inhoudende de goedkeuring van een verzoek tot introductie van het tariefpakket “BelPlus 100” door Koninklijke KPN N.V.

Besluit

Openbaar

Ons kenmerk: OPTA/EGM/2004/202739 Zaaknummer: E04203049

Datum:

Besluit van het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit op grond van de overgangsrechtelijke bepalingen uit artikel 19.5, eerste en achtste lid van de nieuwe Telecommunicatiewet in samenhang met de artikelen 35, 36 en 38 van het Besluit ONP huurlijnen en telefonie

inhoudende de goedkeuring van een verzoek tot introductie van het tariefpakket “BelPlus 100” door Koninklijke KPN N.V.

1. Samenvatting

Koninklijke KPN N.V. (hierna: KPN) heeft een voorstel voor introductie van het tariefpakket “Belplus 100” ter goedkeuring bij het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit (hierna:

het college) ingediend. KPN is voornemens het tariefpakket op 1 november 2004 te introduceren. KPN zal, na goedkeuring door het college, hiervan melding maken in de Nederlandse Staatscourant.

Afnemers van dit tariefpakket ontvangen, tegen betaling van een bedrag van € 2,40 (inclusief BTW) per maand, enerzijds een Block-Of-Time (hierna: BOT) van 100 minuten waarmee zij tijdens dal-, weekend- en nachturen naar telefoonnummers binnen de regio (hierna: biba) en buiten de regio (hierna: buba) kunnen bellen. Gedurende de tijdsduur van dit BOT worden maximaal 18 starttikken niet in rekening gebracht. Anderzijds ontvangen zij een korting van 10% op al hun internationale verkeer (hierna: IDD) en op al hun buba-verkeer buiten het BOT. Er wordt geen korting verleend op de starttikken.

Het college heeft het tariefvoorstel op grond van artikel 36 van het Besluit ONP huurlijnen en telefonie (hierna: Boht) op kostenoriëntatie beoordeeld, zoals neergelegd in artikel 35, eerste lid van het Boht.

Daarnaast heeft het college het voorstel beoordeeld op non-discriminatie en transparantie (uit hoofde van artikel 38 van het Boht) en op anticompetitieve aspecten. Het college is van oordeel dat het voorstel in overeenstemming is met artikelen 35, 36 en 38 van het Boht en keurt het tariefvoorstel derhalve goed.

2. Verloop van de procedure

KPN heeft het voorstel voor de introductie van het tariefpakket “Belplus 100” (kenmerk 2004-U-00227- RvB) per brief van 19 juli 2004 aan het college doen toekomen. Het college heeft deze brief op 21 juli 2004 ontvangen. Naar aanleiding van dit voorstel heeft het college bij brief van 26 juli 2004 (kenmerk OPTA/EGM/2004/202657) aanvullende vragen gesteld. Op 29 juli 2004 heeft KPN hierop per brief gereageerd (kenmerk 04/045 pricing).

3. Feiten

Besluit

Openbaar

Het tariefpakket “BelPlus 100” kan worden afgenomen door PSTN- en ISDN2-klanten met een BelBasis- abonnement. Bij deze dienst ontvangt de afnemer voor een bedrag van € 2,40 (inclusief BTW) per maand een belbundel van 100 minuten per maand (het BOT) waarmee tijdens dal-, weekend- en nachturen naar biba- en buba-bestemmingen gebeld kan worden. Gedurende het BOT wordt het starttarief maximaal 18 keer niet in rekening gebracht. Indien het aantal starttikken het maximale aantal overschrijdt, worden deze apart tegen het standaardtarief in rekening gebracht. De klant heeft in totaal 6 maanden de tijd om het beltegoed te “verbellen”, oftewel het resterende beltegoed mag maximaal 2 notaperioden worden meegenomen.

Naast de belbundel ontvangt de afnemer van dit tariefpakket een korting van 10% op de minuutprijzen van het IDD-verkeer en het buba-verkeer buiten het BOT. Er wordt geen korting verleend op de

starttarieven.

Het tariefpakket “BelPlus 100” is te combineren met VoordeelNummers Nederland en VoordeelNummers Buitenland. Het verkeer binnen het BOT kwalificeert zich echter niet voor voordeelnummerkorting.

Verder is het tariefpakket niet te combineren met FlexiBel, WorldLine, BelZakelijk, BelPlus, BelPlus 60, BelPlus 200, BelPlus 300 en BelPlus Onbezorgd. KPN geeft verder aan dat het tariefpakket “BelPlus 100”

het tariefpakket BelPlus op termijn zal gaan vervangen, oftewel BelPlus zal uiteindelijk worden uitgefaseerd.

4. Juridisch Kader

Op 19 mei 2004 is de nieuwe Telecommunicatiewet (hierna: nTw) in werking getreden. Uit artikel 19.5, eerste lid nTw volgt dat aanbieders van vaste openbare telefoondiensten die op 19 mei 2004 door het college waren aangewezen op grond van artikel 6.4, eerste lid van de oude Telecommunicatiewet (hierna: Tw (oud)), de aan deze aanwijzing verbonden verplichtingen behouden tot de inwerkingtreding van de besluiten, bedoeld in artikel 19.4, eerste lid nTw. Hiermee worden de besluiten bedoeld waarin, op basis van de uitkomsten van de marktevaluatie, zal worden besloten tot handhaving, wijziging of intrekking van de bestaande aanmerkelijke marktmacht verplichtingen.

Als “aan de aanwijzing verbonden verplichtingen” zoals bedoeld in artikel 19.5, eerste lid nTw gelden onder meer de in de artikel 7.1 juncto 7.4, tweede lid onder a Tw (oud) genoemde regels met betrekking tot de tarieven van de vaste openbare telefoondienst. Deze regels zijn uitgewerkt in de hieronder genoemde bepalingen uit het Boht. Het Boht is met ingang van 19 mei 2004 ingetrokken bij het Besluit universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen¹. Uit het achtste lid van artikel 19.5 nTw volgt echter dat het college zijn bevoegdheden, zoals deze voor 19 mei 2004, in verband met de in lid 1

1 Besluit van 7 mei 2004, houdende regels met betrekking tot universele dienstverlening en eindgebruikersbelangen, Stb.

2004, 203.

Besluit

Openbaar

genoemde verplichtingen, aan hem bij of krachtens de hoofdstukken 6 en 7 zijn toegekend, gedurende vierentwintig maanden na 19 mei 2004, behoudt².

De beoordeling van generieke tarieven is gebaseerd op de artikelen 34, 35 en 36 van het Boht

respectievelijk artikel 24 van de Mededingingswet (hierna: Mw). Voor een uitgebreide behandeling van deze wettelijke kaders en van het beoordelingskader voor generieke tarieven wordt verwezen naar de Richtsnoeren Prijssqueeze³. Naast dit wettelijke kader voor de beoordeling van generieke tarieven is voor het beoordelen van kortingen en pakketten van vaste telefonie tevens artikel 38 van het Boht van belang.

Op grond van artikel 38 van het Boht is KPN als aanbieder met aanmerkelijke marktmacht gerechtigd kortingsregelingen toe te passen, voor zover die transparant en niet-discriminerend zijn. Artikel 38 van het Boht bepaalt verder dat dergelijke kortingsregelingen de voorafgaande toestemming van het college behoeven.

Op 2 september 1998 heeft het college inzake de beoordeling van de kostenoriëntatie van de telefoontarieven van KPN een beoordelingskader voor kortingen vastgesteld voor de periode 1998- 2002⁴. Onderdeel van dit beoordelingskader is dat per deelmarkt wordt aangegeven in welke mate KPN korting mag geven, afhankelijk van de feitelijke concurrentie op de betreffende deelmarkt. In de op 6 augustus 2003 gepresenteerde “Nota van bevindingen ten aanzien van ondergrensregulering van de tarieven van de eindgebruikersdiensten van KPN, oftewel prijssqueeze, kortingen en pakketten” ⁵

(hierna: Nota van bevindingen), is aangegeven dat de huidige Richtsnoeren Prijssqueeze en het huidige kortingenkader voorlopig van kracht blijven. Op grond van het kortingenkader mag KPN momenteel de volgende maximale kortingspercentages hanteren⁶: lokaal verkeer (biba) 4,4%, nationaal verkeer (buba) 22,7%, vast-mobiel verkeer 4% en internationaal verkeer 32,1%.

5. Overwegingen

Op grond van artikel 36 van het Boht voert KPN een voorgenomen wijziging van haar

eindgebruikerstarieven niet eerder in dan nadat het college de voorgenomen tariefwijziging heeft goedgekeurd. Dit artikel verleent het college de bevoegdheid om het onderhavige tariefvoorstel op het vereiste van kostenoriëntatie te beoordelen, zoals neergelegd in artikel 35 van het Boht. Aangezien het onderhavige voorstel een kortingsregeling betreft, is het college op grond artikel 38 van het Boht eveneens bevoegd om het voorstel te beoordelen op transparantie en non-discriminatie en dient KPN,

2 Het Boht is gegeven ter uitvoering van de artikelen 6.9, vijfde lid, 7.1 en 7.5 van de Tw.

3 Richtsnoeren Prijssqueeze (kenmerk OPTA/EGM/2000/200494, NMa/2201/12). De bijlagen Richtsnoeren Prijssqueeze zijn op 1 augustus 2002 aangepast (kenmerk OPTA/EGM/2002/201877).

4 Kenmerk OPTA/E/98/2190.

5 Kenmerk OPTA/EGM/2003/202390.

6 Besluit van 23 december 2003 met kenmerk OPTA/EGM/2003/204801.

Besluit

Openbaar

voorafgaand aan de wijziging van de kortingsregeling, toestemming van het college te verkrijgen.

Hieraan kunnen voorschriften en/of beperkingen worden verbonden.

Beoordeling

Het college beoordeelt het door KPN voorgestelde tariefpakket ”BelPlus 100” op grond van artikel 35, 36 en 38 van het Boht alsmede het huidige beoordelingskader voor kortingen. Het college toetst het voorgestelde tarief allereerst op het vereiste van kostenoriëntatie, zoals neergelegd in artikel 35 juncto artikel 36 van het Boht. De wijze waarop het college deze toetsing uitvoert is beschreven in de Nota van bevindingen. Hierin wordt gesteld dat bij de beoordeling van een voorgesteld tarief voor een pakket de kosten van het duurste inkoopelement leidend zijn of dat er een wholesale-equivalent van het

aangeboden pakket moet bestaan. Indien blijkt dat het voorgestelde tarief hieraan voldoet, toetst het college eveneens of de geboden kortingen voldoen aan de maximaal door het college vastgestelde kortingspercentages. Ten slotte dient het college op grond van artikel 38 van het Boht en het huidige beoordelingskader voor kortingen te beoordelen of het voorgestelde tariefpakket ”BelPlus 100” non- discriminatoir en transparant wordt aangeboden én of het gewijzigde tariefpakket er niet toe leidt dat de mededinging wordt beperkt.

Het college heeft het tariefvoorstel als volgt op kostenoriëntatie getoetst. Voor de beoordeling is een onderscheid gemaakt tussen verkeer binnen en buiten het BOT.

Kostenoriëntatie: verkeer binnen het BOT

Aangezien er geen wholesale-equivalent beschikbaar is voor het tariefpakket “BelPlus 100”, beoordeelt het college het voorgestelde tarief op de ondergrens door het duurste inkoopelement uit het

tariefpakket als uitgangspunt te hanteren. Alleen op deze wijze is gegarandeerd dat geen sprake is van prijssqueeze. Na de buba-starttik is het duurste inkoopelement in dit geval een buba-minuut in de dalperiode.

Indien de inkoopkosten van 100 buba-dalminuten worden opgeteld en vermeerderd met het retailopslagpercentage van 23%, dan blijkt dat het voorgestelde tarief aan de prijssqueezetoets voldoet⁷. De squeeze-ondergrens is, conform de methode in de prijssqueezetoets, als volgt berekend:

100 maal de inkoopkosten van een buba-dalminuut inclusief retailopslag plus 18 maal de inkoopkosten van een buba-starttik inclusief retailopslag, oftewel (100 * 1,02 + 18 * 1,85)/100 = € 1,35 exclusief BTW. Inclusief BTW dient het pakket vanuit deze optiek minimaal € 1,61 per maand te kosten. Het voorgestelde tarief van € 2,40 inclusief BTW ligt boven deze ondergrens.

Vervolgens heeft het college beoordeeld of het voorgestelde tarief ten opzichte van de thans geldende BelBasis-tarieven geen overschrijding oplevert van de maximaal door het college toegestane

kortingspercentages. Het verkeer binnen het BOT mag niet gecombineerd worden met andere kortingsregelingen. Het college neemt als uitgangspunt voor de beoordeling de klant die het meeste voordeel kan genieten bij afname van het tariefpakket “BelPlus 100”. Dat is in dit geval de klant die het

7 Uitgaande van de vanaf 1 juli 2004 geldende groothandels- en eindgebruikerstarieven.

Besluit

Openbaar

beltegoed volledig opbelt naar de bestemming die, zou hij de diensten afzonderlijk inkopen, het hoogste eindgebruikerstarief kent. Indien een klant een ander belprofiel kent, waarmee ook naar een goedkopere bestemming wordt gebeld, dan levert het afnemen van het tariefpakket voor deze klant minder voordeel op. In het geval van “BelPlus 100” zal de klant met het maximale voordeel 100 minuten opbellen naar een buba-bestemming in de dalperiode, verdeeld over 18 gesprekken. De klant zou normaal gesproken 100 maal het buba-verkeerstarief van € 0,0208 = € 2,08 en 18 maal een buba-starttik van € 0,0518 = € 0,93, oftewel € 3,01 inclusief BTW betalen. Bij gebruikmaking van “BelPlus 100” betaalt de klant € 2,40.

De door KPN gegeven korting bedraagt in dat geval 20,3%. Deze korting blijft binnen de maximale buba- kortingsruimte van 22,7%.

Kostenoriëntatie: verkeer buiten het BOT

Ten aanzien van de korting op buba- en IDD-verkeer heeft het college als volgt geoordeeld. Het college gaat bij de beoordeling van de maximale korting binnen het tariefpakket op grond van het huidige beoordelingskader uit van de effectieve voordeelnummerkorting aan eindgebruikers. Voor de

beoordeling hiervan hanteert het college de effectieve voordeelnummerkorting zoals door KPN in het tariefvoorstel opgenomen. Dit betekent een effectieve voordeelnummerkorting op buba- en IDD-verkeer van respectievelijk 8,3% en 15,7%.

Op buba- en IDD-verkeersminuten buiten het BOT wordt een korting van 10% voorgesteld. Deze korting wordt niet verleend over de starttik, waardoor op een gesprek gemiddeld een lagere korting van toepassing is. De gemiddelde korting die op grond van ”BelPlus 100” wordt gegeven op verkeer buiten het BOT is door KPN berekend als respectievelijk 5,7% voor buba en 8,7% voor IDD. Stapeling van de gemiddelde ”BelPlus 100” korting met de effectieve voordeelnummerkorting leidt tot een maximale effectieve korting van 13,5% op buba⁸ en 23,1% op IDD⁹. De door KPN voorgestelde kortingen op buba- en IDD-verkeer blijven derhalve onder de maximaal toegestane kortingsruimte van respectievelijk 22,7%

en 32,1%.

Voor de goede orde merkt het college op dat de wijze waarop KPN de gemiddelde korting heeft berekend voor discussie vatbaar is. De berekening van de gemiddelde korting op het verkeer buiten het BOT is alleen gebaseerd op daltarieven en laat de piektarieven volledig buiten beschouwing. KPN houdt in haar berekening ook geen rekening met een middeling naar zowel piek- als dalminuten. Indien KPN dit wel zou doen, is denkbaar dat een hoger gemiddeld kortingspercentage wordt gegeven op het verkeer buiten het BOT. Voor de goedkeuring van onderhavig voorstel is dit echter van geen belang, aangezien het voorstel ook de toets op de maximaal toegestane kortingsruimte zou doorstaan, indien een andere berekeningswijze wordt gehanteerd.

8 Totale effectieve korting buba = (100 – 5,7%) * (100 – 8,3%) = 86,5%, oftewel een korting van 13,5%.

9 Totale effectieve korting IDD = (100 – 8,7%) * (100 – 15,7%) = 76,9%, ofwel een korting van 23,1%.

Besluit

Openbaar

Ten slotte heeft het college beoordeeld of het buba-tarief buiten het BOT prijssqueeze veroorzaakt. Het college heeft geconstateerd dat dit voor geen enkel tariefelement het geval is, ook niet indien de korting die wordt verleend op de verkeerstarieven buiten het BOT wordt gecombineerd met de effectieve voordeelnummerkorting.

Kostenoriëntatie: conclusie

Op grond van bovenstaande overwegingen concludeert het college dat het tariefpakket in overeenstemming is met het vereiste van kostenoriëntatie.

Non-discriminatie

Ten aanzien van het vereiste van non-discriminatie merkt het college het volgende op. Non-

discriminatie houdt in dat een bepaald aanbod voor een ieder in Nederland beschikbaar dient te zijn.

Het college stelt vast dat alle gebruikers, die een standaard BelBasis-abonnement (PSTN en ISDN2) bij KPN afnemen, gebruik kunnen maken van het tariefpakket “BelPlus 100”. Het college is van oordeel dat hiermee het tariefpakket voor een ieder beschikbaar is. Een combinatie van het tariefpakket ”BelPlus 100” met de abonnementsvorm BelBudget is niet toegestaan. De reden hiervoor is dat aan het Belbudget abonnement beperkingen zijn verbonden uit het oogpunt van betaalbaarheid. Deze abonnementsvorm is bedoeld om diegenen te beschermen waarvoor de kosten van een aansluiting anders te hoog zouden worden.

Transparantie en effecten op de mededinging

Het college heeft vooralsnog geen problemen geconstateerd met betrekking tot de transparantie van het tariefpakket “Belplus 100”. Het college heeft het pakket tevens beoordeeld op anticompetitieve

aspecten. Het college stelt vast dat andere aanbieders van telefoniediensten een vergelijkbaar aanbod kunnen doen. Aanbieders kunnen alle groothandelselementen, die benodigd zijn om een vergelijkbaar aanbod in de markt te zetten, inkopen bij KPN’s groothandelsorganisatie. Ook kan de eindgebruiker nog steeds gebruik maken van Carrier Pre Select-diensten. Het gebruik van deze diensten heeft geen invloed op de houdbaarheid of de omvang van de belbundel. KPN hanteert daarnaast verschillende

tariefpakketten met variërende belbundels en beltegoeden. Het college is van oordeel dat

eindgebruikers hierdoor in staat zijn een passend tariefpakket af te nemen. Het college verwacht dat een eindgebruiker het tariefpakket afneemt dat aansluit bij zijn belgedrag; derhalve zal de eindgebruiker geen hoge tegoeden opbouwen¹⁰.

Er is naar het oordeel van het college geen sprake van ongeoorloofde bundeling. Hiervan zou

bijvoorbeeld wel sprake zijn als het hier een tariefpakket zou betreffen waarbij het abonnement voor de aansluiting gebundeld zou zijn met verkeersdiensten. Voor de aansluiting is immers vooralsnog geen groothandelsaanbod beschikbaar. Het college benadrukt dat, op grond van artikel 34 van het Boht, van een dergelijke bundeling -of de suggestie hiervan- in de voorlichting over het tariefpakket “Belplus 100” dan ook absoluut geen sprake mag zijn. In dit verband wordt ook verwezen naar de

correspondentie in het kader van de voorlichting omtrent het tariefpakket BelPlus¹¹. Wellicht ten

10 Hoge tegoeden kunnen als een overstapdrempel worden ervaren door de eindgebruiker.

11 Brieven van 6 juni 2003 (kenmerk: OPTA/EGM/2003/202017) en 4 juli 2003 (kenmerk: OPTA/EGM/2003/202433).

Besluit

Openbaar

overvloede wijst het college erop dat het aldaar gestelde onverkort en op dezelfde manier geldt voor tariefpakket “Belplus 100”.

6. Dictum

Het college besluit KPN op grond van bovenstaande overwegingen, artikel 36 en 38 van het Boht en het huidige kortingenkader, goedkeuring te verlenen aan het tariefvoorstel voor een nieuw tariefpakket

“Belplus 100”.

Hoogachtend,

HET COLLEGE VAN DE ONAFHANKELIJKE POST EN TELECOMMUNICATIE AUTORITEIT, namens het college,

hoofd van de afdeling Eindgebruikersmarkt (plv.)

mr. F.J.G. van der Plas

Belanghebbenden die zich met dit besluit niet kunnen verenigen, kunnen binnen zes weken, aanvangende met ingang van de dag na die waarop dit besluit is bekendgemaakt, daartegen een bezwaarschrift indienen bij de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit.

Het bezwaarschrift moet worden gericht aan:

Het college van de Onafhankelijke Post en Telecommunicatie Autoriteit Stafafdeling Juridische Zaken

Postbus 90420 2509 LK Den Haag

onder vermelding van “bezwaarschrift”. Het bezwaarschrift dient te zijn ondertekend en dient in ieder geval de naam en het adres van de indiener, de dagtekening, een omschrijving van het besluit waartegen het bezwaar is gericht, alsmede de gronden van bezwaar te bevatten. Zo mogelijk dienen een afschrift van het besluit en de overige op het bezwaar betrekking hebbende stukken te worden meegezonden.