eXtensible Business Reporting Language

eXtensible Business

Reporting Language

XBRL: de standaard voor en door banken?

Jan-Jaap Kuijs

eXtensible Business Reporting Language

________________________________________________________

________________________________________________________

Voorwoord

Zie hier het resultaat van mijn onderzoek in het kader van mijn afstudeeropdracht aan de faculteit bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Mijn afstudeeropdracht heb ik geschreven in opdracht van Deloitte Accountants BV te Amsterdam in de periode van september 2006 tot april 2007.

Deloitte Accountants wordt sinds enige jaren geconfronteerd met een nieuwe techniek die het uitwisselen van financiële gegevens tussen partijen gemakkelijker maakt. Deze techniek heet eXtensible Business Reporting Language (XBRL) en bestaat sinds 1998. Deloitte heeft net zoals allerlei andere intermediairs en softwarebedrijven een convenant ondertekend waarin ze aangeven dat ze XBRL en de daarbij behorende Nederlandse Taxonomie ondersteunen. Zo stellen zij de overheid in staat om de

administratieve lasten van organisaties in Nederland te verlagen. Het gebruik van deze nieuwe techniek door ondernemingen valt tegen. Bij Deloitte heerst dan ook de vraag wat er te verwachten valt van deze techniek en wat er zou moeten gebeuren om deze nieuwe techniek beter op de kaart te zetten in Nederland.

XBRL is een nieuwe techniek die wereldwijd eigenlijk nog in de kinderschoenen staat. Het was dan ook een grote uitdaging voor mij om personen of literatuur te vinden die XBRL als object van onderzoek of expertise hadden. Door wetenschappelijke literatuur met kennis van een aantal experts op het gebied van XBRL te raadplegen is het gelukt om voldoende data te verzamelen voor het onderzoek.

Graag wil ik Deloitte Accountants bedanken voor de mogelijkheid om mijn afstudeerscriptie binnen een erg interessante en kennisrijke organisatie te schrijven. Graag wil ik Harry Hibma en Patrick Seinstra bedanken voor hun input. De gesprekken die ik met hen heb gehad hebben mij in de moeilijke beginfase erg geholpen. Natuurlijk wil ik ook alle andere collega’s bedanken voor hun input. Elke week kwam er wel iemand langs met een artikel met XBRL als onderwerp.

Ook wil ik graag Dave van den Ende, Dingeman Manschot en Jan Pasmooij bedanken voor de tijd die ze vrijgemaakt hebben voor mij. Ze reageerden enthousiast op mijn verzoek om een interview en maakten flink wat tijd vrij in hun agenda.

Voorts wil ik Piet Vandenbossche bedanken voor zijn enorm goede begeleiding en erg goede feedback. Door zijn begeleiding ontstonden telkens nieuwe ideeën en kreeg mijn onderzoek steeds meer focus. Ook Dick Schaap wil ik bedanken voor zijn begeleiding. Vooral zijn opmerkingen met betrekking tot mijn onderzoeksopzet hebben mij erg geholpen.

Ik hoop dat het lezen van dit onderzoeksverslag u een goed beeld geeft van het adoptieproces van XBRL tot een standaard en de manier waarop banken deze nieuwe standaard voor de elektronische

uitwisseling van financiële gegevens op de kaart kunnen zetten in Nederland.

Amsterdam, 5 juli 2007

Samenvatting

Organisaties worden geconfronteerd met een steeds groter wordende informatiebehoefte van bijvoorbeeld stakeholders als overheden, klanten en regelgevende instanties. Deze groter worden informatiebehoefte zorgt ervoor dat organisaties met steeds grotere administratieve lasten

geconfronteerd worden. Elke partij die informatie willen ontvangen vragen aan organisaties om het op een voor hen gemakkelijke manier aan te leveren.

Om het voor organisaties gemakkelijker te maken om aan de steeds groter wordende informatiebehoefte te kunnen voldoen is eXtensible Business Reporting Language (XBRL) ontwikkeld. De essentie van XBRL is eenvoudig: een uniforme taal en een uniform medium om, in eerste instantie financiële, informatie uit te wisselen.

Door XBRL te combineren met een taxonomie kan informatie uit het informatiesysteem van een onderneming gehaald worden. In een taxonomie wordt gedefinieerd welke financiële gegevens geselecteerd moeten worden om aan de benodigde informatiebehoefte te kunnen voldoen. Een

taxonomie is de afspraak die vastlegt welke informatie een XBRL-document bevat. In Nederland heeft de overheid het Nederlands Taxonomie Project (NTP) opgestart. Hierin worden allerlei invloedrijke partijen verenigd die met behulp van XBRL en één taxonomie lastenverlichting voor organisaties in Nederland nastreven. De overheid, het NTP en XBRL-Nederland streven de adoptie van XBRL als standaard voor de elektronische uitwisseling van financiële gegevens in Nederland na. Ondanks de druk van de overheid, XBRL-Nederland en de in het Nederlands Taxonomie project vertegenwoordigde partijen verloopt de acceptatie van XBRL en het gebruik van de Nederlandse Taxonomie nog niet voorspoedig. Banken worden geconfronteerd met steeds meer regelgeving. Vanaf één januari 2008 wordt het nieuwe Basel II akkoord van kracht. De introductie van deze regelgeving zal leiden tot een grotere

informatiebehoefte bij banken. Deze nieuwe regelgeving stelt eisen aan het beheer door banken van hun kredietportefeuilles. XBRL kan banken helpen bij het verkrijgen van de benodigde informatie. Deze informatie zal banken meer inzicht geven in hun kredietportefeuille.

De combinatie tussen de adoptie van XBRL tot standaard en de toegenomen informatiebehoefte bij banken leid tot de volgende vraagstelling:

Om te bekijken of XBRL de eigenschappen van een standaard heeft wordt er in hoofdstuk drie eerst onderzoek gedaan naar processen die leiden tot de adoptie van een standaard. Hiertoe worden andere standaarden vergeleken met XBRL. Uit onderzoek blijkt dat standaarden voldoen aan zes eigenschappen XBRL is in het bezit van deze zes eigenschappen die een standaard zou moeten hebben. Toch verloopt de adoptie van XBRL als standaard niet voorspoedig. Een belangrijke voorwaarde voor standaardisatie is compatibiliteit. Compatibiliteit zorgt voor schaalvoordelen, er zijn voordelen te behalen door te doen wat anderen doen. Dit zorgt ervoor dat compatibiliteit dé randvoorwaarde is voor standaardisatie.

Om de zogenaamde installatiedichtheid op een niveau te krijgen waarbij gebruikers van XBRL meer voordelen dan nadelen ondervinden zal de adoptie van de techniek gestimuleerd moeten worden. Er zijn een aantal strategieën die hierbij gebruikt kunnen worden. Op dit moment probeert de overheid met behulp van het Nederlands Taxonomie project (NTP) het gebruik van XBRL te stimuleren. De overheid en de aan het NTP verbonden partijen moeten hun invloed gebruiken om de kettingreactie onder de

beoogde gebruikers op gang te brengen.

Vooralsnog zorgen deze twee gehanteerde strategieën nog niet de gewenste vruchten af. Afdwingen van adoptie door een machtige partij is de strategie die nu gehanteerd zou moeten worden om de adoptie van XBRL tot standaard te bespoedigen. Bij dit coördinatiemechanisme gebruikt een machtige partij, niet zijnde de overheid, haar macht om de adoptie te bespoedigen.

Op welke manier kunnen banken XBRL gebruiken om hun informatievoorziening ten behoeve van het voldoen aan Basel II beter in te richten en tegelijkertijd door dit gebruik van XBRL de acceptatie van XBRL als standaard voor de uitwisseling van financiële gegevens in Nederland verbeteren?

Banken zouden bijvoorbeeld hun macht ten opzichte van hun klanten kunnen gebruiken om het gebruik van XBRL te bespoedigen. Banken zouden doormiddel van XBRL een beter inzicht kunnen krijgen in de financiële positie van haar klanten. Banken kunnen hun klanten belonen voor hun adoptie van XBRL door bijvoorbeeld een lager rentepercentage te berekenen over leningen die klanten bij haar hebben

afgenomen. Uit literatuuronderzoek blijkt dat XBRL banken zou kunnen helpen bij het voldoen aan de regelgeving uit hoofde van het nieuwe Basel II akkoord dat vanaf 2008 van kracht wordt. Het Basel akkoord dwingt banken om een goed inzicht te hebben in de risico’s binnen hun kredietportefeuilles. Het Basel II akkoord is opgedeeld in drie aandachtsgebieden, ook wel de drie pilaren genoemd.

Pilaar één: In pilaar één wordt het minimum kapitaal dat een bank moet aanhouden bepaald op basis van

een aantal ingeschatte risico’s. Eén van deze risico’s is het kredietrisico dat een bank loopt.

Banken zouden met behulp van XBRL en de Nederlandse Taxonomie informatie kunnen opvragen bij hun klanten. Op basis van deze informatie kunnen banken een goede inschatting maken van de individuele risico’s per klant.

Pilaar twee: In de tweede pilaar van het Basel-akkoord wordt de nadruk gelegd op de kwalitatieve

controle van de risicoanalyses die plaatsvinden in de eerste pilaar.

Vooral op het gebied van het extern toezicht kan XBRL een belangrijke rol spelen. XBRL kan de communicatie tussen banken en hun toezichthouders efficiënter maken. Met behulp van een op Europees niveau ontwikkelde taxonomie zijn banken en toezichthouders in staat om met behulp van XBRL informatie uit te wisselen.

Pilaar drie: Pilaar drie van het Basel-akkoord adviseert aan banken een meer gedetailleerde publicatie

van de risico’s en het overeenkomstig kapitaal naar de financiële markten.

Belangrijk bij de publicatie van informatie voor stakeholders met behulp van XBRL is de snelheid en juistheid waarmee het gebeurd. Ook is het noodzakelijk dat gebruikers van de informatie er zeker van zijn dat de informatie correct is. Er zal dus, door een externe partij, een controle moeten plaatsvinden. Vooral de regelgeving binnen de eerste pilaar van het Basel-akkoord kan veel invloed uitoefenen op de acceptatie van XBRL als standaard. Banken hebben erg veel krediet verstrekt aan allerlei organisaties. Wanneer banken aan hun klanten zouden vragen om informatie met behulp van XBRL en de

Nederlandse Taxonomie aan te leveren zou dit leiden tot een flinke toename in het gebruik van XBRL in Nederland.

In hoofdstuk vijf worden de in hoofdstuk vier gepresenteerde concepten gevalideerd. Met behulp van interviews met experts op het gebied van XBRL en de bancaire sector zijn de op literatuuronderzoek gebaseerde concepten aan de hand van een vragenlijst gevalideerd.

Tijdens de interviews komt naar voren dat de acceptatie van XBRL als standaard achterblijft bij de verwachting. Tijdens de interviews kwam tevens naar voren dat banken een grote invloed kunnen uitoefenen op het gebruik van XBRL in Nederland. De bancaire sector zou XBRL goed kunnen gebruiken bij het voldoen aan de regelgeving van Basel II. Vooral binnen de eerste pilaar is er veel voordeel te behalen voor de bancaire sector. Tijdens de interviews komt naar voren dat het van groot belang is dat banken hun informatiebehoefte laten opnemen in de Nederlandse Taxonomie. Zo worden organisaties met één enkele taxonomie geconfronteerd. Ook worden ze zo bekend met de Nederlandse Taxonomie en de andere mogelijkheden ervan. Banken kunnen dus zeker invloed uitoefenen op de adoptie van XBRL in Nederland.

Voorwaarde voor het slagen van het gebruik van XBRL door banken is dat banken een deel van het behaalde voordeel terug geven aan hun klanten.

Banken kunnen XBRL gebruiken bij het voldoen aan de regelgeving die het inschatten en beheersen van risico’s binnen kredietportefeuilles verplicht stelt. Wanneer banken op grote schaal op basis van

regelmatige communicatie risico’s binnen hun kredietportefeuilles gaan vaststellen dan is het gebruik van een technologie als XBRL een absolute voorwaarde.

Er zijn vier voorwaarden waaraan moet worden voldaan voordat banken XBRL met succes kunnen gebruiken en ervoor kunnen zorgen dat de adoptie van XBRL als standaard voor elektronische uitwisseling van gegevens in Nederland op de kaart wordt gezet:

1. Klanten: De klanten moeten door banken gestimuleerd worden om XBRL te gebruiken in hun communicatie met banken door de klanten te laten delen in de voordelen die het gebruik van XBRL voor banken opleveren.

2. Taxonomie: Om enerzijds aan de informatiebehoefte van banken te voldoen en anderzijds het gebruik van XBRL in Nederland te stimuleren zullen banken hun informatiebehoefte moeten vaststellen en moeten verwerken in de Nederlandse Taxonomie.

3. Zekerheid: Banken zullen in overleg met intermediairs (bijvoorbeeld accountantsorganisaties) een product moeten ontwikkelen dat voorziet in een bepaalde mate van zekerheid bij de door klanten aangeleverde informatie.

4. Infrastructuur: Banken zullen een infrastructuur moeten ontwikkelen die het communiceren met behulp van XBRL mogelijk maakt.

Inhoudsopgave

1. Inleiding 9

1.1 eXtensible Business Reporting Language (XBRL) nader bekeken 10

1.1.1 Het ontstaan van XML en XBRL 10

1.1.2 Programmeertaal 10

1.2 Taxonomieën 11

1.2.1 Taxonomieën 11

1.2.2 Nederlandse Taxonomie - Lastenverlichting 11

1.2.3 Impact van XBRL en de Nederlandse Taxonomie op gebruikers 13

1.3 Gebruik van XBRL 13

1.4 Toepassingsgebieden XBRL: algemeen 14

1.4.1 Lastenverlichting 14

1.4.2 Kredietverstrekking 14

1.4.3 Interne Beheersing 15

1.4.4 Informatievoorziening aan stakeholders 15

1.5 Gebruik van XBRL: een voorbeeld 15

1.6 Toepassing XBRL specifiek: Introductie op XBRL, Banken en Basel II 16

1.6.1 Banken en Basel II 16

1.6.2 XBRL en Basel II 17

1.7 Huidige standaarden elektronische uitwisseling van (financiële) gegevens 17

1.7.1 Electronic Data Interchange (EDI) 17

1.7.2 Huidige EDI-standaarden 18

1.7.3 Nadelen van huidige EDI-oplossingen 19

1.7.4 Elektronische uitwisseling van gegevens bij Financiële Instellingen 20

1.7.5 EDI met behulp van XML 21

1.7.6 Ondersteuning van bestaande concepten en hulpmiddelen door XBRL 21

1.8 Samenvatting 21

2. Onderzoeksopzet 23

2.1 Onderzoeksopdracht 23

2.2 Typering van het onderzoek 23

2.2.1 Classificatie van onderzoek 23

2.2.2 Product 24 2.3 Probleemstelling 24 2.3.1 Doelstelling 24 2.3.2 Vraagstelling 24 2.3.3 Deelvragen 25 2.4 Afbakening onderzoek 26 2.5 Dataverzameling 26 2.5.1 Literatuuronderzoek 26

2.5.2 Interviews met experts 26

2.6 Methodologie 27

2.6.1 Literatuuronderzoek 27

2.6.2 Interviews 27

2.8 Conceptueel model 28

2.8.1 Presentatie conceptueel model 28

2.8.2 Toelichting conceptueel model 28

2.9 Indeling van onderzoeksverslag 29

3. Theoretisch kader: Standaarden en Gegevensuitwisseling 30

3.1 Standaarden 30

3.1.1 Standaardisatie 30

3.1.2 Definiëring 31

3.1.3 XBRL als standaard? 35

3.2 Adoptie van standaarden 36

3.2.1 Compatibiliteit en standaardisatie 37

3.2.2 Compatibiliteitsdilemma 38

3.2.3 Installatiedichtheid 38

3.2.5 Randvoorwaarden en coördinatiemechanismen bij acceptatie 40

4. XBRL en financiële instellingen 42

4.1 Inleiding 42

4.2 Acceptatie van XBRL 42

4.2.1 Afdwingen van acceptatie XBRL 43

4.2.2 Rapportage van partijen waaraan vreemd vermogen is verstrekt 43

4.3 Basel II, banken en XBRL 44

4.4 Pilaar één: Krediet, Markt en Operationele risico’s 45

4.4.1 Pilaar één nader bekeken 46

4.4.2 XBRL en individuele risicoanalyse 46

4.4.3 Producten ter ondersteuning van risicoanalyse 47

4.4.5 Rol accountantsorganisaties bij invoering en beheer automatische risicoanalyse 52

4.5 Pilaar twee: Toezicht en Controle 54

4.5.1 Pilaar twee nader bekeken 54

4.5.2 Toezichthouders en XBRL 55

4.5.3 Producten ter ondersteuning van toezicht op banken 55

4.5.4 Rol accountantsorganisaties 56

4.5.5 Conclusie 57

4.6 Pilaar drie: Rapportage en marktmechanismen 57

4.6.1 Pilaar drie nader bekeken 58

4.6.2 XBRL en communicatie naar financiële markten 58

4.6.3 Producten ter ondersteuning van communicatie naar stakeholders 58

4.6.4 Rol accountantsorganisaties 59

4.6.5 Conclusie 59

4.7 Conclusie 60

5. Validatie: XBRL, Banken en Basel II 62

5.1 Inleiding 62

5.2 Methodologie 62

5.3 Selectie van experts 64

5.4 Dataverzameling ter validatie 65

5.4.1 Acceptatie van XBRL 65

5.4.2 Maatregelen ter versnelling van acceptatie 66

5.4.3 XBRL, banken en Basel II 67

5.4.4 Vaststellen van risico’s in kredietportefeuilles 69

5.4.5 Producten en eisen aan producten 69

5.4.6 Invloed van banken op acceptatie van XBRL in Nederland 71

5.5 Conclusie 71 6. Conclusie 73 6.1 Inleiding 73 6.2 Conclusies 73 7. Reflectie op onderzoek 77 7.1 Reflectie op onderzoeksproces 77

7.2 Reflectie op methode van onderzoek 77

7.3 Reflectie op de onderzoeksresultaten 77

Literatuurlijst 79

Bijlage 1: Organisatieomschrijving Deloitte Error! Bookmark not defined.

1.1 Inleiding Error! Bookmark not defined.

1.2 Deloitte Corporate Strategy Error! Bookmark not defined.

1.3 Deloitte Global Error! Bookmark not defined.

1.4 Deloitte Nederland Error! Bookmark not defined.

1.5 Deloitte Accountants Amsterdam / Assurance nationale markt Amsterdam Error! Bookmark not defined.

1.6 Samenvatting Error! Bookmark not defined.

Bijlage 2: Transcripties van interviews met experts Error! Bookmark not defined.

1. Inleiding

Overal ter wereld worden organisaties geconfronteerd met een verhoging van de administratieve lasten. Er wordt van organisaties verwacht dat ze voldoen aan steeds meer regelgeving. Om te kunnen bewijzen dat aan regelgeving wordt voldaan, wordt van deze organisaties gevraagd om gegevens te verzamelen en deze aan te leveren aan allerlei toezichthoudende organen. Op internationaal niveau kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de administratieve lastendruk die voorkomt uit regelgeving als de in 2002

geïntroduceerde Sarbanes-Oxley act, de International Financial Reporting Standards (IFRS) en de nieuwe regelgeving uit hoofde van het Basel II akkoord voor de bancaire sector dat vanaf één januari 2008 in werking treedt.

Ook in Nederland zijn organisaties in de afgelopen decennia met steeds meer regelgeving

geconfronteerd. Denk hierbij aan bijvoorbeeld het verplicht inleveren van de jaarrekening bij de Kamer van Koophandel of de verplichting om het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) te voorzien van statistische gegevens wanneer zij hier om vraagt. Toezichthoudende instanties vragen van organisaties om het bewijs te verzamelen en aan te leveren dat ook daadwerkelijk aan de administratieve

verplichtingen wordt voldaan. Ook bestaat er vanuit de maatschappij steeds meer druk om gegevens over het handelen van de organisatie beschikbaar te stellen. De Code Tabaksblat is hier een voorbeeld van.

Zowel op internationaal al nationaal niveau is er sprake van een steeds grotere administratieve lastendruk voor organisaties. De kosten van het voldoen aan alle regelgeving zijn dan ook sterk toegenomen. Vanuit de gedachte om het gemakkelijker en goedkoper te maken om aan de administratieve lastendruk te kunnen voldoen is eXtensible Business Reporting Language (XBRL) ontwikkeld. XBRL stelt organisaties en de ontvangers van haar informatie in staat om gemakkelijk en kostenefficiënt elektronisch gegevens uit te wisselen.

Op internationaal niveau begint XBRL heel langzaam aan terrein te winnen. In de Verenigde Staten kunnen grote beursgenoteerde organisaties sinds kort met behulp van XBRL hun gegevens aanleveren bij de Securities and Exchange Commission (SEC). In Nederland verloopt de acceptatie van deze nieuwe standaard voor de elektronische uitwisseling van gegevens niet voorspoedig. De overheid wil met behulp van XBRL en het Nederlandse Taxonomie Project (NTP) de administratieve lastendruk voor organisaties sterk reduceren. De Kamer van Koophandel, het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en de Belastingdienst zijn sinds één januari 2007 in staat om gegevens op het XBRL-formaat te ontvangen. Vooralsnog wordt XBRL in combinatie met de Nederlandse Taxonomie slechts door een zeer beperkte groep van organisaties in Nederland gebruikt om te communiceren met bijvoorbeeld het CBS of de Belastingdienst. De acceptatie van XBRL als standaard in Nederland verloopt dan ook moeizaam. XBRL kan het bijvoorbeeld voor banken gemakkelijker en meer kostenefficiënt maken om met haar klanten, toezichthouders en overige stakeholders te communiceren. De druk op banken om op een meer efficiënte manier te communiceren zal door de komst van het nieuwe Basel II akkoord alleen maar groter worden. Met de komst van deze regelgeving wordt van banken verwacht dat ze een goed en

gedetailleerd beeld hebben van de risico’s binnen hun kredietportefeuilles. Tegelijkertijd wordt verwacht dat banken deze risico’s beheersen. Hoe beter een bank haar kredietrisico beheerst hoe meer ze hiervoor beloont zal worden. XBRL zou banken kunnen helpen bij het voldoen aan de eisen die voortkomen uit dit nieuwe Basel II akkoord.

In dit hoofdstuk zal, voordat de onderzoeksopzet besproken zal worden, het onderzoeksgebied globaal verkend worden. In paragraaf één zal nader uitgelegd worden wat XBRL nu precies is. In paragraaf twee zal vervolgens uitgelegd worden wat een taxonomie is. Tevens wordt inzicht gegeven in de Nederlandse Taxonomie van het Nederlands Taxonomie Project (NTP). In de derde paragraaf worden een aantal toepassingsgebieden van XBRL besproken. In paragraaf vier wordt vervolgens nader in gegaan op XBRL en de bancaire sector. De vijfde paragraaf behandeld een aantal standaarden voor elektronische

uitwisseling van gegevens die op dit moment veel gebruikt worden. Zo wordt een vergelijking met XBRL mogelijk.

1.1 eXtensible Business Reporting Language (XBRL) nader bekeken

In deze paragraaf wordt XBRL nader bekeken. XBRL stelt partijen in staat om onafhankelijk van het type informatiesysteem dat ze gebruiken toch met elkaar te communiceren. In paragraaf 1.1.1 wordt het ontstaan van XBRL nader toegelicht. In paragraaf 1.1.2 wordt de technische kant van XBRL nader bekeken.

1.1.1 Het ontstaan van XML en XBRL

De eerste breed geadopteerde elektronische standaard ontstond in de jaren zestig van de vorige eeuw. Generalized Markup Language (GML) werd door erg veel industrieën gebruikt. Naarmate

informatietechnologie steeds belangrijker werd, kwam er steeds meer vraag naar één elektronische standaard. De Amerikaanse standaardenorganisatie (ANSI) heeft, om aan deze vraag te kunnen voldoen, de Special Generalized Markup Language (SMGL) ontwikkeld.

Aan de basis van het internet stond de HyperText Markup Language (HTML). HTML is een taal die alleen definieert hoe de tekst gepresenteerd dient te worden door de webbrowser. HTML is niet in staat om bijvoorbeeld calculaties uit te voeren of transacties te doen. Om één van deze gebreken te verhelpen is eXtensible Markup Language (XML) geïntroduceerd. XML zorgt ervoor dat webpagina’s transacties kunnen doen en databases geraadpleegd kunnen worden. (Bergeron 2003:108). De “accountingindustrie” was één van de eerste industrieën die geïnteresseerd raakten in XML. De industrie ontwikkelde op basis van XML eXtensible Business Reporting Language (XBRL). XBRL is een vorm van XML waarbij er een gestandaardiseerde taxonomie is. (Bergeron 2003:109).

XBRL (eXtensible Business Reporting Language) is een op XML (eXtensible Markup Language)

gebaseerde open standaard voor het samenstellen en elektronisch uitwisselen van business rapportages en gegevens via internet. (Deloitte intranet, 2005). De essentie van XBRL is eenvoudig: een uniforme taal en een uniform medium om, in eerste instantie financiële, informatie uit te wisselen. We onderscheiden twee componenten (Conijn et. al., 2004:13):

1. de “inhoudelijke component” (uniforme taal);

2. de “informatievoorziening technische component” (uniform medium voor overdracht van de informatie).

Op dit moment bestaan er nog erg veel verschillende systemen waarin de boekhouding van organisaties bijgehouden kan worden. Deze systemen zijn niet altijd “compatible” met elkaar. Dit heeft als gevolg dat bijvoorbeeld aangiftes bij de belastingdienst op een aangiftebiljet ingevuld moet worden of dat gegevens uit het boekhoudsysteem handmatig in een applicatie van de belastingdienst ingevoerd moeten worden. Wanneer er een bestandsformaat zou zijn voor financiële gegevens dat door elk systeem ingelezen kan worden zou het apart invullen van aangiftes niet meer nodig zijn. Een ondernemer zou kunnen volstaan met het opsturen van zijn financiële gegevens op het “standaard” formaat. De belastingdienst zou op haar beurt automatisch de door haar benodigde gegevens kunnen ophalen. XBRL voldoet onder andere in deze behoefte.

1.1.2 Programmeertaal

In deze paragraaf zal nader gekeken worden naar de technologie waarop XML en XBRL is gebaseerd. Eerst zullen er verschillende programmeertalen worden besproken die geleid hebben tot de ontwikkeling van XML en later XBRL. Ook zal aandacht besteedt worden aan de werking van XBRL.

Een programmeertaal is een systeem om te communiceren doormiddel van een eigen set van conventies en woorden. (Bergeron 2003:109). Programmeertalen zijn eigenlijk in te delen in twee soorten talen:

1. Verklarend: Een verklarende taal definieert de data. Een voorbeeld van een verklarend element is: Omzet = € 53.000; Winst = € 7600.

Fig 1.2 Boomstructuur van een taxonomie. (Conijn et. al., 2004:52).

2. Procedureel: Een procedurele taal schrijft een bepaalde handeling of berekening voor. Deze handeling wordt uitgevoerd en de uitkomst wordt gepresenteerd. Een voorbeeld van een procedureel element is: Winst = Omzet – Kosten; Print Winst.

XML en het daarvan afgeleide XBRL zijn een voorbeeld van verklarende programmeertalen. XML en XBRL beschrijven de data. (Bergeron 2003:110). Eén van de voordelen van een verklarende programmeertaal is dat deze gemakkelijk aangepast kan worden. Het is goed mogelijk om

programmeertaal toe te voegen aan XML zolang alle partijen die XML gebruiken deze nieuwe toevoeging ontvangen en accepteren. XML heeft echter geen voorgeschreven vocabulaire of taxonomie. Het grote voordeel van XBRL is dan ook de voorgeschreven vocabulaire die er gebruikt wordt. Deze

gestandaardiseerde vocabulaire wordt gewaarborgd door het netwerk van nationale XBRL-organisaties. In Nederland is XBRL Nederland hier verantwoordelijk voor.

1.2 Taxonomieën

1.2.1 Taxonomieën

In een taxonomie wordt gedefinieerd welke financiële gegevens geselecteerd moeten worden om aan de benodigde

informatiebehoefte te kunnen voldoen. Een taxonomie is de afspraak die vastlegt welke informatie een XBRL-document bevat. Een soort woordenboek dat alle elementen waarover wordt gerapporteerd beschrijft en definieert. (Conijn et. al.,2004:51). Verschillende taxonomieën zijn dus in staat om uit dezelfde database met in XBRL gedefinieerde financiële informatie verschillende soorten van informatie te halen. Deze informatie is dan specifiek gericht op de informatiebehoefte van een partij.

1.2.2 Nederlandse Taxonomie - Lastenverlichting

Ondernemers zijn verplicht op basis van verschillende wetten, zoals het Burgerlijk Wetboek en de fiscale wetgeving, financiële verantwoordingsinformatie te verzamelen en aan te bieden. Om het proces van verzamelen en aanbieden van deze informatie te vergemakkelijken, is een Nederlandse XBRL-taxonomie voor de financiële verantwoordingsketen en productiestatistieken ontwikkeld. (Nederlands Taxonomie Project, 2005:5).

Deze Nederlandse taxonomie moet de stuwende kracht achter de invoering en acceptatie van XBRL in Nederland worden. De Nederlandse taxonomie wordt ontwikkeld door het Nederlands Taxonomie Project, een samenwerking tussen het ministeries van justitie en financiën, in nauwe samenwerking met onder meer ondernemers- en accountantsorganisaties, de Raad voor de jaarverslaggeving en Belastingdienst. (Nederlands Taxonomie Project, 2005:5).

De eerste versie van “de Nederlandse Taxonomie” bestrijkt drie “domeinen”: - Belastingen;

- Jaarrekening; - Statistieken.

Ondernemers worden gevraagd om informatie aan te leveren bij verschillende instanties. Deze instanties zijn:

De Belastingdienst: De belastingdienst vraagt van ondernemers allerlei financiële gegevens in de vorm

van aangiftes. Denk hierbij aan de aangifte BTW, de aangifte VpB en de aangifte Intracommunautaire transacties.

Fig 1.3 Informatieketen vóór de invoering van XBRL en de Nederlandse taxonomie in Nederland. (Nederlands Taxonomie Project, 2005:12).

Fig 1.4 Informatieketen na invoering XBRL en de Nederlandse taxonomie in Nederland. (Nederlands Taxonomie Project, 2005:12).

Kamer van Koophandel: Organisaties zijn verplicht om ieder jaar hun balansmodellen in te leveren bij de

KvK. De gegevens die nu ingeleverd worden bij de KvK kunnen niet elektronisch verwerkt worden.

Centraal Bureau voor de Statistiek: Sommige ondernemingen zijn verplicht periodiek bepaalde kerncijfers

(productiestatistieken) aan te leveren bij het CBS.

Bij het voldoen aan deze informatiebehoeften gebruikt de ondernemer of één van zijn vertegenwoordigers (intermediair) vaak verschillende softwarepakketten. Bij vertegenwoordigers kunt u bijvoorbeeld denken aan accountants, administratieconsulenten en

belastingadviseurs. De gevraagde informatie wordt uit het pakket gehaald en op schrift ingeleverd bij de vragende instanties. Het kan ook zo zijn dat de informatie uit het

informatiesysteem van de onderneming of de vertegenwoordiger van de onderneming opnieuw elektronisch ingevoerd moet worden via een systeem van de instantie die de informatie aanvraagt. De uitwisseling van de gegevens verloopt niet efficiënt. Wanneer de verschillende softwarepakketten van zowel de aanbiedende als de vragende partijen met elkaar zouden kunnen “praten”, zou de

uitwisseling van de gegevens veel gemakkelijker en efficiënter kunnen verlopen.

De aanleververplichtingen nemen administratieve lasten met zich mee. De overheid heeft bepaalt dat ze de administratieve lasten in Nederland met vijfentwintig procent wil terugbrengen. De overheid heeft zichzelf voorgenomen om, situaties zoals beschreven in figuur 1.4 tot het minimum te beperken in Nederland. De huidige situatie is dan ook niet meer wenselijk. Door de invoering van XBRL aan de hand van een Nederlandse Taxonomie zal de administratieve last voor organisaties drastisch af moeten nemen.

Deze Nederlandse Taxonomie gebruikt de XBRL-technologie om de verschillende systemen van de ondernemingen, vertegenwoordigers van de ondernemingen en de informatievragende partijen met elkaar te laten communiceren. Voor de onderneming en haar vertegenwoordigers zal het gebruik van de Nederlandse taxonomie betekenen dat ze de posten uit de boekhouding kunnen koppelen aan de gegevenselementen uit de Nederlandse taxonomie. De gewenste rapportages kunnen zo eenvoudig opgesteld worden en zijn gemakkelijk te controleren. (Nederlands taxonomie project, 2005:12). Hiermee kan een aanzienlijke kwaliteits- en efficiëntieslag worden gemaakt. In onderstaande figuur is de nieuwe keten van informatie-uitwisseling, zoals opgesteld door het Nederlands taxonomie project, weergegeven.

Vanaf 1 januari 2007 is het de bedoeling dat, zij het op vrijwillige basis, alle bedrijven met behulp van de Nederlandse Taxonomie jaarrekeningen, belastingen en economische statistieken aan de overheid kunnen verstrekken. Vanaf dit moment zullen de verschillende intermediairs deze nieuwe technologie moeten ondersteunen om hun klanten van dienst te kunnen zijn. Deze keten kan in de toekomst

uitgebreid worden met andere dan de huidige drie partijen. Denk hierbij aan banken die bijvoorbeeld heel gemakkelijk en kostenefficiënt gegevens bij hun klanten zouden kunnen opvragen. In paragraaf 1.4 worden de toepassingsmogelijkheden van XBRL binnen de bancaire sector toegelicht. In de volgende paragraaf worden een aantal toepassingsgebieden van XBRL nader bekeken.

1.2.3 Impact van XBRL en de Nederlandse Taxonomie op gebruikers

In deze paragraaf wordt kort de impact van XBRL en de Nederlandse Taxonomie besproken. Door de komst van XBRL en de Nederlandse Taxonomie worden organisaties in Nederland in staat gesteld om doormiddel van één technologie en één taxonomie de informatiebehoefte van verschillende instanties te vervullen. Dit betekend dat organisaties met één handeling meerdere instanties van informatie kunnen voorzien. Terwijl op dit moment elke instantie die informatie wil ontvangen bijvoorbeeld de Belastingdienst of de Kamer van Koophandel een aparte procedure voorschrijft voor het inleveren van informatie. Dit zorgt ervoor dat het aanleveren van informatie op dit moment niet erg efficient verloopt.

XBRL en de Nederlandse Taxonomie stellen organisaties in staat om gemakkelijker en efficienter de informatiebehoefte van instanties in Nederland te vervullen.

1.3 Gebruik van XBRL

In deze paragraaf wordt het gebruik van XBRL op dit moment nader toegelicht. Ook wordt er een beeld geschetst van twee partijen die invloed hebben op het gebruik van XBRL in Nederland en de adoptie van XBRL als standaard voor de elektronische uitwisseling van financiële gegevens in Nederland.

Sinds XBRL in 1998 is geïntroduceerd wordt XBRL als een veelbelovende technologie aangeduid. Tot nog toe wordt XBRL wereldwijd nog niet erg veel gebruikt. Ook Nederland is hier geen uitzondering op. Ondanks het feit dat invloedrijke partijen als de overheid, softwareleveranciers en

accountantsorganisaties zich hebben gecommitteerd aan deze techniek valt het gebruik van XBRL en de Nederlandse Taxonomie erg tegen. Er is slecht een zeer beperkt aantal organisaties in Nederland dat met behulp van XBRL en de Nederlandse Taxonomie haar financiële rapportages aanlevert bij partijen als de Belastingdienst en de Kamer van Koophandel.

Juist partijen als softwareleveranciers en accountantsorganisaties zouden, als gevolg van hun betrokkenheid bij het Nederlands Taxonomie project, het gebruik van XBRL moeten stimuleren. Toch blijkt dat juist deze twee partijen niet veel aandacht besteden aan XBRL en de promotie ervan.

Accountantsorganisaties

De accountantsorganisaties besteden op dit moment niet veel aandacht aan XBRL. Doordat de accountancybranche in Nederland wordt gedomineerd door vier grote partijen kan de branche dit zich veroorloven.

Er zijn nog weinig initiatieven van grote accountantsorganisaties in Nederland te bespeuren op het gebied van XBRL. Dit is ook niet vreemd aangezien accountantsorganisaties geen geld mogen verdienen aan het gebruik van XBRL. Door zich te verbinden aan het Nederlands Taxonomie project is met de overheid overeengekomen dat investeringen in XBRL niet verhaald mogen worden op de klanten van

accountantsorganisaties. Ook eventuele kostenbesparingen als gevolg van het gebruik van XBRL moeten volledig doorgegeven worden aan de klanten.

Het overgrote deel van het midden- en kleinbedrijf in is voor de verzorging van de administratie afhankelijk van accountantsorganisaties. Wanneer accountants hun klanten niet wijzen op de mogelijkheden van XBRL zullen klanten niet snel geneigd zijn om tot het gebruik van XBRL en de

Nederlandse taxonomie over te gaan. Accountants hebben dus erg veel invloed op het gebruik van XBRL in Nederland.

Softwareleveranciers

Ook softwareleveranciers hebben zich verbonden aan het Nederlands Taxonomie project door

ondertekening van een convenant met de overheid. Overeengekomen is dat softwareleveranciers XBRL ondersteunen in hun software. Eventuele kosten die de implementatie van XBRL in de software met zich meebrengen worden niet verhaald op de klant. Softwareleveranciers hebben dan ook geen economisch voordeel bij het implementeren van XBRL in hun software.

Vooralsnog ondersteunen een groot aantal kleine en middelgrote softwareleveranciers van financiële softwarepakketten XBRL in hun software. Een aantal grote leveranciers ondersteunen XBRL nog niet. Deze partijen zullen XBRL pas gaan ondersteunen wanneer hier een echte noodzaak tot ontstaat. Bijvoorbeeld wanneer de overheid het gebruik van XBRL verplicht zou stellen of wanneer

klantenondersteuning eisen.

Invloed op adoptie

Wanneer invloedrijke partijen als accountants en softwareleveranciers hun klanten niet wijzen op de mogelijkheden van XBRL en hen in veel gevallen ook de mogelijkheid niet bieden om XBRL te gebruiken dan heeft dit flinke consequenties voor het gebruik van XBRL en de acceptatie van deze techniek als standaard voor de elektronische uitwisseling van financiële gegevens in Nederland. In hoofdstuk drie worden partijen die invloed hebben op het gebruik van XBRL nader uitgewerkt. Ook worden in hoofdstuk drie strategieën besproken die het gebruik van een elektronische standaard kunnen stimuleren.

1.4 Toepassingsgebieden XBRL: algemeen

Op dit moment staat XBRL in Nederland nog in de kinderschoenen. De overheid is, in de vorm van het Nederlands Taxonomie project, samen met XBRL Nederland de drijvende kracht achter de invoering van XBRL in Nederland. De overheid tracht door de invoering van XBRL en de Nederlandse Taxonomie de administratieve lasten voor ondernemers naar beneden te brengen. XBRL biedt ondernemingen en intermediairs nieuwe mogelijkheden.

1.4.1 Lastenverlichting

Doordat financiële gegevens met behulp van XBRL makkelijk uitwisselbaar zijn, kunnen ondernemingen hun gegevens gemakkelijk en zonder tijdrovende omzettingsprocessen aanleveren aan partijen als het CBS, de Belastingdienst en de Kamer van Koophandel. Ook kunnen de ondernemingen nu zelf gemakkelijk hun jaarrekening opstellen. De hulp van een intermediair is hierbij niet of nauwelijks meer noodzakelijk. Het doel van de overheid is om de administratieve lasten van bedrijven terug te dringen door het mogelijk te maken dat zij hun informatie zoals financiële jaarverslaggeving, belastingaangifte en statistische informatie digitaal aanleveren op het XBRL-formaat. (Wielaard, 2005).

1.4.2 Kredietverstrekking

XBRL kan een fundamentele impact hebben op de bancaire sector. Doordat XBRL een constante inkomende stroom van financiële informatie mogelijk maakt kunnen banken constant de status van een groot aantal klanten vaststellen. Zo kunnen banken hun kredietportefeuilles beheren. Klanten die liquiditeitsafspraken overtreden worden snel opgemerkt. Medewerkers zouden op basis hiervan gepaste maatregelen kunnen nemen. (Bank Systems & Technology, 2002).

Doordat organisaties hun financiële gegevens gemakkelijk kunnen uitwisselen met banken wordt ook het aanvragen van krediet vergemakkelijkt. Banken kunnen precies die informatie uit het informatiesysteem van hun klanten opvragen die voor het kredietverstrekkingsproces van belang is. XBRL vergemakkelijkt dus voor zowel de kredietvrager als de kredietverstrekker het proces van kredietaanvragen.

1.4.3 Interne Beheersing

Grote organisaties met veel verschillende dochtermaatschappijen krijgen door de invoering van XBRL een veel beter inzicht in hun bedrijfsvoering. Tegenwoordig wil men met grote regelmaat beschikken over de actuele kritische informatie over de bedrijfsvoering. (Conijn et. al., 2004:21). Ook is het mogelijk om, wanneer dochtermaatschappijen verschillende informatiesystemen gebruiken, inzicht te krijgen in de bedrijfsvoering van deze maatschappijen. Dit vereist dat de data uit de verschillende systemen met elkaar kunnen worden uitgewisseld. Volgens Conijn (2004:21) zijn er twee mogelijkheden om dit proces

adequaat te organiseren. Ofwel een geïntegreerde oplossing waarin alle systemen worden vervangen door een ERP-oplossing, ofwel het toepassen van een techniek waarin verschillende systemen elkaar kunnen begrijpen. Als het over het begrijpen van financiële informatie gaat is de toegepaste techniek XBRL.

1.4.4 Informatievoorziening aan stakeholders

Een onderneming heeft te maken met belanghebbenden die invloed willen uitoefenen: klanten,

personeel, aandeelhouders, de overheden en toezichthouders. (Conijn, 2004: 34). Door de invoering van XBRL binnen organisaties kunnen deze organisaties gemakkelijker en met een kleinere periodiciteit hun financiële gegevens beschikbaar stellen aan hun omgeving, bijvoorbeeld haar aandeelhouders. In deze tijd van “transparantie” kan XBRL ervoor zorgen dat stakeholders van tijdige en juiste informatie worden voorzien.

Bovenstaande opsomming van nieuwe mogelijkheden is slechts een korte opsomming. Er zijn veel meer toepassingsgebieden te noemen voor XBRL. Het voert op dit moment te ver om al deze potentiële gebieden te benoemen.

1.5 Gebruik van XBRL: een voorbeeld

In deze paragraaf wordt het gebruik en de werking van XBRL nader toegelicht aan de hand van een businesscase.

In dit voorbeeld wordt het verzenden van de financiële jaarrapportage door een onderneming naar de Kamer van Koophandel met behulp van XBRL en de Nederlandse Taxonomie besproken. In Nederland is het bij wet verplicht om als onderneming jaarlijks het jaarverslag in te leveren bij de Kamer van

Koophandel.

In dit voorbeeld wordt uit gegaan van een kleine onderneming die niet controleplichtig is. Er wordt dus geen controle uitgevoerd op de jaarrekening door een accountant.

Nadat de boekhouding na het einde van het boekjaar is afgesloten kan de jaarrekening klaar gemaakt worden voor verzending naar de Kamer van Koophandel. Het boekhoudsysteem, dat XBRL en het gebruik van de Nederlandse Taxonomie ondersteund, heeft de gegevens in de jaarrekening voorzien van labels (ook wel tags genoemd). Dit werkt als volgt:

In de jaarrekening wordt vermeld dat het eigen vermogen over het boekjaar 2006 € 1.000.000,- bedraagt. Wanneer deze jaarrekening op papier ingeleverd zou worden dan zou een medewerker van de Kamer van Koophandel moeten vaststellen dat het hier om een eigen vermogen van 1.000.000,- gaat, dat het gaat om een bedrag in euro’s en dat het het eigen vermogen over het boekjaar 2006 bedraagt. Wanneer de informatie elektronisch met behulp van XBRL en de Nederlandse Taxonomie ingeleverd moet worden zal het boekhoudsysteem de informatie uit de jaarrekening in zijn context moeten plaatsen.

Het boekhoudsysteem plaatst het eigen vermogen van € 1.000.000,- over het boekjaar 2006 in context door het eigen vermogen te noteren als <eigen vermogen>1.000.000</eigen vermogen>. Vervolgens worden nog de regels <currency=euro> en <period=2006> toegevoegt om aan te geven dat het om een bedrag in euro’s gaat en dat het hier het boekjaar 2006 betreft. Op deze manier worden alle bedragen in de jaarrekening van een context voorzien.

Wanneer de gegevens voor de Kamer van Koophandel aangemaakt moeten worden komt de

geeft in het boekhoudsysteem aan dat het om de publicatiestukken voor de Kamer van Koophandel gaat. Het boekhoudsysteem selecteert uit de gegevens precies die gegevens die de Kamer van Koophandel heeft vastgelegd in de Nederlandse Taxonomie.

Vervolgens kunnen de gegevens, die zijn opgeslagen in een speciaal bestand met behulp van het door de Kamer van Koophandel ontwikkelde webportal verzonden worden. De Kamer van Koophandel kan nu zonder de tussenkomst van een medewerker de gegevens van de onderneming in het handelsregister opnemen. Ook zal het niet meer voor komen dat gegevens ontbreken omdat de Kamer van Koophandel haar informatiebehoefte heeft laten opnemen in de Nederlandse Taxonomie.

1.6 Toepassing XBRL specifiek: Introductie op XBRL, Banken en Basel II

Dit onderzoek zal zich richten op het gebruik van XBRL binnen banken. Banken worden geconfronteerd met veranderende regelgeving omtrent het beheer en de beheersing van hun kredietportefeuilles.

1.6.1 Banken en Basel II

Banken zullen vanaf één januari 2008 moeten voldoen aan de nieuwe richtlijnen voor het beheer van kredieten, Basel II. Banken zijn wettelijk verplicht om deze richtlijnen na te leven aangezien het Basel II akkoord is vastgelegd in twee Europese richtlijnen, namelijk 2000/12 en 93/6. (Boixo en Flores, 2003). Deze nieuwe regelgeving zal leiden tot een grotere informatiebehoefte bij banken.

Binnen financiële instellingen vindt constant uitwisseling van financiële gegevens plaats. Ook tussen deze instellingen en hun klanten, toezichthouders en andere stakeholders vindt veel uitwisseling van informatie plaats. Op dit moment is er nog geen standaard voor de uitwisseling van gegevens die binnen de gehele industrie gehanteerd wordt. Door de steeds groter wordende informatiebehoefte zal de vraag naar standaardisering van informatievoorziening bij banken steeds groter worden. Met name binnen banken zal standaardisering van de informatievoorziening met behulp van XBRL voor een aantal verbeteringen gaan zorgen. XBRL zal gebruikt gaan worden binnen een viertal belangrijke “rapportage-gebieden” (Penler & Schnitzer, 2003:1):

1. Rapportage met betrekking tot uitstaande leningen: Partijen aan wie banken geld hebben

uitgeleend rapporteren periodiek over hun financiële toestand. Banken kunnen zo inschatten of de lenende partijen aan verschillende liquiditeits- en solvabiliteitscriteria voldoen. Op basis van deze gegevens kunnen banken hun kredietrisico inschatten. Dit kredietrisico is erg belangrijk in het licht van de afspraken omtrent Basel II. Op dit moment worden banken niet gestimuleerd om hun inzicht in hun kredietportefeuilles te optimaliseren. Met de komst van Basel II worden banken die een goed inzicht hebben in hun kredietportefeuille beloond. Hoe beter een bank inzicht heeft in haar kredietportefeuille hoe lager het kapitaal dat zij hoeft aan te houden ter dekking van het uitstaande krediet. Voor middelgrote en grote banken kan dit flinke kostenbesparingen opleveren. Belangrijk is wel dat de kosten die gepaard gaan met het beter inzicht krijgen in de

kredietportefeuille, waaronder het gebruik van XBRL, niet hoger zijn dan de voordelen die het betere inzicht met zich meebrengt in de vorm van het lagere kapitaal ter dekking van het uitstaande krediet.

2. Rapportage aan aandeelhouders en stakeholders: Banken rapporteren periodiek hun financiële

gegevens aan aandeelhouders en analisten. Wanneer banken hun gegevens op XBRL-formaat publiceren kunnen aandeelhouders en analisten betere beslissingen nemen.

3. Rapportage aan autoriteiten: Banken dienen periodiek allerlei gegevens te rapporteren aan overheidsinstellingen. U kunt hierbij denken aan de De Nederlandse Bank en de Securities and Exchange Commission (SEC). Banken geven veel tijd en geld uit aan het voldoen aan de eisen van de regelgevende autoriteiten. Elke van deze regelgevende autoriteiten stelt haar eigen eisen aan het formaat en de manier waarop de gegevens worden ingeleverd door de banken. Ook het Basel-akkoord stelt nieuwe eisen op het gebied van rapportage aan toezichthouders. Het nieuwe Basel-akkoord stelt banken verplicht om periodiek bepaalde gegevens te communiceren aan

haar toezichthouders. Wanneer de banken met behulp van één standaard haar financiële gegevens zouden kunnen aanleveren bij de regelgevende autoriteiten dan zou dit grote tijds- en kostenbesparingen met zich meebrengen. (Hilvoorde & Steenmeijer, 2006). Ook zou het de data die wordt ontvangen door de verschillende toezichthouders erg goed vergelijkbaar maken.

4. Interne rapportage: XBRL zal iedere bank kwalitatief betere informatie verstrekken aan de hand

waarvan partijen hun eigen prestaties en die van hun partners beter kunnen meten. Ook zal cruciale informatie sneller beschikbaar komen. (Penler & Schnitzer, 2003:6).

Met de komst van het Basel II akkoord zijn er aan de eerste drie rapportages specifieke eisen gesteld.

1.6.2 XBRL en Basel II

De bancaire sector in Nederland wordt dus geconfronteerd met wetgeving die het verplicht stelt om risico’s in kredietportefeuilles beter te beheren en beheersen. Ook stelt deze wetgeving eisen aan het toezicht van en de communicatie met toezichthouders en overige stakeholders. De nieuwe wetgeving heeft een grote impact op de informatiebehoefte en informatievoorziening van banken. XBRL is een standaard die informatievoorziening kan standaardiseren tussen veel verschillende partijen. Aangezien banken erg veel klanten bedienen zou het gebruik van XBRL door banken in de communicatie met hun klanten erg veel organisaties in Nederland treffen. Banken kunnen dus veel invloed uitoefenen op het gebruik van XBRL als gevolg van hun grotere informatiebehoefte.

Zowel voor banken als voor de acceptatie van XBRL als standaard zou het gebruik van XBRL door banken grote voordelen opleveren. Het resterende deel van dit onderzoek zal zich dan ook richten op XBRL, banken en de manier waarop XBRL binnen banken geïmplementeerd dient te worden. Ook wordt bekeken of door het gebruik van XBRL door banken, de acceptatie van XBRL als standaard gestimuleerd kan worden. De vraag blijft echter of banken de macht en de investeringsbereidheid hebben om XBRL als dominante standaard op de kaart te zetten. In hoofdstuk vier wordt dieper in gegaan op XBRL, Basel II en banken.

1.7 Huidige standaarden elektronische uitwisseling van (financiële) gegevens

In deze paragraaf zullen de huidige standaarden voor de elektronische uitwisseling van gegevens in kaart gebracht worden. Aandacht wordt besteedt aan de specifieke kenmerken van de standaarden en de voor- en nadelen van deze standaarden. Het nader belichten van deze standaarden is van belang omdat deze standaarden vervolgens vergeleken kunnen worden met XBRL. Het proces dat leidde tot het worden van een standaard kan gebruikt worden bij in kaart brengen van het proces dat zou moeten leiden tot het worden van XBRL tot dé standaard voor elektronische uiwisseling van financiële gegevens in Nederland.

1.7.1 Electronic Data Interchange (EDI)

Electronic data interchange (EDI) is een informatietechnologie die de uitwisseling van gegevens tussen partijen die transacties met elkaar doen standaardiseert. (Anderson & Lanen, 2002). EDI stelt

organisaties in staat om via digitale kanalen met elkaar te communiceren. EDI werd voor het eerst in de jaren zestig van de vorige eeuw geïntroduceerd. Ondernemingen probeerden om met behulp van informatietechnologie bedrijfs- en transactieprocessen efficiënter te maken. (Janner et. al., 2006). Op het eerste gezicht lijkt EDI hetzelfde na te streven als XBRL, namelijk het mogelijk maken van een

elektronische gegevensuitwisseling tussen organisaties.

EDI gebruikt gestandaardiseerde elektronische formulieren voor de uitwisseling van elektronische informatie tussen partijen. (Jackson & Sloan, 2003). Door dit gebruik van gestandaardiseerde

elektronische formulieren kunnen organisaties zonder tussenkomst van personen gegevens met elkaar uitwisselen. Zo wordt het bijvoorbeeld mogelijk om voorraadinformatie bij toeleveranciers op te vragen of om elektronisch (complexere) orders te plaatsen bij deze toeleveranciers. Onderzoek wijst uit dat EDI wordt geassocieerd met snellere verwerking van orders onafhankelijk van de complexiteit van de order. (Anderson & Lanen, 2002). Het implementeren van EDI gaat gemoeid met grote investeringen. Vooral

door hoge kosten voor de implementatie van EDI is het gebruik ervan eigenlijk alleen voorbehouden aan grote organisaties en haar directe toeleveranciers. EDI is zeer succesvol in een aantal industrieën als bijvoorbeeld de automobielindustrie en binnen een aantal grote industriële ondernemingen. (Jui-Lin Lu & Chang-Chuan Wu, 2003).

1.7.2 Huidige EDI-standaarden

EDI is eigenlijk een verzamelnaam voor een groot aantal standaarden voor de elektronische uitwisseling van gegevens. Sinds de introductie van EDI hebben een aantal standaarden de revue gepasseerd. Hiermee wordt ook meteen het grote probleem van EDI aangestipt: het niet bestaan van één geaccepteerde EDI-standaard. Een EDI-standaard is opgebouwd uit twee elementen:

1. Technische component (programmeertaal): Er zijn verschillende programmeertalen waarin EDI-oplossingen geprogrammeerd worden.

2. Taxonomie: Een taxonomie is een uniforme taal. Alle gebruikers van deze syntax richten hun elektronische formulieren dus aan de hand van definities in. Zo kunnen de informatiesystemen van gebruikers die dezelfde syntax hanteren gemakkelijk en zonder tussenkomst van personen met elkaar communiceren.

Programmeertaal

Er zijn een aantal standaard programmeertalen waarin de EDI-berichten opgesteld kunnen worden. Er zijn op dit moment twee belangrijke standaarden voor het opstellen van EDI-berichten:

1. ASCII: Berichten die zijn opgesteld doormiddel van ASCII bestaan uit data-elementen die worden gescheiden door symbolen. Deze symbolen worden ook gebruikt om het document een

hiërarchische indeling te geven. Een dergelijke manier van codering zorgt voor berichten die niet goed interpreteerbaar zijn voor mensen.

2. XML: Dit is een simpel tekstformaat dat afgeleid is van de SGML-standaard. XML is aanvankelijk ontwikkeld voor elektronisch publiceren maar speelt inmiddels een grote rol bij de uitwisseling van data tussen partijen. (www.w3c.org, 2006).

XML heeft ten opzichte van ASCII het voordeel dat het gebruik maakt van “tags”. Deze tags zijn voor personen gemakkelijk te begrijpen. ASCII-code daarentegen is vaak moeilijk te ontcijferen voor de individu. Het feit dat er verschillende programmeertalen gebruikt kunnen worden zorgt ervoor dat er veel verschillende vormen van EDI zijn. In tegenstelling tot EDI maakt XBRL gebruik van slechts één

programmeertaal: XML.

Taxonomie

Er zijn veel soorten taxonomieën ontwikkeld voor verschillende industrieën door de jaren heen. Voorbeelden van deze taxonomieën zijn:

1. Tradacoms: Deze standaard is ontwikkeld voor gebruik in Groot Brittannië. Het is dan ook de meest voorkomende vorm van EDI in dit gebied. Tradacoms heeft veel gemeen van de UN/EDIFACT standaard. Tradacoms gebruikt echter andere methoden om de inhoud van elektronische berichten op te bouwen. Tradacoms kan een dertigtal veelvoorkomende commerciële transacties ondersteunen. (www.theEDIzone.com, 2006).

2. VDA: Deze standaard wordt gebruikt in de automobielindustrie. Deze standaard wordt vooral door automobielfabrikanten uit Duitsland gehanteerd.

3. Odette: Deze standaard is ontwikkeld in samenwerking met een groot aantal Europese

automobielfabrikanten. Het wordt beschouwd als de standaard voor e-business communication, engineering data exchange en logistiek management voor de automobielindustrie in Europa. (www.odette.org, 2006).

Fig. 1.5 Horizontale en Verticale standaardisatie 4. ANSI X12: Deze standaard is ontwikkelt door de American National Standards Institute for

electronic data interchange. X12 was de grootste standaard in Amerika op het gebied van EDI totdat ze in 1997 fuseerde met EDIFACT van de Verenigde Naties.

Bovenstaande opsomming van industriestandaarden is niet uitputtend. Er zijn nog een groot aantal overige standaarden ontwikkeld. Juist het feit dat er zoveel verschillende standaarden zijn wordt als één van de bezwaren tegen EDI gezien. De grote diversiteit aan taxonomieën zorgt ervoor dat het doel dat EDI nastreeft, standaardisering van informatievoorziening, niet geheel behaald wordt. Verschillende industrieën gebruiken verschillende taxonomieën voor hun informatievoorziening.

1.7.3 Nadelen van huidige EDI-oplossingen

Juist het feit dat er zoveel verschillende standaarden zijn wordt als één van de bezwaren tegen EDI gezien. Er zijn zoveel standaarden omdat er veel verschillende combinaties van programmeertalen en taxonomieën te gebruiken zijn. Dit zorgt voor ontwikkelkosten die door een klein aantal partijen gedragen moeten worden. Wanneer partijen vervolgens willen toe- of uittreden tot de industrie levert dit erg grote in- en uittree-barrières op. EDI neemt op dit moment erg veel kosten met zich mee. Denk hierbij aan de kosten van specifieke software, licentiekosten, kosten voor het up-to-date houden van de programmatuur en de kosten van apparatuur om de data tussen partijen te kunnen laten stromen. (Brickhamer, 2003). XBRL draagt de problemen van verschillende programmeertalen en verschillende taxonomieën veel minder met zich mee. XBRL heeft als basis maar één programmeertaal: XBRL. Ook is er een beperkt aantal taxonomieën beschikbaar. In Nederland probeert men het bij één taxonomie te houden door het opzetten van het Nederlands Taxonomie project.

Aan de huidige EDI-oplossingen kleven dus een aantal nadelen die ervoor zorgen dat de adoptie van EDI eigenlijk beperkt is gebleven. Om adoptie van EDI te bevorderen of om het slagen van XBRL te

waarborgen zullen de nadelen die EDI heeft ondervonden verholpen moeten worden (Jui-Lin Lu et. al., 2001):

1. Entreebarrières: Hoge entreebarrières door benodigde investeringen. Dit zorgt ervoor dat kleinere ondernemingen zich de toegang tot deze technologie niet kunnen veroorloven, zelfs op het moment dat grote afnemers van deze ondernemingen het eisen.

2. Uniformiteit: Geen uniforme en algemeen geaccepteerde taxonomie en programmeertaal. De verschillende “standaarden” kunnen vaak niet communiceren met elkaar. Dit maakt de invoering van EDI tussen verschillende industrieën erg lastig. Conflicterende standaarden hebben ervoor gezorgd dat EDI niet volledig is doorgebroken. (Borck, 2001).

3. Codering: De codering van de EDI wordt vaak als lastig beschouwd. Vooral EDI gebaseerd op ASCII is vaak moeilijk door personen te interpreteren.

EDI kan voor zeer veel soorten transacties gebruikt worden tussen ondernemingen. Er is geen algemeen aanvaarde taxonomie op basis waarvan ondernemingen informatie uitwisselen met elkaar. Er is dan ook geen standaard vorm van EDI. De compatibiliteit tussen EDI-systemen is dan ook, in tegenstelling tot systemen die bijvoorbeeld XBRL gebruiken, lang niet altijd aanwezig. EDI-systemen moeten dan ook altijd aangepast worden aan de wensen van de ondernemingen die het willen gaan gebruiken. Wanneer er teveel voorgeschreven elementen in EDI aanwezig waren dan zou het systeem in veel gevallen zeer irrelevante informatie opvragen en overdragen. Een transportbedrijf is niet geïnteresseerd in de kleur van een auto of de maat van een broek. (Brousseau, 1994). Als een EDI standaard aan alle potentiële behoeftes van de verschillende industrieën zou moeten voldoen dan zou het heel erg moeilijk zijn om gestandaardiseerde berichten of elektronische formulieren te ontwerpen die aan alle eisen voldoen.

EDI-standaard is. Elke industrie is genoodzaakt om een eigen EDI-EDI-standaard te ontwikkelen. De

compatibiliteit tussen EDI-systemen uit verschillende industrieën zal dan ook zeer laag zijn. Bij XBRL en de Nederlandse Taxonomie speelt dit probleem bijvoorbeeld niet. De Nederlandse Taxonomie selecteert alleen die informatie die voor een bepaalde opvragende partij van belang is. Zo krijgt de KvK hele andere informatie aangeleverd dan de belastingdienst. Het is nu duidelijk dat EDI het niet mogelijk maakt om één universele EDI-standaard te maken die onafhankelijk van de verschillende industriespecifieke eisen zou kunnen functioneren. Dit zorgt ervoor dat EDI alleen kan functioneren binnen afgebakende branches. (Brousseau, 1994). Het voordeel van XBRL, ten opzichte van EDI is dat XBRL zich alleen richt op de uitwisseling van financiële gegevens en niet op transacties tussen partijen. Het rapporteren van financiële gegevens die afkomstig zijn uit de boekhouding zijn voor alle organisaties hetzelfde omdat officiële financiële rapportages, uit hoofde van de wet, aan bepaalde eisen dienen te voldoen.

XBRL richt zich dus op bepaalde processen binnen organisaties. XBRL zou aangeduid kunnen worden als een standaard die een brug kan vormen tussen organisaties in verschillende industrieën. XBRL kan dan ook als een vorm van horizontale standaardisatie gezien worden.

De EDI standaarden als Odette, ANSI X12 en Tradcoms zijn standaarden binnen industrieën. Deze standaarden kunnen niet gebruikt worden om te communiceren tussen industrieën. EDI kan als een vorm van verticale standaardisatie gezien worden. Figuur 1.5 geeft het verschil tussen de horizontale

standaardisatie van XBRL en de verticale vorm van standaardisatie van EDI weer.

1.7.4 Elektronische uitwisseling van gegevens bij Financiële Instellingen

Banken wisselen zowel intern als extern erg veel informatie uit met partijen als klanten en

toezichthouders. Voor het verwerken van betalingen tussen banken zijn er bijvoorbeeld een aantal standaarden voorhanden. Tijdens interviews met experts komt naar voren dat het adopteren van één standaard binnen een bank niet mogelijk is doordat er verschillende instanties zijn die binnen

verschillende geografische gebieden een dominante standaard voorschrijven. Zelfs binnen standaarden zijn verschillende varianten te erkennen. (Jayasena et. al., 2005). Financiële instellingen worden

geconfronteerd met een groot aantal standaarden als IFX (Interactive Financial Exchange protocol), OFX (Open Financial Exchange protocol) en het wereldwijde protocol SWIFT. Elke financiële instelling heeft vervolgens intern weer een eigen taxonomie. (Jayasena et. al., 2005). Er is dus een grote

verscheidenheid aan standaarden binnen financiële instellingen op het gebied van transacties en uitwisseling van informatie.

Bankbedrijven hebben ook op het gebied van rapportage aan toezichthouders te maken met een aantal standaarden voor de uitwisseling van gegevens. Zo worden er periodiek een groot aantal kengetallen aan De Nederlandse Bank gerapporteerd te worden doormiddel van door DNB opgelegde standaardformaten. Ook rapportage aan bijvoorbeeld de Securities and Exchange Commission (SEC) voor bankbedrijven die een beursnotering in Amerika hebben dient periodiek plaats te vinden. Ook de SEC vraagt van banken om op een specifieke manier te rapporteren. Dezelfde banken die ook een beursnotering hebben in Nederland zijn ook verplicht om te rapporteren aan de Nederlandse Bank (DNB). DNB hanteert weer een geheel ander systeem dan de SEC in de Verenigde Staten. DNB heeft het e-line systeem ontwikkeld. Met behulp van e-line kunnen banken hun gegevens direct invoeren in het systeem van DNB. Tijdens de afgenomen interviews komt naar voren dat dit e-line systeem van DNB niet “compatible” is met systemen van andere toezichthouders. XBRL zou ervoor kunnen zorgen dat banken gemakkelijker dan op dit moment hun gegevens kunnen aanleveren bij de toezichthoudende organen.

Banken doen allerlei transacties en rapportages op basis van allerei standaarden. Het zou voor deze organisaties grote voordelen kunnen opleveren wanneer ze aan de hand van een eenduidigere standaard deze transacties en rapportages zouden kunnen laten plaatsvinden.

XML belooft de tekortkomingen van EDI voor een groot gedeelte weg te nemen. In het vervolg van deze paragraaf zal er dieper ingegaan worden op deze redelijk nieuwe standaard.

1.7.5 EDI met behulp van XML

Sinds de introductie van XML in 1998 prefereerden veel initiatieven op het gebied van EDI de XML-standaard. Grote voordelen van XML zijn de makkelijk te lezen berichten voor mensen en de

verschillende programmatuur die voorhanden is om met XML te kunnen werken. (Janner et. al, 2006).

1.7.6 Ondersteuning van bestaande concepten en hulpmiddelen door XBRL

XBRL kan binnen een groot aantal huidige elektronische concepten en hulpmiddelen toegepast worden. XBRL kan helpen de informatievoorziening binnen en tussen elektronische concepten te stroomlijnen. Doormiddel van een aantal voorbeelden zal geprobeerd worden om een inzicht te geven op welke manier XBRL helpt bij het stroomlijnen van informatievoorziening.

Enterprise Resource Planning (ERP)

ERP is een standaard softwarepakket met sterk geïntegreerde functionaliteit op vele gebieden, zodat het veelal de gehele bedrijfvoering kan ondersteunen. (F. Conijn et. al., 2004:24). ERP integreert

verschillende informatiestromen die door een organisatie lopen. Er zijn erg veel soorten ERP-pakketten beschikbaar. Deze pakketten zijn niet altijd in staat om gegevens met elkaar uit te wisselen. Soms werken organisaties intern met verschillende ERP-pakketten. Informatievoorziening zowel binnen ondernemingen als naar buiten toe verloopt door deze beperkte communicatiemogelijkheden niet altijd even efficiënt. Organisaties kunnen er derhalve voor kiezen om intern dezelfde ERP-pakketten in te voeren. Dergelijke operaties, als gevolg van beperkte integratie van systemen, vergen echter veel tijd en grote investeringen. XBRL kan helpen bij het uitwisselen van financiële gegevens. XBRL kan een belangrijke rol spelen bij het uitwisselen van informatie tussen verschillende ERP-pakketten die men voor de primaire processen gebruikt. (F. Conijn et. al., 2004:26). Juist XBRL zou deze rol moeten innemen omdat deze standaard op dit moment het meeste draagvlak heeft bij invloedrijke partijen als de overheid.

Shared Service Center (SSC)

Door communicatiemogelijkheden wordt het steeds gemakkelijker om administratieve processen te laten plaatsvinden op plaatsen die niet fysiek verbonden zijn met de plek waar de organisatie haar

werkzaamheden uitvoert. De administratie van ondernemingen kan hierdoor gemakkelijk uitbesteedt worden aan andere organisaties. Echter van de financiële functie wordt verwacht dat er duidelijke afspraken worden gemaakt over het leveren van hun diensten en dat zij daarop worden afgerekend. Tot voor kort was het invoeren van een SSC in Nederland niet eenvoudig. Redenen waardoor de weerstand nu afneemt zijn: economische tegenslag en het afnemen van de weerstand tegen uniformering. Shared Service Centers bieden hun diensten vaak aan verschillende organisaties aan. Het kan zo zijn dat deze organisaties allen een ander systeem hanteren voor het administreren van financiële gegevens. Het vereist uniformiteit (definities en rapportages) en uitwisseling van informatie tussen de verschillende organisaties en tussen verschillende systemen. Deze toenemende vraag naar uniformiteit speelt XBRL in de kaart.

Data Ware House (DWH)

In datawarehouses worden grote hoeveelheden informatie opgeslagen. Ze hebben het doel het

management te ondersteunen bij de besluitvorming. Ze zijn gericht op gegevensanalyse van hoog niveau met de mogelijkheid tot een grote hoeveelheid detailgegevens door te dringen. (F. Conijn et. al.,

2004:28). De informatievoorziening vanuit deze datawarehouses wordt steeds meer gereviseerd. XBRL en XML zullen hier een steeds belangrijkere rol bij vervullen. (Conijn et. al. 2004:29).

1.8 Samenvatting

De essentie van XBRL is eenvoudig: een uniforme taal en een uniform medium om, in eerste instantie financiële, informatie uit te wisselen. Een taxonomie definieert welke gegevens de informatievragende partij uit het financiële systeem van de informatieverstrekkende partij opvraagt. Een taxonomie is de afspraak die vastlegt welke informatie een XBRL-document bevat. Een soort woordenboek dat alle

elementen waarover wordt gerapporteerd beschrijft en definieert. Deze Nederlandse taxonomie, ontwikkeld door de Nederlandse overheid, moet de stuwende kracht achter de invoering en acceptatie van XBRL in Nederland worden. XBRL biedt in potentie enorm veel mogelijkheden, hierbij valt te denken aan: lastenverlichting, gemakkelijkere kredietverstrekking, beter beheer van kredietportefeuilles door banken, meer transparantie en betere interne beheersing binnen organisaties. Vooral voor banken lijkt XBRL erg interessant. Invoering van XBRL binnen banken lijkt vooral interessant met oog op de verzwaarde eisen die gesteld gaan worden aan het kredietbeheersing en -verstrekking wanneer het Basel II akkoord van kracht wordt in 2008. Deze nieuwe regelgeving maakt het beter beheersen van kredietportefeuilles voor banken financieel aantrekkelijk.

2. Onderzoeksopzet

In dit gedeelte van het onderzoek wordt de daadwerkelijke onderzoeksopdracht vanuit Deloitte toegelicht en gedefinieerd. In paragraaf één wordt de onderzoeksopdracht toegelicht. In paragraaf twee wordt het onderzoek voorzien van een typering. In paragraaf drie wordt de probleemstelling gepresenteerd. In paragraaf vier wordt het onderzoek afgebakend. In paragraaf vijf worden vervolgens de methoden van dataverzameling besproken. In de zesde paragraaf wordt de gehanteerde methodologie besproken. In paragraaf zeven wordt de relevantie van het onderzoek toegelicht. In de achtste en tevens laatste paragraaf wordt de indeling van het onderzoeksverslag gepresenteerd.

2.1 Onderzoeksopdracht

Deloitte is één van de “convenant-partners” van het Nederlands taxonomie project. Met deze

overeenkomst bekrachtigen overheid en marktpartijen hun samenwerking om door het gebruik van de Nederlandse XBRL-taxonomie besparingen te realiseren in het domein van de jaarverslaggeving, belastingaangiften en de economische statistieken. Het convenant past in de doelstelling van XBRL International en XBRL Nederland om XBRL te stimuleren als open standaard voor de elektronische uitwisseling van informatie. (website XBRL Nederland).

Deloitte heeft zich gecommitteerd aan de promotie en invoering van XBRL in Nederland. Dit betekend dat Deloitte haar cliënten zal bijstaan bij de invoering van XBRL binnen organisaties in Nederland. De vraag vanuit Deloitte is of, naast deze verplichte toepassing van XBRL door de overheid, XBRL ook binnen bijvoorbeeld financiële instellingen of grote beursgenoteerde ondernemingen toegevoegde waarde kan gaan leveren. Indien dit het geval is zal Deloitte in staat moeten zijn om haar relaties bij te staan bij projecten op dit gebied. Deloitte zal haar expertise op dié gebieden moeten ontwikkelen die relevant zullen zijn in de toekomst.

2.2 Typering van het onderzoek

Dit onderzoek richt zich op het in kaart brengen van mogelijkheden die een nieuwe elektronische

standaard voor gegevensuitwisseling kan bieden aan banken. Tegelijkertijd wordt onderzocht hoe banken deze nieuwe elektronische technologie op de kaart kunnen zetten in Nederland om zo de acceptatie van deze technologie tot standaard te bespoedigen.

Deloitte Nederland is geïnteresseerd in de mogelijkheden die de XBRL-technologie kan gaan bieden in de toekomst. De vraag vanuit Deloitte is dan ook om de mogelijkheden van XBRL voor banken te onderzoeken en te bekijken hoe en of banken invloed zouden kunnen uitoefenen op de acceptatie van XBRL als standaard. Als banken XBRL gaan gebruiken en ze ook daadwerkelijk invloed kunnen

uitoefenen op de acceptatie van XBRL als standaard dan zal Deloitte hier rekening mee moeten houden.

2.2.1 Classificatie van onderzoek

Dit onderzoek bevat zowel elementen van exploratief onderzoek als beleidsrelevant onderzoek. Exploratief onderzoek is onderzoek dat een relatief onbekend terrein verkent en beoogd ideeën te genereren. Deze ideeën kunnen vervolgens in een toetsend onderzoek aan een kritische toetsing worden onderworpen. (De Leeuw, 2001:78). In dit onderzoek wordt gekeken naar de mogelijkheden van een techniek in de toekomst. Deze ideeën, die gevormd worden op basis van literatuuronderzoek worden aan de hand van het afnemen van interviews met experts getoetst.

Het onderzoek heeft ook elementen van beleidsrelevant onderzoek in zich. Beleidsrelevant onderzoek richt zich op problematiek in de praktijk. Bij dit soort onderzoek zijn dan ook een aantal potentiële klanten aanwijsbaar. (De Leeuw, 2001:76). Dit onderzoek beoogt in eerste instantie de opdrachtgever, Deloitte Nederland, een beter inzicht te geven in de mogelijkheden en het gebruik van XBRL in de toekomst.