Souterrain van het wonen in Nederland
Frank Wassenberg
Platform31
Wooncongres 4 december 2018, Den Haag
Project ‘Souterrain van het wonen in Nederland’
- Samen met Anne Kunst en Jeroen van der Velden
- Samen met Breda, Den Haag, Enschede, Groningen, Rotterdam, Schiedam en Ministerie BZK
Doel:
- Beter zicht op onzichtbare onderkant van het wonen - Agendering en bewustwording
- Oplossingsrichtingen Vragen:
- Wie en wat is het souterrain? (= Vraag en aanbod) - Wat is nodig? (=Oplossingen)
Wat is het Souterrain van het wonen?
- Dak- en thuislozen?
- “Woonvormen die van een gewone zelfstandige woning verschillen in kwaliteit, locatie of contractvorm”?
- “Het deel van de woningmarkt waar betaalbaarheid en kwaliteit van wonen het meest onder druk staan. In dit deel van de markt vinden we de meest kwetsbare groepen”?
- “Personen met smalle portemonnee die niet wonen of onzeker, informeel of illegaal wonen zonder vooruitzicht op verbetering van hun woonsituatie”?
- BAR’s?
Wat is het Souterrain van het wonen?
Verwant
Historie souterrain – het aanbod
- Sterke verstedelijking
- Revolutiebouw en krotten - Woningwet 1901
- Geboorte sociale huursector - Alleen voor de ‘nette arbeider’
Historie aanbod souterrain - Eind 20
eeeuw
- Sterke verkleining souterrain in 100 jaar - 2,3 miljoen sociale huurwoningen
- Nog steeds souterrain in de stad
- Sociale sector niet voor de echte onderkant
Souterrain en de woningmarkt - Nu
Woningmarkt steeds krapper:
- Lange wachtlijsten - Weinig doorstroming
- Voor minst gewilde woningen ook wachtlijst - Particuliere huur is schaars en duur
- Koop is duur
- Aanbod souterrain steeds kleiner
Souterrain anno nu
Souterrain verplaatst
Verschuiving naar randen of buiten stad?
Souterrain van het wonen Dak-
loos
Bankslaper bij vrienden en familie
‘Onder de radar’
blijven op vakantiepark
Shift-slapen op het erf van de
werkgever
Starter illegaal in lege
bedrijfsloods 15 Somaliërs
in een particuliere huurwoning Zelfredzame
dakloze in tentje aan de rand van de stad
Pechvader op volkstuintje
Souterrain anno nu - aanbod
Souterrain verschoven naar randen of buiten stad
Souterrain anno nu - vraag
Aandacht ligt bij urgente spoedzoekers absolute onderkant:
- Mensen met een flinke zorgvraag: (ex-)verslaafden,
‘schrijnende gevallen’, huiselijk geweld, zware ex-delinquenten - Vraag groeit
- Grote zorgvraag: zorg, opvang en woonruimte
Aandacht niet voor:
- Bankslapers / thuislozen - Lichte ex-delinquenten
> Ondersteuning vaak wel – Een woning niet
- Economisch daklozen - (nog) Niet-verslaafden
- Illegalen (‘ongedocumenteerden’) - Arbeidsmigranten
- Mensen in scheiding
> Weinig ondersteuning en geen (legale) woning
Conclusies huidige souterrain:
- Aanbod souterrain is effectief aangepakt + verschuift - Weinig woningen beschikbaar door krapte
- Regelingen gericht op absolute onderkant vraag
- ”Eigen-kracht-criterium” staat centraal in recht op opvang
- We toetsen urgentie op ‘het in staat moeten zijn om een eigen tijdelijke woonplek te vinden’, maar bieden geen alternatieven als dit niet lukt.
En: wiens probleem is het eigenlijk?
Wiens probleem is het souterrain?
- Er is niet één probleem.
- Afhankelijk van de partijen die het naar voren brengen. De burgemeester (onveiligheid, overlast)? De zorginstelling (verslaving)? Het Leger des Heils (daklozen)? De politie (criminaliteit)? Het COA (asielzoekers)? De
werkgever (werkkrachten)? De kerk (illegalen)? De wethouder/minister Zorg? Of Economie? Of Wonen? Of Financiën?
- Voor oplossingen geldt dat eigenlijk hetzelfde.
- Maar wat bindt alle opgaven?: het woondomein!
Souterrain – Oplossingen gevraagd!
Oplossingen - 1
- Aandacht: voor de mensen waarom het gaat - Aandacht: in de media
- Urgentiecriteria woonruimteverdeling aanpassen?
- In particuliere huur?
- Aparte woningen? (Skaeve Huese; Paradijsvogelwoningen)
Oplossingen - 2
- Tijdelijke woonruimte (of tijdelijk gebruik) - Woonhotels (short stay)
- Magic Mix
- Housing First, Op Weg Naar Huis
- Tijdelijk / omklapcontract (‘bij goed gedrag….’)
Oplossingen - 3
- Souterrain als oplossing zien - Op vakantieparken
- Illegalenopvang
- Inwonen en woningdelen faciliteren (hospita’s, Onder de Pannen, kostendelersnorm / voordeursdelerskorting)
- Woonruimte geven
Souterrain in de toekomst?
1) De Vraag zal er altijd zijn
2) Het Aanbod kunnen en moeten we voor zorgen.
Wonen gaat namelijk niet bij iedereen vanzelf.
Stellingen
- Stelling 1: Dakloosheid is tegenwoordig meer een woonprobleem dan een zorgprobleem
- Stelling 2: In de lokale urgentieregeling moeten er dubbel zo veel woningen naar dak- en thuislozen
- Stelling 3: Vorm 10% van alle verouderde vakantieparken om tot tijdelijke woonplekken en woonhotels
