Inhoudsopgave
Inhoudsopgave i
Lijst van afkortingen ix
Voorwoord
Hoofdstuk 1 Inleiding en probleemstelling 1
1 Procederen in strafcassatiezaken 1
1.1 Vooraf 1
1.2 Cassatieberoep en de verdediging in strafzaken 1
1.3 Cassatieberoep en strafvervolging 2
1.4 De koers van de Hoge Raad 3
1.5 Aanleiding voor onderzoek 5
2 Probleemstelling 6
2.1 De ‘black box’ in cassatie 6
2.2 De onderzoekspopulatie: dagvaardingszaken 8
2.3 Onderzoeksperiode 10
2.4 Aanpak van het onderzoek 10
Hoofdstuk 2 De cassatierechtspraak in strafzaken nader bekeken 13
1 Vooraf 13
2 Verantwoordelijkheden en bevoegdheden in cassatie 13
2.1 Wettelijke taak en rol van de cassatierechter 13
2.2 Adviezen aan de cassatierechter 13
2.3 Organisatie van de cassatierechtspraak 14
2.4 Cassatieberoep instellen 14
2.5 Het voorwerp van cassatieberoep 16
2.6 Argumenten voor cassatie 17
2.6.1 Type en aantal argumenten 17
2.6.2 De advocaat in cassatie 18
2.7 Het Openbaar Ministerie als verzoeker tot cassatie 19
2.8 De vorm van argumenten 19
2.9 De beslissing in cassatie 20
2.9.1 Contouren van de beslissing 20
2.9.2 De afloop in cassatie 23
2.9.3 Wie krijgt gelijk? 23
2.9.4 De overwegingen van de cassatierechter 24
2.9.5 De conclusie (advies aan de Hoge Raad) 25
2.9.6 De voorbereiding van de besluitvorming in cassatie 26
2.9.7 De vorm van de beslissing in cassatie 28
3 De praktijk van de cassatierechtspraak in strafzaken 28
3.1 Onderzoekresultaten en literatuur 28
3.1.1 Algemeen 28
3.1.2 Cassatieberoepen in strafzaken 29
3.1.2.1 Algemeen: justitiële statistieken 29
3.1.2.2 Onderzoek 30
3.1.2.3 Over cassatieberoepen mét en zonder middelen 30
3.1.2.4 Over cassatieberoepen mét middelen 31
3.1.2.5 Over cassatieberoepen in civiele zaken 31
3.1.3 Bijzondere onderwerpen en onderzoeksresultaten 32
3.1.3.1 Type en aantal argumenten 32
3.1.3.2 De advocaat in cassatie 33
3.1.3.3 Het Openbaar Ministerie als verzoeker 35
3.1.3.4 De overwegingen van de cassatierechter 36
3.1.3.5 De conclusie (advies aan de Hoge Raad) 38
3.1.3.6 De voorbereiding van de besluitvorming in cassatie 39
3.1.3.7 De vorm van de beslissing in cassatie 40
3.1.4 Bevindingen 40
3.2.2 Begrippen in de jaarcijfers en toelichting van de Hoge Raad; werkwijze 42 3.2.3 Cassatieberoepen in dagvaardingszaken (1991 tot en met 2004) 43
3.2.3.1 Beperkte informatie uit de jaarcijfers 43
3.2.3.2 Aanknopingspunten: gegevens over cassatieberoepen in rolzaken 44
3.2.3.2.1 Aantal uitspraken Hoge Raad per jaar 44
3.2.3.2.2 Toename niet-ontvankelijkheid; minder zicht op ambtshalve cassatie 49
3.2.3.2.3 Wijze en vorm van afhandeling 53
3.2.3.2.3.1 Besluitvorming met drie of vijf raadsheren (1991-2004) 53 3.2.3.2.3.2 Rolzaken: gemiddeld ruim 72 procent standaard beslist 54
3.2.3.2.3.3 Afloop bij voorleggen van middelen 55
3.2.3.2.4 Beslissing en conclusie advocaat-generaal 55
3.2.4 Tenslotte 57
3.3 De cassatierechtspraak in strafzaken volgens de Nederlandse Jurisprudentie 61
3.3.1 Verslag van een pilotstudie 61
3.3.2 Bevindingen 63
4 Theorie en praktijk vergeleken 64
4.1 De afloop in cassatie 64
4.2 Overwegingen van de Hoge Raad 66
4.3 Cassatie-indicatoren? 68
4.3.1 Objectieve kenmerken van cassatieberoepen in strafzaken 68 4.3.2 Subjectieve kenmerken van cassatieberoepen in strafzaken 69
4.3.2.1 Aantal kwesties: minder scoort beter 69
4.3.2.2 Vermoedens 70
4.3.3 Kenmerken van de procesgang in cassatie 73
4.3.3.1 Rol van de advocaat-generaal: meer dan adviseur 73
4.3.3.2 Vermoedens 74
4.4 Aanknopingspunten voor nader onderzoek 76
4.4.1 Objectieve en subjectieve kenmerken van cassatieberoepen 76
4.4.2 Kenmerken rond de procesgang van cassatieberoepen 77
5 Voorlopige conclusies 78
5.1 Procederen in cassatie: kansspel? 78
5.2 Of puzzel? 79
Hoofdstuk 3 De probleemstelling uitgewerkt 81
1 Richting van het onderzoek 81
1.1 Hypothesen toetsen bij cassatieberoepen mét cassatiemiddelen 81
1.2 Werkwijze 82
2 Kans op cassatie 83
3 De hypothesen 85
3.1 Juridische hypothesen (1 tot en met 4) 85
3.1.1 Cassatie op grond van een voorgelegd cassatiemiddel 85
3.1.2 Ambtshalve cassatie (mede) naar aanleiding van cassatiemiddel 86 3.1.3 Cassatie op grond van cassatiemiddel betreffende mensenrechten 87
3.2 Situationele hypothesen (I tot en met III) 88
4 Controle voor effecten van interveniërende variabelen 90
4.1 Methodologische argumenten voor controle 90
4.2 Andere redenen voor controle 91
4.3 Mogelijke interveniërende variabelen 91
5 Cassatiemiddel: begripsbepaling en typologie 95
5.1 Subjectief begrip cassatiemiddel 95
5.2 Typologie van cassatiemiddelen 95
6 Typologie van verzoekers tot cassatie 98
7 Beoordeling en beslissing in cassatie: begripsbepaling en typologie 99
7.1 Beoordeling per cassatiemiddel 99
7.1.1 Uitwendige minimumeisen 100
7.1.2 Inwendige minimumeisen 100
7.1.3 Overige criteria voor gegrond én cassatiewaardig 101
7.2 Beslissing op het cassatieberoep 103
Inhoudsopgave
8 De onderzoekspopulatie 103
8.1 Uitgangspunten 103
8.2 Zuiveren van ‘relatie nul’-gevallen: geen relatie typen middel(en) en beslissing 104
8.3 Geen honderd procent zekere cassatiegevallen 107
8.4 De definitieve onderzoekspopulatie 108
8.5 Bijzondere categorieën dagvaardingszaken 108
9 Perspectief 110
Hoofdstuk 4 Methoden en technieken
1111
1 Inleiding 111
2 Uitgangspunten 111
2.1 Verklaren en voorspellen 111
2.2 Onderzoekseenheden 111
2.3 Documentenonderzoek 112
2.4 Capaciteitsoverwegingen 113
3 Variabelen; cassatieberoepraster; codeboek 113
3.1 Algemene toelichting 113
3.2 Rubricering in cassatieberoepraster 114
3.3 Toelichting bij rubricering in cassatieberoepraster 115
4 Waardering van variabelen 119
5 Het coderen: denkbare afwijkingen en maatregelen 119
5.1 Werkwijze bij het coderen 120
5.2 Trefwoordenoverzicht 120
5.3 Coderen en registreren in fasen 120
6 Databestanden 120
7 De steekproef: deelpopulatie Cassatieberoepen van individuele verzoekers 123
7.1 Steekproef: fase 1 123
7.2 Steekproef: fase 2 124
7.3 Uitspraken: (on)zekerheid 125
8 Integraal onderzoek: deelpopulatie Cassatieberoepen Openbaar Ministerie 126
9 Werkwijze voor toetsing van de hypothesen 126
9.1 Algemene toelichting 126
9.2 Soorten uitspraken over de hypothesen 127
9.3 Aanbod en afloop in cassatie 128
9.4 Correctie voor effecten 129
Toetsingsschema (t.b.v. hypothese 1, 2, 3 en 4) 130
Toetsingsschema (t.b.v. hypothese I, deelpopulatie Cassatieberoepen Individuele verzoekers) 131
Toetsingsschema (t.b.v. hypothese II) 132
Toetsingsschema (t.b.v. hypothese III) 133
Hoofdstuk 5 Data-analyse
2135
Inleiding 135
1 Indeling hoofdstuk 5 135
2 Uitgangspunten bij de data-analyse 136
2.1 De standaard voor kansen in cassatie in de periode van 1997 tot en met 2001 136
2.2 Begrippen 136
2.3 Cassatieberoepen in meervoud 138
2.4 Thema bewijs: hypothese 1 en 2 139
3 Berekeningen 139
3.1 Cassatieberoepen van individuele verzoekers 139
3.2 Cassatieberoepen van het Openbaar Ministerie 139
4 Het vervolg van de bevindingen over de periode van 1997 tot en met 2001 140
1
Zie ook Bijlagen II - XXX.
2
