Mr. G.J.J. Heerma van Voss
Wetgeving Wijziging WAO
Op 1 augustus 1993 is met de in werking treding van de Wet Terugdringing Beroep op Arbeids-ongeschiktheidsregelingen (TBA) de WAO in-grijpend gewijzigd. Over deze wet werd eerder bericht in Katern 44 en 47. Een paar van de meest opvallende veranderingen:
-- de arbeidsongeschiktheidsuitkering wordt thans onderscheiden in een loondervingsuit-kering en een vervolguitloondervingsuit-kering. Dit lijkt op het systeem dat ook de WW kent sinds 1987, maar de uitwerking is weer geheel anders en nog iets ingewikkelder. De loondervingsuitke-ring bedraagt 70% van het dagloon, de ver-volguitkering 701X) van het vervolgdagloon.
Het vervolgdagloon ligt tussen het dagloon en het minimumloon. Het ligt dichter bij het dag-loon naarmate men ouder is. Ook de vraag of en zo ja, hoelang men voor de loondervings-uitkering in aanmerking komt is afhankelijk van de leeftijd. Vanaf 33 jaar komt men een half jaar voor een loondervingsuitkering in aanmerking, vanaf 58 zes jaar;
- het arbeidsongeschiktheidsbegrip is gewijzigd waardoor nu gezien wordt naar arbeidsonge-schiktheid die een rechtstreeks en objectiefme-disch vast te stellen gevolg vormt van ziekte of gebreken. Het gecursiveerde deel is nieuw. De SER dacht dat deze toevoeging ertoe zou lei-den dat allerlei vage klachten niet meer kun-nen leiden tot een WAO-uitkering. De vraag is echter of er in de praktijk veel zal verande-ren, nu deze eis ook al is terug te vinden in de rechtspraak van de Centrale Raad van Be-roep;
- bij de bepaling van de mate van arbeidsonge-schiktheid vindt een vergelijking plaats met datgene wat de verzekerde nog kan verdienen. Hierbij wordt vergeleken met algemeen geac-cepteerde arbeid waartoe betrokkene met zijn krachten en bekwaamheden in staat is. In te-genstelling tot vroeger zal daarbij niet meer gelet worden op hetgeen met het oog op op-leiding en vroeger beroep in billijkheid kan
Sociaal recht
worden opgedragen. Dit zou moeten leiden tot lagere uitkeringen, omdat in een groter aantal gevallen kan worden aangenomen dat een verdiencapaciteit resteert. Bovendien moet bij de berekening worden uitgegaan van het hoogst mogelijke te verdienen inkomen. Hoeveel mensen er hierdoor op achteruit zul-len gaan valt overigens nog te bezien, omdat veel WAO-ers al niet uit de hoogste loon-schalen afkomstig zijn;
- de uitkering wordt in beginsel steeds voor drie jaar (voorlopig nog vijf jaar) toegekend en moet daarna telkens opnieuw worden aange-vraagd. Ook vindt na het eerste jaar een on-derzoek plaats of de uitkering niet gewijzigd moet worden;
- voor de mensen die al een WA0-uitkering hadden of op 25 januari 1993 reeds ziek wa-ren geldt dat duur en hoogte van hun uitke-ring ongewijzigd blijven (dat wil zeggen: 70% van het dagloon tot het 65e jaar). Maar de an-dere wijzigingen gelden voor hen evenzeer. Nederland moet als gevolg van de verlaging van de uitkeringen aan de Internationale Arbeidsor-ganisatie rapporteren dat het niet meer kan vol-doen aan de 'hoge norm' van Verdrag nr. 121, doch nog slechts aan de 'lage norm'. Enkele ja-ren geleden wilde de regering dit Verdrag zelfs al opzeggen, maar de Tweede Kamer stak daar toen een stokje voor (Stb. 1993,412).
Op 1 januari 1994 zullen naar verwachting nog enkele belangrijke wijzigingen in het sociaal recht van kracht worden.
De Algemene Wet Bestuursrecht (Awb)
De invoering van deze wet en de voltooiing van de herziening van de eerste fase van de rechter-lijke organisatie zullen meebrengen dat het so-ciale-zekerheidsrecht en het ambtenarenrecht een geheel nieuw procesrecht krijgen. De Beroepswet zal beperkt worden tot een aantal bepalingen over de Centrale Raad van Beroep. Van de Ambtenarenwet zullen slechts de materieelrech-telijke bepalingen resteren.
De uitvoeringsorganen van de sociale zeker-heid en de overzeker-heid als werkgever zullen moeten gaan werken met de nieuwe regels van de Awb.
Sociaal recht
laten behandelen door de Centrale Raad van Be-roep. Thans loopt deze procedure via Provincia-le Staten naar de Raad van State (Wet van 4 ju-ni 1992, Stb. 315, EK 1992-1993, 22495, nr. 310). De Algemene Wet Gelijke Behandeling (A WeB) De AWGB beoogt een uitwerking te geven van het discriminatieverbod van artikel I Grondwet voor het verkeer tussen particulieren, de zoge-naamde horizontale werking. Onder meer is de-ze van belang voor het arbeidsrecht. De Wet Ge-lijke behandeling van mannen en vrouwen (WGB m/v) blijft bestaan. De AWGB zal voor-al een uitbreiding betekenen voor andere vormen van discriminatie.
Daarnaast zal de Commissie Gelijke behande-ling van mannen en vrouwen bij de arbeid als zo-danig worden opgeheven. Haar taken zullen worden overgenomen door de nieuwe Commis-sie Gelijke Behandeling. Deze laatste gaat dus toezien op de naleving van zowel de AWGB als de WGB m/v.
De AWGB is nog in behandeling bij de Eerste Kamer en onzeker is nog of zij zal worden aan-genomen. Vervolgens staat nog niet vast of de datum van 1 januari voor de invoering ook kan worden gehaald. Zie over de wet Rodrigues in Sociaal Recht 1993, p. 83 (EK 1992-1993, 22 014, nr. 212).
Terugdringing Ziekteverzuim/Wijziging Arbowet Deze twee wetten werden reeds aangekondigd in Katern 47. Op het moment van afsluiting van de-ze rubriek waren zij in behandeling bij de Eerste Kamer, maar het streven was er nog steeds op gericht om ze per I januari 1994 in werking te la-ten treden.
De essentie van het Wetsvoorstel Terugdrin-ging Ziekteverzuim is dat de werkgever de eerste zes weken zelf ziekengeld zal moeten betalen. Voor de kleinere werkgevers (beneden 15 werk-nemers) geldt een lichtere verplichting. De be-langrijkste wijziging die tijdens de behandeling in de Tweede Kamer is aangebracht is dat de pe-riode voor de kleine werkgever niet de voorge-stelde drie maar twee weken zal gaan bedragen. Tegenover het doorbetalen van ziekengeld zal een aanmerkelijke verlaging van de premies staan, die overigens ten dele ook de werknemer ten goede komt.
Het belangrijkste onderdeel van de herziening van de Arbeidsomstandighedenwet betreft de verplichte aansluiting bij een zogeheten Arbo-dienst, die behalve over bedrijfsgeneeskundige 2298 KATERN 49
ook over veiligheids- en welzijnsdeskundigheid dient te beschikken. Hierdoor zal de werkgever in staat zijn om zelf controle op ziekteverzuim uit te voeren. Bovendien wordt met deze wet de naleving van EG-richtlijnen gerealiseerd. Het ziet er naar uit dat de operatie in totaal echter duurder zal worden voor de werkgever.
Zie voor uitvoerige beschouwingen over de maatregelen op dit gebied het themanummer van Sociaal Recht van oktober/november 1993 (EK 1992-1993, 22 899, nr. 293 (TZ), EK 1992-1993, 22 898, nr. 289 (Arbowet)).
Wet voorzieningen Gehandicapten
Deze nieuwe wet beoogt in de eerste plaats de over diverse wetten verspreide woon- en ver-voersvoorzieningen voor gehandicapten te inte-greren in één wet. Hierdoor kan de gehandicap-te deze eenvoudiger en bij één loket verkrijgen. De uitvoering ligt in handen van de gemeenten, die immers ook over het huisvestingsbeleid gaan. Voor het sociale-zekerheidsrecht betekent dit dat sommige voorzieningen verdwijnen uit de AAW. Genees- en heelkundige voorzieningen vallen voortaan onder de AWBZ. De werkvoorzienin-gen blijven wel in de AAW.
Het meest omstreden onderdeel van de opera-tie is het feit dat de wet ook voorzieningen ter beschikking stelt aan gehandicapten boven de 65 jaar, die deze voordien niet hadden. Daar staat echter geen groter budget tegenover. Het gevolg is dat de groep gehandicapten beneden 65 jaar met een belangrijke beperking van het aantal mogelijke voorzieningen zal worden geconfron-teerd.
Tijdens de moeizame behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer heeft de staats-secretaris toegezegd een beperking aan te bren-gen in de maximale hoogte van de eibren-gen bijdra-gen van gehandicapten (EK 1992-1993, 22 815, nr. 274).
Herziening ontslagrecht
pre-ventieve ontslagtoets, maar wel zal nauwkeurig worden toegezien of het resterende ontslagrecht verantwoord blijft.
Op het moment van afsluiten van deze rubriek werd op zeer korte termijn een SER-adviesaan-vraag verwacht, waarover de SER nog zelfs dit jaar zou moeten adviseren. Minister De Vries wil nog voor de komende verkiezingen een wets-voorstel bij de Tweede Kamer indienen, maar zelfs in dat geval zal de invoering nog geruime tijd op zich laten wachten.
Zie over de afschaffing van de preventieve toetsing het themanummer van Sociaal Maand-blad Arbeidvan september 1993 en Trap in So-ciaal Recht 1993, p. 191.
Rechtspraak Asbestslach toffer
Al lang is bekend dat asbest gevaarlijke stoffen bevat. Maar tot 1960 was in de medische weten-schap nog niet het verband gelegd met de ziekte mesothelioom, een ernstige vorm van kanker met een lange incubatietijd. Werknemer Cijsouw die tot 1967 bij De Schelde werkte (en tot 1961 met asbest) kreeg deze ziekte in 1988 en stierf daaraan een jaar later. De door hem ingezette en door zijn nabestaanden voortgezette schadever-goedingsprocedure kwam uiteindelijk bij de Ho-ge Raad. Die oordeelde dat het bedrijf aanspra-kelijk is voor deze schade, ook al kon het des-tijds het gevaar van asbest voor deze ziekte niet kennen. De werkgever is ook aansprakelijk als hij is tekort geschoten in het treffen van maatre-gelen die hij destijds had moeten nemen tegen de toen wel bekende gevaren van asbest en dit ver-zuim de kans op het krijgen van mesothelioom aanmerkelijk heeft verhoogd. Ook mag niet de eis worden gesteld dat de werknemer met aan ze-kerheid grenzende waarschijnlijkheid gedurende die periode het fatale asbestkristal heeft binnen-gekregen. Dit laatste valt immers niet te bewij-zen en het strookt niet met de beschermende strekking van artikel l638x BW dit risico ten las-te van de werknemer las-te brengen (zie over dit ar-rest ook Geers in SR 1993, p. 159, HR 25 juni 1993, RvdW1993,145, lAR 1993, 176).
Literatuur
Wat betreft literatuur volsta ik deze maal met verwijzing naar het rapport van de
commissie-Informatierecht
Buurmeijer, die een parlementaire enquête heeft uitgevoerd naar de uitvoeringsorganen van de sociale verzekering. Het eindrapport van ruim 400 bladzijden (nog los van de verslagen van de verhoren) gaat uitgebreid en diepgaand in op di-verse problemen die de afgelopen jaren in de so-ciale zekerheid zijn gegroeid. Deze analyse is bij-zonder de moeite waard voor ieder die geïnte-resseerd is in het sociale-zekerheidsrecht.
Voor de toekomst bevat het rapport een aan-tal prikkelende voorstellen voor verandering. Zo zou de Ziektewet moeten worden afgeschaft en de werkgever de eerste anderhalf jaar van ziekte zelf verantwoordelijk worden voor het zieken-geld. Verder wordt een algehele herziening voor-gesteld van de arbeidsongeschiktheidsregelingen en een aanscherping van de Werkloosheidswet. Voor deze wetten worden ook andere uitvoe-ringsorganen aangewezen. Voor de arbeidsonge-schiktheid zijn dat onafhankelijke organen, voor de werkloosheidsregelingen de arbeidsvoorzie-ning. Toezicht en controle moeten eveneens wor-den verzwaard (TK 1992-1993, 22 730, ms. 7-8).
EJ. Dommering, N.A.N.M. van Eijk, C. Groe-neveld, G.A.I. Schuijt, A.P. Meijboom
Media- en
telecommunicatierecht
EJ. Dommering, N.A.N.M. van Eijk, C. Groe-neveld, G.A.I. Schuijt
Mediarecht
