1 augustus 2013 – 1 augustus 2014

Jaarverslag schooljaar 2013-2014 Landelijke tijdelijke geschillencommissie

ontwikkelingsperspectief (v)so

1 augustus 2013 – 1 augustus 2014

Stichting Onderwijsgeschillen I Postbus 85191 I 3508 AD Utrecht

info@onderwijsgeschillen.nl I www.onderwijsgeschillen.nl

Utrecht, 4 februari 2015

Door de Kwaliteitswet (v)so en de Wet passend onderwijs zijn voor de toelating, verwijdering en het ontwikkelingsperspectief van leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte nieuwe waarborgen gaan gelden. Tijdens de parlementaire behandeling van beide wetsvoorstellen is naar voren gebracht dat ouders bij geschillen over toelating en verwijdering niet veel anders rest dan de weg naar de rechter, of inschakeling van het College voor de Rechten van de Mens. Weliswaar een adequaat stelsel van rechtsbescherming, maar hoogdrempelig. En voor het onderwijs niet altijd voldoende snel.

Dit gaf aanleiding om in beide wetsvoorstellen een geschillenregeling op te nemen. Ouders kunnen daar naar eigen keuze gebruik van maken. Door het indienen van een verzoekschrift kunnen zij van de Commissie een oordeel over het geschil krijgen. De regeling is zo ingericht dat het oordeel van de Commissie ook betrokken dient te worden bij de beslissing die het schoolbestuur neemt op een bezwaar van de ouders. Het schoolbestuur moet het oordeel van de Commissie afwachten alvorens het zijn beslissing over de toelating of verwijdering van de leerling heroverweegt.

De snelheid van de procedure is van groot belang. Voor de totale procedure staat 10 weken: een doorlooptijd die zich laat vergelijken met een kortgedingprocedure. Daarom heeft de Commissie voorkeur voor digitale uitwisseling van stukken en houdt zij strak de hand aan de verweertermijn en de geplande zittingsdatum. De digitale werkwijze blijkt voor ouders en de schoolbesturen goed

uitvoerbaar te zijn.

De Commissie heeft het eerste jaar geïnvesteerd in logistieke en inhoudelijke voorbereiding. Daardoor was het mede mogelijk direct in te spelen op de politieke wens om op ad hoc basis geschillen te beslechten die zich al vóór 1 augustus 2014 voordeden en die betrekking hadden op het schooljaar 2014-2015.

De signalen uit het onderwijsveld die de Commissie dit verslagjaar hebben bereikt wijzen op een behoefte aan informatie over de verplichtingen die de scholen hebben in het kader van passend onderwijs. Scholen blijken nog niet voldoende op de hoogte van het niveau van de eigen

ondersteuningsinspanningen jegens leerlingen. Bovendien zijn zij nog onvoldoende vertrouwd met de nieuwe eisen die gesteld worden aan het uitplaatsen van leerlingen naar een andere school binnen dan wel buiten het samenwerkingsverband.

Bij de ouders, die veelvuldig het contact met de Commissie hebben gezocht, bestaan hoge verwachtingen over passend onderwijs. Veel ouders spreken de hoop uit dat door de nieuwe wetgeving hun kind alsnog een passende plaats krijgt binnen een reguliere onderwijssetting. Alles wijst erop dat de ouders met ingang van 1 augustus 2014 hun weg zullen zoeken naar de Commissie.

De Commissie zal zich inspannen in die zoektocht voor alle betrokken partijen een betekenisvolle rol te vervullen.

Jacques Dijkgraaf voorzitter

Inleiding

De Landelijke Tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so werd ingesteld voor de periode 1 augustus 2013 tot 1 augustus 2014. Met ingang van 1 augustus 2014 is de Landelijke Tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so overgegaan in de Tijdelijke geschillencommissie toelating en verwijdering, ook wel aangeduid als de 'Geschillencommissie passend onderwijs'.

Wettelijke grondslag

De instelling van de Landelijke Tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so is geregeld in de Wet kwaliteit (v)so (Stb. 2012, 545), en is vastgelegd in artikel 45 van de Wet op de expertisecentra (WEC). In het oorspronkelijk wetsvoorstel kwaliteit (v)so was geen

geschillencommissie opgenomen. De toelichting bij artikel 45 WEC is te vinden in de Derde nota van wijziging bij het wetsvoorstel kwaliteit (v)so (Kamerstukken II 2011/12, 32 812, nr. 18).

De wet kwaliteit (v)so is nader uitgewerkt in een Algemene maatregel van bestuur (AMvB). In deze AMvB worden o.a. inhoudelijke eisen gesteld aan het door het bevoegd gezag vast te stellen ontwikkelingsperspectief in het (v)so.

Bevoegdheid van de Commissie

Ontwikkelingsperspectief (v)so

In de Wet kwaliteit (v)so, die per 1 augustus 2013 in werking is getreden, is een regeling opgenomen voor geschillen tussen ouders en het schoolbestuur over het ontwikkelingsperspectief van de leerling in het (voortgezet) speciaal onderwijs. Het ontwikkelingsperspectief heeft per 1 augustus 2013 het handelingsplan vervangen. Het ontwikkelingsperspectief wordt vastgesteld voor elke leerling in het (voortgezet) speciaal onderwijs. Voordat dit ontwikkelingsperspectief kan worden vastgesteld, voert het bevoegd gezag met de ouders ‘op overeenstemming gericht’ overleg over de inhoud. Het ontwikkelingsperspectief wordt vastgesteld binnen zes weken na inschrijving en wordt een keer per jaar geëvalueerd. Geschillen tussen ouders en het schoolbestuur over het vaststellen en bijstellen van het ontwikkelingsperspectief konden in het schooljaar 2013-2014 worden voorgelegd aan de

Landelijke Tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so (artikel 41a, eerste en vierde lid van de Wet op de expertisecentra).

Toelating leerling extra ondersteuningsbehoefte, ontwikkelingsperspectief en verwijdering experimenteerscholen

De Commissie was ook bevoegd om – vooruitlopend op de invoering van de Wet passend onderwijs – de geschillen over toelating van leerlingen met extra ondersteuningsbehoefte, het

ontwikkelingsperspectief en de verwijdering van leerlingen, te behandelen met betrekking tot de scholen van drie samenwerkingsverbanden voor wie ingevolge de zogenoemde

Experimenteerbeschikking passend onderwijs reeds per 1 augustus 2013 werd ingevoerd.

Overeenkomstig de toelichting bij de Regeling van 22 juli 2013 nr. JOZ/524032 betrof het de

samenwerkingsverbanden PO Zuid-Kennemerland, VO-Helmond-Peelland 30.08 en Sterk VO Utrecht en Stichtse Vecht.

Toelatingsgeschillen tot 1 augustus 2014

Formeel ging de Geschillencommissie passend onderwijs op 1 augustus 2014 van start. Op verzoek van het ministerie van OCW bood de Landelijke Tijdelijke Geschillencommissie

ontwikkelingsperspectief (v)so de mogelijkheid om tot 1 augustus 2014 als Commissie ad hoc, geschillen te behandelen die gingen over de toelating van een leerling met een extra

ondersteuningsbehoefte. Het betrof geschillen waarin leerlingen betrokken waren die met ingang van het schooljaar 2014-2015 wilde starten in het po, sbo, vo of (v)so cluster 3 of 4. Partijen die bij het geschil betrokken waren (ouders en schoolbestuur) dienden er wel mee in te stemmen dat de Commissie het geschil behandelde. De Commissie bood deze mogelijkheid om te bevorderen dat leerlingen met een ondersteuningsvraag met ingang van het nieuwe schooljaar op tijd een passende plek konden krijgen.

Geschillencommissie passend onderwijs

Bij de instelling van de Landelijke Tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so was reeds bekend dat zij bij het inwerking treden van de Wet passend onderwijs, per 1 augustus 2014, zou overgaan in de Tijdelijke geschillencommissie toelating en verwijdering, ook wel ‘Geschillencommissie passend onderwijs’ genoemd. Anders dan de naam suggereert, behandelt deze commissie niet alleen geschillen over toelating en verwijdering, maar ook over het ontwikkelingsperspectief van de leerling in het (v)so en van de leerling die extra ondersteuning nodig heeft in het overige onderwijs. Deze

commissie is op basis van amendement nr. 91 in de Wet passend onderwijs opgenomen.

Samenstelling van de Landelijke tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so

De Commissie is per 1 augustus 2013 ingesteld door de Stichting Onderwijsgeschillen conform de voorschriften als bedoeld in artikel 6 van de Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 juli 2013, nr. JOZ/524032, houdende voorschriften met betrekking tot de regeling landelijke tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief speciaal onderwijs.

Wijze van samenstellen

Op basis van afspraken die in overleg met het ministerie van OCW zijn gemaakt met de voordragende organisaties en Stichting Onderwijsgeschillen, heeft een werkgroep, bestaande uit

vertegenwoordigers van de sectororganisaties en de landelijke algemene en specifieke ouder- en patiëntenorganisaties¹ , de werving en selectie van voorzitters en leden voor de Tijdelijke

geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so op zich genomen.

Om tot een goede evenwichtig samengestelde Commissie te komen zijn er met alle beoogde kandidaten gesprekken gevoerd. Op basis van de gehouden wervings- en selectieprocedure zijn de commissieleden door de organisaties in juli 2013 gezamenlijk voor benoeming voorgedragen aan de staatssecretaris. Het benoemingsbesluit is in de Staatscourant van 30 juli 2013 gepubliceerd.

De samenstelling van de Commissie was in de verslagperiode als volgt:

• mr. J.P.L.C. Dijkgraaf, voorzitter

• mr. dr. J. Sperling LL.M, vice voorzitter

• drs. R. Aerden, lid

• drs. W.D. Hajonides van der Meulen, lid

• drs. E. Hoeksma, lid

• drs. R.H.A.M. Kraakman, lid

• P. Kuiper, lid

• drs. O. Meulenbeek, lid

• drs. L.P.F. Niessen, lid

• drs. M.E. Post, lid

• drs. M.H.W.C. Voeten, lid

• drs. J.P.M. Wichers-Bots, lid

1PO-Raad, VO-raad, LOBO, NKO, OUDERS&COO, VOO, Balans, CG-Raad en Platform VG

Stichting Onderwijsgeschillen: secretariaat, Expertisecentrum

Het secretariaat

De ondersteuning van de Landelijke tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so is ondergebracht bij Stichting Onderwijsgeschillen te Utrecht. De stichting vormt het landelijke en onafhankelijke loket voor geschillen van allerlei aard binnen het gehele onderwijs in Nederland.

Stichting Onderwijsgeschillen beschikt over een professioneel bureau met een team van deskundige medewerkers, met daarin ervaren onderwijsjuristen. Het bureau is bereikbaar op werkdagen en de medewerkers beantwoorden onder andere heel veel vragen over passend onderwijs.

Stichting Onderwijsgeschillen heeft een bestuurder en een Raad van Toezicht.

Directeur/bestuurder van de Stichting Onderwijsgeschillen is mr. H.E. Mertens.

De samenstelling van de Raad van Toezicht is als volgt:

mr. H.T. van der Meer, voorzitter mr. drs. C.W.M. Dullaert, lid B.J.F. Fransen MSc, lid,

Ontwikkelingen en activiteiten in schooljaar 2013 – 2014

Op 12 september 2013 is de Commissie in aanwezigheid van de directie JOZ ministerie van OCW (drs. A.J.J. Dingelstad en drs. H. de la Parra) formeel geïnstalleerd.

Tijdens die installatievergadering is de instellingsregeling en het reglement van de Commissie vastgesteld. De informatie over de samenstelling, toepasselijke wet- en regelgeving en de werkwijze van de Commissie is gepubliceerd op de website van Onderwijsgeschillen. Daar staat ook

aangegeven op welke wijze een geschil aan de Commissie kan worden voorgelegd.

Scholing en plenaire vergaderingen voor de Commissie

Voor de Tijdelijke Geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so is een interne reader opgesteld met daarin opgenomen de mogelijke kaders voor de commissie.

Op 12 september 2013 is voor de Commissie een scholing georganiseerd waarin door externe deskundigen, waaronder ook deskundigen uit de praktijk van het speciaal onderwijs en de ambulante begeleiding, voorlichting is gegeven. Deze scholing was eveneens bestemd voor de voorzitter en leden van de Landelijke Arbitragecommissie Samenwerkingsverbanden. Aansluitend aan deze scholing vond de installatievergadering van de Commissie plaats.

Een aantal leden van de Commissie heeft ook deelgenomen aan voorlichtingsbijeenkomsten en presentaties op gebied van passend onderwijs, waaronder de presentatie van het evaluatierapport van de ECPO.

Plenaire vergaderingen

Tijdens de verslagperiode hebben 3 plenaire commissievergaderingen plaatsgevonden.

Tijdens deze bijeenkomsten heeft de Commissie ook aan de hand van een aantal casussen gediscussieerd en overlegd over de werkwijze van de Commissie en zijn er nadere afspraken gemaakt over de behandeling van geschillen. Voorts is door een externe deskundige een presentatie gehouden over passend onderwijs en het ontwikkelingsperspectief.

De geschillen

Aantal en wijze van afhandelen van geschillen

Ingediende geschillen kunnen eindigen door een schriftelijk advies van de Commissie of door intrekking door de partij die het geschil heeft aangemeld.

In de verslagperiode zijn 4 geschillen ingediend.

Hiervan is 1 geschil ingetrokken.

2 geschillen waren nog hangende op 1 augustus 2014.

In 1 geschil heeft de Commissie op 2 juli 2014 een zitting gehouden en op 18 juli 2014 advies uitgebracht.

Totaal ingediende geschillen 01-08-2013 – 01-08-2014 4

Ingetrokken voor de zitting 1

Behandeld op de zitting 1

Hangende geschillen op 31 juli 2014 2

Mondelinge behandeling

De Commissie die het verzoek behandelt, bestaat uit drie personen: één voorzitter en twee leden. De voorzitter is een jurist. De voorzitter bepaalt de samenstelling van de Commissie. De Commissie wordt zo samengesteld dat zij een beslissing kan nemen uit onderwijskundig, pedagogisch, psychologisch, medisch en juridisch oogpunt. De mondelinge behandeling vindt plaats in een besloten zitting, waarin partijen in de gelegenheid worden gesteld hun standpunten toe te lichten en vragen van de

Commissie te beantwoorden. De Commissie verwacht dat ouders en het bevoegd gezag van de school aanwezig zijn op de zitting. Na de zitting brengt de Commissie zo spoedig mogelijk een schriftelijk advies uit. Het advies van de Commissie is niet bindend. Het schoolbestuur kan slechts afgewogen en beargumenteerd van het oordeel van de Commissie afwijken² .

Onderwerpen van de geschillen

Onderwerp Primair

onderwijs

Speciaal onderwijs

Voortgezet onderwijs

Voortgezet speciaal onderwijs

ontwikkelingsperspectief

1 1

Geschil over een verwijderingsbeslissing

1

Geschil over toelating tot het vmbo met lwoo

1

2Regeling 22 juli 2013, nr. JOZ/524032, aldaar de Toelichting

Samenvatting van het advies van de Tijdelijke geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so

106295 – advies 18 juli 2014

Geschil over verwijderingsbeslissing PO – artikel 40 lid 10 WPO³ (verwijdering van leerlingen) Het bevoegd gezag besloot tot verwijdering van een 10-jarige leerling met het syndroom van Down wegens, als gevolg van zijn fysiek gedrag en leergedrag, bij de medewerkers van de school ontstane handelingsverlegenheid. De Commissie is bevoegd de verwijderingsbeslissing vol te toetsen.

Het stelsel van passend onderwijs, waarbij iedere leerling een plaats verdient binnen het onderwijs, behoort ertoe te leiden dat de school, die door het fysieke gedrag en het leergedrag van de leerling handelingsverlegen dreigt te worden, allereerst dient te komen tot onderzoek en bijstelling van het ontwikkelingsperspectief van de leerling. Zonder een dergelijk onderzoek kan niet langer direct worden gekozen voor verwijdering van school.

Het vinden van een andere passende, in beginsel bij de woning van de leerling nabije school, dient in overleg met de ouders plaats te vinden. Als ouders bewust kiezen voor onderwijs van een bepaalde richting, dient daar rekening mee te worden gehouden bij de invulling van de zorgplicht, maar de mogelijkheid van toelating wordt ook door leerling- en schoolgebonden factoren bepaald. In een verwijderingsbeslissing moet inzichtelijk gemaakt worden dat er overleg met ouders is gevoerd, dat een inventarisatie van scholen met een ondersteuningsprofiel dat overeenstemt met de

ondersteuningsbehoefte heeft plaatsgevonden, en dat de reistijd naar de nieuwe school is benoemd.

Bij gebreke daarvan voldoet de verwijderingsbeslissing niet aan de daaraan te stellen eisen van zorgvuldigheid.

De verwijderingsbeslissing is onvoldoende gemotiveerd: door het ontbreken van een op deugdelijk onderzoek gebaseerd ontwikkelingsperspectief ontbreekt bij het bevoegd gezag en de school het inzicht in de ondersteuningsbehoefte, is onduidelijk welke begeleidingsmogelijkheden de school nog resteren en is niet duidelijk welke (andere) school geschikt is, mede gezien de voorkeur van de ouders voor een school van een bepaalde richting. De Commissie oordeelt het verzoek gegrond en adviseert het bevoegd gezag de verwijderingsbeslissing in te trekken.

Communicatie en publiciteit

Op de website van Onderwijsgeschillen is plaats gemaakt voor uitgebreide gestructureerde informatie over de commissies en over passend onderwijs. Er is een reeks Themabrieven opgezet met als onderwerp passend onderwijs in relatie tot geschillen. Bezoekers van de website kunnen zich gratis abonneren op de themabrieven. Ook via Linkedin en Twitter is er aandacht voor passend onderwijs.

De uitspraken van de Landelijke Tijdelijke Geschillencommissie ontwikkelingsperspectief (v)so worden (geanonimiseerd) gepubliceerd op de website van Onderwijsgeschillen. Ook zal iedere uitspraak van de Commissie apart nog onder de aandacht worden gebracht via Uitgelicht op de homepage van Onderwijsgeschillen.

Gedurende het verslagjaar zijn er 3 themabrieven passend onderwijs verschenen, september 2013, januari 2014 en mei 2014.

3thans vernummerd tot artikel 40 lid 11 WPO