109263 Klacht over kwaliteit van onderwijs en beëindigen opleiding piloot. De opleiding heeft bij de beëindiging van de opleiding niet het eigen beleid gevolgd.
ADVIES
inzake de klacht van:
[klager], te [woonplaats], klager
gemachtigde: de heer mr. W.Th.A. Kampschreur tegen
[verweerder], directeur van [school], gevestigd te [vestigingsplaats], verweerder gemachtigde: de heer mr. P.H.F. Yspeert
1. VERLOOP VAN DE PROCEDURE
Bij klaagschrift van 24 april 2020, ingekomen op 28 april 2020 en aangevuld op 26 mei 2020, heeft klager op grond van de geldende klachtenregeling een klacht tegen verweerder ingediend met de volgende inhoud:
[klager] klaagt over het besluit van verweerder om de opleidingsovereenkomst met hem te beëindigen. Dit besluit is onterecht omdat de opleiding onderwijs van onvoldoende kwaliteit heeft geboden. Zo werd afgeweken van [training], werden afspraken onvoldoende nagekomen en werd er onvoldoende toezicht gehouden.
Een en ander zoals toegelicht in het klaagschrift en de aanvullingen daarop.
Vanuit het secretariaat van de Commissie is telefonisch met partijen overlegd over de gewenste wijze van klachtafhandeling: mediation of formele klachtbehandeling. Naar aanleiding van de uitkomst van deze gesprekken is de klacht ter beoordeling voorgelegd aan de Commissie.
Verweerder heeft op 14 september 2020 een verweerschrift ingediend.
Alle stukken zijn in afschrift aan partijen gestuurd.
Het geschil is behandeld in een digitale hoorzitting op 4 november 2020.
Klager was zelf niet ter zitting aanwezig omdat hij in [land] was voor zijn [huidige opleiding]. Hij werd vertegenwoordigd door zijn [vader] die werd bijgestaan door de gemachtigde.
Verweerder was eveneens aanwezig en werd vergezeld door [instructeur] van [school], en bijgestaan door de gemachtigde.
Onder handhaving van hun standpunten hebben partijen een nadere toelichting gegeven.
Dat wat in de stukken en op de zitting naar voren is gebracht, is, voor zover relevant, zakelijk in dit advies weergegeven.
2. DE FEITEN
Klager is geboren op [geboortedatum] 1996. Hij is op 30 april 2018 gestart als student aan [school] te [vestigingsplaats]. Hij volgde de [opleiding], een opleiding tot piloot. De opleiding duurt twee jaar.
De [school] is een door het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat gecertificeerde Approved Training Organization (ATO) die voldoet aan de eisen van de European Aviation Safety Agency (EASA). Het toezicht hierop wordt uitgevoerd door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILenT).
De [school] is per januari 2019 een dochteronderneming van de [opleiding 2]. Klager zat in de laatste klas van de [leerling]. Die klas telde vier leerlingen.
Vanaf module 1 van het eerste studiejaar heeft klager een studieachterstand.
Verweerder heeft op 11 januari 2019 met klager besproken dat klager vier van de zes vakken van module 2 moest halen. Er is geen consequentie verbonden aan het niet behalen van de afgesproken vakken. Bij brief van 11 januari 2019 geeft verweerder aan dat bij het niet behalen van de afgesproken vakken er gekeken zal worden naar andere mogelijkheden om de opleiding te voltooien. Klager behaalde drie van deze zes vakken van module 2. Van module 1 waren nog vijf vakken niet behaald.
Op 9 april 2019 heeft klager geweigerd zijn [schoolexamen] te maken.
Op basis van hoofdstuk 3 artikel 3 van de opleidingsovereenkomst heeft een commissie van de [school] klager op 11 april 2019 gehoord over zijn studievoortgang. De commissie heeft
verweerder vervolgens geadviseerd de studie van klager te beëindigen.
Verweerder heeft op 26 april 2019 in een gesprek aan klager meegedeeld dat de opleiding voor klager zou worden beëindigd. Klager heeft in dit gesprek voorgesteld om met extra bijlessen de achterstand in te halen.
Op 26 april 2019 heeft verweerder per brief aan klager laten weten dat hij zijn opleiding aan de [school] niet langer mag voortzetten vanwege onvoldoende studieresultaten.
3. VISIE PARTIJEN Visie klager
Het besluit dat klager de opleiding niet langer mag voortzetten, is niet rechtvaardig en het besluit is niet zorgvuldig genomen. Op een opleiding rust een inspanningsverplichting om de student onderwijs te geven en dat heeft de opleiding te weinig gedaan. De beslissing om de opleiding voortijdig te beëindigen voor klager was voorbarig. Klager had namelijk op grond van de Training Manual (TM) nog recht op individuele begeleiding en herkansingen. Daar mocht hij geen gebruik meer van maken.
De opleiding van verweerder is arbeidsintensief en kostbaar. Mede daarom mocht klager actieve en adequate begeleiding verwachten van de opleiding. De opleiding moet, als de studieresultaten achterblijven, met een plan van aanpak komen en moet zorgen voor een goed
leerklimaat. Verweerder heeft zich niet op die manier ingespannen voor klager. Misschien dat klager aan het begin van de opleiding nog niet de benodigde zelfstandigheid had, maar verweerder liet klager het zelf uitzoeken en heeft in totaal slechts 12 uur individuele
begeleiding geboden. Het pedagogisch klimaat in de klas was niet naar behoren. In plaats van een degelijk opleidingsinstituut is [school] een ‘’sterfhuisconstructie" gebleken. De lessen waren te weinig klassikaal. Er was geen toezicht, ook niet tijdens examens en het klaslokaal had een vrije inloop voor externen. Toetsen waren bovendien sterk verouderd en bijna altijd Computer Based.
De Training Manual (TM) maakt onderdeel uit van de opleidingsovereenkomst. Niet alleen studenten, maar ook de opleiding moet zich hieraan houden. De TM is op te vatten als een onderwijs en examenreglement (OER). Het is dus een cruciaal reglement om te weten waar je recht op hebt als student. De normering van 85% die door de opleiding werd gehanteerd voor het behalen van toetsen, is strenger dan de norm van 75% uit de TM. De opleiding kent zes examenperioden en 4 tentamenpogingen per vak. Die heeft klager niet mogen benutten.
Het beëindigen van de opleiding is op grond van de opleidingsovereenkomst mogelijk vanwege dringende redenen, maar die waren er niet. Verweerder stelt ten onrechte dat de houding van klager heeft meegespeeld om de opleiding van klager te beëindigen. Klager heeft zich kritisch opgesteld, maar geen wangedrag vertoond. De [school] heeft klager ongelijk behandeld. Een andere student die tijdens een tentamen heeft gespiekt, heeft geen consequentie opgelegd gekregen, terwijl fraude volgens de opleidingsovereenkomst een reden is om een student te verwijderen van de opleiding.
Klager heeft geweigerd om een [schoolexamen] te maken, omdat aan hem een door de EASA verplicht hulpmiddel werd ontzegd. Het is aan klager niet kenbaar gemaakt dat de benodigde tabellen al toegevoegd waren aan het tentamen.
Klager had wel zelfreflectie, want hij heeft eigenstandig geconstateerd dat hij bijlessen nodig had en dat hij het met het reguliere programma niet ging redden. In april 2019 heeft hij gevraagd of hij op een andere manier de resterende theoretische kennis kon opdoen. Bijlessen waren geen optie. Klager had in april 2019 nog herkansingsmogelijkheden openstaan, maar mocht die niet meer benutten. Ook niet als hij er zelf voor zou betalen. Doordat klager geen theorie (her)examens meer mocht doen, kon hij niet starten met de praktijkopleiding van de vliegopleiding. Wanneer de [school] niet verder had gewild met klager, had hij alleen zijn praktijkopleiding elders kunnen voortzetten. Nu moest klager helemaal opnieuw beginnen en dat is kapitaalvernietiging, vooral nu blijkt dat klager het goed doet bij de [huidige
vliegopleiding].
Visie verweerder
Een beslissing om een opleiding voortijdig te beëindigen komt niet vaak voor en wordt nooit lichtvaardig genomen. De opleiding van klager is beëindigd omdat er, vanwege de hoeveelheid niet behaalde vakken en het weigeren van het maken van het [schoolexamen], geen reëel uitzicht was op het succesvol afronden van de opleiding en het vinden van een baan.
De [school] heeft de procedure, zoals vastgelegd in het eigen reglement, zorgvuldig gevolgd en het belang van klager gewogen bij het nemen van de beslissing. Klager bleef echter
onacceptabel achter in zijn opleidingsresultaten en door zijn houding was hij lastig leerbaar. De opleiding is kort en intensief en vraagt inzet, discipline en zelfredzaamheid van de studenten.
Klager liet deze eigenschappen niet zien. Ook ontbrak het klager aan zelfreflectie. Hij kon niet kijken naar zijn eigen aandeel in zijn studievertraging. De [school] heeft geprobeerd om klager zo goed mogelijk te begeleiden. Er was op dinsdagmiddag altijd klassikaal onderwijs.
Studenten konden dan vragen stellen. Computer Based Training is een vast onderdeel van de pilotenopleiding. Meer klassikale lessen volgen pas in het praktijkgedeelte van de opleiding.
Na de herkansingsronde van module 1 had klager maar drie van de acht vakken gehaald.
Op 11 januari 2019 is met klager afgesproken dat hij de vakken uit module 1 zou halen en vier van de zes vakken van module 2 en dat anders zou worden bezien hoe hij de opleiding nog zou kunnen voltooien. Luchtvaartmaatschappijen, zeker binnen de Nederlandse arbeidsmarkt, wegen het aantal herkansingen van een opleiding vaak mee bij het aanstellen van een nieuwe piloot. Bovendien vraagt het beroep om zelfstandig functionerende mensen die zichzelf altijd willen verbeteren. Als verweerder ziet dat een student die verantwoordelijkheid niet kan dragen, dan weegt dat mee in de beslissing over de voortgang van de opleiding. Doordat de [school] heeft besloten de opleiding voortijdig te beëindigen, hoefde klager geen verdere opleidingskosten te maken voor het tweede studiejaar.
De opleiding heeft meer ondersteuning geboden, in de vorm van toezicht op het
klassenklimaat in de klas van klager en extra lessen. Klager bleek echter moeilijk leerbaar.
Klager wilde bij het [schoolexamen] zijn tablet gebruiken omdat andere studenten die volgens klager ook mochten gebruiken bij het examen. Op de tablet stond echter niet alleen de Manual met grafieken, maar ook het theorieboek. De benodigde grafieken waren al toegevoegd aan het tentamen. De tablet mocht klager er daarom niet bij houden waarop klager weigerde de toets te maken. Hij maakte stennis en gedroeg zich onfatsoenlijk. Het is de opleiding niet gebleken dat een andere student heeft gespiekt. Klager is niet anders behandeld dan andere studenten. Het is ook niet in het belang van de opleiding om een student een tentamen te onthouden.
Professionele vliegscholen, waaronder [school], kennen een procedure om studenten die, ook na screening, niet voldoen aan de eisen, uit de opleiding te kunnen ontheffen. [school] heeft dit vastgelegd in de opleidingsovereenkomst en in haar reglement. De TM is geen onderdeel van de opleidingsovereenkomst en schept dus geen rechten voor studenten. De TM is een kwaliteitshandboek. Het is een afspraak tussen de opleiding en de toezichthouder ILEnt.
Studenten kunnen er geen beroep op doen. In de TM is opgenomen waar de opleiding zich minimaal aan moet houden. Het staat een opleiding vrij strengere eisen te hanteren. Zo staat het de opleiding vrij om een 85% norm aan te houden bij toetsen. De toezichthouder vindt het overigens niet goed dat er meer dan drie keer wordt herkanst.
Uit de opleidingsovereenkomst, die klager heeft getekend, blijkt eveneens eigen ruimte voor de opleiding. Door veranderende omstandigheden en veranderende wetgeving, staat het de opleiding vrij om aanpassingen te doen.
[school] is gefuseerd met de [opleiding 2], maar er is geen sprake van een sterfhuisconstructie.
De klasgenoten van klager zijn nog steeds in opleiding. De klas had maar 4 leerlingen, maar daardoor is er juist meer aandacht voor de studenten dan in een grotere klas.
In de opleidingsovereenkomst staat dat studenten moeten presteren volgens het normale normkader en tempo van de school. Klager is de kans geboden om door te gaan naar module 2, anders zou hij helemaal los zijn geraakt van zijn klas. Het was in zijn belang om in zijn klas te blijven, omdat deze klas de unieke kans had om door te stromen naar de [organisatie].
Wanneer klager teruggeplaatst zou worden in een theoretisch programma, dan waren zijn kansen op doorstroom verslechterd. De keuze om door te gaan naar module 2 is dus met de bedoeling voor de beste kans van slagen gemaakt. Dit is ook zo besproken met klager.
Klager haalde niet de vorderingen die de opleiding verwachtte. Proefexamens lukte niet, laat staan het staatsexamen. De [school] heeft voorafgaand aan de beslissing om de opleiding te beëindigen, conform de procedure in het reglement, klager door een commissie laten horen.
Onafhankelijkheid van deze commissie is niet het doel. Het gaat erom dat het besluit zo goed mogelijk is genomen. Voortijdige beëindiging op grond van onvoldoende arbeidsperspectief kan volgens verweerder geschaard worden onder hoofdstuk 3, artikel 2 lid c van de
opleidingsovereenkomst: beëindiging vanwege onvoldoende vorderingen. De gedragsmatige component valt onder artikel 2 lid f: andere dringende redenen waardoor het niet verstandig is om de opleiding voort te zetten.
4. OVERWEGINGEN VAN DE COMMISSIE Onderwijskwaliteit en toezicht
De Commissie toetst klachten over het beëindigen van de opleiding wegens onvoldoende studieresultaten terughoudend, omdat de opleiding bij uitstek de deskundigheid heeft op het gebied van het kennen en kunnen van een student. De Commissie beoordeelt wel of de procedure zorgvuldig is verlopen en er geen evidente onjuistheden kleven aan het besluit om de opleiding van klager voortijdig te beëindigen.
Gebleken is dat de studieresultaten van klager ver achterbleven, ook na de herkansingsrondes.
Tevens is gebleken dat de opleiding diverse gesprekken heeft gevoerd met klager over het verloop van de opleiding. Met klager is een aangepast programma afgesproken, zodat hij tegelijkertijd kon werken aan module 1 en module 2. Op die manier zou hij de opleiding klassikaal kunnen vervolgen en eventueel kunnen doorstromen naar de [organisatie]. De Commissie oordeelt dat verweerder het belang van klager heeft gewogen. De Commissie is niet gebleken dat klager eerder dan april 2019 heeft aangegeven bij de [school] dat hij liever wenste te worden ondersteund middels een eigen (modulair) programma. Ook blijkt uit de stukken en hetgeen is ingebracht ter zitting dat de studenten het voorgeschreven aantal klassikale lesuren hebben ontvangen en nog 100 uren extra klassikale les.
De Commissie overweegt over de onderwijskwaliteit dat onweersproken is dat klager in de laatste klas zat van de [school]. Klager stelt dat de opleiding feitelijk op een sterfhuis leek en bedoelt concreet dat de laatste studenten van de [school] minder lessen en minder
begeleiding kregen dan de studenten van de [organisatie]. De Commissie overweegt dat een vergelijking op die manier niet kan worden gemaakt. Beide opleidingen moeten voldoen aan de wettelijke norm, en voor zover de Commissie kan beoordelen, doen ze dat. Hoe
daadwerkelijk invulling wordt gegeven aan het onderwijs betreft een vrijheid van het opleidingsinstituut zelf. Klager heeft zich bij de aanmelding en met ondertekening van de studieovereenkomst ingestemd met de voorwaarden van de [school]. De Commissie is niet gebleken dat de structuur van de opleiding is veranderd vanwege het geringe leerlingaantal in de laatste klas. Overigens kan de Commissie verweerder volgen in haar uitleg dat een klas met minder studenten juist meer didactische aandacht kan krijgen.
Zowel in de opleidingsovereenkomst als de TM staat opgenomen dat een groot deel van de opleiding zou plaatsvinden middels Computer Based training. Dit wist klager dus van tevoren dan wel had hij van te voren kunnen weten. De Commissie overweegt voorts dat Computer Based Training haar niet direct voorkomt als een indicator van onvoldoende onderwijskwaliteit bij een opleiding tot piloot.
Voor de Commissie is niet vast komen te staan dat het geboden onderwijs van onvoldoende kwaliteit is geweest en/of de begeleiding van onvoldoende kwaliteit was. Dit klachtonderdeel acht de Commissie daarom ongegrond.
Voor wat betreft het onvoldoende toezicht, verwijst klager naar een medestudent die gespiekt zou hebben. Klager doelt op een ongelijke behandeling van studenten binnen [school], omdat spieken zou moeten leiden tot verwijdering van de student van de opleiding. Dit
klachtonderdeel is om de volgende twee redenen niet gegrond. Ten eerste heeft de Commissie op basis van de stukken en de toelichting van partijen niet vast kunnen stellen dat een
medestudent heeft gespiekt. Objectieve gegevens die deze stelling onderbouwen, ontbreken.
Ten tweede gaat ongelijke behandeling over het ongelijk behandelen in gelijke gevallen.
Daarvan is in het onderhavige geval geen sprake: (vermeend) spieken en achterblijvende studieresultaten zijn immers niet met elkaar vergelijkbaar.
Het nakomen van afspraken
Om het besluit te kunnen nemen om een opleiding van een student voortijdig te beëindigen, moet sprake zijn van procedurele zorgvuldigheid.
Voor wat betreft de klacht over het niet nakomen van afspraken overweegt de Commissie het volgende. De kwaliteit van het aan klager geboden onderwijs strekt zich voor de Commissie over meer terreinen uit dan alleen de invulling van het lesprogramma. Kwaliteit ziet ook op het verschaffen van duidelijkheid aan studenten over het curriculum, de begeleiding, de geldende normen en de herkansingsmogelijkheden.
De Commissie is van oordeel dat niet alleen de opleidingsovereenkomst, maar ook de TM regels omvat waar studenten zich aan moeten houden. In de inleiding van de TM staat namelijk ‘’students and instructors shall comply with all the provisions of this TM.’ Bovendien is de TM ook ter beschikking gesteld aan studenten. Het document kan om die redenen niet louter als handboek gekwalificeerd worden waarin de regels tussen de toezichthouder en de opleiding zijn neergelegd. In de TM staan de geldende criteria van de opleiding en studenten kunnen zich hier wel degelijk op beroepen.
In de TM worden mogelijkheden geboden voor een individueel programma. De TM geeft verder een optie voor extra herkansingen (op eigen kosten) en ook voor extra instructie bij achterblijvende studieresultaten. Ter zitting werd duidelijk dat klager 12 uur extra individuele begeleiding heeft genoten van de [school]. Dat is beduidend minder dat de mogelijkheden die de opleidingsovereenkomst en TM bieden aan studenten. De Commissie constateert daarom dat er voor klager nog begeleidingsmogelijkheden en herkansingen openstonden. De opleiding heeft die ten onrechte niet aangeboden aan klager.
Verweerder stelt dat zij anders mag besluiten en strengere eisen mag stellen aan studenten ten behoeve van de kwaliteit. De TM is een ondergrens die kennelijk minimaal wordt verlangd door de toezichthouder. De Commissie overweegt dat wanneer een opleiding wil afwijken van de wettelijke norm, dit wel zorgvuldig moet gebeuren. Gebleken is dat de strengere norm van
85% is medegedeeld aan de studenten middels een memobriefje op een bord in de school. Dit heeft in ieder geval bij klager voor onduidelijkheid gezorgd. De Commissie oordeelt dat de [school] de TM had moeten aanpassen aan de feitelijke situatie, en de mededeling op die manier had moeten vervatten in een harde afspraak, door aanpassing van het TM.
Uit de TM blijkt dat de opleiding alles in het werk stelt, middels (individuele) instructie en een plan van aanpak om de student richting het beroep te geleiden.
Dat een opleiding ervoor kan kiezen om de opleiding voor een student desondanks voortijdig te beëindigen, en daarbij ook het beroepsprofiel en perspectief op de arbeidsmarkt meeweegt acht de Commissie niet onbegrijpelijk. Deze grond voor beëindiging van de opleiding had dan wel duidelijk vermeld moeten worden in de opleidingsovereenkomst. De [school] had dus zorgvuldiger de eisen van de opleiding moeten vastleggen en opvolgen.
Nu dit niet is gebeurd, mocht klager vertrouwen op de criteria zoals opgenomen in de
opleidingsovereenkomst en het TM. Op grond van die afspraken stonden er nog begeleidings- en herkansingsmogelijkheden open voor klager. Klager mocht er vanuit gaan deze kansen nog te kunnen benutten. Dit deel van de klacht is daarom gegrond.
Beëindigen van de opleiding
Bovenstaande in ogenschouw nemend, overweegt de Commissie als volgt over het beëindigen van de opleiding van klager. Ook al heeft de [school] wellicht een reële inschatting gemaakt van de geringe slagingskans van klager en duidelijk gemotiveerd waarom het afbreken van de studie misschien beter is voor klager, de Commissie oordeelt desondanks dat het voortijdig afbreken van de opleiding niet in lijn is met het eigen beleid van de [school]. Dit acht de Commissie procedureel onzorgvuldig. De [school] had klager terecht kunnen wijzen op zijn geringe baanperspectief vanwege zijn hoeveelheid herkansingen, maar dit mocht (nog) geen reden zijn om de opleiding te beëindigen. Er waren immers nog herkansingsmogelijkheden voor klager. Verweerder heeft niet aannemelijk gemaakt dat hij mocht afwijken van de voorzieningen in de TM. De mogelijkheid om af te wijken op grond van ‘undue hardship’ is de Commissie niet gebleken.Ook is de Commissie niet gebleken dat klager zich dermate
onfatsoenlijk heeft gedragen dat dit een dringende reden mocht zijn om zijn opleiding voortijdig te beëindigen. De Commissie is van oordeel dat de beslissing om de opleiding van klager te beëindigen voorbarig is geweest. De klacht is daarom op dit onderdeel gegrond.
5. OORDEEL VAN DE COMMISSIE
De Commissie komt op grond van bovenstaande overwegingen tot het oordeel dat de klacht ongegrond is voor wat betreft de onderwijskwaliteit van en het toezicht op de opleiding en voor wat betreft het naleven van de TM gegrond. De klacht over het beëindigen van de opleiding is gegrond omdat klager nog herkansingsmogelijkheden had.
Aldus gedaan te Utrecht op 9 december 2020 door mr. A.A. Muilwijk-Schaaij, voorzitter, mr. drs. G.W. van der Brugge en drs. C.A. Hoos, leden, in aanwezigheid van
mr. drs. K. te Mebel, secretaris.
mr. A.A. Muilwijk-Schaaij mr. drs. K. te Mebel
voorzitter secretaris
