RAPPORT VAN BEVINDINGEN ONDERZOEK IN HET KADER VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE
EDUCATIE
Peuterspeelzaal Poppeschoentje openbare basisschool De Straap
Plaats : Helmond
LRKP nummer : 205004659
BRIN nummer : 10UB|C1
Onderzoeksnummer : 287639
Datum onderzoek : 12 april 2016 (10UB|C1) en 12 april 2016
1 INLEIDING . . . 5
2 BEVINDINGEN . . . 7
3 CONCLUSIE. . . 13
BIJLAGE 1 OORDELEN . . . 15
INHOUDSOPGAVE
Op 12 april 2016 heeft de inspectie peuterspeelzaal Poppeschoentje en basisschool De Straap onderzocht. Het onderzoek is gedaan vanwege het toezicht van de Inspectie van het Onderwijs op de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (vve). De inspectie monitort in 2013 en 2015/2016 de kwaliteit van vve in de 37 grote gemeenten (G37). Vve is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken.
Tijdens het onderzoek heeft de inspectie de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie beoordeeld met een set indicatoren, waarmee zij overeenkomstig de Wet op het Onderwijstoezicht (WOT) kan beoordelen of de vve-locaties op belangrijke onderdelen vve van voldoende kwaliteit biedt. Deze indicatoren hebben betrekking op:
• De voorwaarden voor vve
• De ouders
• De kwaliteit van de educatie:
- Het vve-programma, zoals dat wordt aangeboden - Het pedagogisch klimaat
- Het educatief handelen
• De ontwikkeling, zorg en begeleiding
• De kwaliteitszorg
• De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool
• De resultaten van vve
Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten:
• Analyse van de door de locatie ingevulde digitale vragenlijst.
• Analyse van documenten en gegevens over de locatie die de inspectie voorafgaand aan het onderzoek heeft opgevraagd.
• Vve-locatiebezoek, waarbij:
◦ documenten, handelingsplannen en groepsplannen zijn bestudeerd;
◦ enkele groepsbezoeken zijn uitgevoerd. Deze vve-bezoeken vonden plaats in de Peutergroep (voorschool) en de groepen 1 en 2 (vroegschool);
◦ gesprekken met de directie, ouders, pedagogisch medewerkers en leerkrachten, de intern begeleider en de zorgcoördinator, de algemeen directeur van De Straap en een vertegenwoordiging van het management van Spring zijn gevoerd.
INLEIDING 1
Onderzoeksopzet
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader vve 2010. Dit document is te vinden op
www.onderwijsinspectie.nl.
In hoofdstuk 2 van dit rapport beschrijft de inspectie de bevindingen die uit haar onderzoek naar voren zijn gekomen. Bij de geconstateerde verbeterpunten is tevens een onderbouwing opgenomen. In hoofdstuk 3 volgt de conclusie. Bijlage 1 van dit rapport bevat een overzicht van de bij dit onderzoek gebruikte
indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover.
Toezichtkader
Opbouw rapport
Uit het overzicht in bijlage 1 valt op te maken dat de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie op alle aspecten in orde is. De uitvoering van een aantal andere aspecten is zelfs een voorbeeld voor anderen.
Totaalbeeld
Peuterspeelzaal Poppeschoentje (voortaan de voorschool) en de groepen 1 en 2 van de basisschool De Straap (voortaan de vroegschool) liggen in de gemeente Helmond en vormen sinds 2012 een vve- koppel.
De voorschool is gehuisvest in het wijkgebouw De Brem; de vroegschool ligt op loopafstand hiervandaan.
Het vve- koppel hanteert nu de gemeentelijke brede doelgroep definitie.
Voorheen hanteerde de gemeente Helmond alleen de landelijke doelgroep definitie op basis van het leerlingengewicht van de vroegschool (de smalle definitie). De voorschool heeft twee peutergroepen, waarvan één gesubsidieerde vve-groep die op vier dagdelen in de week aanwezig is (doelgroep ca 90%). De vroegschool heeft naast een taalklas voor doelgroepkleuters, ook
doelgroepkinderen in de twee kleutergroepen.
Dit schooljaar bedraagt het aantal ongeveer 63 % doelgroepkinderen, wat een daling betekent in vergelijking met de vorige schooljaren. Hierbij constateert de school een toename van leerlingen uit Poolse gezinnen die specifieke aandacht en zorg nodig hebben. De dalende tendens wil dus geenszins zeggen dat de problematiek rondom de leerlingenzorg is afgenomen.
Sinds het laatste inspectieonderzoek in 2013 is veel vooruitgang geboekt. Er is door alle betrokkenen hard gewerkt aan de kwaliteit van de voor-en
vroegschoolse educatie. Dit komt het sterkst tot uiting in de kwaliteit van de uitvoering van vve: het pedagogisch klimaat, het educatief handelen en de doorgaande lijn. Ook op andere terreinen is flink winst geboekt. Samen hebben de vve- coördinatoren van de voor- en de vroegschool een vve- locatieplan 2014-2016 opgesteld en voeren die in nauw overleg ook uit. Er is formeel en informeel veelvuldig contact tussen pedagogisch medewerkers en leraren.
In de komende jaren zetten de voor- en de vroegschool zich verder in op onder andere het ouderbeleid, het evalueren van de kwaliteit van de voor-en
vroegschoolse educatie en wat het allemaal heeft opgeleverd.
De inzet en betrokkenheid van zowel de pedagogisch medewerkers en de leraren is goed en geeft onder leiding van de vve- coördinatoren en het management verdiend vertrouwen in de positieve voortgang.
BEVINDINGEN
2
Toelichting
Condities
De voorschool is door de GGD Brabant-Zuidoost in maart 2015 tijdens een onaangekondigde inspectie getoetst op alle items uit de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen. De gemeente Helmond verstrekt de
peuterspeelzalen subsidie voor het scholen van beroepskrachten op het gebied van de voorschoolse educatie. Om deze reden wordt ook het item Voorschoolse educatie beoordeeld bij deze inspectie. De getoetste items voldoen aan de wettelijke vereisten. De inspectie van het Onderwijs neemt deze conclusie over.
De leraren in de vroegschool zijn regelmatig bijgeschoold op het gebied van vve, bijvoorbeeld in het kader van woordenschat, NT2 onderwijs en het observatie instrument Kijk. Aan deze scholingen doen ook de pedagogisch medewerkers mee.
Ouders
De ouders waarmee de inspectie heeft gesproken geven aan dat zij heel tevreden zijn met de pedagogisch medewerkers en de leraren. Ze kunnen goed terecht met hun vragen en ze voelen zich serieus genomen. Ouders weten hoe er in de peuter- en kleutergroepen gewerkt wordt. Naast fotoboeken over de afgesloten thema’s (in de voorschool), zijn er per thema (digitale) nieuwsbrieven met de aangeleerde liedjes, woorden en de voorgelezen boekjes.
De voor- en vroegschool heeft de kenmerken van de ouders geïnventariseerd en deze vervolgens geanalyseerd. Ze leggen dit in een ouderbeleid vast met doelen, conclusies en acties. Ook organiseren de beroepskrachten
ouderactiviteiten zoals bijvoorbeeld een speelinloop, een voorleesinloop, de voorleesexpress, informatiebijeenkomsten over vve en/of een thema. Ook stimuleren zij ouders om thuis activiteiten te doen met hun kind.
De voor- en vroegschool zou nog kunnen aantonen dat juist ouders van kinderen met (kans op) een achterstand thuis activiteiten doen met hun kind om de ontwikkeling te stimuleren.
Kwaliteit van de uitvoering van vve
In Helmond kiest de Stichting Peuterspeelzalen Spring om te werken met het vve-programma Startblokken van Basisontwikkeling, zo ook Poppeschoentje. De vroegschool werkt ook met Startblokken en stelt daarnaast hun eigen
beredeneerde aanbod samen uit verschillende vve-programma’s. De voor-en vroegschool stellen samen een jaarplanning op van thema’s en werken de vier ontwikkelingsgebieden uit in een doelgerichte dag- en weekplanning. Het
betreffen de doelen passend bij het vve- aanbod en de SLO-doelen (vroegschool). De vroegschool zou zich nog kunnen richten op de referentieniveaus voor taal en rekenen.
Op basis van de taalspecifieke behoeften van peuters en kleuters bieden de pedagogisch medewerkers en leraren oefeningen aan voor het vergroten van de woordenschat. Met het verdiepen/versterken van het NT2-taalaanbod zijn de beroepskrachten pas van start gegaan. Hiermee zijn ze goed op weg om het taalaanbod nog verfijnder af te stemmen op de taalontwikkeling en behoeften van de peuters en kleuters.
Pedagogisch medewerkers en leraren handelen heel respectvol naar hun peuters en kleuters. Ze creëren een veilig en positief klimaat in de groep, waarderen ze zoals ze zijn, tonen in gedrag en taalgebruik respect voor de aanwezige
diversiteit en dat is duidelijk te zien aan het (spontane) gedrag van de kinderen.
Zij weten waar ze aan toe zijn en kunnen bij hun juf terecht om zich emotioneel te uiten. Is er een conflict met een mede- leerling dan luisteren de juffen naar de betrokken kinderen, stellen vragen en geven suggesties om het conflict zelf onderling op te lossen.
Pedagogisch medewerkers, leraren en hun ondersteunende collega’s zijn actief educatief bezig op een goede en vriendelijke wijze. Dit blijkt verder onder meer uit de speel-leeromgeving die zorgvuldig en uitnodigend tot exploratie is ingericht. Deze rijke omgeving stimuleert kinderen bovendien zichtbaar tot onderlinge (talige) interactie. Dit is een goed voorbeeld voor anderen. De beroepskrachten zeggen de kansen te blijven benutten om het spel te verrijken.
Er is nog ontwikkelruimte om de strategische aanpak van de pedagogisch medewerkers en leraren nauwer aan te sluiten bij de zone van de naaste ontwikkeling van de kinderen.
Ontwikkeling, begeleiding en zorg
De voor- en vroegschool heeft Kijk als observatie instrument en houdt zich daarmee aan de afspraak die op gemeentelijk niveau is gemaakt. De
ontwikkelingslijnen van het instrument geven de beroepskrachten houvast om zicht te blijven houden op de ontwikkeling van de kinderen. Er zijn zeker al grote stappen gezet in het signaleren, plannen en evalueren. Toch kunnen de doelen “klein” en concreet gehouden worden om zo de beredeneerde zorg en begeleiding daadwerkelijk te kunnen realiseren. De beoogde doelen en de bijhorende aanpak zijn nu nog te globaal geformuleerd in het groepsplan. Vooral voor de geïdentificeerde zorgkinderen is analyse vooraf aan de begeleiding, noodzakelijk. Hoe meer duidelijk is wat de oorzaak is van het gesignaleerde probleem, hoe concreter de eigen handelingen daarop afgestemd kan worden.
Vervolgens kan naar de gerealiseerde zorg gekeken worden of het effect heeft opgeleverd en worden bijgesteld.
Kwaliteitszorg
Binnen de gemeente Helmond is flinke vooruitgang geboekt. Zo zijn de vve- locaties gefaciliteerd om de interne kwaliteitszorg op orde te brengen en te onderhouden. Verder heeft een extern onderzoek plaats gevonden naar de kwaliteit van vve. De kwaliteitscyclus is tot stand gekomen, waarbij een duidelijke rol is weggelegd voor de vve-locaties.
Onder leiding van de vve-coördinatoren van deze voor- en vroegschool is steeds meer inhoud en vormgegeven aan de kwaliteitszorg van de voor- en
vroegschoolse educatie. Zo is er het Handboek VVE met procedures en
afspraken. Jaarlijks evalueren de betrokkenen de inrichting van de ruimte, het aanbod, de zorgstructuur, de doorgaande lijn, het ouderbeleid en het
pedagogisch en educatief handelen aan de hand van gemaakte afspraken met de gemeente en het landelijk beleidskader vve. Daaruit volgen de
verbeteracties. De uitkomsten rapporteren ze vervolgens naar de gemeente en naar het bestuur of de houder.
Doorgaande lijn
Dank zij de intensieve samenwerking in de afgelopen periodes is de doorgaande lijn sterk verankerd in de voor- en de vroegschool. Zo is de warme overdracht en het vve-aanbod nauwer op elkaar afgestemd. Door het gebruik van
Starblokken in zowel de voorschool als de vroegschool, stemmen de beroepskrachten de thema's op elkaar af. Ook het afstemmen van het
pedagogisch klimaat en het educatief handelen heeft ten opzichte van 2013 een sterke positieve ontwikkeling doorgemaakt. De inzet van betrokkenen waardeert de inspectie ten zeerste.
Gezamenlijke activiteiten met peuters en kleuters worden georganiseerd. In de praktijk waren in beide locaties kraampjes te zien met bijvoorbeeld uitnodigende bakkersproducten, woordenlijsten en werden (leer)gesprekjes met en tussen kinderen gevoerd.
De fysieke afstand tussen de twee gebouwen bemoeilijkt echter het
systematisch gezamenlijk gebruik van materialen en ruimten, waarmee een nog betere afstemming gerealiseerd wordt: een door alle betrokkenen geuite wens.
De manier om met ouders om te gaan vraagt nog om meer uitwerking om de doorgaande lijn hierin te versterken.
Volgens de in Helmond gehanteerde Brede Doelgroepdefinitie is met de
schoolbesturen afgesproken dat de scholen de taal- en rekenresultaten van alle doelgroepleerlingen in beeld brengen. Dit doen de vroegscholen met de
gestandaardiseerde toetsen Taal voor kleuters en Rekenen voor kleuters.
Scholen dienen een onderscheid te maken tussen leerlingen die wel of niet deelnemen aan voorschoolse educatie, de duur ervan en of het
doelgroepkinderen zijn of niet. In een later stadium worden de voorscholen ook betrokken bij het maken van resultaatafspraken en zullen de domeinen motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling meegenomen worden. Daarom kan de inspectie bij de voorschool geen waardering geven voor de opbrengsten.
De gemeentelijke monitorgegevens van Helmond van 2014 zijn inmiddels beschikbaar; die van 2015 zijn in concept gereed.
De directeur en vve-coördinator van de vroegschool zijn bekend met de
gemeentelijke resultaatafspraken. Op basis van de beschikbare gegevens geeft de school aan te voldoen aan de gemeentelijke norm.
Het percentage kleuters met een verlengde periode blijft eveneens binnen de kritische grens.
De Inspectie van het Onderwijs constateert dat de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie op peuterspeelzaal Poppeschoentje (voorschool) en de groepen 1 en 2 van basisschool De Straap (vroegschool) geheel op orde is. Uit het onderzoek is gebleken dat de beide vve-locaties op die gebieden geen verbeterpunten kent.
CONCLUSIE
3
In de onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid.
De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is.
Legenda:
1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden.
2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt.
3. Voldoende
4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren.
BIJLAGE 1 OORDELEN
A : 205004659 - Peuterspeelzaal Poppeschoentje B : 10UB|C1 - openbare basisschool De Straap Legenda
Condities A B
3 Voldoende vve-tijd
Kwaliteit pedagogisch medewerkers
4 4 4 4 A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar
A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands
A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend vve-geschoold A5.5 Er is een jaarlijks vve-opleidingsplan
Ouders A B
4 4
3 3
3 3
4 4
3 3
3 3
3 3
B1 Gericht vve-ouderbeleid
B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd
B3 Intake
B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in vve-activiteiten in de voorschool/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind
B7 Rekening houden met thuistaal
Kwaliteit van de uitvoering van vve A B Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma
4 4
4 4
3 3
4 4
Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat
4 4
4 4
4 4
4 4
4 4
Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen
4 4
4 4
4 4
4 4
3 3
4 4
4 4
C1.1 Een integraal vve-programma
C1.2 Werken met een doelgerichte planning
C1.3 Het activiteitenaanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend en geconcretiseerd
C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd
C2.1 Het pedagogisch handelen van de pedagogisch medewerkers/
leerkrachten is respectvol
C2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten structureren en hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen
C2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de
zelfstandigheid van de kinderen en tonen respect voor de autonomie van het kind
C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend
C3.1 Het educatief handelen van beide pedagogisch medewerkers/
leerkrachten is goed op elkaar afgestemd
C3.2 Er worden structureel effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd
C3.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen
C3.4 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten bevorderen de
ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de pedagogisch medewerkers/leerkrachten met de
kinderen is responsief
C3.7 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen
Ontwikkeling, begeleiding en zorg A B
Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep
4 4
3 3
D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine
(tutor)groep en het individuele kind
Ontwikkeling, begeleiding en zorg A B
3 3
4 4
Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen
4 4
4 4
4 4
D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg
D1.4 Specifieke aandacht voor de taalontwikkeling bij begeleiding en zorg
D2.1 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp.
vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten zorgen dat kinderen
aangemeld worden voor externe zorg wanneer de voor- resp.
vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren
D2.3 De pedagogisch medewerkers/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden
Kwaliteitszorg binnen de voor- en de vroegschool A B
4 4
3 3
3 3
4 4
4 4
4 E1 Er is vve-coördinatie op de voor- resp. vroegschool
E2 De voor- resp. vroegschool evalueert de kwaliteit van vve regelmatig E3 De voor- resp. vroegschool evalueren de resultaten van vve
E4 De voor- resp. vroegschool werkt planmatig aan vve- verbetermaatregelen
E5 De voor- resp. vroegschool borgt de kwaliteit van haar vve-educatie E6 In de kwaliteitszorg van de vroegschool wordt ook specifiek naar vve
gekeken
Doorgaande lijn A B
4 4
4
4 4
4 4
4 4
3 3
4 4
F1 Er is vve-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten
doorstromen naar een vroegschool
F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en
vroegschool is op elkaar afgestemd
F6 De manier om met de ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd
F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd
Opbrengsten van vve A B
3 3 3 G1 De resultaten worden gemeten conform de gemeentelijke afspraken
G2 De resultaten zijn van voldoende niveau G3 Verlengde kleuterperiode
