Johan Baptista Houwaert, Den generalen loop der werelt · dbnl

(1)

Johan Baptista Houwaert

bron

Johan Baptista Houwaert, Den generalen loop der werelt. Willem Jansz. Stam, Amsterdam 1612

Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/houw001deng01_01/colofon.php

Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn.

(2)

Den Generaelen Loop der Werelt in ses vermaeckelyke boecken beschreuen door Ioan Baptista Houwaert noyt tevoren in druck uyt gegaen

Johan Baptista Houwaert, Den generalen loop der werelt

(3)

De drucker tot den lesers. der lieflijcker Poesie.

ICk vertoone u (Waerde Liefhebbers) een nieu Boec, van den Edelen Heere Ian Baptista Houwaert beschreven: niet nieu ten aensien der Materie, en des Auteurs, nochtans nieu, om dat t'selve noyt, voor desen aen den dagh en is gecomen, ende het was geschapen, noyt en soude gecomen hebben, ten ware, ic wonderlijck totte Copie, deses soo uytnemenden Wercke ware gheraeckt. Ick was ooc versekert, dat den Liefhebbers dit selve soude aenghenaem ende behaeghelijck zijn. Want so Alexander de Groote sodanigen vermaeck ende behaghen ghehadt heeft, int lesen van den Poeët Homerus, dat hy hem over al mededraghende, onder zijn oorkussen plagh te legghen, daer hy nochtans niet dan van fabuleuse vermakinghen handelt, soo behoorde ons veel meer de dapperheyt, gheleertheyt ende Godvruchticheyt deses soo weerdighen Mans te behagen, diewyl dese zijne Boecken niet anders zijn, als inleydinghen ende aenradingen totte deught en oprechticheyt, ende gheeft alsoo niet min geleerdelijck als vermaecklijck, de blosende en groene Ieught, een spoore ende prickel tot het lesen van veel treffelijcke dinghen, jae niet voorby gaende, wat eenichsins tot verlichtinghe ende vercieringhe des wercks soude moghen dienen: Soo dat men het selve te recht by eenen Bloempot of wel ghemaeckten Ruycker mach verghelycken: Want ghelijck dieselve als in een hoff, uyt allerley beddekens ghenomen, en de fraijste bloemen, Rosen, Lelien etc. onder een gheschakiert ende ghevlochten wort, om den heerlijcken reuck, ende glants onser lustgierigher ooghen te vermaken: Soo machmen dan met meerder waerheyt van onsen Houwaert segghen, dat hem niets ontbroocken heeft, om desen zijnen Bloempot ende Ruycker, als een goet Hovenier opt lieflijckst ende behaghelijckst te vercieren ende op te proncken. De Materie ende de stoffe deses wercx sal u genoegh de waerheyt daer van openbaren. Coomt dan O liefhebbende Ionckheyt ende doorsiet hoe cloeckhlijck ons den Generalen loop des Werelts van onsen honigh vloeyenden Poeët in ses stichtelijcke Boecken vervat en beschreven is, ende leert daer uyt neerstichlijken, wat ghy in dese onghestadighe ende

verganckelijcke Werelt sult hebben te vlieden ende naer te volghen.

W.I. Stam.

(4)

Aen alle liefhebbers der vveet-riicke-reden-const.

TWee dingen sijnder (constlievende en graeglustighe beminders der Reden const) die volghens de Leere Sirach een wijs man ter eeren brenghen, als een dinck namelijck, sijn wyse reden: ten tweeden zijn kloeckheyt die hem lieff en weirt maeckt by de vorsten, ist dat dit waerachtich is (alst oock is) en met verscheyden exempelen ghenoech ghesien werdt: So gheldt dese spreuck over onsen Brabantschen Poeët.

I.B. Houwaert die door sijn wyse reden en manhaftighe cloeckheyt met grooter eeren is op gheclommen by alle waere vaderlandtsche voorstanders: en in raets pleginghe ghebruyckt als by wylen sijn princelicke genade (hooch loffelijcker ghedachtenisse) ô lief hebbers? had dy ghesien de lieffde en trouwe die hy (met een brandende yver) soo menichmael (ia in groot perijckel sijns levens) voor twaerde vaderlandt heeft bewesen als hy met een ghevelde speyre en een gheslepen sweirt, int verstaelt bruyn, de opgheblasen hoochmoet sijnder en onser aller vyanden hilp dempen beneffens sijn wel bespraeckte tongh int raden, noodighe en heylsame waerschouwinghe int schryven van de schadelijck aenslagen en theymelijc voornemen onser vyanden:

Voor waer 'ken twyffele maer' khoude my versekert ul. gunste soude als versellen de lust in't leesen van sijn soetvloeyende gecomponeerde dichten, die voor onsen Vlaemschen Caesar om haer lieffelijcheyt zyn geprononcecrt: by zijn V.

(5)

Genade (vooren verhaelt) met proffijt en genucht gheleesen, ia wiens veirsen van weersyde onse nederlantsche gouverneuren (naest Duc Dalva) aff hebben

gecongratuleert (siet hier achter in't boeck den register van zyn geschreven wercken ghy sult (u met my) verwonderen over zyn vlijt en neirsticheyt (by hem betoomt) onder zyn moeyelijc ampt als te zyn Rekenmeester Raetsheer en een Brabantschen Vlissem boven zyn daeglijckse onrust in sulcke ysere eeuwe en ongeluckighe dagen als hy sach. Dits so veel int cort als zyn persoon en staet vereyst t te verhalen, zyn leerlijcke leeringe en vermakelijcke vermakinghe, en stichtende dichten leest in deese naervolgende boecken ghy sultse pryswaerdich beyinden dewyl hy t'proffyt met genuchten (na de Redenrijckers eygen spreucke) leert, een zyn dichten niet na desen tijd' maer nae dien tijt, men sach doen met geen Argus oogen twas doen so pryselijck als t'nu mispryselijck is, eenige uyt heemsche woorden te stellen. Let maer op den sin en oirdeelt met bescheyden kennisse, ick eyndighe:

en offere dit boeck op den outaer van uwe goede gunste, Vaert wel.

In Amsterdam t'Iaer 1612. den 20.

September V.L. dienstwillighen en goetgunstighe A.D.C.

(6)

Sonnet

I n dit gewerckte werck, wilt wercken Ionghe sinnen O p dat ghy t'recht verstant, ghenieret t'uwer baet A l wat de deucht betreft, hier etterlijcken staet N iet dan Minerves weet, ghy alle cunt ghewinnen.

B esiet doorleeft, bemerckt, Poeëten const van binnen A cht yeders weerdicheyt, in d'hoochstgeboren graet P rijst eeuwelijck met prijs, wiens loff noyt quam te laet T' zal zijn een eyghen eer, ten eynde vant beginnen.

I n schoon schriftuere leer, als oock in Politick S'ghelijck reyn Poesy, op Conste Redenrijck

T' ghedichte staet ghevoecht, verstandichlijck om lesen:

H y die het al verlaet, en t'hemelsche verwerft.

O ntfangt de Lauwercroon, deur Conste waert ghepresen V Waert een eel verstant int graff niet en versterft.

Bedenckt u tis tijt.

(7)

Klinck-dicht. over de doot vanden edelen Houvaert Heere Iohan Baptista Brabants Poeët.

DE Redentijcke maaght, die wijsheyts borsten suycht Met welbespraeckte tongh: hoord'ick dit droevich spreecken Ach wreed' Atropos ach? waerom wildy u wreecken, Aen een die d'Hemel liefd', en voor dijn seysen buyght.

Is hy int graff ghemaeyt, ô neen? de faam die yught En blaast op haer basuyn sijn ziel die is gheweken Ver, uyt zijn aertsche hut, ver, uyt zijn leén besweecken Hy leeft int Hemels hoff, mijn gheest u dit ghetuyght.

BErisper vliet van hier, Momus loopt elders grimmen Ghy swarte vuyle Nijt, vervordert niet te climmen, Wt dijnen droeven nest om knaghen aen zijn dicht,

Syn veirsen honich soet die leerden met ghenuchten Veel dwase theylsaam nut: en wijse t'quade vruchten Dus ick hem Hou-waert die hier vreuchdich leert en sticht.

Blijft volstandich.

(8)

Cort inhout van het eerste boeck

De vvereltlijcke triumphe der Planeten.

Hoe nature en dvvalinghe de mensch verleyen, Om met de vverelt en haar dochteren te triumpheren, Hoe discordia en furien hen bereyen,

Grooten teghenspoet en veel volcx doen succumberen, En hoe Atropos een ieghelijck doet sommeren.

Sal u dit boeck doceren.

(9)

IEHAN BAPTISTA HOVWART HOVT MIDDEL MATE

(10)

De erentveste, vvelgeboren, vvyse en voorsienighe H. Adam. ende Cornelis van Lochorst gebroeders, liefhebbers der edele philiosophie en poesie, wenscht den drucker eewich heyl en welvaren.

DEn stilsvvijghende Philosophus Secundus (Achtbare H. ende goetgunstige vrienden) ghevraecht sijnde vanden Ceyser Adriano, (onder andere vraghen) vvat de vrientschap is schreef haestelijc: een Euengelijcheyt des herten. Voorvvaer V.E. Heeren, d'ervarentheyt leert ons dit selfde buyten alle tvvijffel t'is in jaren geleden dat vvy door evengelijcheyt des herten malcanderen in vrientschap gekent hebben, end' tot noch toe en isser niet by my in druck vvtgheven, vveirdich, constrijck, en lieflijck ghenoech, om u op te offeren ende toe te vvijsen, als dit tegehenvvordich boeck, vviens nuttigheyt en heylsame leeringe, ic hier niet met volcomen reeden V.E. (vviens gheslepen sinnen, inde Philosophische leere en vermakelijcke (nochtans stichtelijcke) Poesie vvel ervaren sijn) soude konnen volcomelijck uytdrucken. Ick make liever een eynde en keert tot mijnen boeck-vvinckel met bede aen V. E. Heeren en vrienden, dit selffde als een kleyne gifte van mijn schuldige dienst t'uvvaerts in danck te vvillen ontfanghen, op dat de soetesin rijcke veirsen van onsen overleden Poeet Johan Baptista Houvvaert mogen bevrijt sijn voor alle Momisten en zoilisten (spotters en schimpers van alle vvercken.) veylich rustende onder de vleughelen van uvve bescherminge. Den ghever aller goede gaven begenadige V. E Heeren met een ghelucksalich langh leven, datum in Amsterdam. den 30. september. Anno. 1612.

Willem Iansen Stam

(11)

De vvereltlijcke triumphe der Planteten.

HElpt my O Musae practijckelijck, dicteren,

de vreucht en t'verdriet des menschen in t'svverelts perc, Ick sou gheiren Rhetorijckelijck // coucheren,

t'Werelts generalen loop, voor mijn ierste vverck, Al ben ick noch een slecht onervaren clerck,

So beroert my den geest, door dat ick noch hoor clincken So soete instrumenten, en ick neem goet ghemerck, Op hippocrenem om daer uyt te drincken,

Wilt my dan een groen Laurier cransken schincken, D'vvelck de cleynhertighe vreese plach // te verdryven, Op dat ick mijn voornemen mach,, vvel beschrijven.

DOen ick noch in mijn groeyende // ieucht vvas, En cost ick mijn vveeldighe natuere niet dvvinghen, Voor dvvalinghe ick verfoeyende // deught vvas:

En vvijsheyt als de vveeldichste der Ionghelinghen, Ick en deed' schier niet dan roseren, dansen springhen, En spelen op mijn scerpe Luyte en Schalmeye,

Dus ben ick eens ghegaen, solaselijck al singhen, Naer een seer lustighe schoone contreye, Die ghelegehen vvas in een groote valeye, Daer ick Herten Hinden en Hasen met hoopen.

Vreughdelijck sach paren,, springhen en loopen.

(12)

NIet alleen en sagh ick daer veel vvilde dieren, Van Hasen Herten Hinden en Deynen,

Maer ick sagh daer oock in de loopende Rivieren, Alle soorten van visschen svvemmen niet om verreynen, Noch sagh ick daer in de lustighe pleynen,

Veel Cruythoven die ordelijck vvaren beplant, Verchiert met pryelen en springhende fonteynen, Met columnen beelden en statuten triumphant, Waer ick mijn ooghen keerde, tvvas aen elcken cant, Al even playsant en al even rusich.

VVant dees valley vvas boven al te lustich.

ICk sach dat de blosende Aurora // ontdoyde, De peirelen die daer hinghen aen de groey Folage, En dat de Nimphe Flora // bestroyde,

De lusthoven met bloekens tot een chierage, En dat den blinckende Phebus zijn voyage, Naer Occidenten begost te doene,

En dat zijn sneevv vvitte peirden namen de passagie, Naer den Zodiack soo sy vvaren ghevvoene,

En dat Zephyrus de bloemen en cruyden groene, Goet'lijck de beven en ick hoorde in desen vergiere.

De voghelkens singhen met blyden ghetiere.

(13)

MIjn jeugdich hert, wert tot vreuchden gheneghen // doot, D'aenhooren van den melodieusen sanck,

En soo ick voor my sach vont ick twee weghen voot,

My den eenen vvas smal en cort, den anderen breet en lanck, Ick tvvijfelde ierst vvaer ick soude nemen ganck,

Maer doch ic den breeden vvech met bloemen diversch van coleure Soo lustich bestroyt vvas, soo ben ick vry en vranck,

Daer op gaen promeneren sonder ghetreure, En met dat ick op desen vvech recht deure,

Meynde te gaen quamen my tvvee Nimphen in t'ghemoete.

Die my goeden dach boden met Minnelijcke groete.

SY vvaren seer gratieus en lieffelijck van vvesen, Van lichame natuerlijck vvel ghemaeckt, Sy vvaren rijckelijck verchiert boven desen, Den hals en armen vvaren met bagghen omstaeckt, Sy hadden de armen, beenen, en borsten half naeckt, T'haeir ghecrost d'ooghen niet om verchieren,

Ja dachte ick doen dits rechts daer t'herte naer haeckt, Het duncken my vvesen vrauvv' Venus caminieren, Met dese tvvee Nimphen moet ick vreught hantieren, Doen ginck ick by haerluyden met lippen ontploken.

En ick hebse in deser manieren aenghesproken.

(14)

GHy edel Ionckvrouvven vvilt my berechten, Waer dat ghy lieden henen gaet en vvie ghy zijt,

Ten voeght niet vvel dat de joncvrouvven sonder knechten, Oft gheselschap door bosschagien nemen haren lijdt, Met oirloff mijn vermaen, en tendeert tot gheen vervvijt, Dus en nemet oock anders niet dan in t'goede,

Door my sult ghy vvel bevvaert sijn en bevrijt.

(Est u goede beliefte) van teghenspoede, Laet ons dan met coragieusen moede, Gaen promeneren en goede kinschap maken.

Sy zijn gheluckich die aen goey vrinschap,, geraken.

D'Een Nimphe die heeft haren minnelijcken mont, Doen gheopent sonder eenighe dralinghe, En sprack en vervvondert u niet dat ghy ons sont.

Als ghy sult aenhooren mijn Verhalinghe, Ick ben u proper natuer, en dit is dvvalinghe, Mijn suster die u beyde hebben lief en vveirt, Al sijt ghy in ons ghehouden sonder betalinghe Sullen vvy u dienen als dienstmaeghden expeirt, Men sou ons van u niet scheyden met stock oft svveyrt, Al vvout ghy ons oock met cracht van u drijven, Natuer en dvvalingh' vvillen byde menschen blijven.

(15)

LAet ons onder ons dryen gaen vvandelen // man, Verjubilleren, hoveren en domineren,

Ghy en cont met niemant beter ghehandelen // dan, Met ons beyden vvilt ghijt vvel gronderen // schier, Laet ons gaen bancketeren en triumpheren // hier, Sonder my vveeldighe natuere dvvinghen, Want die haer proper natuere corrumperen // fier, En die svverelts vreught met sorghen minghen Die sullen ghemeynelijcke ten lesten bringhen, Door svvaermoedigheyt hem selven om den hals.

Die natuere bedvvinght, lijt veel onghevals.

T'Waer vvel slecht dat ghy natuere altijt // dvvinghen // sout, Van t'ghene dat sy beghiert natuerlijck,

Wy souden u leyden vvaert dat ghijt // ghehinghen // vvout, Daer ghy lesen sout in liberteyt puerlijck,

Een verstoven herte sou sijn beruerlijck, Door die uytnemende vruchtbaer Landouvve, Daer en vvort niemant gedvvonghen stuerlijck, Met vvetten noch statuyten in eenigher vouvve, Elck leeft daer onbedvvonghen sonder rouvve, Vry en vranck naer der naturen behaghen.

Die naer sijnen vville leeft en heeft gheen claghen.

(16)

NAtuere door natuere, soecket t'vveldich leven, Volght dan natuere in des natuere defixeert, En vvilt natuere door natuere toegheven, Want daer natuere haer natuere corrumpeert, Maeckt dat natuere door natuere declineert, En dit is der natueren onnatuerlijck verdriet, Maer als natuere door natuere solaceert, D'vvelck door natuere natuerlijck gheschiet, En natuere ghelijcke natuer aensiet,

Crijcht natuere natuerlijck luyt ter // beruren.

En de meeste vreught comt uyter,, natueren.

DEse Nimphe en heeft niet soo saen ghesvveghen, D'ander en sprack met een soet-vloeyende tale, Volght onsen raet, daer natuere is toegheneghen, Wy sullen u leyen in veel schoonderen dale, Daer ghy sult sien triumpheren altemale,

De planeten met al die staen onder hun bestieren, Al vvaer u hert' van Diamant yser oft stale, Soo sout ontpluycken der vreughden banieren, Als ghy sout comen in die quartieren,

Daer de vveeldighe leven in jubilatie.

En daer elck steeckt naer de hoochste dominatie.

(17)

HEt is de landouvve der overvloedicheyt, Tis de landouvv' vol silveren en gouden mijnen, Tes de landouvve vol alder voorspoedigheyt, Gheen vveldigher lant en can de sonne beschijnen, Gheen beter graen noch vvelsmakender vvynen, En souwen moghen eten noch drincken met monde, Alle specien frutagien, vyghen rosijnen,

Alle cruyden orboorlijck tot t'smenschen ghesonde, En alle beesten die Godt in voorleden stonde, Gheschapen heeft tot t'smenschen verdoene, Sijn daer seer abundante en altijt in saysoene.

DIt lant is vol juvveelen en groote panden, Tes vol chieraten niet om verreynen,

Tes vol speelhoven, doolhoven en vvaranden, Vol Hasen, Conijnen, Herten,, Hinderen en deynen, Tes vol loopende rivieren, vol clater fonteynen, Vol Zeen, lacken, vyvers schoon borghen en salen, Vol groen vveyen, vol velden vol bosschen en pleynen, Van al dat men peysen mach en sietmen niet falen, Het vvaer my onmoghelijck te verhalen,

Hoe vvijt en breet dat dese landouvve streckt.

En hoe lutisch dat zy met t'firmanment is bedeckt.

(18)

DAer en is niemant gheboren soo vvijs, Die de bequaemheyt van dese Landouvven, Die vvel te ghelijcken is by t'aertsch paradijs, Al te vollen soude connen ontfouvven,

De vvonder vvercken die ghy daer sult sien bouvven, Sullen van u hooghelijck vvorden ghepresen,

Van het ontallijck volck, dat ghy daer sult aenschouvven, Sult ghy boven maten seer vervvondert vvesen,

Noch sult ghy u vervvonderen boven desen, Van diversche saken, die ghy sult hooren en sien.

Men siet in de vverelt veel vremde dinghen gheschien.

GHy sult de gheluckichste sijn van veel menschen, Eest dat ghy ons volght en gheeft credentie, Ghy en sult ter vveirelt niet connen ghevvenschen, Ten sal u ghebeuren naer u intentie,

Alle hoocheyt en maghnificentie,

Alle rijckdommen en costelijckheyt abundant, Al de glorie, eere en reverentie,

Sal u gheschien in dat overvloedigh Lant, Alle vvellusten en chieraten triumphant, En al tghene dat u herte mach dincken.

Dat sullen u de lieffelijcke Nimphen schincken.

(19)

COmt comt met ons en aenschout met ooghen // claer, T'gheen dat vvy met de tonghen niet en connen uytspreken, Wy sullen u t'Landt van vreughden thooghen // daer, V niet met allen en sal ghebrecken,

En daer de Nimphen met amoreuse treken, Met lonckende ooghen en blosende vvanghen, Naer den prijs der beleeftheyt sullen steken, Om u op het alder vriendelijckste te ontfanghen, V jonstich herte mach naer de vreught verlanghen, Die ghy daer ghenieten sult en vinden // fijn,

Tis goet in een vruchtbaer lant, by goede vrinden zijn.

DOor dese schoon vvoorden liet ick my ghesegghen, En ick vvas dese tvvee Nimphen onderdaen,

Ick en coste natuer noch dvvalinghe niet vveerlegghen, Want sinnelijckheyt hoorde terstont naer haer vermaen, Dus zijn vvy te samen soo verre ghegaen,

Dat vvy ten lesten in dit groot lant sijn ghecomen, Daer veel Nimphen my in haer armen hebben ontfaen, D'een omhelsde my, dander heeft mijn hant ghenomen, De derde hiet my vvillecom' tot mijnder vromen, Eenighe groetten gratieuselijck // my.

Eenighe thoonden my t'ghelaet amoreuselijck,, bly.

(20)

EN op dat ghy sout vveten vvie dees Nimphen vvaren, Die my soo hert'lijck caresseerden en ontfinghen, Soo sal ick u haer namen gheiren verclaren, T'vvas lichtveerdichtdicheyt stoute in t'volbringhen, Eyghen liefde begheerlijcheyt fauly samblant, Ignorantie bedrog vierigh verlinghen, Die seer ghequelt vvas met Veneris brant, Sy spraken sijt vvillecoom in u t'sVaders lant,

En vermaeckt uvven gheest in dees schoon quartieren.

VVy sullen u dienen in alle manieren.

NAtuere en dvvalinghe en hadden niet ghefaelt, Dat sy my dit Lant hadden ghepresen seere, Want sy en hadden my gheen saken verhaelt, Ick bevont aldaer noch veel meere,

Al es t'verstant cleyn en memorie teere, Om al te verhalen dat ick daer sach, Soo sal ick u nochtans te desen keere, Van de principaelste saken maken ghevvach, Want een ieghelijck vvel verhalen mach, T'gheene dat hy heeft ghehoort // en ghesien.

Al vvilt my dat Momus die ghestoort,, is verbien.

(21)

ASia Africa en Europa ghenaemt // vvaren,

Dees Landen daer ick ghecomen vvas door de beden, Van natuer en dvvalinghe die onbeschampt // vvaren, Daer ick sach soo ontallijcke veel Dorpen en steden, Soo veel Palleysen Casteelen en costelijckheden, Soo veel natien van volcke Mans en Vrouvven, Die soo diversch vvaren van vvesen en zeden, Dat my onmoghelijck vvaer te ontfouvven,

Den meesten hoop ginck, leegh vander sach ick t'lant bouvven, En haer hantvverck doen, elck in sijn vocatie,

En veel volcx begaf hem tot de dominatie.

DOen spracken dees Nimphen tot my al vleyen, Om leeghe vvijsende met haer slincke handen, Compt Ionghelinck, comt vvy sullen u leyen, Tot de Hertoghinne van dese dry Landen, In dal der ydelheyt vry van schaden en schanden, Staet haer verschiert Palleys en triumphant Casteel, Rontom ligghen haer bosschen, bogaerden, vvaranden, Haer ackers cruythoven Vyvers en menich prijeel, Onder t'hemels bode en is gheen schoonder parceel, Noch lustigher Palleys met sijn circumstantien, Noyt ooghen en saghen schoonder playsantien.

(22)

Ick sach op t'Palleys en my docht dat schoonder // vvas, Dan Neroris gouden huys vvas in voorleden tijden, En dat veel gherieffelijcker en ydoonder // vvas, Dan Luculli Palleysen: vvant de metsserijen,

Waren van t'outss' marber pourphiersteen tallen sijen, Waren de canten ghedoreert met fijnen gouvve, T'lach rontom in tvvater om het bevryen, t'Was hooghe ghebout tot de vvolcken touvve, Het docht my vvesen in den aenschouvve, Den toren van Babylonien die Nemroth maeckte.

Oft Ptolomei toren daer het licht op blaeckte.

MAer eer vvy costen comen aen dit hoogh verheven En constich ghebout Palleys seer triumphant, Soo moesten vvy passeren door langhe dreven, Die op beyde sijden ordelijck vvaren gheplant, Met roosen en mirtus boomen vvel soo playsant,

Als Athlantis bogaert die vvel eer droegh gouden vruchten, Phoebi vruchtbaer vveyen oft Elysij soet lant,

Daermen noyt en hoorde vveenen noch suchten, Maer daer altijt is vol vreughden en ghenuchten, Soo ick in der Poeten schriften had' ghelesen.

En dochten my niet schoonder noch idoonder te vvesen.

(23)

ALs vvy doen in dit triumphant Palleys quamen, Vonden vvy daer de Hertoghinn' in haer majesteyt, Sitten neffens haer dry doghters van hoogher famen, Onder eenen gouden Hemel cost'lijck toebereyt, Dese Hertoghinne heeft tot haer dochters gheseyt, Dat sy beleefdelijck my souden ontfanghen,

Dus hebben dees dry Dochters uyt ghehoorsaemheyt, My willecom' gheheeten met lacchende vvanghen, D'eerste vvas met costelijck chieraet behanghen, De tvveede had' in de hant den scepter en croone.

En de derde vvas seer uytnemende schoone.

D'Eerste dochter diemen van den goude sach blincken, Presenteerde my terstont met vvoorden soet,

Wt jonstighen herten rijckdom te schincken, Met veel dierbaer presenten van ghelt en goet, En sy beloofde my soo grooten voorspoet,

Dat ick in vveelden sou overbrenghen mijn daghen, En seyde dat sy alle catyvicheyt en svvaeren moet, Sorreg ancyt en verdriet van my sou verjaghen, En dat sy my de rijckste van al mijn maghen,

En vrienden soud' maken door de rijckdommen // groot.

Die sy my soude schencken met groote sommen bloot.

(24)

DOen heeft de tvveede met hoochmoedighe coragie, En met seer soetvloeyende amonitien,

My ghepresenteert tot mijnder advantage, Te promoveren tot hooghe officien, En sy gheloofde my met vryer conditien, Mijn qualiteyt alsoo te vermeeren, Dat ick by Prinsen en Vorsten vol dilitien, Daghelijcx soude handelen en verkeren, En dat ick soude vvorden ghehouden in eeren, Gherespeceert ghedient van een ieghelijcke.

Als het overhooft van een republijcke.

Doen quam de derde d'vvelc een de schoonste vrouvve // vvas, Die oyt ter vverelt mocht vvesen gheboren,

Die soo liefflijck van vvesen en van aenschouvve // vvas, Als Venus selve: dees leyde my te voren,

Dat ick de natuere niet en soude versmoren, Maer dat ick sou volghen haer inclinatie, Dat ick de vvellusticheyt sou hebben vercoren, En my begheven tot alle jubilatie,

Dese beloofde my door haer goede gratie, Het ghebruyck haerder schoonheyt ghepresen, En het opsien van haer soet minnelijck vvesen.

(25)

ICk stont verbaest door dat elck my presenteerde, Soo grooten gaven uyt oprechter minnen, Dies ick my selven doen te recht compareerde, By Paris Die op Idae van de dry Goddinnen, Ghebeden vvat om dat elck hoopte te vvinnen, Den gouden appel die hy Venus schanck, Ick stont en tvvijfelde vvaer ick mijn sinnen, Toe stieren vvilde om gheenen ondanck, Te behalsen ghelijck Paris die met stanck, Van de twee Goddinnen vvas ghescheyen, Dus sprack ick ten leste dees vvoorden al vleyen.

ICk bedanck u seer hooghelijck o ghy Princessen, Van de presentatien die ghy my doet,

Die ick niet en vveygher, maer als mijn meesterssen, Beveel ick my tuvvaerts in alder oytmoet,

Tes onverdient dat ghy mijn rijckdom en groot goet, Staten en vvelluste compt presenteren,

Dies ick u lieden met mijns t'herten bloet, Waert moghelijck vvel soo vvillen recompenseren, Wel aen laet ons vrolijck zijn en domineren, Ick sal mijn voeghen naer u believen // al.

Ick hope dat ons hier niemant grieven,, sal.

(26)

DOen spraken des dochters alle drie ghelijcke, En hebt gheen vrees o Ionghelinck van nu voortaen, Wy sullen u bevrijden van alle versijcke,

Als ghy ons vrouvv' moeder vvilt te dienste staen, De Hertoghinne die alle dit vermaen,

Hadde ghehoort heeft haer doen op gheheven Wt den gouden stoel en sy quam ghegaen, Met goede graviteyt tot byneven,

Haer dochters en my, en sy heeft my ghegheven, Om te cussen haer sneevv vvitte rechter hant.

En sy sprack dees vvoorden met minnelijck samblant.

COmt Ionghelinck compt vvy sullen u leyen, Ter plaetsen daer ghy uvven gheest sult verblijden, En vvilt van mijn lieve dochters niet scheyen, Die sullen doen leven in melodyen.

Alle die mijn schoon dochters dienen en vrijen, Doen ick ghenieten veel vvelden en vvellusten, Die haer jeught, natuere en fantasijen, T'onsvvaerets stieren oft oyt minnelijck custen, Die leven hier in liberteyt en rusten,

En sy zijn op de moeyelijcke deught verbolghen.

Sy sijn gheluckich die my en mijn dochters volghen.

(27)

DIe ons volghen leyden vvy uyt alder rouvven // rouvve, Daer de bloemkens lustich bloeysel // bloeyen,

Daer ick tot onsvvaerts jonstich aen schouvven // schouvve, Daer vvil ick my met joieux moeysel // moeyen,

Ick can alle menschen in't svverelts goeysel // goeyen, En vruchten doen nutten die soet smakelijck // smaken, Alle die in haer jeughdelijck groeysel // groeyen, Die moghen daer vvel naer hakelijck // haeken,

Wilt ghy op den bergh van vveelden gerakelijck // raken, Soo volght ons uyt alle besuerlijck // besuren.

Naer naturen raet die beruerlijck,, can ruren.

COmpt pluckt bloemkens van iolijte // ten crijte, Daer vvy u vvillen gaen vermeyen // leyen, Hanteert daer vreught met appetijte // ten spijte, Van die u vvillen tot ander contreyen // u leyen, Compt gaen vvy in die lustighe vveyen // reyen, Daer ghy aencleven sult u lieffelijck // lieff, Ghy en sult niet vvillen vvt die valleyen // scheijen, Als ghy u bevrijt sult vinden van grieffelijck // grieff, Schout de deught die u vreught als dieffelijck // dieff, Wilt stelen: vvant sy is ons ghevveste // een peste.

vvel hem die hier verkiest het beste,, in tleste.

(28)

VVIlt dan mijn ioieuse banieren // ontpluycken, vvilt met mijn schoone dochters en caren, paren Wilt haer schoon blosende lieren // ghebruycken, En laet voortaen alle besvvaren // varen, Eer dat haer commen de oude iaren // baren,

Die de ionghe ieught en natuere doen vergaen // plaen, Alle die gheiren mijn dienaeren // vvaren,

Die moeten van ioncx tot mijnen vermaen // staen, Laet u jeught my dan t'ghevvillich onderdaen // saen, Ghebruyckt vreught met dese schoon beeldelijcke // beelden, Verkiest voor slavernije vveeldelijcke,, vveelde.

VVYldy mijn vreught niet // ghenietelijck // genieten, V bloeyende ieught sal nemen eer lanc // verganck, T'leven sal u siet // verdrietelijck // verdrieten, Dus dient my ghevvillich vry en vranck // om danck, Hanteert met ons melodieus gheclanck // en sanck, En verdrijft van u svvaermoedich ghequel // snel, Sy zijn dvvaes die hier leven in bedvvanck // seer stranck, En die my teghen natuere sijn rebel // fel,

Want de sulcke can ick van haer opstel // vvel, Door broossche natuere treckende // trecken.

Ieught en natuer tot vvellust vervveckende,, vvecken.

(29)

SY doen de lustighe Ionghelinghen // fier,

Dansen en springhen hier, haer herten onsayen // bly, Op vvelclinckende instrumenten singhen // hier, Sy connen de suchtende herten payen // vry, Ende mijn dry dochters niet om verfrayen // sy Baden een yeghelijck tot der dominatien:

Dus compt met ons in tlant van dolen berayden // ghy, Sult daer vreught vinden ende jubilatien,

Ick heb' beschreven te deser spatien,

De seven planeten dat sy in een groene // dal.

Souden commen om haer triumphen te doene,, al.

NAer dit behaghelijck en bevallijck vermaen, Soo ben ick met de edel Hertoghinne,

Ende met haer dry Dochters gheiren, ghegaen, Over eenen bestroyden vvegh tot innne, t'Lant van dolen daer t'palleys van minnen,

In stont t'vvelck hooghe ghebout vvas tot den troonen, Daer ick menighe Nimphe ende eircsche Goddinnen, In de vensters op cussens sach ligghen ten thoone, Ick soude verhalen hoe triumphant en schoone, Dat dees Nimphe vvaren die daer // laghen, al.

Mitsgaders al tgheene dat vvy noch claer saghen al,,

(30)

MAer vvie soude van soo cloecken gheeste vvesen, Die van ierst tot lest soude connen verhalen, Alle de gheschiedenissen die in desen,

Breden pleyn ghebeurden onder vrouvven en vassalen, O Calliope die soo vvel sijt ter talen,

Wilt mijnen invvendighen gheest vervvecken, Dat ick mach ordelijck sonder falen, Alle tghene dat daer ghebeurde ontdecken, Doen vvy nu vvaren ghecomen ter plecken, Daer dees groote triumphe soude gheschieden, Soo vvaeren daer vergaert ontallijck veel lieden.

SOo vvel edel dochters als jonghe heeren, Vonden vvy daer in die lustighe quatieren.

Die d'een dander bevvesen veel dienst en eeren, In het caresseren met soete manieren,

Ick en meen niet dat Venus met haer camenieren, Haer lieffhebbers oyt thoonden gratieuser samblant, Dan al dees dochters met blosende lieren,

Haer minnaers thoonden en door den vierighe brant, Custe d'een sijn lieff, d'ander namse met der hant, De derd' embrasseerdese en damoreus ghepeys, Die leyde altsamen naer der minnen Palleys.

(31)

TVsschen de Nimphen die daer vvaren gheleghen, In de veynsters hebben hun damoreuse ghevoecht, Een jeghelijck sach daer vvaer hy toe vvas gheneghen, En naer die hem alderbest heeft ghenoecht,

Van die in Venus acker noeyt en hadden gheploeght, Saghen vvy daer veel amoreuse paren,

Ghy die dit leest en eertijts liefde droeght, Meught ghevoelen vvat minnelijcker vergaren, Dat dit vvas: daer al dees uytnemende haren, Elck om triumphantste ghedoreert en verchiert.

By de edel Ionghelinghen vvaren ghefouriert.

DAer stont ghemaeckt een triumphant tanneel, D'vvelck soo wel buyten binnen als aen alle syen, Verchiert vvas met menich costelijck juvveel, Van constighe borduren en tapesserijen, Daer de triumphateurs voorby moesten lyen, Op dit tanneel is de Hartoghinne jerts gheclommen, En haer edel dochters hebben onder hun dryen, My oock boven met henluy den heeren commen, Alle den adel en vvaer niet om volsomme, Die daer versaemde op dit tanneel voorseyt.

Daer een elck hem schicte naer zijn qualiteyt.

(32)

Recht teghen over stont noch een playsant, Cleijnder tanneel: daer de Iugen op saten, Daer de prysen oock hinghen aen den eenen cant, Die daer te vvinnen vvas vvaren voor de Potentaten, Maer op dat vvy niet achter en souden laten, Sal ick de namen der jughen verhalen stille, Daer vvaren ghedeputeert selff heeren van staten, Te vveten opinie jgnorance vville,

Licht ghelooff partialiteijt vol gheschille,

Die last hadden over de heeren die sy op schreven.

De vonnissen te vvysen en de prysen te gheven.

OP beyde de syden daer vvaren noch gheset, Hooghe viercante antijcke pilaeren,

Daer de lije plaetsse met vvas affghestaket, Om de triumphateurs leun die daer vvaren, Om dies vville dat sy van de scharen,

(Des volen die daer stonden en saghen met hoopen, Soo groot datmer hem hadde moghen aff vervaren) Niet en souden vvorden verdronghen oft overloopen, En de Hertoghinne die hadde doen coopen,

Veel chieraten van ghesteynten en gouvven ringhen.

Daer de coyen met verchiert aen pilaers hinghen.

(33)

DOen begosten de trompetten te slane,

Soo lustich dat elck een verheuchde door t'gheclanck, En terstont soo quam daer in de banc,

Saturnus met een uytermate groot ghedranck, Maar vvant Jupiter vvilde hebben den doorganck, Soo is daer soo grooten tvvist en debat gheresen, Dat de iughen terstont met haren aenhanck, Om het discoort te slissen van desen, Met corte deliberatie vvesen,

Dat Iupiter sou hebben de preferentie, Maer daer en vvas schick noch oudientie.

Saturnus die maeckte groote vvoorden, Dat hy d'ierste Godt vvas en planete mede, En dat niet en argueerden die discoorden, Dat sijn soon hem verjaecht had uyt sijn stede, Van Creta: noch oock dat hy sijn mannelijckhede, Hadde affghesneden en ghevvorpen in Zee, Midts dat Iupiter hem al dien onvrede, T'onrecht hadde aenghedaen tot sijnen lee, En soo Iupiter meynde, tantvvoorden met beschee, Soo trocken Saturnifenijnighe draken.

Sijnen vvaghen voort, ter vvijlen dat zy spraken.

(34)

DAer sadt Saturnes met de seysen in d'een hant, Hy hadde in d'ander een kint om te verscheuren, Om dat hem ghepropheteert vvas dat hy uyt sijn Lant, Van een kint sou veriaeght sijn langhe te veuren, Somen dat oock hadde sien ghebeuren,

Hy vvas van aenschijne droefue value en bleeck, My docht dat hy den tijt die quaet is om naerspeuren, Selve vvas oft emmers seer vvel gheleeck,

Hy scheen van colericke complexie en vveeck,

En hy vvas van outheyt grijs crom vol pijn // en manck.

En hy had' ontallijck veel volck onder zijn,, bedvvanck.

Hy hadde voor al in sijn compaignye, Een oude leelijcke matroone obstinaet, Die ghenaemt vvas hatenijt oft enuije, Die soo vindicatiff vvas soo fel en soo quaet, Dat sy de rou herten der menschen met der daet, En bloedighe tanden verscheurde al leven, Sy thoonde oock nemmermeer jemant bly ghelaet, Dan als ander door druck moesten suchten en beven, En soo vvanneer daer jemant vvert verheven, Oft door voorspoedicheyt vvel te varen // plach.

Sy dat benyden en haer te besvvaren,, plach.

(35)

Noch volchden hem naer uyt alle provincen, Monarchen Ceysers Coninghen en regenten, Hertoghen Graven Vorsten en Princen, Met haer ministers gouverneurs en adherenten, Die de ghemeen ondersaten veel toementen, Lyden en verdriet hadden aenghedaen, En die de erffgoeden have en presenten,

Van de borghers t'onrecht hadden vvillen aen slaen, Daer quamen oock een groote schare rechters ghegaen, Die op den rechten vvegh niet ghevvandelt // hadden.

Maer de ghemeynte vvreedelijck ghehandelt,, hadden.

NOch sach ick dat onder Saturni bedvvanck // vvaren, Veel persoonen soo vvel mans als vrouvven,

Die ghebreckich lam creupel en cranck // waren, En ander die leefden in svvaer benouvven,

Noch volchden hem veel boeren die t'lant moesten bouvven, En veel ghemeynborghers niet om verstercken,

Die hun geneerden in alle landouvven,

Met veel verscheyden aerbeydelijcke hantvvercken, Noch volchden hem uyt alle t'svverelts percken, Veel bedelaers truggelaers en trouvvanten.

Behanghen met geusschotels en malen vol canten.

(36)

VEle doeghenieten en verloren bouten, Vele quaet ghespuys en onnutte canaille,

Veel ledichganghers en leckers die hun verstouten, Groot overdaet te doen naer de bataille,

Alle den trotsch naerloopers en raspaille, Die de leghers hadden ghevolcht met hoopen, En die in haer borsten niet en hadden een maille, Quamen naer de scharen van Saturno gheloopen, Moorders die t'volck plachten aff te stroopen, Die volghden Saturnum oock van achtere.

En spraken van ieghelijck schande en lachtere.

MEn hoorde dit volck noch by sonden spreken, Hoe dat sy door inckelen haet en nijt,

Haer leet onder haer vyanden souden vreken, En dat sy dat vernemen souden een langhen tijt, D'een versmayde d'ander en deden d'een d'ander spijt, Meest elck een haette d'een danders natie,

Men hoorde daer niet anders dan vervvijt, Achterclap calumnije en dissamatie, De vileynicheyt en schandalisatie,

Die sy d'een dander al naer seyden en vervveten.

En sou niet al verhalen de prince der Poeten.

(37)

DOen Saturnus nu hadde ghetriumpheert, En dat hy voor al d'ander t'sijnder glorie, Met sijn adherenten vvas ghepasseert, Soo quam Iupiter voorts met sijn consistorie, Die op den vvaghen in den throon van inorie, Was gheseten met den scepter in d'een hant, In dander den blixem ter memorie,

Dat hy daer met de reusen had' gheslaghen in tlant, Synen vergulden vvaghen die seer triumphant,

Op sijn antijcx ghemaeckt vvas van ghehoolde blocken, Die vvirt van tvvee groote Arents voorts getrocken.

HEm volghde een Princerss' die in grooter vveirdcheyt, Van vorsten heeren en princen vvas ghehouvven, Die by name vvas ghenaemt hooveerdicheyt, Het scheen de triumphanste van alle vrouvven, Sy vvas gheaccontreert in silveren en gouvven Abijten gheborduert niet om verplaysanten, Met langhe breede opghesneden mouvven, Den hals en armen vvaren omrinckt met caranten, Die soo blinckten vande robijns en diamanten, Dat sterren schenen te sijne soos sy blickten.

Haer croon vvas vol corbunckulen die s'nachts gelikten.

(38)

NAer dese hoochmoedighe groote meestrsse, Volghen Ceysers Coninghen en potentaten, Met menighe gravinne en princersse, En met veel officiers van alle staten,

Soo vvel van policy meesters als magistraten, Die Iupiter al hadde seer hooghe verheven, Met veel Bisschoppen abten proosten prelaten, Die hy al beneficien hadde ghegheven, Daerenboven soo quamen daer oock byneven, Dese opgheblasen Prinersse voorseyt.

Ontallijck veel vrouvven en mans van qualiteyt, SY en hadden de occasie niet versoemen, Willen: maer sy haddense van vore ghefast, Ick hoorde haer al meest beroemen, Dat sy van armoede verdriet en last,

Ontslaghen vvaren en hoe Fortuyne haer rat vast, Hadde ghepinghelt teghen het omme keeren, En dat sy naer handelinghen souden doen met rast, En blyven bedienen haer staten van eenen,

En dat sy gheluckighe vrouvven en heeren, Al de daghen haers s'levens blyven // souden.

En dat sy vvonder dinghen bedrijven,, souden.

(39)

ICk sach dees bende oock meesterlijck thooghen, Haren hooghmoedigheyt aert der hoverdijen, De eenighe die in vvilden niet ghedooghen, Dat d'ander voor hunlieden souden lyen, D'ander en vvilden op de neder sijen, Van haer gheselschap niet rijen noch gaen, Ja d'een die en vvilde de ander niet myen, Maer elck vvilde naer de hooghen plaetse staen, D'een maeckte van zijnen hooghen stam vermaen, De tvveede sprack van sijn edel conditie.

De derde verhief hem door zijn hoogh' officie.

EEn ieghelijck die vvoude de meeste vvesen // fijn, Elck vvou' den den dander in vroomheyt axcederen, Ieghelijck vvou boven ander ghepresen // sijn, Men sach de ghemeyn borghers practiseren, Om heerlijckheyden te incorporeren, En de Heeren die sochten princen te sijne, De princen sochten als Coninghen te regeren, De Coninghen sochten Ceysers te sijn ten fijne, En de Ceysers hadden Iovis scepter divijne, Met sijnen blixem vvel vvillen nemen teghen reden Summa niemant en vvas met zijnen staet te vreden.

(40)

MArs die soo menich in d'aerde heeft ghedolven, Volghde naer dat Iovis triumphe vvas volbracht,

Synen vvaghen vvert voorts ghetrocken van tvvee vvolven, Hy hadde neffens hem rooff ghevvelt en cracht,

De dry furien calumnije en de tvveedracht, Brantsticht, overdaet, stortinghe van bloede, Angst pijne, groote droefheyt, lijden onsacht, Sterfte, catijvicheyt, hongher armoede, Ongheluck verdriet, schattinghe van goede, Vrake, destructie, onlijdelijcke pyne, Schoffieringhe moordaet en ruvvijne,

MAer op dat vvy niet en vergheten eer vvy voort, De gheleghentheyt van Martis bende verhalen, Soo sadt gramschap naest zijn syde seer ghestoort, Soo vvel op princen Heeren Borghers als vassalen, Ghelijck de molens het graen cleyn malen, Vermat sy steden en dopen te ruineren,

Daerenboven soo dreyghde sy met straffer talen, Dat sy gheheel coninckijcken sou' doen raseren, En om dat de rijcke landen niet rebelleren, En souden vvilde sy die in den gront bederven, En svvoer dat zy veel onnoosel volcx sou doen sterven,

(41)

MArtis adherenten verhaelden meer vroom feyten, Die d'overleden Capiteynen hadden // ghedaen, Dan ick uyt de Historien der antiquiteyten, Oyt hadde connen begrijpen oft verstaen, Sy maeckten in den iersten groot vermaen, Van dese vrome Capiteynen verheven, Diens memorie gheheel vvas vergaen,

Door dat haer vromicheyt niet en vvas gheschreven, Noch hebben sy grooten loff ghegheven,

Alexandro die tot zijn affectie // quam.

En de heel vverelt onder zijn subiectie,, nam.

SY verhaelden hoe Iulius den lesten dictateur, En ierste Ceyser hem vvel hadde ghequeten, In feyten van vvapenen en hoe hy door faseur, Der Fortuynen oock vvas comen tot zijn vermeten, En hoe dat hy die op hem seer vvaren ghebeten, Vromelijck vveerstont in tvveentvvintich slaghen, Hierenboven en hebben sy oock niet vergheten, Sijn victorien summierlijck te ghevvaghen, Noch seyden sy hoe Hannibal naer zijn behaghen, Groote victorie had' teghen de Romeynen, En hoe hy de vroomste vvas van veel Capiteynen.

(42)

SY verhaelden de victorie van Chilippo, Van Xerxe, Cijro, Dario, Pijrrho, Arato, Demetrio, Antiochio, codro, Bioxioppo, Cimolconte, Leonida, Mancio, Torquato, Attibio, Regulo, Sicinio Dentalo, Furio camillo, Aemijliano,

Lysimacho Learolo Magno Athanato Van Hectore, Achille, Sciplione Africano Van Augusto, Probo, Instiniano,

En van duysent ander dierghelijcke, Die hooghe glorie sochten op aertrijcke.

SY seyden dat de glorie soo aenghename // vvas, Dat de menschen daerom doen seer groot ghevvelt, Om dat sy naer de doot een goede fame // ras, Souden na laten die niet te coop en is om ghelt, En hoe menich mensch hem in perijckel heeft ghestelt, Om loffprijs en eere te vervvervene,

En dat beter in t'harnas ghestorven is in t'velt, Dan het is met schanden thuys te stervene, Iae dat beter vvwaer het leven te dervene, En sijn t'vaders lant te helpen bedryen, Danmen sou blyven leven in slavernijen.

(43)

DAer naer quam Apollo op eenen gouden vvaghen, Die met vvitte peirden niet om verexellenten, Wert voortghetrocken naer sijn behaghen, Alsoft hy ghereyst hadde naer Occidenten, Sijn blinckende aenschijn niet om verienten, Dat gaff eenen glans en schijnende claerheyt, Hy en de musen speelden op instrumenten, Soo soetelijck dat sy verdreven alle svvaerheyt, Soo dat ick vvel segghen mach met der vvaerheyt, Dat ick noyt en hoorde soeter harmonije.

Dan daer ghehoort en vvort ten selven tije.

DAer naer volghden in goeder ordinantien, Aesculapius die alle quale en pynen, Cost verdrijven met der cruyden substantien, Die vvonderlijck crachten hadden door het schynen Der sonnen noch volghden daer veel medecijnen, Te vveten Galenus, Celsus, Artemon,

Die alle cranckten en sieckten deden verdvvijnen, Aristogenes, Asclepiades, Acron,

Arabs, Apollodorus Charmis, Chiron, Democrites, Hippocrates // Doxippus, Attalus, Democrates,, Chrisippus.

(44)

NIet alleen dese: maer ontallijck veel ander, Medecijns en Chirurgijnen sach ick daer lyen, En daer naer soo volghde Anaximander, Met veel gheleerde inder Astrologyen,

Als Athlas die den Hemel droegh in voorleen tijden, Hipparchus Eudogus, Conon Manilius,

Thales Theon, Melon die onder hem dryen, Seer expeirte meesters vvaren en Nigidius.

Archijtas Palamedes Appollonius, Berosus Endijmoin en Anaxagoras.

POeten Philosophen en Orateuren,

Quamen daer al ghecroont met laurieren croonen, Hier sach ick doen merckelijck daer ick langh' te veuren, Hadde verlanght om te sien dees persoonen,

Hier quam den constighen Homerus hem verthoonen.

Maro Ovidius, en al d'ander Poeten,

Hier sach ick Platonem niet om verschoonen, Aristotelem Socratem vol secreten,

En Tullium die hem vvel had' moghen vermeten, Dat hy vvas der Roomschen orateuren prince, En Demosthenen uyt Griecxe province.

(45)

ONder dees bende hadde haer gheheel onbeschaemt, Gheveught een onhebbelijcke onedel vrouvve, Seer vvijt en groff die gulsigheyt vvas ghenaemt, Die met d'ander prijs en eere verdienen vvoude, Gheleertheyt seyde haer, dat sy ter quade trouvve, vvas ghecomen onder dese compaignije,

Maer sy antwoorde met vvoorden bouvve, Ick diene in dese bende soo vvel als ghije, Want meest al die tot const en clergije, In voorleden tije // hebben ghevveest ghesint.

Die hebben my bemint,, gheeert en ghedint.

PHilosophen Poeten die constich // vvaren, Hebben my dickwils voor de studie verheven, Lacydes en Homerus my seer ionstich // vvaren, En Aristotles oock in d'ierst van sijn leven, Anacreon die heeft hem oock begheven, Tot my met my gheniet veel soete vruchten, Marcus Antonius heeft boecken gheschreven, Dat de gulsicheyt verdrijft het sienen en t'suchten, Portius Placentius schreef met ghenuchten,

Emnius oock als sy sat verblijt // versmoort // vvaren.

Haer carminae die anders altijt,, discoort,, vvaren.

(46)

ARistoxenes van // ghelijcken // oock, Met Alcman en Cratinus de gheleerde,

Die lieten haer const eerst dan // blijcken // oock, Als ick haer bleeck coleur rootvervvich verkeerde, Als Novellius mijnen lofs vermeerde,

Natte hy de spijse met drie volle schalen, Archesilaus my oock daghelijcx eerde, Plutarchus noch Bitias plochten niet te falen, En duysent ander van mijnen vassalen, Die in mijn gheselchap soo gheiren // plochten.

Te zijn, dat sy my in de taveiren,, sochten.

SIet ghy noch niet daghelijcx voor uvve ooghen, Dat de meeste constenaers en beste clercken, De quaetste huyslieden sijn en selden dooghen, En dat sy alderminst schrijven en vvercken, Est oock niet beter dat sy verstercken,

Door my haer natuere, dan dat sy haer sinnen, Breken met studeren, tes voorvvaer al van t'vercken, Datmen met de consten meynt zijnen cost te vvinnen, Maer de goede slockers die haren buyck beminnen, En die my gulsicheyt eere // bevvijsen.

Zijn boven alle clercken seere,, te prysen.

(47)

SY seyden dat het ghetal vvas menichfuldich, Van Princen, Heeren, Borghers en vassalen, Die den Godt Baccho al vvaren ghehuldich, Noch hoord' ick dees bende met luyder talen, Particulierlijck en openbaerlijck verhalen, Van het drincken menighe vremde cure,

En onder ander, hoe Darius niet en plach te falen, Doen hy tvvee cruycken vvijns dronck op een ure, En dat t'sijnder eeren stont op zijn sepulcure,

Gheschreven in mijn leven, heb ick veel vvijns ghedroncken, En mocht daer tegen veel, al vvaert zy my veel schoncken.

VOorts hebben sy de vruchten, en vvijngaert ghepresen, Boven alle fruyten, boomen en bosschage,

Sy seyden tes de fonteyn', om elck te ghenesen, Een recept om de bloode te gheven courage, Eenen ghetrouvven stock tot avantage, Des ouderdoms mitsgaders een medecijne, Teghen druck, svvaermoedigheyt quellage, Teghen ancxst, vveedom verdriet en pijne, Summa den loff die ick gulsicheyt van den vvyne, Openbaerlijck hoorde ick spreken met haer ghesellen.

En sou ick in dry daghen niet al vertellen.

(48)

SY seyden dat Cato Minor die verchiert, met deugden // vvas Drinckende heel nachten over had' gheseten,

Hoe Bacchus van Vedio gheviert // met vreughden // vvas En hoe Clodius verteyrde veel eten,

Pitijrei loff en hebben sy niet vergheen,

Noch te segghen dat Theagenes eenen stier // op at Hoe Hilaeus dranck met stoopen onghemeen, Hoe Diotemus hem heeft als eenen ghier // ghehadt, Hoe Nero gulschicheyt heeft voor plaisier // gheschat, Hoe Marcus Appitius vvas een goet brasser // oock.

En Panacretus een groot vvijn verclasser,, oock.

HOe dat Connae gheseten had' met vvijngaertrancken, Ghecroont in vrolijcke congregatien,

Hoe dat Silenus plach sijn voetsters te bedancken, Met tvvaelf croesen vvijns ter contemplacien, Van de neghen Musen en de dry gratien,

Hoe Xenarchus den vvijn dronck met volle cruycken, Hoe die van Theben, en die van Thratien,

Meesterlijck costen Bacchi banieren ontpluycken, Hoe de Thessalien Pharsali haer buycken, Daghelijcx vol hadden om vvel te slapen // dan.

En hoe menich soo lange drinckt als hy gapen,, can,