D E
HEDENDAAGSE
BANKROETIER
ACHTERHAALT.
KLUCHT SPEL.
Gedrukt by J A N D E R Y K E, Bock *
drukker in de Bankroctftceg, 171}.
A A N D E N
L E Z E R .
lEy in de liften van dit Werk, zoofneeg èe*
dacht;
En leer, hoe Weeuw, enWeez', word iff verdriet gebracht.
Zie, hoe men door bedrog, zy n naajlens goed kan ftelea • Waar door men een Bankroet kan naar de mode fpelen*
Merk eens hoefchelms, een fchelm, fteeds 4ot zynvoor»
deel liegt;
En om de zucht tot geld, al wie hy kan, bedriegti Doch vat) het niet -verkeert, dewyl 't u word gegeve»t Gelyk een Spiegel voor de loopbaan van uw leven:
Niet tot een Leidsvrouw om die wegen in te gaan;
é Neen! maar tot een fchrik voor deze gruweldaan.
Want ziet, hoe Reinhart weet de liften te braveren,
£ » , 't Goddeloos gemoed, wcêr tot de deugddoet kieren*
Accipe» daque fidem.
V E R -
V E R T O O N E R S ,
F R I D K I K V A N K O R T R Y K , Koopman.
M A R G R I E T , zyne Huisvrouw.
J O H A N N A , Dochter van Fredrik en Margriet.
R ï i N H A R T , Minnaar van Johanna , en Schuld- eifcber van Fredrik .
A A G J E J A N S , Scbuldeisfter van Fredrik.
W o L F A R D U S V A N W A R R E W ï K , Sollicitutr
« S T E V E N V A N H A R L I N C E N, C urate W van de
dezolate Boedelkamer.
JoCHEM HEELER, Klerk va» dezelve Kamen S L O K O P , Knecht van de dezolate Boedelkamer.
W O U T E R , de Kantoorknecht van Fredrik . A N N E T j E , Meid van Margriet .
Het Kluchtfpe l fpccl d i n het huis van Fredrik .
PAG. I
H E D E N D A A G S E D E
BANKROETIER
ACHTERHAALT*
KLUCtiTSPEL.
E E R S T E T O O N E E L
F R E D R I K , M A R G R I E T . F R E D R I K .
A wel, Vrouw , o f het u tegen de borlt ftoot, da t ka n my niet fchelen ?
\ Dat loopen en draven om het dagelyks kosje begint me te vervelen Wat is de negotie anders, als een bede-
laars ambacht,dat ons fobertj es voed?
't Is o m ee n fout u vy f o f ze s per cent o dat me n koopen e n verkoopen moet :
Zoo da t men o m ee n kleintj e ee n groote n hande l moet dr y ven,
En fchrikkely k blokken , wil , men duyzen d pon d winft 'sjaarlyk s o p zyn rekenin g affchryven .
M A R G R I E T .
Hoe? Hartjelief , duyzen d pon d Vlaams , dunk t my, kan oo k we l gaan .
F R E D R I K .
Heeft me n d e helft i n 't huishouden nie t van doen , om van t e beftaan ?
A U
z D E H E D E N D A A G S E En da n fchiet'e r ec u fchoori e ftuyver ove r voo r a l
myn flaven e n ploegen .
M A R G R I E T .
Hoor, Man , al s men d e koft heeft , moe t men zich laten genoegen .
Paar zynduyzendcn van brave koopluy, di e zoo veel niet winne n by deze tyd .
't I s zond e dunk t m e , dat g y zo o onvergenoeg - faam zyt .
F R E D R I K .
Vergcnocgfaam , of onvergenoegfaam , dat is m y om ' t even ;
Ik mee n iet s t e beginnen daa r i k alty d me t fatfee n van za l konne n leven .
M A R G R I E T .
W e l , alsje , behouden s deug d e n eer, met ee n op- recht gemoe d
Meer geld kon d winnen , fiat; dan mach ik wel ly - den dat je da t doet .
F R E B R I K .
Wat deug d en eer? datzy n nuydelce n belagchclyk e namen.
De gewooHt e maak t alle s ecrlyk , di e i s d e rege l van he t betamen .
Wat i s tegenwoordi g he t grootft e gedeelt e va n de negotie al s me n ' t we l beïiet ?
Is liegen e n bedriegen daar van de grootfte grondfla g niet ?
Bedrog wor d n u gauwigheit , e n lif t kloe k belei d geheten.
En di e di e grondregel s nie t ken d , word al s ee n fchaap va n de geldwolf gebeten.
M A R G R I E T .
Dat 's waar : maar ' t een e fchelmftuk wor d doo r ' t exempel vaa 't ander nie t verfchoond :
Ook zie t me n gemecnlyk » <* « het quaad zy n eige
meeftej Joond . E c n
BANKROETIER ACHTERHAALT . ; Een ftuyver me t eer e he b i k lieve r al s o p di e
wys duyzen d dukatonnen .
Want gel d bedy d nooit , dat met bedro g envalshei t word gewonnen .
F R E D R I K .
Tut, tut, dat's maar inbeelding ; ga by den bakke r eens o m brood ,
En zi e of je voo r die eerlyke ftuyver 'zoovee l kon d koopen, als voor ee n geftolen dri e groot . Die mall e fpreukje s moe t j e voo r d ' onnoozel e
kinderen vertellen .
Ik volg evenwe l my n opinie , en meend'er ee n an « d'ren tran t o p t e dellen .
M A R G R I E T .
Wat meenj e da n te doen Hartjelief ?
F R E D R I K .
Ik meen zoo een braven flag te flaan , Dat i k daa r n a van a l my n leve n o p d e beurs nie t
meer behoef te gaan.
M A R G R I E T .
Och? Hartjelief , i k zo u je raden, zo o veel o p een fprong nie t te wagen, ( beklagen.
Wantzoo he t qualykuitviel, zouje'tjeal jouleve n
F R E D R I K .
Geen nood : he t hangt, al s de negotie, nie t a f vaa 't wiflelvalli g lot :
't I s zeker .
M A R G R I E T .
Wat i s het dan ?
F R E D R I K .
Een cerly k bankrot ,
M A R G R I E T .
Een cerly k bankrot ?
F R E D R I K ,
Ja^ ee n eerly k bankrot , ftaje tof zoo ove r verwonderd ;
A i Dl»
4 D E H E D E N D A A G S E Die dinge n geven wa t bete r al s negotie, te n nllnft e
negentig te n honderd ,
Dan rabbattee r i k d e onkofte n aa n d e kamerfolli * citeuren: 't gee n altemaa l
Op tie n per cent o uitdraait : anders wint me n daa r geen heel capitaal .
M A R G R I E T
Och! Boutjelief , i k den k nie t dat j e to t zo o ee n fchandelyke rezoluti e zult komen .
Wat fchad e zulje aanwyzen ? u w capitaa l heeft niet af, maa r toegenomen ,
Meen j e dat u w Crediteur s zo o lich t t e vreên zul - len zyn ? ó , da n benj e verkeerd .
Ze zullen wel netjes onderzoeken, wa t goed je hebt, en of't verloore n is , o f verteerd .
F R E D R I K .
6 , Daar i s gee n zwarigheit : i k za l d e Crediteur s wel doeke n
Met ee n party valfch e poften , e n gefingeerde boe - ken.
Ik e n Woute r d e kantoorknech t fchryve n daa r to e een nieu w journaa l e n grootboek o p ee n hee l andren leeft .
Wy zy n met ori s beyde n daar a l drie maande n aa n doende geweeft ,
Zoo da t alle s n u a l nete n i n ordr e ftaat gefchreve n Gelyk he t deSoIlicitcur, di e my bediend, heeft op -
gegeven.
M A R G R I E T .
Och! Hartjelief , den k i n wat ftaat g y u w liev e kind'ren fteld.
F R E D R I K .
Des te eerder rakenzeaandeman; wan t alles trouwd nu o m geld .
Je wee t wel , da t w e di e ouwe getrouw e eeu w niet meer. beleven, ^
BANKROETIER ACHTERHAALT . f Dat ee n vrijer zich , allee n te r liefd e va n d e deugd,-
in 't huwely k za l geven ,
ó Nee n ! geld i s d e leu s ; benje hoe r , of be n je dief, hebj e geld i k hebj e lief .
Ook mee n i k onz e oudfte dochter Johanna aan onze Wouter ui t t e trouwen .
Hy heeftf e we l verdien d , door die n h y zoo lan g myn boe k heef t gehouwe n :
Het i s ee n yveri g nugtr e borft , en daa r by geheel niet zot ,
Hy verftaat by na zoowel , al s myn Solliciteur , d e kneepjes to t facilitering ya n een bankrot .
M A R G R I E T .
Een fchoone qualiteit , om daaro m ee n dochte r te n huwelyk t e beiteden.
Ik docht , dat ze met Reinhar t i n he t huwly k zo u treden.
Dat is een borft, di e in eenvafte negoti e zit, e n heeft lang by haar verkeerd .
F R E D R I K .
Hoe, Reinhart ? wel di e is nu tweemaa l geruïneert . Want daa r i s drie duyzend pon d doo r zy n ordr e o p
myn rekenin g i n bank afgefchreven ,
Zonder dat hy my tot noch toe gevorderd heef t daa r kasgeld voo r t e geven.
M A R G R I E T .
Och! Hartjelief , da t heef t zekerly k di e borft allee n gedaan
Om dat hy daar door wat meer i n uw gratie zou ftaan.
F R E D R I K .
Bat loo f i k zeke r meê: i k he b al by my zelven leg- gen malen ,
Hoe o f he t komt , dat di e karcl nie t ftuurt o m zy n geld t e halen .
Want j e wee t we l da t d e ban k aa n niemand ' uit - ftcl geeft j
A 3 Een
4 D E H E D E N D A A G S E Een Kaflier za l 't eer per cas ontfange n , eer hy 'C
per bank afgefchreven heeft .
M A R G R I E T .
Om da t h y zulk een goe d vertrouwen op u heeft , behoorje me t hem te zyn bewogen.
F R E D R I K .
Wisjewasje,die licht vertrouwt word licht bedrogen.
Als ik daar na te werk zou gaan , modi i k al niyn Crediteurs betale n , zoo wel binne n al s buy - ten de Stad:
Want daa r is'e r nie t ee n onde r den hoop , of hy heeft ee n goed vertrouwen o p my gehad.
't Vertrouwe n i s gee n deug d , maar ondeug d : 't brengt meeni g menfch tot itelen.
Haddenze my niet vertrouwt , 'k ha d niet bankrot konnen fpelen .
Maar ik zou . . . Maar zacht ik hoo r daar iemand aan de deur.
Wie is daar, Jannetje ? De meid van binnen.
Myn Heer , Sinjeu r Wolfardus .
F R EU R IK .
Ha, ha , da t is d e Solliciteur.
Monficur Wolfardu s , kom maar binnen ,
Tegen zyn Vrouw,
Nu zul t g y hooren , Hoc avantagieus hy myn zaak de Crediteurs zal Hel-
len te voren.
T W E E D E T O O N E E L .
F R E D R I K , W O L F A R D U S , M A R G R I E T » / / - F R E D R I K .
Z
Yt g y daar, myn vriend ? ik ha d u al vroege r verwacht, gely k gy had beloofd.Wot*
BANKROETIER ACHTERHAALT . 7 W ü L F A R D U S .
Ik zou hier ook a l vroeger geweef t zyn . maa r i k had een fchrikkelyk e py n i n 'c hoofd ,
'k He b gille r avon d ee n compariti e geha d met een, vriend, di e meê meen d t e faljcren .
Daar zaten wy malkande r to t middernach t me t ee n glaasje wakke r i n de veren.
Ik ben der puur va n ai s vergeven , daar by ftink ik uit,myn be k al s een beeft .
Het moe t we l peftig e wy n , en canalieuz e taba k zyn geweeft .
Zoo d e waard gee n andre drank fchaft , meen ik'e f geen eene comparitie meer te beleggen ; Maar he m zonde r eenig e conniventi e tcriton d d e
huur o p te zeggen .
F R E D RIK.
Ik heb lekkre Hochmer fteenwyn , zoo goed als'e r is in ' t land :
Het i s vanden oprechte n ouden hond , geuiig , dou s en pikant ,
Dat zal het weer zalven: Hartjelief, zegd e mei d da t ze eens gaat tappen ,
Niet ui t he t oxhoof d , maar uit ' t hal f aa m dat'e r kit b y de trappen.
Ik he b het deflei n aa n my n Vrou w ontdekt ; maar zy is'er hee l va n ontdaan .
Stelt'erde zaa k wat fmakely k voor, en zeg dat alle s gemakkelyk za l gaan.
W O L F A R D ü S .
Dc Vrouwtjes , my n Heer , zulle n zic h gcmeenly k aan een beuzeling (leuren .
Ik za l haar we l t e vredei i (telle n doo r exempele n die wy dagelyk s zien gebeuren .
F R E D R I K .
Dat i s heel goed , maar. .. ben jedaar Liefltef'Jcon t gaauw hkr ;
A 4 U w
g D E H E D E N D A A G S E U w gezondheit, vriend Wolfardus; dat geld uw een
halve bier .
W o LFARDUS.
Daar dan k i k u voor , myn Heer .
F R E D R I K het glaasje overgevende.
Dat moe t u we l bekomen .
W O L F A R D U S .
Myn Hee r zyn dienaar .
F R E D R I K .
Drink wakker: gy hoeft voordic wyn nie t t e fchroomen . 't I s purum puru m , en bete r al s de befte medecyn .
W O L F A R D U S .
'kBeken ' t i s lekker , Heer : da t ' s praktizyne wyn .
F R E D R I K .
N u da t zoopj e by u , dan zulle n w e va n onz e din - gen fpreken .
Hartje , laat Woute r di e boeke n een s krygen , di e op 't kantoo r by de kagchelpyp fteken , Ik hebz e daargeleit, o m dat ze wat zouden berooken
en beftuyven doo r d e as.
De Crediteurs mochten anders zie n dat het een nieuw geinventeert journaal e n grootboe k was .
W O L F A R D U S .
Die kneep is wel: des t e minder heef t me n voor ach- terdocht t e vreezen .
lu zul k ee n gclegenthei t ka n me n nie t t e voor - zichtig wezen .
Ik zo u u raden , dat gy da t alleeni g me t het omfla g niet deê.
Maar da t g y van binne n d e bladen oo k wa t bemeu - zelde, e n va n buyten o p fneê .
F R E D R I K .
Wel dat moed zyn ; daa r he b ik wel te r degen zor g voor gedragen .
Hy krygt van Wouter de boeken.
Kyk
BANKROETIER ACHTERHAALT. 9
Kyk eens , zou je wel zegge n dat het di e zelfde boe- ken zyn , di e je zaag t over veertien dagen . Is't nie t puur , o f fe jaar e n da g gebezicht zyn op' t
kantoor?
Zou het we l de minde fufpicie konne n geven ? zie ze zyn achter al s voor .
W O L F A R D U S .
Dat ' s puik; g a op die voet voort, zo o zul t gewe i Ieeren daniTen .
Laat on s n u een s gaan tot he t examinere n va n d e balanflen.
U liede n begind me t het jaarzeftien honder d tachtig dat ' s tie n jaar n a dat gy zyt getrouwd , Want he t wa s anno zeftïe n honder d feventi g da t gy
indenegtenltaatvcreenigde,naar my n onthoud .
F R E D R I K .
Dat 's waar , in d ' eerfte tie n jaa r ben i k mee r te n achteren geraakt al s te voren .
Want 's jaars na myn trouwen kreeg ik een groot ban- kroten in het derde een zware flag met het koren:
En in de volgende jaren lee d ik groot e fchade doo r weer e n wind .
Zoo dat i k di e origineele balanfle n nie t desavanta - geus bevind.
W O L F A R D U S .
Admirabel goed . maa r waa r Haa n n u diebaayen , ratynen e n frizaden ,
Die g y quad verö i n di e verongelukt e Genueef è Üt. Barber hebt gelade n ?
F R E D R I K .
Die ftaan i n ' t kladboe k o p ' t jaar tachti g i n ordr e geporteerd.
En in folio twaal f in 't journaal getranfporteerd . /-00 dat gy zeve n duyzend gulden s o p de winft e n
verlies van da t jaar zul t vinden afgefchreven , Wegens het fchi'p de St. Barber dat met man e n muis
«gebleveft. A ƒ Maar
*o D. E H E D E N D A A G S E Maar *k heb in die poft a l eenige zwarigheit gemaakt
én by my zelve bedocht,
Dat'er nu ee n van d e Crediteurs zoo nieuwsgieri g was, e n op de Convoy daar na zocht,
Hy zo u immer s bevinde n da t di e part y daa r nie t ftond aangeteekend.
WoLFARDUS.
Pan is de party gefmokkeld .
F R E D R I K .
Hoe zou je dan met de Fifcaal varen?
WoLFARDUS.
Verjaarde breuk, word nooit gerekend.
F R E D R I K .
Ik moet bekennen, Monfieur Wolfardus, da t hebt gy al fubtyl opgeloft .
Diergelyke zwarigheit heb ik ook gefteld i n een twee- de poft,
Die op 't volgende jaar ftaat gedateerd, e n op folio veertig is overgedragen.
Eyhoe hiet diekarel ook? ja Hans Philips vanKop- penhagen.
Als fe nu eens onderzoeken, o f daar ooit diergelyk een vent heeft gewoond ?
W O L F A R D U S .
Dan is ' t een filou geweef t di e onde r ee n valfch e naam u 't goed heeft afgetroond .
Daar is nie t ee n pof t die i k opgegeven heb, of ik zal ze wel defenderen.
Zeg my maar een s in 't generaal ho e uw balancen ftaan, da n zal rk «w ftaat eens calculeren.
F R E D R I K .
Goed! laa t zien, di e van 't jaa r tachtig heef t tweö duyzend zes honderd veertig guldens avans.
WoLFARDUS nadat by't aangeteekendbeeft.
En het jaar een eu tachtig ho e ftaat het met die ba- lans?
F RE -
BANKROETIER ACHTERHAALT , n
F R E D R I K .
Laat zien, laat zien, twe e duyzend vyf honderd gul- dens net.
W O L F A R D U S "
Twee duyzend vyf honderd guldens, o n nu vorder?
F R E D RIK.
Twee en drie en tachtig.
W O L F A R D U S .
Zacht, myn Heer, zoo haaftig niet»
een voor een in order.
F R E D R I K .
Wel nu dan: tweeëntachtig , daa r is net twee duy->
zend negen honderd gulden geavanceerd.
W O L F A R D U S .
Hebt gy de onkofle-rekenin g va n da t jaar we l ge - korrigeerd ?
F R E D R I K .
Welja, da t gaat heen; daa r word nege n honderd gulden voor gerekend.
W o L F A R D U S .
Gy mogt'er wel duyzend voor hebben aangeteekend:
Doch wy zullen dat wel weer vinden in het maken van uw f laat.
Nu't jaar zelïien honderd drie en tachtig: laa t eens hooren, of dat beter gaat.
F R E D R I K .
In 't jaar drieëntachtig is zuyver tweeduyzeud drie honderd guldens verloren.
Dat komt door die valfche poll van. Rieuwer Gerritft van Horen.
Die quanfuis omtren t de Noordkaap me t duyzen d roubels aan retour
Voor rekening t'Archangel gerebattcerd, naard'af*
grond voer.
W O L F A R D U S .
Zoo, da t komt by: nu ga je gang,
F&E-
i i D E H E D E N D A A G S E
F R E D R I K .
Dit jaar heef t quanfui s noc h minde r zegen.
Toen heef t my d'Admodiateur over fmokkderybeet gekregen,
En tie n pakke n Juchte n di e ' k i n commiffi e kree g geconfiskeert.
Die fchad e he b i k op myn eyg e rekeninge n geplak t 't wel k o p duyzend ponde n monteerd , Zoo dat'e r i n dat jaa r dri e duyzen d vie r honder d is
verloren.
W O L F AR D U S .
Die feind i s goed. Diergelyk e mac h i k we l hooren .
F R E D R I K .
Met d e Balans van ' t jaa r vy f e n tachtig za l 't oo k nietvoordeelig ftaan.
Toen kree g ik waarly k ee n kla p met honder d quar- teelen traan ,
Zoo dat'e r dat jaar nie t meerde r i s gewonnen , Als, laa t zien , ee n fomme va n honderd zilvr c du-
katonnen.
W O L F A R D U S .
Dat i s drie honderd vyftie n gulden .
F R E D R I K .
Ja, effe n net . 't Jaar ze s e n tachtig i s een beloopenvleisje; niett e
mager noc h t e vet.
Dat heef t gerendeer t acht en twintig honderd gulden.
W O L F A R D U S .
Hoc, acht en twinti g honder d ?
F R E D R I K .
Ja acht en twintig honderd ; ftaje daa r ove r zo o ver - wonderd ?
Had i k op de onkofte-rekening niet largo gegroflèerd.
De winf t ha d wel o p duyzend dukatonne n gemon - teerd.
Maai
BANKROETIER ACHTERHAALT . s $ Maar in 't volgende jaar is'er wéér minder gewon -
nen als verloren;
Toen he b ik de Crediteur s ee n ra d voor d'ooge n gedraait i da t niemand na zal fparen.
Hoor eens , i k kree g i n dat jaar in commiffieva n zeker Heer,
Die te Zutphen by de munt geintrefleerd Was , vier pakken zeemleer,
En in yder pa k had hy vier zakken valfefchellinge n gedoken,
Na h y alvoren s in een brief me t de poft daa r over had gefproken :
Deze vier pakken leer dan wierden aangehaald met al de fantekraam,
Bat gaf toeneen groote opfchudding in onzen hoek van de beurs; e n ik had de naam,
Dat ik daar by wel tien duyzend te kort was gekomen.
Nu heb ik by deze gelegentheit dit toeva l tot myn voordeel genomen.
En daar zes duyzend guldens fchade op myn winden verlies voor gezet.
Zoo dat'er dat jaar verloren is zevenen dertig hon- derd gulden net.
WOLFARDÜS.
Zeven en dertig honderd gulden? dat zalft he t wéér altemaal.
F R E D R I K .
De jaren acht, nege n en tachtig, e n negentig ftaan omtrent egaal.
Het eerfte heb ik vier, het tweede vyf, e n het derd*
t twe e duyzend zes honderd, guldens gewonnen.
k Heb d'onkofte-rekeniog, oo k wat vergroot, an- ders was elk jaar wel duyzefld dukatonnen . Nu is het zamen acht te half duyzend gulden.
WotFA&DUS.
Pat is een brave fom.
FRB«
f4 D E H E D E N D A A G S E
F R E D R I K .
Dat fchuitj e da t i n drie jaar zo o voo r d e wind zeil- de, flaat i n het vierd e weer om ,
Anno zeftie n honderd een en negentig heeft my quan- fuis een Poolfe Smous by't flinker been gekregen, Meteenige karmozyn e Lakens , daarhyzyngataan -
de poort me ê gin g vegen .
Zoo dat'e r i n dat jaar nie t meer als feventig gulde n is geavanceerd .
W O L F A R D U S .
Het i s genoeg .
F R E D R I K .
't Jaar twe e en negenti g i s noch nie t eens getranfporteerd .
Düt wer k he b ik voor de kamer, of myn Crediteurs gelaten,
Ik he b he t boe k i n da t jaa r med e gewapen d me t een poft va n drie honderd dukaten .
W O L F A R D U S .
Maar kon d g y niet zegge n ho e het daa r mede naa t by de gis?
F R E D R I K .
Ik geloo f het omtren t twaalfhonder d gulde n is.
W O L F A R D U S , nahy vjat opgejh-ldheeft.
Zoo dat'e r i n dertie n jaa r aa n zuyvr e winf t om - trent el f duyzend gulde n wor d gerekend . Het i s wel twintig , maa r daa r gaa t nege n af , voo r
drie poften fchad e di e 'k he b aangeteekend .
F R E D R I K .
Ja, daa r o f daar omtrent .
W O L F A R D U S .
£n ' t i s nu twe e e n twinti g jaar geleén , Dat g y met u w Vrouw i n den HeyligenEchtenftaa t
zyt getreên .
Hoeveel heb t gy toen me t haa r t« n huwelyk gekre -
BANKROETIER ACHTERHAALT, tg
F R E D R I K .
Twee e n dertig duyzen d gulden . W o L F A R D U S .
Hoe vee l ha d gy ?
F R E D R I K .
Tuiïchen d e aeht en negen.
W O L F A R D U S .
Dat is omtrent veertig duyzend gulde n me t malkaar . Heeft u w Vrou w vee l gekraamt ?
F R E D R I K .
Vyftienmaal i n twintig jaar . Nu heeft z e twe e jaar vry geweeft .
W O L F A R D U S .
Hebt g y veel kindere n i n ' t leven .
F R E D R I K .
Tegenwoordig vie r , maar voor vy f jaa r ha d ik'e r zeven.
W O L F A R D U S .
Naar myn onthou d hebtg e gee n gemeenfeha p va n goed.
F R E D R I K .
Heel niet.
W O L F A R D U S .
Nu he b ik a l wat i k hebbe n moet . Laat zien, hoe veel, zeyje left, waren uwe fchulden ?
F R E D R I K .
Omtrent d e twee e n negentig duyzen d gulden . Behalven ee n wiïTel va n vie r duyzen d gulden , di e
'k o p de beurs heb vernegotieerd ,
En zonde r twyffe l me t protef t za l keeren , door dien de man , dien i k betre k , niet i s geprovi- dcerd.
W O L F A R D U S .
Nu za l i k eens pro forma opgaa n (tellen , waa r da t geld quafi ver ö i s gebleven.
Daar i s ze s c u negenti g duyzen d gulde n fchul d , en
%6 D E H E D E N D A A G S E en el f i n dertie n jaa r gewonne n , dat is ne t honderd e n zeven ,
En veerti g duyzeh d heb t gy fameh te n huwely k ge- bracht: da t i s ne t
Honderd e n zeve n e n veerti g düyzend . al s me n nu eens vyf düyzend voor'tjaarlyks huyshoude n zet, Dat i s in drieë n twinti g jaar honder d e n vyrtie n
düyzend gulde n famen .
Daar begry p ik ' s Lands en Stadts orrigelden onder ; fchoolbeftellen va n kinderen en vyftie n kramen . Het welk e alleenwel o p twee düyzend monteer d by
de gis,
Zoo dat'e r twe e e n derti g düyzen d gulden s over - fchiet, ' t wel k u w Vrouw s porti e is .
F R E I) R I K.
Ik wee t riiet , Monfieu r Wolfardus , hoe g y ' t zoo net kon d treffen . Tegen zyn Vrouw- Wat dunkj e , Vrouw; zi e j'e r n u wel'zo o vee l
zwarigheit in , al daar effen ?
M A R G R I E T .
*kZeg noch , Hartjelie f i i k bid dat g y ude fchand e die ge ons aandoe t verbeeld .
U w kindskindere n zullen noch moete n hooren , da t haar Grootvade r bankro t i s gefpeeld .
W O L F A R D U S .
N u n u , juffer , ontftelje zo o niet , die dinge n , moet j e wete n i
Zynin eenjaa r vyf zes gemeenlyk a l wee r vergeten . 't Faljere n wor d n u hoe langer ho e gemeender , in
de Stad .
Myn Oo m * ja zelf s my n Vade r heef t oo k da t on- geluk gehad ;
Maar daa r i s niet ee n rtienfch di e ik daa r meer hoo r van fpreken ,
Hoe we l ' t maa r vie r jaa r gelede n is , dat h y 't on - geluk kree g van te breken .
b M A R -
BANKROETIER ACHTERHAALT . 17
M A R G R I E T .
Dat ty 200 't wil , het ftryd tegen my n gemoed : Hy bedriegd alleen de Koopluy niet , daa r hy nego-
tie meê doet ;
Maar h y maakt, wa t meer is, ee n party armewee » zen e n weeuwen ;
Het is een fchelmftuk, dat by den hemel o m wraa k zal fchreeuwen .
Dat he t noc h , b y misfortuin , toequam, gelyk men fomtydsziet ,
Dan raakte 't we l ' t fatfoe n , maar d e confcienti e niet.
F R E DR IK .
Kom , kom , dat i s maar ty d verfpild j me t a l dat temen.
Wïezeyjegifteren; MonfieurWolfardus, dat ik to t myn Curateu r zo u neme n ?
Sprakje toe n nie t va n Harlinger Steven , die n (teil - oor de n Vrie s ? . . .
Of dunkje't bete r geraden, da t ik een ander verkies?
W O L F A R D U S .
Harlinger Steve n moe t g y hebben , dewy l i k die n 't rekkelykft e reken ;.
Maar i k zo u he m me t ee n gouden prie m va n ee n dukaat o f twintig eerf t d e ooge n ui t fteken.
Dat is ee n man daar me n meê doe n ka n wat mei i wil,
Anders leidh y t e hairkloovenop d e allerminfte p e o cadil.
F R E D R I K .
Een dukaa t o f twintig ! zou i k he m juift zo o veel moeten lange n ?
W O L F A R D U S .
Een bagatel: gy fmy t ee n fpierin g ui t o m ec u c* - beljauw t e vangen .
B
Ia
i S D E H E D E N D A A G S E In zul k ee n gelegendhei t moe t g y daar zo o naau w
niet op zien ;
Want ee n dukaa t za l u wel ach t profiteren , al wad 'er tien .
F S E D R I K .
Als g y ' t raadfaa m oordeel d , fiat, daar zy n ne t twintig dukaten ;
Maar al s d e Heere n CommilTarifTe n my n Boede l door ee n ander een s regere n laten ,
Dan i s immers dat fchoone gel d altemaa l te vergeefs gefpendeerd.
W O L F A R D U S .
Die de n Boedel aa n d e kame r brengd , word daa r 't eerfte me e gefavorizeerd ;
Om di t da n voo r t e komen , i s 't noodi g dat daa r eerft ee n brie f aan wor d gefchreven .
Waar i n me t all e eerbiedigheit u w ftaat t e kenne n word gegeven ,
Het wel k Harlinge r Steve n dan za l prefentere n aa n den Prefident ,
Die he m daa r op aanftonts, met ee n Klerk, in pof - feffie va n u w Boede l zend .
F R E D R I K .
Ik beken , g y weet he t wyflelyk e n voorzichtig t e overleggen.
Maar ho e luid dat briefje ? i k wenft e da t je m e dat eens geliefd e t e zeggen .
WOLFARDUS.
Als 't u beliefd .
F R E D R I K febryft , terivyl Wolf ar dm diileerd.
T\Ewyl ik ondergefchreve door misfortuin en geleden
"*-^ fchade, onmachtig ben ge-worden myn Crediteuren tt -voldoen , -werden de Ed: Achtbare Jieeren Commif- fariJTe» van de defolate Boedelkamer defer Stede ver-
zocht,
BANKROETIER ACHTERHAALT . i$ >
tocht, myn Boedel onder haar hoogwyze Direéiie t*
urnen. Amfl . de n 1693 . Was geteekent,
F R E D R I K V A N K O R T R Y K . F R E D R I K , bet briefje overgevende.
Zie daar , i s 't n u zo o wel ? W o L F AR DUS .
Ja admi'rabe l goed . Maarzynder gee n geprotefteerde WiiTelbrieven, di e
uquanfuis dwinge n da t g y vertrekken moet ? Want het lui d zo o kluchtig, da t me n zeid , d e ka -
rel is gefprongen ,
Zonder dat me n wee t wa t noodfakelykhei t he m daar to e heeft gedwongen .
F R E D R I K .
Zouden'er geen WiiTelbrieve n to t my n lalle n zyn ? laat zien ;
Gifteren zyndervic r geprotefteerd , en daar loopen - der noc h tien ,
Die altemaal vervalle n zy n i n de n ty d van ' twe e weken.
W O L F A R D U S .
Zoo, zoo , da n zal me n zeggen dat g y gedwonge n waart t e breken :
Gy hebt dat ra d wonderly k we l gedraai d : ik ha d het nooit va n u vertrouwd .
Maak nu maa r dat g y u tege n t'avon d t e zes uure n uit d e kinken houd .
Ik twy'ffel niet, of Harlinge r Steven zal dan den Boel met d e Klerk kome n infpecteren .
Want dat doen d e Curateurs gemeenly k ee r z e ko- men inventarizeeren .
T F R E D R I K
••aat maar komen ! i k mee n t e le s uure n hje r nie t
langer t e ftaan i B a Maa r
l ö D E H E D E N D A A G S E Maar me t d e fchuit va n ecne n ove r Utrech t naa r
Vianen t e gaan .
W o L F A R D U S .
Gy behoef d daaro m ui t d e ftad nie t t e trekken , i k lal u in my n hui s wel bergen .
F R E D R I K .
Wat ee n praa t ! Monfieur Wolfardus , i k zo u u die moeyte nie t durven vergen.
W O L F A R D U S .
Ik he b een commodieuz e Kame r di e ik daa r expre s toe houw .
Het i s wel wa t moeyte ; want nieman d bedien d u als ik o f myn Vrouw .
Maar he t gel d , zegt me n , kan de n arbei d wee r verzoeten.
F R E D R I K ;
Hoe vee l zo u i k daa r da n pe r maand voo r geve n moeten ?
W O L F A R D U S .
Dat (tel ik aan uw difcretie; daar is een man in de fhd, Daar i k pe r maan d honder d gulde n va n he b gehad.
F R E D R I K .
Honderd gulde n ! zou ee n Commensfaa l zo o veel voor ee n Kame r betale n ?
W O L F A R D U S .
Fallietten, myn Hee r , zyn gee n ordinair e Com - mensfalen.
Doch wy zullen dat wel maken. Datgy maar voor at 7 Eens twe e zakjes fchellingen , to t d e loopende 011-
kolten, gaf ;
Men wee t niet , wat men b y fommige voorvallen al heef t va n noode ,
Hieraan ee n Advokaat , daa r aa n ee n Procureur » Notaris, Deurwaarder , o f Bode ,
Tot het voorfchryve n va n Celfi e , het wel k me n bëfoüiciteerd i n den Haag :
BANKROETIER ACHTERHAALT . 2*
De Praelizyns, weet j e we l , verfchieten i n zul k een geval, nie t graag .
F R E D R I K .
De duyker, Monfieur Wolfardu s , de een e zyva - righeit volgd d e ander ;
Zou ik jou twee zakjes fchellinge n geven ? fchere n wy malkande r ?
Dat'er wa t gel d voo r ee n Deurwaarder van noode n ie, kan i k wel vermocn ;
Maar een Procureu r , Advokaat, of Notaris, die grypyogels zynde r immer s nie t van doen .
W O L F A R D U S .
Als men ze niet noodi g heeft, hoeft me n daar gee n geld aa n te geven ;
Maar moct'er nie t alteme t ee n Confultatie gehaal d zyn, o f ee n Verklarin g gefchreven ,
Of iemand op een Interrogatorium geroepe n ? dat i k juift zelf s nie t hoop.
F R E D R I K .
Zoo blyft dewinf t van'tFallicemen t we l hee l ind e loop.
W O L F A R D U S .
Hoor eens, mynHee r Fredrik, i k mach niet lange r gebruit zy n me t dat temen ,
Zoo g y 't beter weet , als ik , kond g y ee n apde r nemen.
Voor my, ik zoek'e r nie t mee r van t e gauderen , aU 't gee n ik cerlyk verdien .
F R E D R I K .
Nu, nu, 't i s gefchreve n , Monfieur Wolfardus , denk niet dat i k het mien.
W O L F A R D U S dreggende te gaan.
Menen , of niet mene n , dat talme n begin t me t e verdrieten.
Gy zult wel ee n Pra&izyn vinde n daa r g y gee n geld aan behoef d ui t t e fchieten .
B> 3 F R K -
12 D E H E D E N D A A G S E
F R E DR I K , lVelfardus weerhoudende.
Ik weyger u immers gee n geld , my n vriend , hoc ben je ook zoo op je paerd ?
Wouter, kry g eens twee takjes fchellingen, ui t d»
leflènaar, met een vaard.
W o L F A R D U S . Het is niet noodig.
F R E D R I K .
Het is al noodig, Wouter , g a het balen.
W o L F A R D U * .
ïk Ze g als noch, gy zul t mogely k ee n ande r niet voor af behoeve n t e betalen.
F R E D R I K .
Ik wil niemand hebben, als u . . .
Tegen IVouter.
Zyn die zakjes ne t geteld?
W O U T E R .
Ja myn Heer.
F R E B R I K douwt de zakjes Wolfardus 'm de hand.
Zie daar is net zes hondert gulden s aan geld.
W O L F A R D U S , dreygende het wederom te geven.
't I s zo o noodfakelyk niet , da t gy u daarom hoen te benouwen.
F R E D R I K .
Gantfch niet , a l was 't een s zooveel.
W O L F A R D U S .
Fiat, i k zal het dan houwen, En u tege n de n avond aan my n hui s verwachten,
gelyk 't is gezeid.
F R E D R I K .
'k Za l nie t manqueren . Vergee f m e , dat j e niet door my word uitgeleid.
W O L F A R D U S .
Dat is niet noodig. Heer , i k blyf uw Dienaar.
F R E D R I K .
Scrviteur. Aonetje , do e de deur eens open.
BANKROETIER ACHTERHAALT . 23 D E R D E T O O N E E L .
F R E D R I K , M A R G R I E T , W O U T E R . F R E D R I K .
W
At bruit me de ge k : hy ha d van quaadhef e haaft weggeloopen.Ik beklaag waarachti g d e menfchen, di e ui t nocxj fpelen Bankrot.
Dat Kanaalje flacht de Hoeren, ' t neem t geld van te voren, e n dan is 't quanfuis voor 't verfchot.
M A R G R I E T .
Is 't niet, ais ik gezei d he b , het geld heef t geen tegen ,
Het welk met woeker of bedrog word gekregen?
Dit is nu noch maar een begin met de Solliciteur.
F R E D R I K .
Wat zal ik doen ? i k bender mee opgefcheept , e n moet'er meé deur.
In zulk ee n occafie moe t men zo o wa t lyden e n verdragen.
Wouter, ga een s naa r 't Pofthuis , om naar dé Hamburger brieven te vragen.
En van daar o p de Beurs, o m t e hooren wa t daar van my al word verteld.
En als iemand vraagd, hoe vaart uw Meefter? too zeg, da t hy met een quaje loop is gequeld, Waar door hy in de eerfte maand op de Beurs niet
zal komen.
Nu wakker , al s een man; ho e ftaje zoo te droo- men ?
Toon dat gy myn Dochter, die ik aa n u gegeven heb, waerdi g zyt.
W O U T E R .
'tlsgoed, Sinjeur .
B4 VIER -
»4 D E H E D E N D A A G S E V I E R D E T O O N E E L .
F R E D R I K , M A R G R I E T . F R E D R I K .
K
Yk eens , hoe y verig dat hy daar heen loopt, me t welk eenvlyt ! Hy i s *° ° trou w al s goud ; ja h y zo u zy n leve nvoor my verliezen:
Zou ' k da n noc h zoo ondankbaar zyn, en een an- der tot myn Zwager verkiezen ?
M A R G R I E T .
En i k za l dat Huwclyk beletten , zoo vee l i k im - mers kan:
Beroofd gy haar van een eerlyk e Vader, zo o geef t haar ten minden ee n eerlyk man .
't I s een trou w borft , h y zou voor zy n Meeftc r in de dood vliegen .'
Waar inbeftaatdie getrouwhei t anders, als in 't lie- gen en bedriegen ?
F R E D R I K .
Hoor Wyf , de Vrouwen hebbe n zoo veel praat s niet bedongen, verfta je dat we l ?
Mogelyk dat'e r Johanna zelfs zoo niet tegen argue*
ren zei ;
Principaal, al s zy boord dat ik fta om t e breken:
Want dan weet ze wel da t ze v«n Rcinharts Huw- lyk zal zyn verfteken ,
Dewyl die , als alle andere Vrycrs, het meed op de Huwlyks penninge n ziet ,
En nu denken zal , twee naakte bille n , bedekken malkander niet .
A N N E T J E de Meid.
Daar is ee n Vrouw , myn Heer , die j e verzoekt eens te fprekea.
F * *
BANKROETIER ACHTERHAALT , if
F R E D R I K .
Wat Vrouw ?
A N N E T JE.
Aagje Jans.
F R E D R I K .
Jou mall e varken; ko n je de vinger in de mouw nie t Itcken, En leggen, rayn Heer is'c r niet in?
M A R G R I E T .
Recommandeer dat aan uw Knecht, Die is op bcdricgchclyke knepen, e n dubbelzinnige
loopjes, beter aigerccht.
F R E D R I K .
Al wcé r op Wouter ? di e arm e knecht moe t vee l lydcn e n verdragen.
Nu, zeg t dat ze binnen komt; ' t is een Vrouw di e om de Renten van 3000. gulden komt vragen, 't Is va n midda g ne t vervalle n , ze verzuim t uu t
noch Itond.
V Y F D E T Q O N E E L .
F R E I I R I K J M A R G R I E T , A A G J E J A N S . F R E D R I K .
Z
Yt gy . daas Aagje Jan s ? naar i k aa n u w we- zen, zie , zy t gy noch gezond.A A G J E J A N S .
Dat i s zoo taamclyk , Sinjeur! de beenen beginnen my zoo wat te begeven.
Had ik niet benoodigd ge weed om geld, ik h*d wd t' huis gebleven;
Want i k heb wel twe e uuren onderweeg geweefl , tuflehen dit en den Dam ,
£ 0 wel tienmaa l bie r en daar op een fioep moeten roüeo, ccr ik bier quam.
B f F * l -
x6 D E H E D E N D A A G S E
F R E D R I J C .
Dat zo u me niet zeggen; want je kom t m e noch al heel jeugdig e n fmakelyk tevoren .
Hoe oud zyt ge wel, met verlof ?
A A G J E J A M S .
Dat wee t ik niet . ee r den Bo s ove r ging; be n i k geboren :
Maar fint ik Weeuw geweef t ben , heb i k veel ha- ters en moeijelykhei t gehad ;
Want toe n my n Ma n fturf , was i k ee n Weeuw , die een burger-Kapitaal bezat ;
Maar i k ben door ee n party uitzuyper s e n bankroe- tiers zoo mifleid e n bedrogen ,
Dat mee r als twe e derdeparten va n myn goed, dat hy naliet, daa r door i s vervlogen.
Nu be n ik va n fints , en andr c goed e lu y rade n 't my ook aan ,
Dat i k voor d e drie duyzen d gulden , di e i k onde r u noc h o p intreft he b ftaan,
Myn kof t o p St. Joris zo u koopen , o f Lyfrenten , dewyl i k van dat Kapitaa l qualyk ka n leven : Derhalven verzoe k ik , dat gy my nu d'Intreft , e n
over dri e Maande n het Kapitaa l geliefd t e ge- ven.
F R E D R I K .
U w kof t o f Lyfrenten t e koopen, in-zul k ee n zwa- ren Oorlog, al s we zyu !
Die u dat geraden hebben, Aagje Jans, hebben uw vrinden maar geweef t i n fchyn .
Zoo ' t Lan d een s overging , daa r ons de n Heme l voor wi l behoeden ,
Zie dat wa s voor j e Koftgeld , e n Lyfrenten ; nie - mand zo u 't n willen vergoeden .
In Zul k ee n gelegendhei t i s ' t rech t va n pretenfi e uit, gelyk me n i n Duitflan d e n Vlaandefc a ziet. ^
Want
BANKROETIER ACHTERHAALT . 17 Want de vy and neemt d e (leden wel naa r zich, maa t
de lalle n niet .
A A G J E J A N S .
Wel wa t za l i k dan doen? i k kan , gely k je weet , van vierdehalf te n honderd nie t leven ;
En i k be n t e oud ee n winke l t e beginnen , o f mf tot eenig e nering te begeven .
F R E D R I K .
Ziet dat j e groote r intref t krygt ; voo r my, ik geef niet mee r al s drie e n een hal f pe r cent .
Ik do e het o m dat je eenoud e vrouw , e n een ken - nis van my bent :
Anders ha d i k je d'intref t lan g opgezeid , e n ' t Ka - pitaal t'huis gezonden .
A A G J E J A N S .
Zou Sinjeu r da n geen vier geve n ?
F R E D R I K .
Ik wi l daa r niet aan zyn verbonden . Maar wa t een vier , of ee n hal f per cen t belangd ,
ik wi l daa r zoo naauw nie t op zien ;
Hoewel i k va n deze n da g we l duyzen d dukate n tot di e prys kan krygen , a l was't 'e r tien .
A A G J E J A N S .
Wel n u dan: i k zal het dan aan Sinjeurs difcreti e la- ten.
Wat i s een veertie n ofvyftie n gulden ? da t kan Sin- jeur weynig , e n my veel baten.
Als ik'er ee n gulden o f twee by leg, is 't noch rui m vuur en lich t alle jaar. •
F R E D R I K .
N u , (le l je wa t geruft, w y zullen dat we l make n met malkaar .
A A G J E J A N S .
Als ' t Sinjeu r da n gelege n quam , wo u i k da t h y my d'intreft va n dit loopend e jaa r beliefd e t e betalen:
Ik
i8 D E H E D E N D A A G S E Ik ben zoo benoodig d o m geld ; want i k he b hier
en daar al zoo wat te borg moeten halen.
F R E DR IK.
Of't my gelegen kpmt? dat' s een kleynigheit; het komt my altyd wel te pas:
Maar onz e Woute r d e Kantoorknech t i s uit, en die houd de kas-
A A G J E J A N S .
'k Zal hier wel wat wachten, Sinjeur !
F R E D R I K .
Dat is niet noodig: 'k zal 't u wel ft uuren;
Hy zal mogelyk nie t t' huis komen , voor t' avond vyf of zes uuren.
A A G J E J A N $ .
Och! wou je dat doen, Sinjeur? d e gang valt my zoo fchrikkelyk zwaar ,
En i k ka n 't onmogelyk ftellen , want i k be n al veel fchuldig hier en daar ?
F R E D R I K ,
Zorg daar niet voor,
A A G J E J A N S weggaand*.
Wel nu , ik zal het dan verwachten.
F R E D R I K .
Ik zal 't my n Knecht doe n heitellen mopge n och - tend ten zeven uuren, o f uyterlyk ten achten.
Wat bruit m e die teemkous, z e maakte my geep kleintje loof.
M A R G R I E T .
Kedaar, i k kan 't niet zien, dat je met zulk een on- noofle Sloof,
Die zoo eenvoudig en oprecht is, zoo onrechtvaer- dig zult leven:
Kom hier, Aagj e Jans, i k zal u het geld by provi- fie we l geven.
A A G J E J A N S .
Als't je beliefd, Juffrouw .
M A R -
BANKROETIER ACHTERHAALT. 2$
M A R G R I Ï T .
Johanna, Johanna ! Loo p ras<
En krygt dat zakje gel d eens, dat'er voo r 't linde n leid, i n de kas.
F R E D R I K .
Waarom i s dat nu, om my te conteleuren, o f Aag- je Jan s te plagen?
Heeft di e oude Sloof nie t genoe g aa n haar eygé iy'f te dragen ?
Moet je haar daar en boven noc h mee r belafte n me t geld?
Ik moe t bekenne n ^ j e ben t t e wonderlyk o p di e avérechtfe gedienstighede n gefteld .
M A R G R I E T , terwyt zy 't geld va» haarEhchter krygt.
Dat z y zoo, zy zal haa r door die lalt zoo veel nie t vermoeijen.
Daar , x'Vagje Jans, daar zy n honder d gulden s aan fchellingen, ' t zy n altemaal goeijen .
Nu moetje , naa r myn rekening, noch vyf gulden.
hebben, hou daar .
Teyken n u maar een s achte r op de Obligatie, dat d'intreft voldaa n is , van dit jaar.
A A G J E J A N S , nazygeteykendheeft.
Kedaar, i k heb het, gcly k ik altyd doe , geteyken d met ee n kruisje .
Ik bedankj e hartely k , en ga op handen e n voeten weer n a myn huisje ;
N u , i k wensje welvare n , Juffrouw, e n jou mee , Sinjeur;
F R E D R I K ;
Kom Aagj e Jans, ik zal je uitlaten : daar is nie- mand veur .
Z E S -
3d D E H E D E N D A A G S E Z E S D E T O O N E E L .
M A R G R I E T , J O H A N N A . M A R G R I E T .
H
Oe gedieafti g toon d h y zich noch , die uitfuy - per va n Weeuwe n e n Weezen ,Die oud e Sloo f zou zic h me t ee n praatje zo o heb - ben late n belezen .
Zy ha d nie t ee n deuitva n de n Intref t gekregen, ha d ik het nie t betaal d ui t my n kas .
Och! Johanna, wat waar je gelukkig, da t di e geld - en eeïdief je Vader nie t was .
J O H A N N A .
Hoe, geld- en eerdief ?
M A R G R I E T .
Ja geld-e n eerdief ; h y meend , o m zic h zelvc a t e verryken, bankrot t e fpelen ,
Zal h y daar doo r onz e eer , en een ander s gel d nie t ftelen?
J O H A N N A .
H o e , zo u h y bankro t fpelen ? i k geloo f dat Papa daar d e gek me ê fcheert ,
Dan wa s Monfieu r Reinhart , di e m y vryd , t'ee- nemaal geruïneerd ,
Dewyl h y drie duyzcn d pon d vlaam s o p Papa' s re - kening heeft afgefchreven .
M A R G R I E T .
Reinhart machje wel uit u w gedachte n (lellen, wan t hy wi l u aan Wouter geven ;
Die valfche flikflooijer, die zoo deugdelyk is in fchyn, Heeft he m i n zy n fchelmftukke n geholpen , daarg f
nu ' t loo n voo r zul t zyn .
J O H AN NA.
Maar Mama , zu l je dit da n zoo aanzien , voo r j e
oogen? M A R -
BANKROETIER ACHTERHAALT . 3i
M A R G R I E T .
'k Heb he t genoe g zoeke n t e beletten ; maa r ' t i s buiten my n vermogen ,
Ook ka n i k zy n voorneme n me t fatzoe n nie t be- kent maken , want i k ben zyn Vrouw ; En Boeken t e veranderen , i s een falfiteit , daa r d e
Schout me ê ïpelen zou .
J O H A N N A .
Dat ' s waa r Mama : maa r fchoo n j e Papa , i n dat voornemen nie t kun d wederhouwen ,
Hoefje echte r je ftem nie t t e geven , o m my aan Wouter ui t te trouwen ;
Want ee n Moeder heef t zo o we l al s een Vader wa t te zeggen , i n 'thuwlyke n va n ee n Kind .
M A R G R I E T .
'k Zi e da t j e mee r bekommer d voo r dat huwlyk , als voor je Vader s bankrotfpelen bind , En dat j e meer aan 't verlie s va n Reinhart , als aa n
't verlie s van u ee r fchyn d t e tillen :
Maar meenje , datudi e Monfieur , fchoonh y zelf s naakt is , noc h za l hebbe n willen ?
Geenfints my n Dochter , wan t h y zal denke n doo r dit geval,
Dat K V kaal e n berooi t zyt , zo o dat u w liefde he m gantfch nie t diene n zal :
Daar by zal h y j e haten , dewy l h y zoo fchandely k door u w Vade r i s bedrogen.
Z E V E N D E T O O N E E L .
F R E D R I K , M A R G R I E T , J O H A N N A .
F R E D R I X het geld toouende, dat zyrt Vrouw aan Aagje Jans had gegeven.
K
Ykeens wa t je n u uitgerech t hebt , doo r je ave- rechts mtdedoogen .Daar
ax D E H E D E N D A A G S E Daar heb ik het geld weerom , dat Aagje Jaiis vari
jou ontfing .
De Zwakke Sloof ha d werk , dat ze met haar lege lyf de ftoep afding.
M A R G R I E T .
Foey jou an j dat gy ü zoo onrechtvaerdig toöndi Jou Bedrieger als je bent, da t hebj'er me t een zoet
praatje afgetropnd .
F R E D R I X .
Wat revelj e al weer van onrechtvaerdig? zy was'er zelfs meê verlegen ,
Uit vreeze , dat'et'e r ontftolen moch t worde n on- derwegen,
't Welk ook nie t zonder reden is; want daar loopen veel gaauwdieven omtrent den Dam,
En zou men daar niet oorzaak van zyn, zo o d'ou- de vrouw dat ongeluk ove r quam.
M A R G R I E T .
6! Jou Geveinsde , ' t i s wonder , da t d'aar d nie t verzinkt onder je voeten.
A C H T S T E T O O N E E L .
F R E D R I K , M A R G R I E T J J O H A N - N A , W O U T E R .
W O U T E R .
N
A'k gehoord heb Patroon, za l je zooaanftond * vertrekken moeten;Zoo als ik naar 't Pofthuis ging , ontmoett e my de . knecht van Pierre Ie Pont >
Die my in confidentie zey , dat zyn Meefter ordr e had gekregen uit de Zont ,
Om j e wegens di e Wiflèlbrief, die je met proteft van non betaling liet keeren ,
Terftondbydekoptevs|tten, e n na rechten, teg^ g
je te procederen. FR.* *
BANKROÈTIER ACHTERHAALT . 3 5
F R E D R I K .
Is dat waar» Wouter? dieordre , dunk t me, komt al wat fubiet ;
Maar daar i s niet aa n gelegen, wan t permiffie van den Officier heef t h y noch niet,
Zoo dat men my in't eerft è uur noch niet zal zoeken.
Kryg jy maa r voor t het geld , dat'er noch is , en p"akt dat met de originele Boeken
In ' t kisje , dat'e r o p ' t kantoo r ftaat , achter d e deur,
En breng het datf, onder, je mantel, b y Wolfardus den Solliciteur.
W O U T E R .
't Is wel, Patroon .
F R E D R I K .
Zeg dat ik, volgens affpraak by ons genomen', Binnen den tyd van een half uur tot zynent zal komen.
N E G E N D E T O O N E E L .
F R E D R I K , M A R G R I E T , J O H A N N A . F R E D R I K tegen zyn Vrouw.
A
L ha d ik nu-ee n bor d voo r my n naars , to o moet ik evenwel voort;Want daa r zal apprehenfie op myn perfoon verzoent worden, geiyk gy daar hoord;
M A R G R I E T .
Betaald de Wiflèlbriéf, me t de koften, ïo o behoef je daar niet voor te vreezen.
F R E D R lk".
Zou myn credit, e n dat ding dat UE. eer en fatfoeo noemd, evenwe l niet gefchondenWezen ? Baar by kon my dat zelfde weer overkome n met
de naafte Poft :
c
£ K34 D E H E D E N D A A G S E En zo u ' k da n alles , wa t daa r o p loopt , betalen?
ó! j e weet nie t ho e vee l da t he t koft .
J O H A N N A .
Och! Papa , den k eens hoefchandcly k he t vooi'on s gedacht za l wezen ;
Ik Wee t nie t dat'e r ooi t ee n Bankroeticr onde r on s is gcweefl voo r deze n j
Zoo groot e Pap a een s opza g , hy fturf va n hartfce r
«11 verdriet.
F R E D R I K .
in groot e Papa' s ty d wa s 't faljere n d e mode noc h zoo niet .
In di e Eeuw was'e r me t ee n eenvoudig e oprechtig - heit wat t e winnen ,
Daar z e altcmaal n u achte r leggen , da t gee n Sncc- zen o f Smoufen binnen .
M A R G R I E T .
Zoogy e n andere dat quaad nie t opvolgde n j zoud'cr dicïelve eenvoudighei t noc h zyn .
F R E D R I K .
Wel wa t zo u i k doen? ' k moe t a l mcê fpclcn , fy n contra fyn .
Maar da t overgeftagen ; hoor eens&ind , j e hoef d je daar ove r nie t bekommerd t e maken . Schoon j e Vade r bankro t ipeeld, za l je echte r wre!
aan d e Rian konnen raken ;
W a t dunk t j e van Wouter ? dat i s een knech t die heus is , e n bekefd ,
E n noch een mooij e ftuyver van zyn Onderste wach- ten heeft .
J O H A N N A .
ü ö e ! di e groen e Mof, Papa , da t zo u j e immer » fcelfe me t Wille n gedoogen .
F R E D R I K .
** Is beter by een Ui l gezeten , als by een Val k g«*
Vlogen.
BANKROETIER ACHTERHAALT . 3f De knech t is te Münfter ui t ee n fraaije burgerlyk e
ftam,
En de Moffen varen hier beft t e Amfterdam . Want dat volk weet zig heel Vlytig en gedienftig t e
houwen,
Ea 'tis fterk en gezond van complexïe; 'twelkeéi i fchoone qualitei t is voor de Vrouwen.
Een Mof! we l waar vind j e Manne n di e zo o fris- en welgemaakt zyn van leeft ?
Ik heb zelver wel gewenft , dat ik ee n Mof waa r geweeft.
J O H A N N A .
Ja wel , Papa , ik wil lieve r fterven , eer i k me t Wouter zou leven.
F R E D R I K .
En i k za g je lieve r fterven , eer ik je aa n een an- der zou geven:
Wat bruit m e dat kleute r ? ze wi l lieve r fterven, eer ze met Wouter leeft ;
'k Merk we l wat'er achte r fchuild , ' k loo f dat je Moeder jou opgerokkend heeft .
M A R G R I E T .
Al had ik'er opgerokkend, het was niet zonder reden, Want ik zal 't nooi t toeftaan , dat ze met Wouter
in 't Huwlyk zal treden;
Al heef t z e ee n Bankroetie r to t ee n Vader, ze is echter te goed,
Om d e Vrouw t e wezen Ya n zulk een Weftfaalf e knoet.
F R E D R I K .
Hoor , Wyf, de Moeders hebben wel wat over' é beftier der kinderen te zeggen,
Zoo lang als ze jong zyn, of als ze ia «Je wieg ooqh s . leggen ;
«laar als ze groot zyn en 't komt o p een uithuwen lykcn an,
Ca Da n
só D E H E D E N D A A G S E Dan is 't gezag van de Vrouw uit, en 't ftaat alleen
aan de Man.
Maar 'k weet niet waar over dat ik my zoo moeijcJ lykmach maken;
'kZou door dit talmen, we l ju 't witte Wammes, of op 't Stadhuis, voo r de wafelyzers raken.
Derhalven is het tyd dat ik my uit de kinken houw.
Nu vaar d wel je beyden; denktdatgy myn Dochter zyt, e n gy myn Vrouw.
M A R G R I E T
Denk jy dat je Vader en Man bent, dan zal je zulke dingen niet begfnnen.
JOHANNA.
Och ! Mama, wa t gaat on s aan ! ' k verlie s van dróe/heit myn zinnen :
"k Had niet gedacht dat hy komen zou tot zulk een fchandelyk belluit .
M A R G R I E T .
'k Moet een s zie n o f h y achte r gegaa n is ; want niemand, hoo r ik, gaat'e r uit.
JOHANNA.
Ey Mama, doet dat, of hy op het left noch door je wierd bewogen:
De tranen van ee n Vrouw hébbe n op 't har t van eeu Man groot vermogen-/
T I E N D E T O O N E E L .
J O H A N N A , A N N E T T E . A N N E T T E .
H
Oe! wa t is dit te zeggen, Juffrouw ? hoe beo je zoo moeijelyk van geelt?Ben je van je Vrije r Kejnhart niet wel getrooft ge*
weeft?
Of beeft Papa eu Manoa ook op je gekeven.
BANKROETIER ACHTERHAALT . 37
J O H A N N A .
Och! ik be n d e ongelukkigfte menfch , die'er o p de weereld kan leven.
A N N E T J E .
Zeg m e wat'er in d e we g is; vallen je Ouders j«
wat te ftraf ?
J O H A N N A .
Och! dat d e doo d quam , en fleepte me meê in 't graf!
A N N E T J E .
Hoe! wo u je derven, Juffrouw ? j e behoorde eerft eens te trouwen.
J OHANNA .
Och! Annetje , dan zo u i k di e fchand e nie t aan- fchouwen!
A N N E T J E .
Wat fchande? ze g het my.
J O H A N N A .
Ik bid u, vetg d het my niet.
Och! Reinhart, ho e zal 't u treffen, al s gy 't ziet !
A N N E T J E .
Wat reutel je van Reinhart ? is die u ook te na ge>
komen ?
Wy zyn meisjes onder malkander, voo r my behoef je niet te fchroomen.
J OHANNA .
Zou ik my me t een Vrijer zoo ver te buy ten gaan*
dan waar ik wel zot : ö! Neen ; ' t i $ heel wat anders.
A N N E T J E .
Wel wa t is het dan ?
J O H A N N A .
Papa is bankrot.
A N N E T J E .
Bankrot Juffrou w , zyn da t juif t zulk e bedrpefd e daken.?
C 3 Dat
3* D E H E D E N D A A G S E Dat doe t men n u veel om zic h zelven, en zyn kin -
dren ry k t e maken ,
Voor my, het zo u my leed zyn , dat i k daa r ee n traan o m liet ;
Dat he t fchadcly k aa n je huwcly k zy n za l gcloov e ik niet ,
Want i k meen , da t jy e n Rcinhart t e valt verloof d zyt aan malkandcren :
J O H A N N A .
Och! da t i s noc h zo o vaf t niet , o f h y zo u noc h wel konne n veranderen .
En ' t wa s zo o vreem d niet , dat zy n liefd e verkeer - de in loute r haat ;
Dewyl h y by Papa's fallicemcn t by de twinti g duy- zend gulden s zitte n laat -
A N N E T J E .
Twintig duyzcn d guldens , Juffrouw ?
J O H A N N A .
Ja voo r bankgeld , dat h y op Papa's rekening a l heef t afgefchreven .
A N N E T J E .
Als Pap a cefll e gedaa n heeft , za l h y dat gel d aan zyn lchoonzoo n we l wedergeven ,
En miilchic n noc h we l een s zo o vee l huwclyk s penningen daa r by.
J O H A N N A .
Och my n liev e Aiinetjc , dat i s cen krank e troof t voor my.
Naar i k zie n kan, fchyn t h y zo o vee l niet van Rein- hart te houwen .
Want h y mcend me met kracht e n geweld aati Wou- ter ui t t e trouwen .
A N N E T J E .
Aan Wouter, Juffrouw ! ho e komt Sinjeur dat ook in 't zi n ?
Die lafbe k heef t immer s by m UOC h geen hair a:in
zju
kiü .
1 MBANKROETIER ACHTERHAALT . 39 Dat i s geen karel, als ik rech t ui t za l fprcken , die
naar Juffrouw s ly f is,
Dewyl h y ee n Weüfalinge r , en al s ee n puthaa k zoo ity f ïs.
Ik be n maa r ee n mei d , die me t my n hande n d e kon winne n moet ,
Maar eer i k my WOO L verbinden aa n xulk ee n lom - pen knoet ,
Liet i k m e lieve r i n ee n kloofter , o f i n oe n gat daar zon noc h maa n fchyn t fteken .
Ik den k oo k niet , dat Juffrou w zo o ge k zal zyn , ca late n fich daar to e befpreken .
J O H A N N A .
Wat za l ik doen , al s het Papa zoo verftaat ?
A N NE-T J E .
Wat zci d Mama ?
J O H A N N A .
Dat i s cen Vrouw, die zich lich t over - ftemmen laat .
Maar di e is'er ander s tegen .
A N N E T J E .
T u t , tut , da n zou'k'er nie t eens voor vreezen.
Want gehoorzaa m j e da n de n ee n , zoo moetj e d'ander ongehoorzaa m wezen .
J O H A N N A .
Och Annctj c daa r gaa t Papa we g ; want i k hoo r daar ieman d aan de deur .
A N N E T T E .
Gaat h y dan zoo voor t naa r Viancn ?
J O H A N N A .
Neen h y heeft ee n kame r gchuur t by de Solliciteur ,
Daar za l h y zic h zo o lan g onthoude n , tot h y zy n vryheit wcé r heef t verkregen .
Ik moe t een s gaa u honre n , o f Mim a hem noc h heeft konne n bewegen .
C 4 A s -
40 D E H E D E N D A A G S E
A N N E T J E , alleen.
Och , wat gaat my aan ! nu be n i k te lydi g in de klem.
Zy za l Woute r mogelyk trouwen, en ik ben mif - fchien zwaar by hem.
E L F D E T O O N E E L .
R E I M H A R T , J O H A N N A , A N N E T J E , REINHART vattende Johanna by de band.
Aar word gy verraft: me n zou je huis leeg dra-
D
gen, want de deur (laat wyd open.Maar hoe! wat's dat te zeggen, my n Engel ? je bent niet verfchrikt, wi l ik hopen.
J O H A N N A .
Ik bid u laat me los.
R E I N H A R T .
Vergeef my, zo o iku hie r door misdoe.
J O H A N N A .
Geenfints.
R E I N H A R T , haar los latende.
Om welk e reden dan zytgc dus droef te moe?
J O H A N N A .
Och! myn Hee r , verg my niet! da fchaamte ver- bied my te zwygen;
Ik zeg u voor eeuwig vaarwel, van Aimetje zultgy meer opening krygen.
T W A A L F D E T O O N E E L .
R E I N H A R T , A N N E T J E . R E I N H A R T .
Oe eeuwig vaarwel! wat za l i k ui t di e ont- haling vermoen!
H Wat
BANKROETIER ACHTERHAALT . 4t Wat is dat te zegge n , Annetje, gy , zeitf e , kunt
my daar meer opening van doen ?
Is'er iet voorgevallen, waa r door zy veranderd van zinnen ?
A N N E T J E .
6 Neen, z y mind u, e n zalu , hoo p ik , eeuwi g minnen;
Maar . . .
R E I N H A R T .
Wat valt'e r t e mare n ? zeg my hoe het is.
A N N E T J E .
Och! Heer, je zoud ee n gebre k kryge n , en da t uit puure ontfteltenis.
R E I N H A R T .
Geenfints, kom zeg het maar.
A N N E T J E .
Wel al s je 't dan wilt weten , Haar Vader word tegenwoordig levendi g dood ge-
heeten.
R E I N H A R T .
Wat levendig dood! i k denk niet dat gy met my (pot.
Zoo noemt men gemeenlyk iemand, als hy is bankrot.
A N N E T J B .
Zoo is hy ook.
R E I N H A R T .
Bankrot zegje ?
A N N E T J E .
Ik dacht weldathet jevreemt in de ooren zou klinken.
R E I N H A R T .
Och , Annetje, wa t hoo r ik ! 't i s of ik levendig- door 't aardry k zal zinken.
A N N E T J E .
Dit is 't alleen niet, u treft noc h grooter ongeval.
Hy wil hebben , dat Johanna met Wouter de kan - toorknecht trouwen zal.
C f $EIH -
4i D E H E D E N D A A G S E
R E I N H A R T .
Och wrced e hemel , kond gy my ftoch zwaarder quellen i
A N N E T J E .
Matig je dropf heit, 'k weet een middel, om 't eca en 't ander te herftellen .
R E I N H A R T .
Och, Annetje ! ' k zou je zoo rykelyklaonen, wou je me dienen met je raad.
A N N E T J Ï .
Onze Sinjeur fpeeld nie t uit nood bankrot: hy zit in een goeije ftaat ,
En ka n zy n crediteure n wel gemakkely k he t hare geven;
Maar't i s uit enkel baatzucht, zei d Juffrouw, o m rykelyk op zyn renten te leven.
fin da t overgeflagen, weet je waar hy zich onthoud,
*t Ï6 by een Stollefteur . . . hoe hie t h y ook ? hy '5 met een gefontangieerde Juffrouw getrouwd , Hy woon d . . . hy woood •. . ey, hoc leg ik ook
en revel,
Daar d e vergulde Wol f uithangt , me t de vyf tall- haken in de gevel-
R E I N H A R T .
Pat zal Wolfardus. v^n Warrewyk zy n , myn goe- de vriend.
A M H E T J E .
Ja dat is hem, h y heeft onz e Sinjeur lan g bediend, En i s zooveel als knypraid i n al zyn doen en laten:
't I s ee n inhalen d en geldgierig beeft, en za l door een hand vol dukaten
Licht «sm te zetten wezen: zoo' k a u was als jy zacht daar is iemand aan dp deur.
D E R -
BANKROETIER ACHTERHAALT . 45 D E R T I E N D E T O O N E E L . W o t F A R D ü s V A N W A R R E W Y K , R E I N -
HA&T, ANNETJE . W O L F A R D U S .
H
Oe, wat' s dat te zeggen, i s hier noch geen Co?rateur ?
A N N E T J E , in "f weggaan tegen Reinbart.
Je heb myn mening wel gevat, je moet je aan een dukaat of twinti g niet binden.
W O L F A R D U S .
6! Scrviteur myn Heer en vriend, ho e kom ik jo»
hier te vinden!
Ik hoop niet dat gy meé by den Faillan t zy t geïn - trcfïecrt.
R E I N H A R T .
Zou i k niet , Sinjeu r Wolfardus , i k bend'e r hal f door gerumcerr .
W O L F ' A R D U S .
Half geruïneerd , zeg t gy ? da t fpy-t m e zeke r va n uwen 't wegen.
Maar hoc is 't mogelyk, dat hy by u zoo veel cre- dict heeft gekregen :
Want h y heef t a l lan g by veel menfehen , in [cca quaad blaadje gedaan.
R E I N H A R T .
Hoor, MonficurWolfardus, wyzynt e goeijevrin - den, om voor malkaar mank te gaan,
Ik wee t da t h y al zyn Crediteurs gcrrakkeJyk ka n betalen.
W O L F A R D U S .
Betalen! wel waa r o f h y dat doc h va n daa n 2011 halen ?
Zyn fchuid is, o a 'k gehoord heb, ee n groote ton-
acgoud. K t IN -
44 D E H E D E N D A A G S E
R E I N H A R T .
Dat za l i k he m zelfs we l zegge n , waar h y 't va n daan zal halen : 'k weet waa r h y zic h onthoud .
W O L F A R D U S .
Ja weetj e dat , dat' s goed: 'kzou-' t je ui t de gron d van myn har t we l gunnen .
R E I N H A R T .
De hofpe s , daar h y logeert , zou ' k me t ee o natt e vinger we l beloope n kunnen .
W O L F A R D U S .
Ik den k nie t , myn vriend , dat j e meen d da t h y tot mynen t is .
R E I N H A R T .
Ja daar i s hy , Wolfardus; ik wee t he t gehei m va n de mis ,
En he b al twe e Schildwachten voo r je huis gefield , om he m t e obferveren ,
Tot i k permifli e kry g , van he m i n je hui s t e ap - prehenderen.
W O L F A R D U S apart.
Wie droe s of hem dat gezeit heeft ?
R E I N H A R T .
My dunkt je ftaat'er voo r verfteld .
W O L F A R D U S .
Diedat zegt, heef t j e een grootc leugen op de mouw"
gcfpcld.
Hoe ! zou i k de n Faillant , o m da t i k he m hedicn , juiü moete n logeren ?
R E I N H A R T .
Hoor eens my n vriend , dety d ly d nie t da t w e daar langer ove r difputeren j
Ik meen' t aanftond s i n ' t wer k t e (lellen , het gee n ik he b gezegt.
W O L F A R D U S .
Waarlyk, Monfieur Reinhart , je ben t qualyjt on- derrecht.
R E I N -
