a
Inleiding 3 Overloop uit 2020
Monitor coronamaatregelen Landschapsbeheer Overijssel
4
Nieuw te starten onderzoek 2021
Kanaal Almelo - De Haandrik Overijssel Voorkantsturing bij ruimtelijke plannen Leegstand
Gezamenlijk onderzoek praktijk van Wob-verzoeken
5
Nog te kiezen onderzoek 2021 7
Overige activiteiten 8
Planning 9
Gepubliceerd onderzoek en groslijst onderwerpen 10 Colofon
De Rekenkamer Oost-Nederland is een onafhankelijk orgaan dat onderzoek doet naar de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van het gevoerde bestuur van de provincies Gelderland en Overijssel.
De bestuursleden van de Rekenkamer zijn:
de heer drs. M.M.S. Mekel (voorzitter), de heer ir. T.J.A. Gies (plv. voorzitter) en mevrouw drs. S.C. van der Haagen. De secretaris-
directeur is mevrouw drs. S.W. Mathijssen RO.
Rekenkamer Oost-Nederland Achter de Muren Zandpoort 6 7411 GE Deventer
Telefoon: 0570 – 66 58 00 info@rekenkameroost.nl www.rekenkameroost.nl Twitter: @RekenkamerOost
De afgelopen maanden hebben we met veel fracties gesproken over onderwerpen voor het onderzoeksprogramma 2021.
We gebruiken deze gesprekken om onderwerpen op te halen en de belangstelling te polsen voor de onderwerpen die wij geschikt vinden. Dit levert elk jaar meer op dan we kunnen onderzoeken waardoor keuzes nodig zijn. Keuzes die door het bestuur van de Rekenkamer Oost-Nederland zijn gemaakt.
In ons onderzoeksprogramma kunt u lezen welke onderwerpen wij in 2021 gaan onderzoeken en welke onderwerpen op de groslijst zijn geplaatst. De groslijst vormt het begin van het volgende onderzoeksprogramma. In de loop van 2021 maakt het bestuur van de Rekenkamer nog een keuze tussen twee onderwerpen: verdieping coronamaatregelen of follow-up grondwaterbescherming. Deze keuze is uitgesteld omdat nu nog niet duidelijk is of en welke verdieping van de coronamaatregelen mogelijk en interessant is.
De Provinciale Staten van Overijssel en Gelderland hebben nog de gelegenheid om nog een zienswijze op het onderzoeksprogramma 2021 te geven. Het bestuur van de Rekenkamer kan op basis van de zienswijzen besluiten het programma aan te passen.
Namens de Rekenkamer Oost-Nederland, Michael Mekel Suzan Mathijssen Voorzitter Secretaris-directeur
Monitor coronamaatregelen
De provincies Gelderland en Overijssel maken miljoenen vrij om de gevolgen van COVID-19 op te vangen. Geld dat bedoeld is voor maatregelen om bijvoorbeeld de cultuur-, de recreatie- en de toeristische sector en het midden- en kleinbedrijf te ondersteunen. Over de financiële gevolgen en bereikte resultaten moet op een zeker moment verantwoording worden afgelegd. De Rekenkamer Oost- Nederland wil met een onderzoek naar de provinciale maatregelen in een vroeg stadium en op proactieve wijze bijdragen aan een goede inzet van publiek geld. Het onderzoek kent twee fasen. In de eerste fase geven we een totaaloverzicht van alle maatregelen en inzicht in de besteding. Tijdens deze eerste fase moet duidelijk worden of en zo ja, waarnaar de Rekenkamer een verdiepend onderzoek (tweede fase) kan uitvoeren. Daarbij zijn meerdere invalshoeken mogelijk. De afweging voor dit onderzoek wordt in de loop van 2021 gemaakt, zie nog te kiezen onderwerpen.
Landschapsbeheer Overijssel
Het Overijsselse landschap heeft diverse landschapselementen zoals heggen, hout- wallen en poeltjes. Deze elementen vertellen iets over het ontstaan van landschap. Ze laten bijvoorbeeld zien hoe onze voorouders het landschap hebben ontgonnen en gebruikt. De provincie heeft de afgelopen jaren op verschillende manieren geïnvesteerd in het beheer van deze landschapselementen. Tot 2015 is er met langjarige beheercontracten gewerkt, de Groene en Blauwe Diensten. De afgelopen jaren was er een subsidie- regeling voor (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer en recent zijn er pilots gefinancierd om te komen tot plannen voor langjarig beheer (streekeigen landschapbeheer). Een onderzoek waarbij we terugkijken over een langere periode biedt zicht op de resultaten van het beleid, de verschillende instrumenten, afgezet tegen de ingezette middelen. In dit onderzoek ligt de focus op het beheer van landschaps- elementen in het agrarisch cultuurlandschap.
Verzoekonderzoek: kanaal Almelo - De Haandrik Overijssel De schade aan panden rondom het Almelo - De Haandrik kanaal heeft nadrukkelijk de aandacht van PS. Sinds 2018 zijn er vele Statenvragen over de schade gesteld en spraken PS er meerdere keren over. In de PS-vergadering van oktober 2020 namen PS een motie aan waarin zij de Rekenkamer oproepen te overwegen om een onderzoek uit te voeren.
Daarbij geven PS enkele aspecten mee voor het onderzoek.
PS willen meer zicht krijgen op de kwaliteit van de besluitvorming over en van de uitvoering van de werkzaamheden aan kanaal Almelo - De Haandrik. PS geven aan dat met een dergelijk rekenkameronderzoek mogelijk lessen te trekken zijn voor de toekomst. De Rekenkamer gaat in op dit verzoek en stelt na de gebruikelijke consultatie van PS een onderzoeksplan op.
Voorkantsturing bij ruimtelijke plannen
De provincies zetten nadrukkelijk in op voorkantsturing, waarbij in een zo vroeg mogelijk stadium van de planvoorbe- reiding provinciale belangen worden ingebracht om te voorkomen dat aan het eind van de planvorming corrigerend moet worden opgetreden. Dit type overleg met gemeenten is veelal bedoeld ter stimulering/kennisdeling en ter voorkoming van formele procedures zoals zienswijzen of reactieve aanwijzingen. In verschillende onderzoeken zijn we deze voorkantsturing/vooroverleg tegen gekomen, maar naar de waarde van het instrument hebben we geen onderzoek gedaan. In dit onderzoek willen we kijken hoe de provincies invulling geven aan voorkantsturing bij ruimtelijke plannen en op welke wijze PS daarbij betrokken zijn.
Leegstand
De demografische, technologische en eco- nomische ontwikkelingen zorgen ervoor dat de vraag naar ruimte in de bebouwde omgeving verandert. Agrarische bedrijven stoppen, fysieke winkels gaan failliet omdat mensen meer online winkelen, kantoorpanden voldoen niet meer aan de vraag en maatschappelijk vastgoed wordt niet meer gebruikt. Alhoewel leegstand in eerste instantie een probleem is van de ondernemer heeft de gemeente een rol daar waar veiligheid, vestigingsklimaat of leefbaarheid in het geding zijn. Provincies zijn meestal ondersteunend hieraan. In zowel Overijssel als Gelderland is er langere tijd aandacht voor leegstand en zijn er verschillende programma’s, regelingen, pilots en onderzoeken gestart om leegstand te bestrijden. Door COVID-19 is leegstand des te actueler waardoor een terugblik op de inzet van de afgelopen jaren inzicht biedt voor de toekomst.
Gezamenlijk onderzoek naar praktijk van Wob-verzoeken Het toegankelijk maken van publieke infor- matie is geen gunst van de overheid, maar een recht van de burger waarmee hij/zij de overheid kan controleren. Dit is geregeld in de Wet open- baarheid van bestuur (Wob). Het uitgangspunt van de wet is dat zowel bij informatieverstrekking op verzoek als uit eigen beweging openbaarheid voorop staat. Iedereen die iets specifieks wil weten over bijvoorbeeld een bepaald besluit van de overheid kan hiervoor een Wob-verzoek indienen.
Overheidsinstanties moeten hier in principe gehoor aan geven. In de aanloop naar de nieuwe Wet open overheid (vervanger van de Wob) is het interessant om te kijken hoe overheidsinstanties omgaan met het openbaar maken van informatie in het kader van Wob-verzoeken. Dit is voor de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamer- commissies (NVRR) aanleiding een onderzoek te starten waar rekenkamers aan mee kunnen doen. Hier sluiten wij bij aan. In aanvulling op dit onderzoek kijken we voor de provincie Gelderland ook naar de (interne) afhandeling van Wob-verzoeken. Voor de provincie Overijssel niet omdat zij dit zelf recent hebben onderzocht.
Verdieping coronamaatregelen
Voor een fase 2 van het onderzoek naar de coronamaatregelen zijn meerdere invals- hoeken mogelijk. Zoals een onderzoek naar de afwegingen die de provincies maken bij de keuze van de maatregelen of een onderzoek naar bereikte resultaten en effecten van een beperkt aantal maatregelen.
Follow-up grondwaterbescherming
In 2019 onderzochten we of de provincies de kwaliteit van het grondwater voor de drinkwatervoorziening voldoende be- schermen. De conclusie: de doelstelling om achteruitgang van de kwaliteit van het grondwater voor de productie van drinkwater te voorkomen, wordt bij een belangrijk deel van de drinkwaterwinningen nog niet gehaald. (Bijna) alle aanbevelingen zijn overgenomen. In een follow-up onderzoek kijken we naar de implementatie van de aanbevelingen. Actuele ontwikkelingen worden daarbij, indien relevant, in ogenschouw genomen.
16 jaar Rekenkamer
In september 2020 wilden we ons 15 jarig bestaan vieren met een symposium. Tijdens het symposium wilden we terugblikken en aandacht besteden aan drie rode draden die we in 2015 expliciet hebben benoemd met het idee ze zoveel mogelijk terug te laten komen in onderzoek. De rode draden zijn: informatievoorziening PS, budgettaire kaders en de sturingsrol.
Deze thema’s raken alle drie aan de kaderstellende en controlerende rol van PS. Hiermee komen we terug op een vraag die we tijdens de fractie- gesprekken regelmatig krijgen: aan welke knoppen kan er door PS
gedraaid worden? Aan de hand van de terugblik op 15 jaar rekenkamer zullen we deze vraag zo goed mogelijk beantwoorden. Als gevolg van de Coronamaatregelen is dit niet door- gegaan. Dit betekent dat we in 2021 ons 16 jarige bestaan vieren.
Onderwerpselectie
Een continue activiteit binnen de Rekenkamer heeft betrekking op het verkennen van nieuwe onderwerpen.
Onder meer de gesprekken met fracties, het bijhouden wat er in de commissies op de agenda staat, het bijwonen van technische presentaties, het volgen van landelijke ont- wikkelingen etc. ondersteunen hierbij.
Begeleiden stagiairs
Vanuit onze maatschappelijke verant- woordelijkheid worden in 2021 maximaal twee studenten in de gelegenheid gesteld om bij ons stage te lopen (en hun scriptie te schrijven).
In overleg wordt een geschikt onder- werp geselecteerd. Onderzoekers van de Rekenkamer begeleiden de studenten bij het doen van onder- zoek. Op die manier houden we ook onze wetenschappelijke kennis op peil.
Activiteit
2021 2022Q1 Q2 Q3 Q4 Q1
Monitor coronamaatregelen Landschapsbeheer Overijssel Kanaal Almelo – De Haandrik Leegstand
Voorkantsturing ruimtelijke plannen
Gezamenlijk onderzoek naar praktijk van Wob-verzoeken Nog te kiezen onderwerp
16 jarig bestaan Rekenkamer
Taak Uitgevoerde onderzoeken Groslijst onderwerpen
Subsidies (2019) Vastgoed
Informatieveiligheid (2019) Ondermijning / weerbare overheid
Burgerparticipatie bij infrastructurele projecten (2017) Follow-up burgerparticipatie
Netwerksturing Gelderland (2016) Integrale sturing
Toezicht gemeentefinanciën (en GR’en) (2013 en follow-up 2017) Bestuurskracht gemeenten
Social return (2015) Aanbestedingen
Externe inhuur Overijssel (2014) Risicobeheersing bij grote projecten
Houdstermaatschappij Fondsen Overijssel (2014) Pilots: voorlopers van beleid?
Effectiviteit subsidies Overijssel (2013) Demografisch impact analyses
Nulmeting social return (2013) Overheidscommunicatie
Statenvragen (2013)
Follow-up onderbesteding, reserves en voorzieningen en treasury (2012) Verkenning demografische ontwikkeling / krimp (2011)
Reserves en voorzieningen (2009) Treasury (2008)
Onderbesteding (2008) Collegeprogramma’s (2007) Beleidsrekening Gelderland (2006)
Taak Uitgevoerde onderzoeken Groslijst onderwerpen
Cultureel ondernemerschap (2016) Sport en evenementenbeleid
Jeugdzorg: (on)verantwoord wachten (2012) Verkenning jeugdzorg (2009)
Wonen, zorg en welzijn voor ouderen (2006) Programmatische aanpak stikstof (2017) Verkenning natuur (2016)
Faunabeheer Gelderland (2014) Faunabeheer
Grondverwerving (2013 en follow-up 2017) Agrarisch natuurbeheer Investeringsbudget landelijk gebied (2010) Bos- en bomenbeleid
Watertoets (2009) Passieve soortenbescherming (VTH)
Verdrogingsbeleid (2006) Verdrogingsbeleid/waterkwantiteit
Grondwaterbescherming (2019) Vestigingsklimaat
Waterveiligheid en -overlast (2018) Vakantieparken
Wonen (2018) Ruimtelijke beslag provinciale ambities
XL Businesspark Twente (2017) Follow-up bedrijventerreinen (2015)
Taak Uitgevoerde onderzoeken Groslijst onderwerpen
Circulair inkopen en aanbesteden (2020) Lessen voor innovatie Overijssel (2018)
Revolverende fondsen (2017) Effectiviteit revolverende fondsen
Maatregelen discrepantie arbeidsmarkt Gelderland (2014) Gemeenschappelijke regelingen Overijssel (2014)
Recessiemaatregelen (2012) Innovatieroute Twente (2010) Oost NV (2009)
Follow-up onderhoud wegen en kunstwerken (2020) Fietsverkeer Goederenvervoer over water Overijssel (2017)
Groot onderhoud wegen en kunstwerken (2016)
Concessieverlening openbaar vervoer Overijssel (2013) Bereikbaarheid met openbaar vervoer Effecten provinciale wegen (2011)
Sturing op provinciale wegen (2007)
Taak Uitgevoerde onderzoeken Groslijst onderwerpen
Warmtenetten Gelderland (2020) Omgevingsdiensten Overijssel
Draagvlak hernieuwbare energie (2020) Doeltreffendheid energiebeleid Vergunningverlening, toezicht en handhaving Gelderland (2019)
Energietransitie (2018) Klimaatbeleid
Opdrachtgeverschap BRZO-omgevingsdiensten (2015) Energietransitie Gelderland (2014)
Bodemsanering (2010)
