RAPPORT VAN BEVINDINGEN
ONDERZOEK BIJ
Islamitische basisschool Al- Qoeba
Plaats: ‘s-Gravenhage BRIN-nummer: 27PC
Registratienummer: 2785956 Onderzoek uitgevoerd op: 16 april 2009 Conceptrapport verzonden op: 15 mei 2009 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op: 8 juli 2009
Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.
Pagina 2 van 9
1. INLEIDING
De Inspectie van het Onderwijs heeft op 16 april 2009 een onderzoek uitgevoerd op basisschool Al Qoeba om na te gaan of er sprake is van tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving.
Aanleiding
De aanleiding voor dit onderzoek zijn de geconstateerde risico’s in de kwaliteit van het onderwijs bij de risicoanalyse in 2008 en de recente ontwikkelingen met betrekking tot de aansturing van de school. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten onbekend zijn op basisschool Al Qoeba. Bovendien bleken er risico’s te zijn in de kwaliteit van het onderwijsleerproces en de kwaliteitszorg.
Op 17 juni 2008 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten om een nader onderzoek uit te stellen gezien de voortvarendheid waarmee de school door een nieuwe directeur aangestuurd werd tot kwaliteitsverbetering. De situatie in de aansturing van de school is echter recent veranderd. Dit is voor de inspectie reden geweest om een nieuwe risicoanalyse te doen middels een
kwaliteitsonderzoek.
Themaonderzoek Opbrengstgericht werken.
Naast het onderzoek naar eventuele tekortkomingen voert de inspectie op een aantal basisscholen ook een themaonderzoek uit.
Het beleid van de overheid is er op dit moment op gericht het niveau van de basis-vaardigheden taal en rekenen te verbeteren. In dat kader voert de inspectie op scholen onderzoek uit naar (aspecten van) het onderwijs in deze basisvaardigheden. In 2009 is dit onderzoek onder andere gericht op de kwaliteit van opbrengstgericht werken. Het doel is om op landelijk niveau een beeld te geven van de kwaliteit van opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde.
De basisschool Al-Qoeba maakt deel uit van de landelijke steekproef van scholen voor dit onderzoek.
Om het onderzoek te kunnen uitvoeren heeft de inspectie gebruik gemaakt van een
waarderingskader met indicatoren en criteria. De school heeft hiervan bij de afronding van het schoolbezoek een overzicht ontvangen. In dit rapport worden de bevindingen van het
themaonderzoek op de school alleen op hoofdlijnen weergegeven.
Onderzoeksopzet
Deze rapportage is gebaseerd op:
- Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.
- Onderzoek op locatie, waarbij:
o schooldocumenten zijn bestudeerd;
o zes lessen zijn geobserveerd, waarvan één les in de kleutergroep en lessen in de groepen 4, 4/5, 6, 6/7 en 8;
o gesprekken met de directie, leerkrachten, intern begeleiders en leerlingen zijn gehouden.
Themaonderzoek Opbrengstgericht werken
Het themaonderzoek opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde is op basisschool Al-Qoeba tijdens bovengenoemde activiteiten uitgevoerd.
Toezichtkader
De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het toezichtkader PO-2005. Daarnaast is gebruik gemaakt van de notitie: Analyse en waardering van de opbrengsten voor de
beoordeling van de leerresultaten. Al deze documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl.
Uit het toezichtkader zijn, naast de opbrengsten en de kwaliteitszorg, de acht normindicatoren van het onderwijsleerproces onderzocht. Vanwege de bevindingen tijdens het schoolonderzoek heeft de inspectie besloten om behalve de normindicatoren nog een aantal indicatoren te beoordelen om zichtbaar te maken dat verbetering wenselijk is. Het betreft indicatoren bij de volgende kwaliteitsaspecten:
- Didactisch handelen. Dit aspect is uitgebreid met indicator 6.5 ‘De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren’.
- Passende zorg. Dit aspect is uitgebreid met de indicatoren 11.2 ‘Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen’
en 11.4 ‘De school gaat de effecten van de zorg na’.
- Kwaliteitszorg uitgebreid met twee indicatoren betreffende de voorwaarden voor kwaliteitszorg namelijk: 2.1 ‘De schoolleiding stuurt de kwaliteitszorg aan’ en 2.2 ‘De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen, zoals geformuleerd in het schoolplan’.
Opbouw rapport
In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijs-kwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de school-ontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Dit hoofdstuk beschrijft tevens kort de belangrijkste bevindingen van het
themaonderzoek opbrengstgericht werken bij rekenen-wiskunde.
Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer.
Pagina 4 van 9 2.
BEVINDINGEN
Islamitische Basisschool Al-Qoeba2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel
In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs/voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn
weergegeven in de vorm van een score. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften.
Legenda:
1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed
5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten)
Resultaten
1 2 3 4 5
12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z
Ontwikkeling van leerlingen
1 2 3 4 5
13.1 De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.
z
Kwaliteitszorg
1 2 3 4
1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in onderwijsbehoeften van haar
leerlingenpopulatie. z
1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten. z
1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. z
1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. z
1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. z
1.6 De school rapporteert aan belanghebbenden inzichtelijk over de gerealiseerde
kwaliteit van het onderwijs. z
2.1 De directie stuurt de kwaliteitszorg aan. z
2.2 De kwaliteitszorg is verbonden met de visie op leren en onderwijzen zoals
geformuleerd in het schoolplan. z
Leerstofaanbod
1 2 3 4
3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde zijn
dekkend voor de kerndoelen. z
3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan
voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. z 3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt
leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.
z
Didactisch handelen
1 2 3 4
6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. z
6.3 De leraren leggen duidelijk uit. z
6.5 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. z
Actieve en zelfstandige rol leerlingen
1 2 3 4
8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. z
Begeleiding
1 2 3 4
10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures
voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. z
Zorg
1 2 3 4
11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens, bepaalt de school de aard
van de zorg voor de zorgleerlingen. z
11.3 De school voert de zorg planmatig uit. z
11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. z
Wet- en regelgeving
Ja nee De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). z
De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 16). z Het bestuur heeft het vastgestelde zorgplan aan de inspectie toegestuurd (WPO, artikel 19). z De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke voorschriften (WPO, artikel 8). z
Pagina 6 van 9 2.2 Beschouwing
Context
Basisschool Al-Qoeba is een relatief nieuwe school, opgericht in 2002. Er is nog geen sprake van een stabiele schooldirectie. Vanaf januari 2009 heeft de school een interim directeur. Het bestuur streeft ernaar dat aan het begin van het nieuwe schooljaar er een vaste directeur wordt
aangesteld.
De inspectie heeft sinds de oprichting van de school de ontwikkelingen nauwlettend gevolgd. In haar laatste kwaliteitsonderzoek van april 2006 heeft zij naar aanleiding van een periodiek kwaliteitsonderzoek risico’s gesignaleerd ten aanzien van de kwaliteit van het leerproces, de kwaliteitszorg en de aansturing van de school. In september 2008 is er een nieuwe directeur aangesteld. Naar aanleiding van positieve ontwikkelingen die de onderwijsinspectie tijdens een oriënterend schoolbezoek in april 2008 kon vaststellen en op basis van informatie van het bestuur, heeft de inspectie de school een basisarrangement gegeven. De kwaliteit van het onderwijs is tijdens het oriënterend bezoek in april 2008 niet beoordeeld. De nieuwe directeur heeft echter na iets meer dan een jaar de school verlaten. Dit is voor de inspectie aanleiding om de kwaliteit van het onderwijs op dit moment te beoordelen.
Algemeen beeld
De inspectie stelt vast dat basisschool Al- Qoeba zowel aan het eind van de basisschool-periode als op tussenmomenten voldoende leerresultaten laat zien. Zij wijst het bevoegd gezag echter nadrukkelijk op risico’s die de kwaliteit van het onderwijs loopt vanwege tekortkomingen in het onderwijsleerproces, de kwaliteitszorg en de aansturing van de school.
Toelichting
Eindopbrengsten
De school gebruikt de Cito-eindtoets om de kennis en vaardigheden van de leerlingen aan het eind van de basisschool te bepalen. De inspectie stelt vast dat de school de afgelopen drie jaar (2007-2009) op de laatste Cito-eindtoets op een niveau presteert dat de inspectie als voldoende kwalificeert. De school is daarbij vergeleken met andere scholen met overwegend kinderen van ouders met een andere taal- en culturele achtergrond (Cito schoolgroep 7). Voor de goede orde zij hierbij aangetekend dat deze scholen als groep duidelijk onder het niveau van het landelijk gemiddelde presteren.
Leerresultaten op tussenmomenten
Dit schooljaar bereiken de leerlingen gedurende de schoolloopbaan voldoende leerresultaten op de methode-onafhankelijke toetsen van het leerlingvolgsysteem. Van de vijf momenten die de inspectie heeft beoordeeld, presteert de school steeds op vergelijkbaar niveau als andere
scholen met eenzelfde samenstelling van de leerlingenpopulatie. De inspectie merkt hierbij op dat in de groepen 4 en 6 het verschil tussen de leerlingen erg groot is.
Onderwijsleerproces
Naar het oordeel van de inspectie is het onderwijsleerproces op twee aspecten nog niet op orde.
Het betreft het didactisch handelen en de leerlingenzorg en begeleiding. Bij het didactisch handelen merkt de inspectie te veel verschil binnen het team in de vaardigheden om een duidelijke uitleg te geven die gericht is op het lesdoel.
De leermethode wordt gevolgd, maar vervolgens hebben de meeste leerkrachten tijdens de uitleg onvoldoende aandacht voor de mate waarin leerlingen de les ook daadwerkelijk begrijpen. De inspectie merkt ook op dat sommige leerkrachten onvoldoende aandacht hebben voor de denkhandelingen van de leerlingen bij het oplossen van opdrachten.
De school is bezig met verbetering van de leerlingenzorg en begeleiding. De ontwikkeling van de leerlingen wordt momenteel voldoende gevolgd met methodegebonden en methode
onafhankelijke toetsen. De prestatie op de toetsen wordt overzichtelijk geregistreerd. Bij het volgen van de ontwikkeling van de leerlingen kan de school meer aandacht besteden aan de behaalde leerwinst in relatie tot een te verwachten leerwinst. De school biedt leerlingen die onvoldoende presteren op de toetsen extra hulp. In de kleutergroepen wordt de extra hulp goed gedocumenteerd. In de hogere groepen echter is dat nog een ontwikkelpunt. De school geeft aan hiermee bezig te zijn. Zij werkt er tevens aan om meer dan nu het geval is de hulp nadrukkelijk aan te laten sluiten op een nadere analyse van de mogelijke oorzaken van de lage
toetsprestaties. De inspectie ondersteunt deze ontwikkeling. Thans echter maakt de school in de bovenbouw onvoldoende zichtbaar dat zij planmatig hulp geeft die aansluit op de
onderwijsbehoefte van de leerlingen (11.3). Bovendien worden de resultaten van de evaluatie van het proces en het resultaat van de gegeven hulp onvoldoende systematisch vastgelegd (11.4).
Aansturing van de school en kwaliteitszorg
Door de voortdurende wisseling van de schooldirectie kan de school geen continuïteit laten zien in de schoolverbetering. Behalve een gebrek aan continuïteit, kan dit ook leiden tot onrust en verschillen in kwaliteit binnen het team.
De kwaliteitszorg is onvoldoende. Dit niet alleen omdat de eindopbrengstgegevens kennelijk niet op schoolniveau worden benut als aanwijzer van mogelijke kwaliteitstekorten, maar vooral vanwege een onvoldoende systematisch werken. In het schoolplan (2008-2012) is een begin gemaakt met een systematische kwaliteitszorg volgens een cyclisch proces. Tijdens dit bezoek van de inspectie blijken de verbeteracties echter minder systematisch te worden opgepakt. Er was een begin gemaakt met trendanalyses van de toetsresultaten. Deze zijn vanwege praktische problemen voorlopig stopgezet. De school is begonnen aan complexe verbeteracties voor het leerproces en de leerlingenzorg. Deze zijn echter niet nader uitgewerkt en qua streefdoelen uitgezet in de tijd. De bereikte resultaten worden niet tussentijds systematisch geëvalueerd en geborgen. Hierdoor krijgt de kwaliteitszorg een
ad hoc karakter.
Resultaat onderzoek naar opbrengst gericht werken op de Al-Qoeba
Bij het themaonderzoek rekenen-wiskunde zijn verschillende kwaliteitsaspecten van het
onderwijs op het punt van opbrengstgericht werken onderzocht, namelijk het leerstofaanbod, de onderwijstijd, het didactisch handelen, de zorg en begeleiding, de leerresultaten en de
kwaliteitszorg. De inspectie is bij deze kwaliteitsaspecten nagegaan in welke mate de school opbrengstgericht werkt bij rekenen-wiskunde.
Daarbij worden drie niveaus onderscheiden: schoolniveau, groepsniveau en leerlingniveau, waaronder de aanpak van zorgleerlingen.
Deze rapportage vermeldt op hoofdlijnen wat de belangrijkste bevindingen zijn over de genoemde kwaliteitsaspecten op elk van de genoemde niveaus op de school.
De inspectie concludeert dat de school niet expliciet opbrengstgericht werkt, met name omdat zij geen meetbare streefdoelen formuleert voor de leerresultaten. De school analyseert haar toetsresultaten niet en maakt dus ook niet zichtbaar in hoeverre zij haar streefdoelen heeft bereikt. Dit gebeurt op geen enkel niveau (leerling-, groeps- of schoolniveau).
Impliciet verwacht de school optimale leerresultaten te bereiken met een goede uitvoering van de gangbare onderwijsactiviteiten. Zo hecht zij aan het gebruiken van moderne leermethodes en heeft zij aandacht voor een rustig schoolklimaat en taakgerichtheid bij de leerlingen. De methode is leidend voor het handelen van de leraren. De afstemming op verschillen in ontwikkeling van de leerlingen gebeurt volgens de differentiatievormen die de methode aangeeft, maar gaat hier niet bovenuit. De leerlingenzorg is eigenlijk beperkt tot het volgen en vastleggen van de
Pagina 8 van 9 leerprestaties. Er wordt hulp geboden, maar dat gebeurt -met uitzondering van de
kleutergroepen- niet intensief.
Naar het oordeel van de inspectie kan de school zowel voor de zwakkere als voor de betere leerlingen meer leerwinst behalen. De licht achterblijvende leerresultaten bij rekenen-wiskunde ondersteunen deze conclusie.
2. TOEZICHTARRANGEMENT
De Inspectie van het Onderwijs kent aan basisschool Al-Qoeba het basisarrangement toe.
Dit betekent dat de inspectie op dit moment het toezicht niet intensiveert. Het basistoezicht bestaat uit een jaarlijkse risicoanalyse en, eventueel, een onderzoek in het kader van het onderwijsverslag of themaonderzoeken.
