werkwijze en artistieke visie, hoeft geen betoog. opgericht in 1970 op initiatief van Philippe herreweghe was deze groep zangers de eerste om in de jaren zeventig de nieuwe stijlprincipes met betrekking tot de interpretatie van barokmuziek toe te passen op de vocale muziek. instrumentalisten waren toentertijd al enkele jaren begonnen aan hun zoektocht naar een uitvoeringspraktijk die nauwer aansloot bij de historische context. ze grepen hiervoor terug naar
origineel bronnenmateriaal, dat ze aan een grondige studie onderwierpen, en naar een authentiek instrumentarium. het is dan ook niet verwonderlijk dat musici als gustav Leonhardt, ton Koopman en nikolaus harnoncourt al zeer snel belangstelling toonden voor de gelijklopende aanpak van dit vlaams ensemble op het gebied van de vocale muziek. dit resulteerde in een intensieve samenwerking, zowel op het concertpodium als op plaat.
Philippe herreweghe is zich steeds bewust geweest van de waarde van een dergelijke samenwerking en daarom werkte het ensemble ook later af en toe samen met andere dirigenten (rené jacobs, Paul van nevel, Bernard haitink, daniel reuss, …) en verschillende orkesten zoals het freiburger Barockorchester, het Concertgebouworkest of de wiener Philharmoniker. het repertoire van Collegium vocale gent is niet te vangen binnen een welbepaalde stijlperiode. het ensemble leverde een belangrijke bijdrage tot de herontdekking van heel wat polyfone werken uit de renaissance. regelmatig staat het klassieke en romantische repertoire op het programma en ook creaties en uitvoeringen van hedendaagse muziek komen nu en dan aan bod. het waarmerk van Collegium vocale gent is en blijft echter de duitse barokmuziek en meer specifiek het oeuvre van johann Sebastian Bach. voor dit repertoire werd einde van de jaren tachtig het orkest van Collegium vocale gent opgericht, dat door zijn hechte band met het koor een onmisbaar instrument is geworden bij de uitvoering van deze muziek. een doorgedreven bekommernis om de kwaliteit van de uitvoeringen heeft ervoor gezorgd dat Collegium vocale gent een omvangrijke discografie wist op te bouwen. a capella of samen met het orkest van Collegium vocale gent, het orchestre des Champs elysées, het koor van La Chapelle royale uit Parijs en diverse andere instrumentale en vocale ensembles, werden in de loop der jaren meer dan zestig opnames gerealiseerd, onder meer voor de labels harmonia mundi france, virgin Classics, accent, ricercar en telefunken. daarnaast brengen talrijke concertreizen Collegium vocale gent op alle belangrijke podia en muziekfestivals van europa. het ensemble was reeds te gast in de verenigde Staten, zuid-amerika, israël, hong-Kong, japan en australië.
in 1993 werd Collegium vocale gent door de vlaamse gemeenschap benoemd tot Cultureel ambassadeur van vlaanderen. het ensemble geniet tenslotte ook de steun van de Provincie oost-vlaanderen en de stad gent.
masaaki suzuki
de japanse organist, klavecinist en dirigent masaaki Suzuki, begon al op twaalfjarige leeftijd orgel te spelen tijdens kerkdiensten. hij studeerde aan de tokio universiteit voor Schone Kunsten en muziek en aan het Sweelinck Conservatorium te amsterdam. Bovendien gaf hij colleges klavecimbel aan de Staatliche hochschule für musik in duisburg, duitsland.
hij keerde naar japan terug om er concerten als organist en klavecinist te geven. daarnaast organiseerde hij ook zelf een concertreeks voor de Shoin women’s university te Kobe. Suzuki heeft een grote reputatie uitgebouwd, niet alleen als organist en klavecinist, maar ook als dirigent.
Sinds 1990 is Suzuki muziekdirecteur van het Bach Collegium van japan.
hij werkt vaak met bekende europese solisten en ensembles samen.
Suzuki is bijzonder bekend voor zijn interpretatie van Bachs cantates op
het label BiS. daar is hij tevens Bachs volledige klavecimbelmuziek aan het opnemen. Sinds 1983 geeft Suzuki orgelconcerten in frankrijk, italië, duitsland, nederland, zwitserland en andere landen. in 1995 en 1997 werd hij door Philippe herreweghe uitgenodigd om het Collegium vocale gent te begeleiden. ondertussen blijft hij colleges orgel en klavecimbel geven aan de tokyo universiteit voor Schone Kunsten en muziek.
dorothee mields
de duitse sopraan dorothee mields studeerde in Bremen bij elke holzmann en in Stuttgart bij julia hamari. de muziek uit de zeventiende en achttiende eeuw staat centraal in haar concertactiviteiten, hoewel ze zich regelmatig ook graag aan hedendaagse muziek wijdt. na haar studies begon mields intensief samen te werken met de dirigenten Ludger rémy en thomas hengelbrock. ze gaf vele concerten met het telemann Kammerorchester michaelstein en het Balthasar-neumann- Chor en ensemble. daarop ontwikkelde mields zich snel tot een veelgevraagde soliste voor barokconcerten met dirigenten als ivor Bolton, martin haselböck, Philippe herreweghe en gustav Leonhardt.
mields verleende haar medewerking aan verschillende eerste opnamen van herontdekte barokopera’s en -oratoria, waaronder ‘demofoonte’
van joseph Schuster en ‘ariadne’ van Konradi. verder is ze te horen op verschillende opnamen van Bachcantates met het Bach Collegium japan onder leiding van mazaaki Suzuki, in haydns ‘Schöpfung’ met hengelbrock en in een opname met liederen van C.P.e. Bach samen met Ludger rémy op pianoforte. dorothee mields koestert een grote voorliefde voor de laatromantische mélodie. zo gaf ze al recitals met liederen van Lili Boulanger en debussy.
damien guillon
altus damien guillon (°1981) deed vanaf 1989 zijn eerste muzikale
ervaringen op bij La maîtrise de Bretagne onder leiding van j.m. noël. als jongen zong hij sopraanrollen in werken als de johannespassie van Bach, de vespers van monteverdi met de académie Sainte Cécile en in ‘die zauberflöte’ van mozart in de opera van rennes. in 1998 zette damien guillon zijn muzikale studies verder aan het Centre de musique Baroque de versailles. hij werkte er onder meer met noëlle Barker, maarten Koningsberger, howard Crook en jérôme Corréas en specialiseerde zich verder in het barokrepertoire. Bovendien studeerde hij orgel bij frédéric desenclos en véronique Le guen. hij behaalde een eerste prijs basso continuo en tevens een diploma klavecimbel aan het conservatorium van Boulogne in de klassen van frédéric michel en Laure morabito.
momenteel werkt damien guillon als solist regelmatig samen met
verschillende oude muziek ensembles zoals Le Poème harmonique, a Sei voci, Café zimmermann, Les Paladins, Les musiciens du Paradis, Suonare
Cantare, La grande ecurie e.a. hij zong solopartijen in cantates van Bach,
‘messiah’ van händel, in motetten van delalande en Lamentaties van Cavalieri en zelenka. hij was te gast op grote barokfestivals als deze van arques La Bataille, Beaune, utrecht, Lissabon en versailles.
christoph genz
de tenor Christoph genz kreeg zijn eerste muzikale opleiding als lid van het thomanerchor in Leipzig. Later studeerde hij muziekwetenschappen aan het King’s College in Cambridge, waar hij ook lid was van het King’s College Choir. vervolgens studeerde hij zang bij hans-joachim Beyer aan de musikhochschule van Leipzig. Bij elisabeth Schwarzkopf studeerde Christoph genz liedinterpretatie. de tenor won reeds enkele grote prijzen op internationale zangwedstrijden, waaronder de eerste Prijs op het Concours van grimsby (1995) en op de internationale johann Sebastian Bach-wedstrijd in Leipzig (1996). Christoph genz nam deel aan concerten, liederavonden en operaproducties in europa, afrika en de verenigde Staten onder leiding van dirigenten als Sir Simon rattle, Philippe herreweghe, Sigiswald Kuijken, Peter Schreier, helmuth rilling, Sir john eliot gardiner, thomas hengelbrock, giuseppe Sinopoli en Ludwig güttler.
daarnaast verleende hij ook zijn medewerking aan talrijke cd-opnamen, o.a. cantates van Bach met musica antiqua onder leiding van reinhard goebel, de johannespassie van Bach onder leiding van Ludwig güttler,
‘Lobgesang’ van mendelssohn met helmuth rilling bij hänssler en een cd met liederen van mozart en canzonetten van haydn. Christoph genz is regelmatig te gast op gerenommeerde festivals, zoals de Schubertiade, verbier, davos, Luzerner musikfestwochen, aix-en-Provence. hij zingt bovendien regelmatig liedrecitals in de alte oper frankfurt, het Concertgebouw amsterdam en wigmore hall in Londen. Christoph genz was een tijdlang verbonden aan het theater van Basel. hij gaf ook verschillende gastoptredens bij onder meer de opéra de nancy, theâtre de Champs-elysées in Parijs, de opéra de Lausanne, teatro alla Scala in milaan. van het seizoen 2001-2002 tot 2004-2005 was hij verbonden aan de Staatsoper hamburg. dit seizoen is genz te horen in de ‘hohe messe’
van Bach in montréal olv. Kent nagano, in mendelssohns ‘Paulus’ in Berlijn olv. marek janowski en in Leipzig olv. herbert Blomstedt, in mendelssohns
‘Lobgesang Symphonie’ in Sao Paulo, en hij gaat op tournee met Bachs 'johannes-Passion' met het rias Kammerchor en Bachs 'matthäus-Passion' met La Petite Bande olv. Sigiswald Kuijken.
www.christophgenz.com dominik Wörner
dominik wörner studeerde kerkmuziek in Stuttgart, musicologie en klavecimbel in freiburg en orgel en zang bij jakob Stämpfli in Bern, waar hij verschillende solodiploma’s behaalde. in 2002 won hij de eerste prijs
in de categorie zang op de dertiende internationale Bach wedstrijd en een speciale prijs van het Leipzig Barockorchester. hij studeerde verder liedinterpretatie bij irwin gage in zürich. hij heeft met het repertoire van de grote oratoriorollen van verdi to monteverdi op podia in heel europa gestaan, toerde door de verenigde Staten en werkte samen met dirigenten als Christophe Coin, thomas hengelbrock, Philippe herreweghe, manfred honeck, Sigiswald Kuijken, helmuth rilling en masaaki Suzuki. vooral zijn Bach-interpretaties zijn met veel lof onthaald.
ook in de opera kent hij succes, zijn debuut in de titelrol van ‘Le devin du village’ is op cd uitgebracht, en dit seizoen treedt hij onder meer nog op in
‘L’elisir d’amore’ tijdens het murten Classics festival en zal hij debuteren als apollo in händels ‘apollo e dafne’. tevens zal hij te horen zijn in haydns opera ‘L’infedelta delusa’ in milaan en münchen. het liedgenre is een van zijn grootste passies. hij gaf onder meer recitals met Schuberts
‘winterreise’ in duitsland, oostenrijk en zwitserland. recent debuteerde hij in japan met een liedrecital in een multimediale versie van Brahms
‘magelone’. wörner heeft tevens zijn eigen concertreeks, de Kirchheimer Konzertwinters, opgericht en is mede-oprichter van de Kirchheimer Liedersommer.
www.dominikwoerner.de
muzikale leiding masaaki suzuki
koor collegium Vocale gent sopraan
dorothee mields*
zsuzsi tóth
dominique Verkinderen alt
damien guillon*
beat duddeck cécile pilorger tenor
christoph genz*
malcolm bennett josé pizarro bas
dominik Wörner*
matthias lutze bart Vandewege
*solisten
Freiburger barockorchester concertmeester
petra müllejans 1ste viool
brian dean
beatrix hülsemann annelies van der Vegt 2de viool
daniela helm martina graulich kathrin tröger altviool
ulrike kaufmann Werner saller cello
guido larisch stefan mühleisen gamba
hille perl
michael spengler fluit
susanne kaiser daniela lieb hobo
katharina arfken maike buhrow saskia Fikentscher fagot
eyal streett luit
thomas boysen lee santana
contrabas love persson orgel
torsten johann
een bouwproject van de vlaamse gemeenschap en de artesis hogeschool antwerpen voor deSingel internationale kunstcampus en het Conservatorium van de hogeschool antwerpen.
de kunstcampus groeit + 12.000 m
2permanente toelichting Vestiaire desingel wo>zo/14>18 uur & aansluitend bij voorstellingen/concerten
binnenkort in desingel
concert met nieuWjaarsrede
b’rock & lod olv.
Frank agsteribbe
jean paul Van bendegem redenaar julia doyle sopraan thomas smetryns muziekregie gert dooreman vormgeving
lecture songs #1 ‘adieu to the pleasures’ met muziek van h purcell, m locke, j bloW, j eccles, smetryns
inleiding Frederik styns / 19.15 uur / vergaderzaal
€ 20, 15, 12 (basis) / € 15, 12, 10 (-25/65+) / € 8 (-19 jaar) coproductie desingel, concertgebouw brugge
Vr 22 jan 2010 / 20 uur / blauWe zaal
2009-2010 architectuur theater
dans muziek
deSingel
Desguinlei 25 / B-2018 Antwerpen ma vr 10 19 uur / za 16 19 uur www.desingel.be
tickets@desingel.be T +32 (0)3 248 28 28 F +32 (0)3 248 28 00
deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Gemeenschap en geniet de steun van
hoofdsponsor mediasponsors
