Pharmacopoea Roterodamensis Galeno-Chymica, of Rotterdamsche Galenische en Chymische Apotheek · dbnl

(1)

Galeno-Chymica, of Rotterdamsche Galenische en Chymische Apotheek

bron

Pharmacopoea Roterodamensis Galeno-Chymica, of Rotterdamsche Galenische en Chymische Apotheek. Barent Bos en Wed. Elias Yvans, Rotterdam 1709

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_pha002phar01_01/colofon.php

(2)

Extract uit het Previlegie.

DE Staten van Holland ende West-vriesland doen te weten. Alzoo ons vertoont is by Barent Bos, en Elias Yvans, Burgers, en Boekverkoopers binnen de Stad Rotterdam, hoe dat sy supplianten met zware oncosten ter persse hadden gebragt Pharmacopaea Roterodamensis Galeno-Chymica, of Rotterdammer Galenische en Chymische Apotheek, sy Supplianten bedugt waren, dat baatsoeckende menschen, door het nadrucken en verkoopen van't voorsz werk, haarl. souden beschadigen, soo waren sy Supplianten te raaden geworden haar te keeren tot Ons, versouckende, dat het onse geliefte mogt zyn, aan de Supplianten te verleenen Octroy, voor den tyd van vyftien Jaren, om alleen met seclusie van alle anderen binnen onsen voorsz Lande van Holland ende West-Vriesland, te mogen drukken, ende verkoopen de voorsz Pharmacopaea Roterodamensis Galeno-Chymica, of Rotterdamsche Galenische en Chymische Apotheek in soodanigen formate, en taale, ende met soodanige

vermeerdering, en verandering, als in tyde ende wyle soude voorvallen, en sy Supplianten te raaden souden werden, en dat op soodanige paene of boete, jeegens de Contraventeurs als wy souden gelieven te stellen; SOO IS'T. Dat wy de sake, ende 't versoek voorsz overgemerkt hebbende, ende genegen wesende, ter beede van de Supplianten uyt onse regte wetenschap, souvraine magt ende authoriteyt deselve Supplianten geconsenteert, geaccordeert ende geoctrojeert hebben, consenteren, accorderen, ende Octrojeren haar mits deesen, dat sy gedurende den tyt van vyftien eerst agtereenvolgende jaren het voorsz werk, genaamt Pharmacopaea Roterodamensis Galeno-Chymica, of Rotterdammer Galenische en Chymische Apotheek, binnen den voorsz onsen Lande alleen sullen mogen drucken, doen drucken, uytgeven ende verkoopen, in soodanigen formate, ende tale, ende met soodanige vermeerdering, en verandering, als in tyde ende wyle soude voorvallen, verbiedende daarom allen, ende een iegelyken, het selve werk in't geheel ofte deel, naar te drucken, ofte elders naar gedrukt, binnen den selven onsen Lande te brengen, uit te geeven, ofte te verkoopen, op verbeurte van de naargedrukte

Pharmacopoea Roterodamensis Galeno-Chymica, of Rotterdamsche Galenische en Chymische Apotheek

(3)

ingebragte, ofte verkogte exemplaren, ende een boete van drie hondert guldens, daar en boven te verbeuren, te applicereen een derde part voor den Officier, die de calange doen sal, een derde part voor den Armen der plaatse, daar het casus voorvallen sal, ende het resterende derde part voor de Supplianten, alles in dien verstande, dat wy, de Supplianten met deesen onzen Octroje alleen willende gratificeren tot verhoedinge van haare schaade, door het nadrucken van het voorsz werk, daar door in geenigen deele verstaan den inhouden van dien te authoriseren ofte te advoueren, ende veel min het selve onder onse reputatie te geeven, ne maar de Supplianten in cas daar inne iets onbehoorlycx soude influeren, alle het selve tot haaren laste sullen gehouden wesen te verantwoorden, tot dien eynde wel expresselyk begeerende, dat by aldien sy deesen onsen Octroje voor het selve werk sullen willen stellen daar van geen geabrevieerde ofte gecontraheerde mentie sullen moogen maacken, nemaar gehouden wesen het selve Octroy in't geheel, ende sonder eenige omissie daar voor te drucken ofte te doen drucken, ende dat sy gehouden sullen syn een exemplaar van het voorsz werk gebonden ende wel geconditioneert te brengen in de Bibliotheecq van onse Universiteit tot Leyden, ende daar van behoorlyk te doen blyken, alles op paene van het effect van dien te verliesen; Ende ten eynde de voorn.Supplianten desen onsen consente ende Octroje mogen genieten als naar behooren; Lasten wy allen ende een iegelyken, die't aangaan mag, dat sy de Supplianten van den inhoude van dezen doen, laaten, ende gedoogen, rustelyk vreedelyk, ende volkomentlyk genieten en gebruiken, cesserende alle beleth ter contrarie. Gedaan in den Hage, onder onsen grooten Zegele, hier aan gehangen op den sestienden Juny, in't Jaar onses Heeren en Zaligmakers, seventien hondert en agt.

A.HEINSIUS.

Ter Ordonnantie van de Staten SIMON VAN BEAUMONT.

(4)

Gebruiklykste chymische characters

ACetum } Azyn. }

Acetum destillatum } Gedestilleerde Azijn. } Alumen. }

Aluin. } Antimonium. }

Spiesglas. }

Aqua destillata, of stillatitis. } Gedestilleert waater. } Aqua fortis. }

Sterkwater. } Aqua pluvialis. }

Reegenwaater. }

Balneum Mariae vel Maris. } Kookend-waater-badt. } Balneum vaporis. }

Waasem-badt. }

(5)

Calx viva. }

Onuitgebluste kalk. } Cancer. }

Kreeft. } Caput mortuum. }

Doodig ooverblijfzel } Doode kop. }

Cinnabaris. } Vermilioen. } Ignis. }

Vuur. }

Jupiter seu stannum. } Jupiter of Tin } Luna seu Argentum. }

De Maan oft Silver. } Mars seu ferrum seu chalybs. }

Mars ofte Yser of Staal. } Mercurius seu argentum vivum. }

Quik ofte Quiksilver. } Mercurius praecipitatus. }

Ondergebleeven of neergeplofte quik.

}

Mercurius sublimatus. }

Opgeheeven of gesublimeerden quik.

}

(6)

Oleum. } Olie. } Pulvis. }

Poeder of stof. } Sal Ammoniacum. }

Sal Ammoniak. }

Sal commune seu culinare. } Gemeen of keuken zout. } Sal gemmae }

Sal-gemmae of gegraaven zout. } Sal nitrum sive petrae. }

Salpeter of steen zout. } Saturnus seu plumbum. }

Saturnus of Loot. } Sol seu aurum. }

De Zon of gout. } Spiritus. }

Geest. } Spiritus vini. }

Brandewijn. }

Spiritus vini rectificatus. } Gedestilleerde Brandewijn. } Sulphur. }

Swaavel. }

(7)

Tartarus. } Wijnsteen. } Tinctura. }

Kleurig uittreksel. } Tutia. }

Oogwit. }

Venus sive Cuprum. } Venus of Kooper. } Viride aeris. }

Spaansgroen. } Vitriolum. }

Vitriool of klemei. }

(8)

Pharmacopoea Roterodamensis

Galeno-Chymica, of Galenische en Chymische Rotterdammer Apotheek. Eerste Deel,

Bevattende Enckelde Medikamenten, die men in de winkels bewaaren moet.

Wortelen. Radices.

A.

ACori, of calami aromatici, welriekende Lis.

Angelicae, Angelika wortel, Engel wortel.

Alkannae, Alkanet wortel, blanket wortel.

Allii, Look.

Althaeae, of Ibisci en Bismalvae, Heems wortel.

Apii, Juffer marckwortel.

(9)

Aristolochiae cavae, Holwortel.

Fabaceae Boontje holworel.

Longae, lange holwortel.

Rotundae, ronde holwortel.

Tenuis, dunne holwortel.

Asari, Mans oor.

Asparagi, Aspargies.

B.

Bardanae, of Lappae maj. klissen, klitten.

Bismalvae, of Altheae, Heems-wortel.

Bistortae, Hertstong.

Brusci of Rusci, steekende palm.

Bryoniae, wilde wijngaard.

C.

Calami aromatici, of Acori welriekende Lis.

Capparis, Kapper wortel.

Carlinae, Eever wortel.

Caryophyllatae, Nagel wortel.

Cavae, Hol wortel.

Cepae, Ajuin.

Chelidoniae majoris, stinkende Gouw.

minoris of scrophulariae, Speenkruit.

Cherefoliae, Kervel wortel.

Chinae, Chineese pok-wortel.

(10)

Cichorei, zuikereyen.

Consolidae majoris, oft Symphyti maj. Smeerwortel, waalwortrel Contrayervae, Teegengift wortel.

Costi utriusque, Balsem, kost.

Cucumeris asinini, Eezels komkommer, of wilde komkommers.

Curcumae, Indisch Zaffraan.

Cyclaminis, Verkensbroot.

Cynaglossae, Hontstong.

Cyperi longi, wilde lange Galega.

rotundi, ronde wilde Galega.

D.

Dictamni albi of Fraxinellae, leege essche.

Doronici romani, kleyne Zonneblom.

E.

Ebuli Hadich, waatervlier.

Enulae campanae, of Helenii Alants wortel.

Eringii, Kruysdystel, duivels naaigaarn.

Esulae utriusque, Wolfsmelk.

F.

Filicis, Vaaren.

Fraxinellae, of dictamni albi, leege eßschen, Eßenkruit.

(11)

G.

Galangae majoris Maagwortel.

minoris Maagwortel Gentianae, Kruys wortel.

Glycyrrhizae, of liquiritiae, Zoet hout, Kalissi hout.

Graminis, Gras wortel.

H.

Hellebori albi, witte Nies wortel.

nigri, swarte Nies wortel.

Hermodactylorum, Hartjes wortel.

Hypocacuanae.

Hyosciami, Bilsenkruit.

I.

Jalappae of Gialappae, swarte purgeer wortel, Wonderbloem van Peru.

Ibisci of Althaeae, en Bismalvae, Heemswortel.

Imperatoriae of Osttrutii, Meester wortel.

Iridis florentinae, Lis wortel.

nostratis, Lis wortel.

L.

Lapathi acuti, Wilde patientie.

(12)

Lappae majoris, of Bardanae klissen, klitten.

Levistici, Lavas wortel.

Liquiritiae of Glycythizae, Zoet hout.

M.

Mandragorae, mandraegers.

Mechoacannae, witte Purgeer wortel.

Mëi, Beer wortel.

O.

Ononidis, of restae bovis, Prang wortel, Stal kruyt.

Ostrutii, of Imperatoriae, Meester wortel.

P.

Paeoniae maris, Pëoni bloem.

foeminae, Pëoni bloem.

Pentaphylli, Vijf vinger kruit.

Petasitidis, Pest wortel.

Petroselini, Peterzeeli wortel.

Peucedani, Verkens venkel.

Phu, of Valerianae, Speer-kruyt, Sint Jans kruit.

Polypodium querni, Eiken varen.

Porri capitati, knoflook.

Pyrethri, Bertram.

R.

Rhabarbari of Rhëi, melesoen wortel.

(13)

Monachorum, Potich.

Rhapontici of Centauri Majoris en Rheupontici, lange Melisoen wortel.

Rubiae tinctorum, Krappe, Meede.

Rusci of Brusci, steekende Palm.

S.

Saxifragiae, Steenbreek.

Scorzonerae, Adder kruit.

Scyllae, Zee Ajuin.

Scrophulariae of Chelidoniae minoris, Speenkruit.

Serpentariae virginianae, Virginische Slang wortel.

Spicae nardi celticae, Spijk.

indicae, Spijk.

Symphiti maj. of consolidae maj. Smeerworel, waal wortel.

T.

Tormentillae, Zeeven blad wortel.

Turbith of turpethum, vreemde purgeerende Heemst.

V.

Valerianae of Phu, Speerkruit, Sint Joris kruit.

Urticae, Neetelen.

Zalzae parillae, West-Indische wortel.

(14)

Zedoariae, Zeever wortel.

Zingiberis, Gymber.

Uytwassen, Fungi.

Agaricus, lorkenbooms Kampernoelje.

Auriculae Judae, Judas ooren.

Fungus vulg. arboricus adnascens, Boom Campernoelje.

Moxa, Wolligheit der bladen van Byvoet.

Orbicularis, bovist, wolfveest.

Basten, Cortices.

Aurantiorum, Orangie schel.

Cassiae Ligneae of Xylocassiae, Kleene Kaneel.

Cinamomi, Kaneel.

Citriorum, Citroen schellen.

Ebuli, Bast van Waatervlier.

Fraxini, bast van Essenhout.

Glandium calices, dopjens van Eekelen.

Granatorum, of Malicorii, Granaat schel.

I.

Juglandium, Okkernooten bast.

Kinae Kinae, koorts basten.

Ligni Guajaci, Pokhouts bast.

Limonum, Limoen schel.

(15)

Macis, Blom, Foelje.

Malicorii of Granator, Granaat schel.

Quercus, Eiken bast.

Rad. Capparum, Kappers bast.

Sambuci medianae, middelbast van Flier.

Tamarisci, Tamaris bast.

Xylocassiae of Cassiae Ligneae, kleyne Kaneel.

Winterani, Magellaansche Kaneel.

Ligna, Houten.

Alöes of Xyloalöe, en van sommigen Agallochum, Alöes hout, Paradijs hout.

Brasilianum, Brasilïen hout.

Buxinum, Bosboom hout, gemeenlijk, dog quaalijk, Palm hout.

Columbrinum, Slangen hout.

Dulcamarae, Alf ranken.

Guajacum of Sanctum, Pok hout.

Juniperinum, Jeneever hout.

Nephriticum of santalum Caeruleum Graveel hout.

Rhodium, Rhodis hout.

Sanctum of Guajacum, Pok hout.

Santalinum album, Wit Zandel hout.

caerulëum of nephriticum, Graveel hout.

citrinum, Geel Zandel hout.

rubrum, Root Zandel hout.

Sassafras, Zweet hout.

(16)

Visci Quercini, Marentakken.

Xyloalöes of Lignum Alöes Agallochum, en lignum Paradisi, Paradijs hout, Aloës hout.

Blaaden en Kruiden, Folia et Herbae.

A.

ABrotani maris, Averuit, Averooye.

Absinthii Romani ofTenuifolii, Roomse Alzem.

Marini of seriphii, Zee Alzem.

Vulgaris of latifolii. Gemeene Alzem.

Acmellae.

Adianti albi, of rutae murariae, en salviae vitae, Steenruit, wit eiken vaaren, nigri of capilli veneris zwart eiken vaaren.

Agrimoniae, ontstoppent kruit.

Alchimillae, onzer vrouwen mantel.

Alsines, Muurkruit.

Althaeae, Ibisci en Bismalvae, Heemst, Witte malve.

Apii, Juffrouw Mark.

Argentinae, Zilver kruit.

(17)

Artemisiae, Byvoet, St. Jans kruit.

Asari, Mans Oor.

Asplenii of Ceterach, Stoen vaaren, Milt kruit.

B.

Basilici of ocimi, Balzem.

Betonicae, Betoni.

Bismalvae Althaeae, of Ibisci, Witte Malve, Heemst.

Bursae Pastoris, Herders Tas.

C.

Calaminthae montanae, berg Calement.

Capilli veneris of Adianti nigri Venus hair. swart eike vaaren.

Cardui benedicti, gezeegende dystel.

Mariae, Marien dystel.

Centaurii minoris summitates santorie, duizend gulde kruit.

Ceterach of asplenii, Steen vaaren, Mild kruit.

Chamedryos, Gemanderlijn.

Chamaepytios of Arthetice, Velt Cypres.

Chelidonii majoris, stinkende Gouw.

D.

Dictamni Cretici, Kandisch Kraamkruit.

(18)

F.

Farfarae of tussilaginis, Hoefblaaden.

Foeniculi, Venkel.

Fumariae of fumi terrae, Duive kervel.

G.

Gallitrichi of scarleae, scarlei.

Hederae terrestris, Hondsdraf.

Hyperici summitates, Sint Jans kruyt.

Hyssopi, Hysop.

I.

Ibisci, althaeae, bismalvae, Heemst, witte malve.

Lauri, Lauwrier.

Linguae cervinae of scolopendriae, hertstong.

Lupuli, Hop.

Majoranae, Majorein.

Malvae, Kaasjes blaaden, malve.

Marrubii of prassii, Malrouw.

Matricariae, Moeder kruit.

Melissae, Konfielje de grein, Citroen kruit.

Menthae sativae of crispae, Kruismunt.

aquaticae, Waatermunt.

Myrti, Mirte blaaden.

O.

Origani cretici, orego.

vulgariis, groove Majelein.

(19)

P.

Parietariae, Glas kruit.

Pergeway.

Phellandrii, Waater Eppe.

Polii montani, Berg palei.

Prassiii of Marrubii, Malrouw.

Pulegii, Polei.

Q.

Quercus, Eyke blaaden.

R.

Roris marini, Roozemarijn.

Rosarum, Rooze blaaden.

Rutae, Wijnruit.

Rutae murariae, of salviae en adianti albi, Steenruyt, Witte eyken vaaren.

S.

Sabinae, Zaavel boom, Zevenboom.

Salviae, Sali.

vitae, adianthi albi, rutae murariae. Steenruit, Wit eiken vaaren.

Scarleae, Scherlei.

Schaenanthi of squinanthi, Arabisch hooy, Keemelsch hooy.

Scolopendriae of linguae cervinae, hertstong.

Scordii, Waater look.

Sennae, Zeeneblaaden.

(20)

Solidaginis Saracenicae, Heidens wond kruit.

Tanaceti, Rein vaar, Worm kruit.

Tapsi barbati of verbasci, Wolle kruit.

Thymi cum floribus, Thym.

Trifolii aquatici, Waater drieblat.

Tussilaginis of farfarae, Hoefblaaden.

V.

Verbasci, Wolle kruit.

Verbenae, Yzer hart.

Veronicae, Eerenprijs.

Vincae pervincae, vinkoorde, Maagden Palm.

Virgae aureae, Gulde roede.

Urticae Romanae, Neetelen.

Flores, Bloemen.

Balaustia, Granaat bloemen.

Calendulae, Gouds bloemen.

Chamemeli en Camomillae Romanae, Roomsche Kamillen.

Vulgaris, Kamillen.

Crocus, Zaffraan.

Hyperici, Sint Jans bloem.

Lavendulae, Lavendelbloem.

Liliorum convallium, Leelietjes van daalen.

Meliloti, Melote bloemen.

Paeoniae, Pëonibloem.

Papaveris erratici en rheados, Koorn roozen.

(21)

Rorismarini, of anthos, Rosemarijn bloemen

Rosarum pallidarum, Provence roozen, bleeke roozen.

rubrarum, Roo roozen.

Salviae, Saliebloemen.

Sambuci, Flierbloemen.

Schaenantum, Heemels Hooi, Arabisch Hooi.

Staechados, Vreemde Lavendel.

Trifolii odorati, Zeevengety bloemen.

Violarum, Viole bloemen.

Zaaden, Semina.

Acetosae, Zuuring-zaat.

Agni-casti, Kuisboom-zaat.

Althaeae, Bismalvae, Heemst-zaat.

Amnios, Koninks komijn.

Amomi, Caryophilli Plinii, ronde Naagels, Naagels van Plinius.

Anethi, Dil-zaat.

Anisi, Anijs.

Apii, Juffermark-zaat.

Aquilegiae, Akelei-zaat.

Bardanae, oft Lappae maj., klissen-zaat.

Cannabis, Kennip-zaat.

Cardomomi minoris, Kardemom-zaat.

Cardui Benedicti, Gezeegende dystel-zaat.

Mariae, Mariendystel-zaat.

Carëi, Kerwel.

(22)

Carthami of cnici, bastert Zaffraan.

Cicer rubrum, roode ciceren.

Citri, Citroen zaat.

Citrulli, Anguriae, Augurk, Kicheren zaad.

Cnici of carthami; bastari Zaffraan.

Coriandri, Koriander zaat.

Cubebe, Steert Peeper.

Cucumeris, Komkommer zaat.

Cucurbitae, Kawoerde zaat.

Cumini, Komijn.

Cydoniorum, quee karlen.

Dauci cretici, voogelnest zaat, Kroontjes zaat.

vulgaris voogelnest zaat, Kroontjes zaat.

Erucae, Raket zaat.

Foeniculi dulcis, zoet Venkel zaat.

vulgaris, Venkel zaat.

Faenugraeci, fenegriek, Griex hooi.

Fraxini of linguae avis, Elzenboom zaat.

Genistae, Bremzaat.

Grana Paradysi of Cardamomum Maj. Grein.

Hordeum integrum, Gerst.

mundatum, Gepelde Gerst.

Perlatum, Gepeerelde Gerst.

Hyperici, Sint Jans kruyt zaat.

Levistici, Lavas zaad.

Lini, Lijn Zaat.

Lupini, Box-boonen.

(23)

Malvae, Kaasjes blaaden zaat.

Melonum, Meloen zaat.

Milii solis, Paarel zaat.

Nardi of nigellae, Nardus zaat.

Nasturtii, Kers zaat.

Nigellae of Nardi, Nardus zaat.

Nympheae, Lompen zaat.

Nuclei Persicorum, Perzik steen.

Pini, Pingelen.

Paeoniae, Pëoni zaat.

Papaveris albi, Wit maankop zaat.

nigri, Zwarte maankop zaat.

Petroselini macedonici, Peterzeeli zaat.

vulgaris, Peterzeeli zaat.

Plantaginis, Weegbreezaat.

Psyllii, Vlooi zaat.

Rutae, Wijnruit zaat.

Santonici, Zedoariae, ad vermes, Zeeverzaat, Worm kruit.

Saxifragiae, Steenbreek zaat.

Scariolae, Scherlei zaat.

Seselios masciliensis, Gekronkelde Venkel van Marzeilien.

Sileris montani, Eezels komijn.

Sinapi, Mostert.

Staphidis agriae, Luis kruit.

Urticae, Neetel zaat.

Zedoriae of santonici wormkruit, zeeverzaat.

(24)

Vrugten, Fructus.

Alkekengi, halicacabi, Krieken van over zee.

Amygdala amara, bittere amandelen.

dulcia, zoete amandelen.

Baccae juniperi, Jeneverbessen, wachalter.

lauri, baakelaar, laurier bessen.

mezeraei, mizeeri boom, berg peeper.

myrti, myrtilli, myrte bessen.

sambuci, vlier bessen.

Capita papaveris, maankoppen, slaapbollen.

Carpabalsamum, Balzem vrugt.

Cariophylli, naagelen, kruidnaagels.

Cassia fistula, pijp koffie.

Colocynthis, Quint appelen.

Fabae sancti Ignatii.

Gallae, Galnooten.

Gariophylli Plinii of amomi, naagels van Plinius, ronde naagelen.

Glandes, aakers, eikels.

Grana kermes, coccus baphica, Carmozijn bessen.

Jujubae, jujuben, borst pruimen.

Kermes grana, zie grana kermes Mirobolani bellericae.

chebulae Purgeerende roo loop nooten.

citrinae Purgeerende roo loop nooten.

emblicae Purgeerende roo loop nooten.

(25)

Indicae of nigrae.

Myrtilli, of myrti baccae, Mirten beezïen.

Nuces cupressi, Cypres nooten.

Juglandum, walnooten, okkernooten.

Moschatae, myristicae, unguentariae noote muschaat.

Persicorum, Perzik steen.

Nux vomica, Kraan oogen.

Piper longum, of macropiper, lange Peeper.

Pruna sylvestria, slee pruimen.

Sebesten, hoest pruimen.

Siliquae dulces, Sint Jans brood.

Tamarindum, tamarinde.

Farinae, Meel.

Amylum, Styfsel, ameldonk.

Fabarum, Boone meel.

Foenu graeci, fenegriek meel.

Hordei, Gerste meel.

Lupinorum, box boone meel.

Rad. alhaeae, meel van heemst wortel.

consolidae mai, smeerwortel meel.

Lini, Lijnzaat meel.

(26)

Succi condensati, gummi & resinae. Uitgedroogde Zappen, Gummen, en Harsten.

Acacia vera.

Aloe socotrina, beste Aloe.

hepatica of caballina, Paarde Aloë.

Ammoniacum.

Amylum, Stijfsel, ameldonk.

Assa foetida, Duivels drek.

Bals. copaivae, wond balsem.

peruvianum, van Peru.

seu oleum terrae, Aard oolie.

tolutanum van Tholu.

Bdellium.

Benzoinum.

Bitumen judaicum, aspaltum, Joode lijm.

Caphura, camphora, Campher.

Catechu, terra Japonica, kasjouw.

Colophonia, Spiegel hars.

Euphorbium, Zap van toortzen van Peru.

Galbanum,

Ghitta jemou, gutta gamba, en Gummi de Peru.

Gluton, Lijm.

Glycyrrhizae succus, Drop of zap van zoethout.

(27)

Gutta Gamandra, Gutta gamba, ghitta jemon, en Gummi de Peru.

Gummi anime.

Arabicum, Arabische Gom.

caranna.

cerasorum, kerse Gom.

copal.

elemni, elemi.

hederae, Gom van klem.

juniperi of sandaracha sandrak.

Persicorum Gom van Perzikboomen.

Peruanum, of Ghitta jemou, en Gutta Gamba.

Prunorum, Gom van Pruimen.

tacamahaca.

Hypocistidis succus.

Lacca, lak.

Ladanum, labdanum.

Manna, man, hoonig dauw.

Mastiche, Mastik.

Myrrha, Myrrhe.

Olibanum, thus, Wierook.

Opium, Turks heul zap.

Opobalsamum, Balsem zap.

Opopanax.

Pix, Pik.

Pix liquida, teer, tar.

Resina vulgaris, Hars.

(28)

citrina, Geel hars.

guajacina.

pini, Rhynsen harst, pijn harst.

terebinthinae, of resina citrina.

Sagapenum.

Sandaracha arabum of gummi juniperinum, Geneever hars.

Sanguis Draconis in lachrymis, Draake bloet in traanen.

Sarcocolla, Visch lym.

Scammonium, Scammoni.

Styrax calamita, assa dulcis.

liquida.

Succinum album, carabe Brantsteen.

citrinum Brantsteen.

Tartarum rhenanum.

rubrum wijnsteen.

Terebintina vulgaris, Terpentijn.

cypria van Cyprus.

veneta, Veneetse Terpentijn.

Thus, olibanum, Wierook.

Tragacanthum, Gom dragant.

Animalia, partes, & excrementa. Dieren, derzelver deelen en uytwerpselen.

ASelli, millipedes, Pissebedden, zeugen.

(29)

Asellorum lapides, beentjes van Schelvishoofden.

Axungia porci, verkens reuzel.

Bezoar occidentale, West-Indische beezer.

orientale, Oost-Indische beezer.

Cantharides, Spaanse vliegen.

Castoreum, beverswijn.

Cera alba, wit wasch, maagde wasch.

citrina of flava, geel wasch.

Conchenilia, Concenilje.

Cornu cervi, hertshoorn.

rhinocerotis, Rhinoceros hoorn.

Cranium hominis violenta morte extincti, menschen hooftpan, die een geweldige doot gestorven is.

Dens apri, wilde verkens tant.

Ebur, Elpenbeen, yvoor.

Fel tauri, Stiere gal.

Hirci sanguis, bokke bloet.

Hirudines, of sanguisugae, bloetzuigers.

Ichtyocolla, Vislym, huizenblas.

Lapides asellorum, steentjes uit schelvis hoofden.

Mel album, Maagden hoonig, ongepynde hoonig, switte hoonig.

Flavum of citrinum, bruine hoonig.

Millepedes, aselli, Pissebedden, zeugen.

Moschus, Muskus.

(30)

Mumia, muniae, gebalzemt menschen vleesch.

Oculi cancri, Kreeften oogen.

Sanguisugae, of hirudines, Bloetzuigers.

Scincus, minder Krokodil.

Sepiae os of spuma maris, zeeschuim.

Sperma ceti, walschot.

Spodium ex ebore, gebrant yvoor.

Vermes majales, mei wormen.

Viperae vipets, Slangen.

Ungula alcis, Eeland klaauw.

Unicornu, Eenhoorn.

Zibetum, Civet.

Mineralia, Metalla, Lapides. Mineralen, Metaalen, Steenen,

AErugo, viride aeris, Spaansch groen.

Alumen rubrum, roode Aluin.

rupeum, gemeene Aluin.

Antimonium, stibium, spies glas.

Argentum foliarum, Blat zilver, geslaage zilver.

vivum, Mercurius vivus, quikzilver, quik.

Auripigmentum, Piment.

Aurum foliarum, blat goud, geslaage gout.

(31)

Bolus Armena, roode kley.

vulgaris, roode kley.

alba, witte kley.

Borax veneta, chrysocolla, gout lym.

Calx viva, leevende kalk.

Cerussa, ceruis, Lootwit.

Chalcitis, Kooper-root.

Chalybs, Staal.

Chrysocolla, borax, Gout lym.

Cinnabaris, Vermiljoen.

Creta alba, Kryt.

Ferrum, yzer.

Granatus, Granaat steen.

Hyacinthus, hyacint jacint.

Lapis calaminaris, klemei steen, kliment steen.

haematites, bloetsteen.

judaicus, Joode steen.

lasuli, lazuursteen.

nephriticus, graveel steen.

Lithargyrium argenti, zilver glit.

auri, gout glit.

Magnes, Magneet steen, zeilsteen.

Mercurius vivus, argentum vivum, Quik, Quik zilver.

Minium, Meeni.

Nihil album, Pompholix, niet, niet wit.

Nitrum, sal petrae, Zalpheeter.

Osteocolla, Beenlym.

(32)

Plumbum, Loot.

Pompholix, nihil album, niet, niet wit.

Sal. ammoniacum, ammoniak zout.

gemmae, gegraave zout.

petrae, nitrum, zalpeeter.

Saphyris, zapfier steen.

Stibium, Antimonium, Spies glas.

Sulphur, Sulphur vivum, Zwaavel, Zulfer.

Terra Lemnia, Aard uit het eyland Lemnos.

Sigillata, gezegelde Turksche aard.

Tutia Cadmia niet, oog niet.

Graeca niet, oog niet.

Vitriolum album, wit Koperroot, witte klemey.

Anglicum, Engelsch Kooperroot.

Cyprium, Cypersch Kooperroot.

Hungaricum, Hongersch Kooperroot.

Viride aeris, of aerugo, Spaans groen.

Marina, Zee-gewassen.

Ambra grisea, Amber grys.

Corallia alba, witte Koraal.

rubra, roode Koraal, bloet koraal.

Corallina, Koraal mos.

Margaritae, uniones, perlae, Paarlen.

Mater perlarum, Paarlemoer.

Pumex, puimsteen, dryfsteen.

Spongia, sponsi.

(33)

Tweede Deel, Bevattende Galenische Geneesmiddelen.

Conservae.

Conserva roris marini.

Recipe Flor. Rorismar. vi.

Sacchar. albiss. xviii.

Stootse naar behooren in een steene Mortier, en bewaarse tot gebruik. Op de zelve wijze worde alle deeze volgende gemaakt.

Absinthii.

Menthae.

Rosararum rubrarum.

Florum Salviae.

Tanaceti.

(34)

Syrupus althaeae Fernelii.

Recipe Rad. alth. ij aspar.

glyzyrrh. ras.

gramin. a ß Cicer. rubr.

Laat deeze een uur met malkanderen in agt pinten reegenwaater opkooken. Doe daar dan by

Uvar. passar. van de korrels gezuivert ß summitat. alth.

herb. adianthi, beide zoorten.

malvae, parietariae, pimpinellae, a j

Seminum quatuor frigidor. major.

minor, gestooten a iij Sacch. alb. geklarificeert lxviij Kook deeze volgens de konst tot een Syroop.

Syrupus Capillorum Veneris.

Recipe Capillor vener. van Monpeljers v Rad. liquir. ij.

(35)

Laatse zaamen in warm waater vier en twintig uuren trekken.

Sach. albiss. xxxvi.

Kookze volgens de konst tot een Syroop.

Syrupus Diacodii.

Recipe Capit. papav. albi, zonder zaad.

No. xx.

Siliquar. dulc. zonder zaad. iij.

Rad. alth.

glycyrhiz. ras. aa ij.

sach. cand. rubr. xviij.

Kook deeze als vooren.

Syrupus Hyssopi.

Recipe Herb. Hyssop. sic. jß Capill. Vener. vj Rad. Apii, Foenicul.

Petroselini recent.

Glyzirrh.

Jujub.

Sebest. a No. xxx.

Fic. ping.

(36)

Dactyl. ping. aa No. x.

Uvar. passar. van haare korrels gezuivert. jß Hord. Mundat. ß

sem. Cydoneor.

Malv. aa iij Kook deeze als vooren.

Syrupus Menthae.

Recipe Succ. ment. xii.

cydon.

granat. acidor. depurator.

Infusion. rosar. aa vi.

Sacchari albi,

Mellis despumati, aa xviii.

Kook het zaamen tot een Syroop, doe op het laatst daar een zakjen in met Pulv. Diarrhodon abbat. ß

De Syroop gekookt zynde, hang het zelve meede in den Syroop pot.

Syrupus Myrtinus.

Recipe Bacc. myrt. jß Mespilor. immatur. vj.

(37)

Sem. Oxycanth. dat is Berberis.

Summach, dat is, Rhois obson.

Balaustior.

Rolar. rubrar.

Santal. rubr.

alb. a jß

Gestooten en gesneeden zynde, kook alles in reegen waater, tot dat een derde deel verkookt is. Doe by het doorzygsel,

Saccha. alb. Geklarificeert lx.

Giet op het laatste daaer by Succ. cydonior.

granator. acidor. depurat, a xxiv.

Kook alles zachtjes tot een Syroop.

Syrupus Papaveris albi.

Recipe Capitum Papaveris albi, die rijp en gedroogt zyn, met haar zaat. xxiv.

Sacch. alb. xxxvi.

Kook deeze als vooren.

(38)

Syrupus Papaveris Erratici.

Recipe Flor. Papav. errat. recent. xxxvi.

sed siccator. xii.

Laat deeze zaamen in een goet deel warm reegenwaater trekken, tot dat al de Tinctuur uitgetrokken is. Persse dan sterk uit, doe daar by

Sacch. alb. xxxvi.

Geklarificeert zijnde kookse tot een Syroop.

Syrupus Rosarum solitivus cum rheo.

Recipe Insus. Rosar. pallid pint. iij Rhabarb. opt. jß

Cinam. elect. jß

Laat het zaamen een nagt staan trekken op een weinig vier, wring het dan door een doek, en doe daar by

Sacchar. alb. xxx.

Kook het naar de konst tot een Syroop.

Julapium Rosaceum.

Recipe Sachar. clarificat. ad consistent. tabell. gekookt xxiv.

(39)

Meng daar onder Aq Rosar. q. s.

Laat het al roerende zonder kooken tot een dunne Syroop gebragt worden.

Mel Rosarum.

Recipe Rosar. rubr. gedroogt. xij.

Mell. opt. xxxvi.

Weik en kook de bloemen eerst in een goede quantiteit waater; doe daar nog by het doorzijgzel van den hoonig. Kook en schuim dat tot de dikte van een hoonig.

Rob. Sambuci.

Recipe Succ. baccar. Juniperi xxiv.

Sacch. alb. vj.

Kook het volgens de kunst tot de dikte van een Gelei.

Rob. Juniperi.

Wort gemaakt op de zelve wyze.

Condita.

Caro Cydoniorum.

Enulae Campanae.

Cortices aurantiorum.

Nucis Moscatae.

Zinziberis.

Alles gemaakt naar de konst.

(40)

Pulvis hierae simplicis Galeni.

Recipe Aloës Socotr. lucid., c Cinamom.

Lig. Aloës.

Rad. Asar.

Spic. Nard. Indic.

Croc.

Mastic. aa vj.

De Aloë, Mastix en Crocus, elk alleen gewreeven, worden onder d'andere poeders gemengt.

Electuaria.

El. Benedictum laxativum.

Recipe Rad. Turbith gumm.

Esul. pp. aa x Hermodactyl.

Scammon. aa vj Caryophill.

Spic. Nard. Ind.

Acor.

Galang Zinziber.

Croc.

Mac.

Piper. long.

(41)

Sem. Ap.

Asparag Cardam. min.

Car.

Faenicul Mil. Sol.

Rusc.

Saxifrag.

Sal: gemm. aa j.

Mell: opt. despumat. triplum.

M. f. s. a Electuarium

El. Diacatholicon.

Recipe Rad. polypod quercin. iv.

Sem. foenic. vj.

Kook het met zoo veel waater, als het genoeg is. Giet het door, en doe by het doorzijgzel

Sacchar. alb. xxiv.

Kook het tot de dikte van een Syroop, en roer 'er dan onder Pulp. Cassiae.

Tamarindor a ij.

Deeze wel onder een geroert zijnde, doe'er deeze naavolgende Poeders in Fol. Senn. mundat. ij.

Rhabarb. elect.

(42)

Mechoacann. a j.

Sem. anis. ß

quatuor. frig. maj. mund.

Rad. glycyrrh. ras.

Flor. violar. a ij.

F. s. a. Electuarium.

El. Diaprumum Solutivum.

Recipe Pulp. prunor. acido dulcium xij Cassiae fist. in het Pruimzop gesmolten vi.

Sacch. clarific. xxiv.

Damp die met elkanderen uit tot een bequaame dikte, als te vooren gezegt is, en strooi'er dan de volgende poeders onder

Rhabarbari j.

Cinamomi ß.

Succ. Glyzyrriz. ij.

Sem. Anis.

Faenic.

Angel. a ß Scammon. ij.

Meng dit alles onder een.

Hiera picra Galeni.

Recipe Alöes Socotrin. fijn gewreeven. xijß.

(43)

Cinamom.

Lign. Alöes.

Rad. Asar.

Spic. Nard. Indicae.

Croc.

Mastich. a vj.

Dit alles tot poeder gebragt zijnde, roer die onder XLI WITTENHOONIG,DIE GESCHUIMT IS,EN TOT EEN BEHOORLIJKE DIKTE GEKOOKT.

F. Electuarium

Zommigen kooken wel de Alöe een weinig onder den Hoonig, dat niet quaat is.

Confectio Alkermes.

Recipe Flavedin. Cortic. Citr. ij.

Cinamom. acut. vj Macis iij.

Fol. aur. j.

Maak dit alles tot een zeer fijn Poeder, doe daar dan by

Syrup. granor. kerm. die van Mompeliers, of van Lions oovergebragt is xv.

NB. Men moetze ook maaken met Ambr. gris. ij.

Banil. j.

Diascordium.

Recipe Folior. scordii iv.

Radic. carlin.

(44)

Petasitid.

Contrajerv.

Zedoär. a j.

Nuc. Moschat.

Cinam. acut. a ß.

Croc. opt.

Maak dit alles tot een zeer fijn poeder. Doe'er dan by Extract. cort. Peruv. a j

Extract. opii iijß.

Rob. Juniper.

Mell. opt. despumat. a xij.

Vermengze, en laatze volgens de kunst tot een Opiaat gemaakt worden.

Confectio Hyacinthorum.

Recipe Hyacinthor.

Coral. rubr. a ß.

Bol. Armen. ver. j.

Granor. Kermes.

Rad. tormentill dictamn. alb.

Sem. acetos.

limon.

portulac.

Flor. rosar. rubrar.

croc.

Santalor. omnium.

(45)

Rasur. ebor. a jv.

corn. cerv. iij.

Sapphir.

Smaragd.

Topas.

Margaritar.

Seric. crud.

Fol. aur.

argent. a ij.

Syrup. Limon. zoo veel als genoeg is.

F. s. a. Electuarium.

Mithridatium Damocratis.

Recipe Rad. Cost. odorat. j.

Gentianae v.

Acor. ver.

Asar.

Phu, of valerianae a iij.

Meï Athamant. ijß.

Zingib.

Cinamom a x.

Cassiae ligneae vij.

Fol. lauri voor malabatrum.

schaenanthi a j.

polii montani albi.

scordii Cretic, of nostr. a vij Dictamn. Cret. v.

Flor. Croci Brittann. x.

(46)

Staechad. Arabic. j.

Rosar. rubr. v.

Agarici albi & levis.

Spicae Nardi Indicae a x.

Celticae v.

Bacc. juniperi voor Carpobalsam.

Piperis albi a vij.

longi j.

Sem. Thlaspios. x.

Seseleos Massiliensis j.

Dauci Cretici vij.

Petroselini Macedonici veri.

Cardamomi minoris.

Foeniculi a v.

Anisi iij.

Hyperici ijß.

Myrrhae electae.

Thuris masculi a x.

Styracis calamithae sincerae Galbani.

Opopanacis aa j.

Sagapeni iij.

Olei nucis muschatae expressi voor opobalsamum Succi hypocystidis a j.

acaciae, ijß.

Bdelli vij.

Gummi Arabici vermiculati.

(47)

Extr. Opii a v.

Castorei j.

Ventris Scinci ijß.

Troch. Cypheos vij.

Vini Canarini generosi, q. s.

Mell. Narbonensis, driemaal zoo veel als het booven geschreeven weegt.

Deeze word als de Hiera Picra gemaakt.

Philonium Magnum sive Romanum.

Recipe Sem. Hyosciam.

Papav. alb.

Extract. Opii aa ijß.

Cass. lign.

Cinamom. aa jß.

Sem. ap.

petrosel. Maced.

faenicul.

dauc. cret.

Cost. odorat.

Myrrh.

Castor. aa j.

Croc.

Pyrethr.

Nard. Ind aa j.

Mell. opt. despumat. vj F. s. a. Opiat.

(48)

Theriaca.

Recipe Viper. hart en leever gedroogt vj.

Radic. Angelic.

Zedoar. a j.

Contrajerv.

Galang. minor.

Cost.

Nard. Indic.

Celtic.

Aristol. ten.

Gentian.

Imperator. a jß Fol. Rut. hortens.

Dictamni Cretic.

Scord. a v.

Calamint. mont.

Fl. Staech. Arab.

Summitat. Rorism.

Mac. a iij.

Sem. Petroselin. Maced.

Cardamon. minor.

Caryophyll. aromatic.

Croc. opt. a ß Myrr. ij.

Maak dit alles tot een zeer fijn Poeder, en doe daar by Extract. opii. nostr. vj.

(49)

Rob. Juniper.

Mel. alb. aa xxxx.

M. S. A.

Trochisci.

Trochisci albi Rhasis.

Recipe Ceruss. met Roos-waater gewasschen x.

Amyli, ß.

Gummi Arabici.

Tragacanthi a ij.

Caphurae ß.

Maak met wit van een Eei daar koekjes van. Dieze met Opium wil hebben, kan'er een Drachma by doen.

Beeter hout men z'in Poeder, zonder 't wit van een Eei.

Trochisci Alhandel.

Recipe Pulpae Colocynthid. die uytgezogt, van zijne zaaden gezuivert, en met eenige droppen Ol. Amygdalar. dulcium besprengt, en tot een fijn Poeder gemaakt is, zoo veel 't u belieft.

F. S. A. Trochisci.

(50)

Trochisci Alkekengi.

Recipe Fruct. Alkekengi. iij.

Boli Armen. ver. j.

Gumm. Arabic.

Tragacanth.

Sang. Dracon in lachr.

Thuris. Amyli.

Succ. glycyrrhiz.

Amygdalar. amar.

Nucleor. Pin.

Sem. Papav. alb. a ß.

Citrulli Cucurbit.

Melonum a iijß.

Apii.

Hyoscyam.

Succin.

Extract. Opii a ij.

Alles gestooten zijnde stamp met zap van Alkekengi daar een Massa van om Trochisci te maaken naar de konst.

Trochisci Bechici Albi.

Recipe Sacchari albiss. xviij Pulv. rad. Irid. Florent. ijß.

Amyli ß

Maak het met de Mucago van Gom Tragant, die met Rooze-waater uitgetrokken is, tot koekjes.

(51)

Trochisci Cypheos voor den Mithridaat.

Recipe Pulp. Uvar. Passar. die wit en vet zijn.

Terebinth. Cypr. a iij Myrrh.

Schaenanthi a jß Cinam. ß

Rad. Acor. ver. ix Cyper. rotund.

Spic. Nardi Ind.

Cass. lign.

Bacc. juniper.

Bdellii a iij

Ligni Aspalathi of Alöes ijß Croc. j

Mellis opt. & despum.

Vini Canarin. a. q. s.

Maak het tot koekjes.

Trochisci de Myrrha.

Recipe Myrrh. el. v Rad. Dictamn. alb.

Fol. Puleg.

Ruth.

Sabin.

Assae foetid.

(52)

Gum. Galban a ij

Laat met zap van Byvoet hier van naar de konst Trochisci gemaakt werden.

Trochisci Terrae sigillatae.

Recipe Terr. sigillat. ß Acaciae ver.

Hypocistidis.

Sang. Dracon. in lachr.

Lap. Haematit.

Corall. rubr.

Balaust.

Rosar. rubr.

Nuc. Cypress.

Corn. Cerv. ust.

Thuris Mascul.

Extr. Opii.

Gumm. Tragacanth. a ij

Maak 'er met zap van Weegbree Koekjes van. Maar beeter kan men ze zonder Weegbreezap tot poeder houden.

Extracta & Pilulae.

Extractum Anodinum seu Opium praeparatum.

Recipe Zoo veel Opium, als gy wilt.

Smelt die op't vyer in waater, kout geworden zijnde, giet ze door een lap. Doet dit zoo

(53)

lang als het Tinctuur geeft, en laatze uitdampen tot de dikte van Pillen.

Extractum Aloës. Cortici Peruviani. Rhabarbari. Succi liquiritiae.

Worden gemaakt als booven.

Extractum Catholicum.

Recipe Pulp. Colocynthid. vj.

Rad. Helleb. nigr.

Agaric. alb. a ß

Laat uit deeze een Tinctuur door Brandewyn trekken, welke door gedaan zynde, doe'er by het poeder van

Aloës lucid j Scammon. j

En laatze daar naa uitgedampt worden tot een bequaame dikte van Pillen.

Pilulae Cochiae.

Recipe Pulv. Hier. simpl. x Troch. alhandal. iijß Scammon. ijß Turbith. gummos.

Flav. cort. citri, die gedroogt zyn. a v Spir. vin. q. s.

F. Massa.

(54)

Pilulae Cynoglossae.

Recipe Rad. Cynogloss. sicc.

Sem. hyosciam. alb.

Extr. Opii a ß.

Myrrh. el. vj Thuris mascul. v Croc. opt.

Castor. el.

Styrac. calamit. a ij Aq. Rosar. q. s.

F. Massa.

Pullulae Majernae.

Recipe Fol. Roris mar Die vers zyn a ij Card. Bened. Die vers zyn a ij Meliss. Die vers zyn a ij Summ. Cent. minor.

Flor. Staechad. Arab.

Cuscutae a j Fol. Senn. mundat. ß

Laatze trekken, en daar naa kooken in een genoegzaame quantiteit van waater, en wanneer het doorgezijgt nat tot ontrent tien oncen uitgedampt is, doe daar dan by het Poeder van

Aloe iv Rhei el. ij

(55)

Macis j

En droogze dan uit op een klein viertje tot een bequaame dikte van pillen.

Pilulae Rusi, seu Pestilentiales communes.

Recipe Aloes luc. ij Myrrhae j

Croci ß

Stampse met Kanarien wyn tot een Massa van Pillen.

Olea Expressa.

Oleum Amigdalarum dulcium.

Recipe Amygd. dulc. die niet rins zyn, zoo veel gy wilt, klein gestooten zynde, doeze in een grooven kaasdoek, en pers daar, zonder warm te maaken, den Olie uit.

Op de zelve wyze maakt men ook Ol. Amygdal. amarar.

Laurinum, deeze komt uit de Gelukkige eilanden.

Macis.

Nucis moschatae, deeze twee koomen uit Indien.

Lini.

Nigellae.