bron
't Geestelijck kruydt-hofken. Wouter Gavesz., Krommenie 1657 (zevende druk)
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_gee010gees03_01/colofon.php
© 2014 dbnl
Voor-reden,
Tot den
Christelijcken Sanger.
CHristelijcke Sanger, alsoo eenige van dese Liedekens in Druck gheweest zijn, ende by veelen aengenaem ende wel begeert zijn geweest, soo hebben wy de selve t' uwen dienste laten herdrucken, daer by doende noch een meerder ghetal van Liedekens, die wy hopen dat u ende alle goet-hertige niet minder aengenaem sullen wesen: zijnde deselve by verscheyden persoonen, en op verscheyden tijden tot stichtinghe en opbouwinghe van malkander gedicht, ende volgens dien van verscheyden inhoud ende wetenschap in 't dichten, uyt welcker oorsaecke wy dit Liedtboecxken hebben den naem gegheven van Kruydt-Hofken, waer in een yegelijck na sijn believen en appetijdt mach gaen, en pluc-
ken wat hem behaeght: want gelijck als de smaken verscheyden zijn, alsoo heeft oock Godt verscheyden spijse ghegeven, op dat het gantsche Menschelijcke geslachte door sijn milde goetheydt soude gespijst, ende gesterckt worden: Ende het en is gheen van de minste gaven, als wy door Ghezangh ende soete Liedekens hertsterckinge ontfangen in dese bedroefde wereldt, waer in dat de Christelijcke herten veel bestorminge lyden, somtijts van de werelt met haer bedriegelijcke stricken, somtijdts van de sonde, die haer ter neder treckt door heymelijcke listen, somtijdts van de quade menschen, die met haet en nijd bevangen zijn; somtijds van den vyant der zielen, die door gedurighe aenvechtingen het herte benaut: waerom d'Apostel niet sonder oorsake beveel ons onder malkanderen met Gheestelijcke Liedekens te vermanen ende te
leeren, ende met Lof-zanghen Godt te loven, want aenghesien dat de werelt
sonderlinge aengename dingen weet te bedencken, om de menschen tot haer ydelheyt te trecken: Waerom en souden de vrome malkander niet verwecken tot God door bequame Gesangen ende Geestelijcke Melodyen? om door dien middel de droefheyt deser wereldt te vergeten, ende de gemoeden door een eendrachtighe Harmonie te stercken in het goede: want desen middel hebben ghebruyckt de Heyligen in het Oude Testament, als wy lesen van de Gesanghen Davids, Salomonis, Ieduthun, de kinderen Assaphs ende andere meer, welcke noch teghenwoordigh van soo grooten Goddelijcken kracht zijn, dat de voornaemste Prophetien daer in begrepen zijn, ende de Geloovighen in desen tijde daer door niet weynigh versterck worden, in den strijdt
die sy in dese wereldt uyt te voeren hebben. Van ghelijcken de Heylighen in den Nieuwen Testamente, hebben haer in t' bysonder beneerstight om God met Gesangen te loven, waer van Christus ten eersten een exempel ghestelt heeft, ghebruyckende den Lof-zangh na den Avondtmael, doen hy met sijn Discipelen dat broodt gebroken hadde, desgelijcx Paulus ende Silas hebben God met Gesangen gelooft in hare ghevanckenisse, ghelijck wy oock lesen in Apocalipsis, dat de vier Dieren met de vier-en-twintigh Ouders 't selve gestadigh ghedaen hebben als oock de Maegden die het Lam navolghden al waer het henen gingh, waer uyt verstaen wordt de nuttigheyt ende outheydt van soodanigen gebruyck. Hieromme is onse ootmoedige bede aen een yegelijck, dat sy dit ons geringh werck, dat wy uyt liefde uytdeelen, alsoo wederom uyt liefde ontfanghen willen, ende als de Byen uyt veele verscheyden Bloemkens Heunigh vergaderen, op dat sy daer door ghevoedt en ghesterckt worden, tot Gods prijs, die een gever van alle goede gaven is, en tot salighe stichtinge onder malkander. Hier toe wenschende de genade Gods door Iesum Christum onsen Heere ende Saligmaker, Amen.
Het eerste Liedt,
Op de wyse: Meenenaers u verkleent, &c. Ofte: Van Helena.
GHy Yveraers gemeyn, Die yvert om het goedt, Al is u hoopken kleyn, Houd altijd goeden moet, Wilt reyne Liefde soet Onder malkander dragen, Soo sal u yvers gloedt Godt uwen Heer behagen.
Met broederlijcke aerdt, En lieffelijck accoort, Als ghy by een vergaert En handelt van Godts woort:
Brenght geen propoosten voort Van tijdelijck geneeren:
Op dat hy, die daer hoort, Sijns zielen heyl mach leeren.
Niet eygen wijs en zijt, In 't gene ghy verstaet, Om woorden niet en strijdt:
En soo ghy u ontgaet, En weest niet obstinaet, Maer soeckt der zielen winste;
V onderrechten laet
Al waer 't oock van de minste.
Wacht u van ydel eer, Want sy heeft sulcken kracht;
Den vrede veldt sy neer, Breeckt liefde en aendacht:
Haer naesten sy veracht
In schijn van heyligheden:
Daerom u voor haer wacht Wilt ghy behouden vrede.
Die ghy ghebreck'lijck siet, Met dese hebt medoogh, Ergert u daerom niet, Treckt uyt het schalcke oogh:
Want die daer somtijdts hoogh Boven al meynt te lichten:
't Is niet in sijn vermoogh Een yegelijck te stichten.
Dus u ootmoedigh draeght Na 't Voorbeelt Iesu Christ, V selven niet behaeght:
Is 't dat u naesten mist, Moetwilligh niet en ist, Het beste soeckt hy mede, Waer 't dat hy beter wist, Gewis hy beter dede.
Houdt stadigh in 't gebruyck 't Versamen, laet het niet Om Mammon noch om buyck, Gelijck men daeghlijcks siet, Dat nu ter tijdt geschiedt Van die de werelt minnen, S' hebben in 't woordt verdriet, En onbereyde sinnen.
Godts woort, dat edel Zaet, Op wassen niet en kan 't In herten, daer het quaet Noch heeft de overhant, Noch oock daer het verstandt Belemmert is met lusten, 't En kan niet wesen, want 't Moet in der stilheyt rusten.
V herten wel bereydt En van de sonde vrijdt, Dat tot haer dienstbaerheyt Ghy niet verbonden zijt Hoe wel in desen tijdt
Veel menschen daer in blijven:
Doet des te grooter vlijt Om haer uyt u te drijven.
Soo meught ghy onbelet Godt dienen met gedult, Consciency onbesmet, En handen met onschult Ghy voortaen hebben sult Voor God in suyver klaerheydt, Met liefde Godts vervult, En vry gemaeckt in waerheyt.
Aldus ghy Yveraers Yvert van herten vry:
Wtwendigh veel gebaers By u doch niet en zy:
Wacht u van huychely, Want God siet alle dingen:
V wetenschap moet ghy Oock in der daet volbringen.
Dat tweede Liedt,
Stemme: Dewijl den tijdt voor handen is, &c. Ofte: Maximilanus de Bossu,
>&=c.
GHy die den Heere Christo dient, Dient hem uyt al u krachten,
En wort doch niet des werelts vriendt, Al sou sy u verachten:
Tot kruys en lijden u gewent
Al soudt ghy sterven van ellendt, En van verdriet versmachten.
Den schalcken vyandt stelt u voor Rijckdom, wellustigh leven, Soo ghy hem wilt geven gehoor, Anders soo naeckt u beven:
Maer geeft hem nimmermeer consent Al soud ghy sterven van ellent, Godt sal 't u weder geven.
't Is al bedrogh en ydelheyt Wat dat hy gaet beschicken, De gantsche werelt hy verleyd Met al sijn loose stricken:
Maer ist dat hy u komt ontrent Al soudt ghy sterven van ellent, En laet u niet verschricken.
Hy doet wel veel beloften hoogh Om u hier te bekoren,
't Is anders niet dan schoon voor 't oogh 't Inwendigh gaet verloren,
Och waer u sijn bedrogh bekent:
Al soudt ghy sterven van ellent, Ghy soud na hem niet hooren.
Door strenge tyranny wel eer Hy veel den schat ontsteelden:
Maer nu verderft hy zielen meer Door 't wellustigh inbeelden:
Dus op dat hy u niet en schent, Al soud ghy sterven van ellent, Wacht u van aertsche weelden.
Eylaes! wat is de aertsche lust?
Hoe haest is sy vervlogen:
En als de ziele is ontrust, Soo vint sy haer bedrogen.
Denckt altijdt op dat laetste endt, Al soudt ghy sterven van ellent Ghy soudt niet dolen mogen.
En soeckt gheen troost in gheldt en goet, Verkiest tot uwer baten,
Veel liever Christi arremoedt, Op Godt wilt u verlaten, Sijn liefde in u herte prent:
Al soud ghy sterven van ellent, Wilt de gierigheyt haten.
Betrouwt op Godts beloften vast, Hy sal u niet beswijcken,
In al u noot en overlast, Sijn trouwe sal wel blijcken, Doch al scheen hy te zijn absent:
Al soudt ghy sterven van ellent, En wilt van hem niet wijcken.
Wat noot ist, datmen hier wat lijt Een tijdelijck benouwen?
Wat ist meer dan een uurtje tijdt By 'eeuwigheydt te houwen?
Laet komen lijden en torment, Al soud ghy sterven van ellent 't En sal u niet berouwen.
Denckt op die schoone heerlijckheyt, Die niet en is te boeten,
Die Godt de sijne heeft bereydt, Die hier nu lijden moeten:
Denckt om de vreugt in 's Hemels tent, Al soudt ghy sterven van ellent, Den loon sal 't al versoeten.
Dat derde Liedt,
Van de Liefde ende haren aerdt,
Op de wijse: Alst begint.
O Liefde, hoe vyerigh is uwen gloet In diep ootmoet,
Ghy gaet te boven de felle doodt In krachten groot.
Een vlamme des Heeren zijt ghy genaemt 't Welck oock betaemt
Want ghy verbrant door uwe min Den aerdtschen sin.
Ghy zijt dat alderhooghste goet, O Liefde soet!
Want al wat sonder u gheschiedt 't En geldt al niet.
't En geldt geloof, noch oock kennis, Noch geen aelmis,
Noch gruwelijcke martely Ist sonder dy.
Geen eygen liefde ghy en zijt Om u profijt,
O neen: soo wie u dit na geeft V niet en heeft.
V wesen is vol vriend'lijckheyt, Langhmoedigheydt,
Niet op geblasen, nydigh, noch Met geen bedrogh.
Geen dingh ghy u verdrieten laet, Hoe dat het gaet,
En van erge gedachten ghy Zijt altijdt vry.
In 't onrecht ghy niet en verheught
Maer hebt u vreucht
In reyne waerheydt blydelijck, Niet ydelijck.
Seer goedertieren ghy verdraeght Wat u mishaeght,
Gelooft, en hopet alle dingh Soo sonderlingh.
Die hem tot u vyandigh toont, Met goet ghy loont,
Dat sonder dy is swaer gewicht, Dat maeckt ghy licht.
Ghy gaet door water en door vyer Door veel dangier,
Met vreugden acht gy kruys en druck Voor groot geluck.
Want daer en is geen creatuur Tot geender uur,
Die uwe leden nu oft dan Gescheyden kan.
Te recht ghy wert genaemt daerom De gantsche som
Van Godts Geboden altemael, En 't principael.
Die u dan heeft, die heeft het al, En daerom sal
Hem noodigh wesen nimmermeer Een ander Heer.
O eeuwigh vyer! dat niet vergaet, Komt ons te baet,
Verslint al ons' inwendigheydt, Maeckt ons bereydt.
Maeckt ons bereyt door uwen brand, En in ons plant
Een reynen yver, die ons leydt In eenigheyt.
Godt is de Liefde, Ioannes schrijft Wie in haer blijft
Die blijft in God, en God in hem, Noyt soeter stem.
Het vierde Liedt,
Een t' Samen-sprake tusschen Christo ende de Mensch, aengaende de vereeniginge tusschen hen beyden.
Op de wijse: Van Ionas.
Christus.
O Menschen wilt opwaken, Aensiet mijn Liefde soet, En wilt mijn goetheyt smaken Inwendigh in 't gemoed,
Gedenckt hoe dat ick in den doodt Voor u mijn roode bloed vergoot, Alleen uyt puyre liefde groot.
De Mensche.
Ick weet O Heere goedigh Dat ick niet weerdigh ben V weldaet overvloedigh, 't Welck ick geerne beken,
Het komt oock veel in mijn gedacht Wat ghy uyt kracht // der liefden wracht Al voor dat menschelijck geslacht.
Christus.
Ten kan my niet vernoegen Dat ghy 't alleen gedenckt, Ghy moet u daer toe voegen Dat ghy met my vermenght,
Dat mijn Liefde dat edel pand Sy ingeplant // in u verstand, Op dat ghy vyerich in Liefde brand.
De Mensche.
V Liefde na te treden Daer toe heb ick wel lust, Maer ick gevoele heden Een strijd die niet en rust:
Och mocht ick sonder druck en pijn Van 't Rijcke dijn // erfgenaem zijn, Ist mog'lijck Heere soo geeftet mijn.
Christus.
Die met my wil verblijden In 't nieu Ierusalem,
Die moet met my door lijden En 't kruys nemen op hem:
Wie hem hier in niet overgeeft,
Maer schrickt en beeft // hoe hy oock leeft Hem selven veel te lief hy heeft.
De Mensche.
Soud' men hem selfs niet mogen Verschoonen al te met?
Soo zijnder veel bedrogen In haer eygen opset:
Die u niet navolgen geheel,
Maer gaen wat scheel // in 't aerds prieel Sy hopen met u te hebben deel.
Christus.
Kond ghy dat niet versinnen, Had ick my selfs verschoont, Hoe soud ick 't vyer der minnen Aen u hebben betoont?
De Liefd en is niet sonder werck, Dat is het merck // al van mijn kerck, Sy heeft in haer mijn Liefde sterck.
De Mensche.
Soud' ick u Liefde vaten, En planten in mijn ziel, Ick moestet al verlaten, Tot dat ick niet behiel:
Daer toe te swack is mijn nateur, Had ik de keur // en mochtet deur Van beyd's soudt ick wel stellen veur.
Christus.
Swijgh stil en laet u leeren, Ghy weet niet wat ghy seght:
Ghy soudt dat niet begeeren Waert ghy wel onderrecht:
Waerom wilt ghy doch blijven kranck, Kreupel en manck // u leven lanck?
Is u niet beter een rechte ganck?
De Mensche.
Hoe soud' dat konnen komen, Dat ick werde gesont?
Soudt van my zijn genomen, Het geen mijn ziele wont?
Soud' ick de lusten werden quijt, Die my den strijt // aendoen altijt?
Dat waer mijn ziele groot profijt.
Christus.
Volkomelijck genesen, Dat is wel in mijn macht:
Maer eerst soo moet ghy wesen Geloovigh inder kracht,
Gelooft slechts dat ick sulcx doen kan, Ghelijck ick dan // heb menich man Volkomelijck verlost daer van.
De Mensche.
Mijn kleyn geloof wilt stercken,
En maeckt my reyn en puur.
Laet krachtigh in my wercken V Godlijcke natuur:
Vernielt den sin van vleys en bloet, My smaken doet // u Liefde soet:
Woont ghy alleen in mijn gemoet.
Christus.
't Is noot dat sulcks geschiede, Wilt ghy wesen mijn vriend, Soo doet wat ick gebiede, Geen ander Heer en dient:
Met mijnen Geest wilt worden een, Een en gemeen // in groot en kleen, Want ander middel en isser geen.
De Mensche.
Nu kan ick wel doorgronden Door u goet onderwijs, Niemant en werdt bevonden Namaels te hebben prijs,
Dan die hier vroomlijck overwint, En hem bevint // Gheest'lijck gesint, Die Godt alleen int herte mint.
Dat vijfde Liedt,
Op de wijse: Broeders, Vrienden, generale.
WIlt o broeders met verstanden Aensien Godts vriendelijckheyt, Al den dagh heeft hy sijn handen Tot u goedigh uytgebreyd:
Hy wil garen // u bewaren Onder sijne vleugels soet, Als een hinne // vol van minne
Haer verstroyde Kiecxkens doet;
Soo ghy niet en wort bevrijd Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Siet hoe vyerigh heeft gebleken Sijn brandende Liefde soet, Doen hy liet sijn Lichaem breken En vergieten al sijn bloed, Om te degen // te bewegen V versteende sinnen quaed, Tot den vrede // Godes mede Soo ghy u versoenen laet:
Kan u dit doen geen profijt Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Hy en heeft niet nagelaten Al te doen, al wat hy weet, Dat ghy sijnen sin soud vaten Door Apostel oft Propheet:
Door veel preken // ende spreken, Door veel teyckens t'aller uur, Door het scheppen // ende reppen Van soo menigh creatuur:
Soo ghy nu versuymt den tijd, Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Ghy en hoeft niet veer te soecken Om te weten wat hy leert,
Want de wereldt is vol boecken, Ghy hebt al wat ghy begeert:
Daer beneven // staet geschreven In u herte sijnen wil,
Wilt ghy weten // sijn secreten, Gaet maer in u selven stil:
Wort ghy 't Godd'lijck leven quijt, Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Niet alleen en geeft hy spijse, Geestelijck der Zielen broodt,
Maer lichamelijcker wijse Vervuldt hy oock uwen nood:
Hy wil sorgen // alle morgen Voor het geen wat u behoeft, Dus met kommer // ende slommer Vwe sinnen niet bedroeft:
Soo u tijd daer in verslijt Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Murmereert tot geenen tijden Tegen God oft Creatuur, Wilt altijd geduldigh lijden, Valt u 't leven hier wat suur:
V bedroeven // voor beproeven Neemt van God uyt liefden aen, En sijn roede // u ten goede Wilt met danckbaerheyd ontfaen:
En als ghy wort gekastijt Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Siet ghy yemand niet beleven Sijn verstand soo dat behoort, Dat en kan geen reden geven Dat ghy niet soud trecken voort:
Laet des Heeren // woort u leeren En op sijn exempel siet,
Wil u naesten // hem niet haesten, Laet u dat beletten niet,
Zijt ghy traegh, dat niemand wijt, Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Nu ist recht de tijdt van zaeyen, Doet nu goet sonder verdriet, Soo sult ghy hier namaels maeyen, Anders sult ghy hebben niet:
God is goedigh // en langhmoedigh, Maer hy laet hem niet bespott', Wilt te vooren // ghy niet hooren
Met hem hebt ghy deel noch lot, Soo hy namaels u af snijt, Denckt dat ghy de oorsaeck zijt.
Dat seste Liedt,
Van de Vernieuwingh.
Op de wijse: Antwerpen rijck, oft Psalm 79.
V Liedt wech van my Sorghvuldige gedachten, Wijckt aen d'een zy,
Die mijn Ziele versmachten.
Maer komt hier ghy Hemelsche soete krachten, Siet ick wil dy
In my alleen verwachten:
Want soo ghy my vervult, Ick weet dat ghy my sult Med' deylen die nature Van 't God'lijck wesen soet, Waer door ick werden moet Een nieuwe Creature.
Dus van my scheyt O werelt ghy moet blaken, V heerlijckheyt
En can my niet vermaken, Ick ben bereydt
Gheheel u te versaken, D' inwendicheydt
Moet nu wat beters smaken:
V Heerlijckheyt, u jeught, V glory, en u vreught,
't En is maer een figuere Van 't waerachtige goedt, Het welck my werden doet Een nieuwe Creatuere.
Dat eertijdts was In hooger acht en waerde, Dat moet seer ras
Vergaen tot stof en aerde, Ten geeft geen pas Dat de oude bejaerde In hooy en gras
Sijn sinnen noch vergaerde, 't Eerste heeft sijn adieu, 't Moet al-te-male nieu Ghemaeckt zijn, reyn en pure:
Want hoe men 't heft of stelt, Voor God alleene geld Een nieuwe Creature.
't Moet al vergaen,
Wat daer noch is voorhanden, Ten mach niet staen,
't Moet met den vyere branden:
Ia Son en Maen
Die moeten oock tot schanden, Gods licht voortaen
Lichtet in zyn waeranden, Want daer en is geen zee, Droefheyt, gheklagh, noch wee, Noch geen tempeesten sture, 't Is al lieflijck en stil, En sonder eyghen wil, Een nieuwe Creature.
Het sevende Liedt, Gebedt-Liedt.
Op de Wyse: Van den 38 Psalm.
MYn Ziel die seer is verslagen t 'Allen dagen,
Tot u Heer uyt dieper noot Sucht en schreyet met verlangen, Want bevangen
Is sy met veel anghsten groot.
Sathan die sijn netten stellet En steedts quellet,
Loert als een Leeu fel en wreet, Die om te verslinden gierigh Is en vyerigh,
Tot verderven en doen leet.
Eer ick sijn laghen bekenne Oft ont-renne,
Mijn ziel zwaerlijck is gewont:
Sijn pijlen vuyrigh en schaed'lijck Seer verraed'lijck,
Schiet hy op my t'aller stond.
Waer toe ick my keer of wende Seer behende
Liggen daer sijn stricken loos:
Sijn boose geesten en booden Om te dooden
Zijn vaerdich en snel altoos.
Machtigh seer zijn mijn vyanden En die banden
Des doods, Heer verstricken my:
Duysternis heeft my omvangen, En mijn gangen
Struyck'len en verschricken my.
Daerom ick o Heer almachtigh, Altijdt klachtigh
Tot u vlied' in mijnen noodt, Want ghy alleen Heer gepresen, Kondt genesen
Mijn ziel van dees hel en doodt.
O Heer, ghy Ontfermer goedigh, Komt doch spoedigh
Bewijst my u hulp en kracht, En nae u verbondt genadigh, Treckt weldadigh,
Mijn ziel uyt der sonden gracht.
Ghy Godt Israëls verkooren, Wilt doch hooren,
En verlost ons van 't gewelt Des boosen, waer door wy sneven, Dat wy leven,
En u lof werde vertelt.
Sterckt ons in 't geloove krachtigh, Dat wy machtigh
Zijn, om te verwinnen snel, En niet door 's vyandts verstoren Gaen verloren,
Eeuwich in dat helsch ghequel.
Een reyn hert en nieuwe sinnen Geeft van binnen:
Naer u beelt ons wederbaert, Dat wy eenmael recht ontwaken, Ende smaken
V heyl in Christo vermaert.
Den Geest der waerheydt verheven, Wilt ons geven,
Dat pant onser erffenis, Door wiens hulpe en regeeren, T' uwer eeren,
Wy ontgaen , 't verderffenis.
Laat dees zijn ons Leydsman heyligh, Dat wy veyligh
Wandelen op 's levens Padt, En den Heylandt hoogh gepresen Sonder vreesen
Volgen tot der vreughden stadt.
Alles door 't geloof versaeken, Alleen blaecken
In der Liefden Christi reyn:
End' in hem, als vruchtbaer rancken V Heer dancken,
En lof offeren gemeyn.
Het achtste Liedt,
Een Onderwysinghe, hoe dat een Christelijcke Pelgerim alhier sijn Pelgrimagie opten wegh Christi Wandelen sal.
Op de wijse: Ick bender een arme Pelgrim siet.
WIlt ghy een Pelgrims wegh ingaen, En vreed en rust der zielen vinden Soo moet ghy op de smalle baen V niet veel onderwinden.
Soo moet ghy sien op uwen Heer, Ghy meugt dit klaerlijck van hem lesen, Sijn leven was gelijck sijn Leer!
Alsoo moet ghy oock wesen.
Soo moet ghy stadich zijn in 't veldt, Met waken, bidden, hopen, strijden, Met parsen, dringen met geweldt, En u van sonden mijden.
Ghy moet de kosten overslaen, Van 't lijden, strijden, en van 't bouwen, Of anders sult ghy schand' begaen, En 't sal u namaels rouwen.
Wilt ghy niet geern de minste zijn, En alles willigh hier versaken, En niet omhelsen druck en pijn, Soo wilt u reys maer staken.
Ghy zijt geen Pelgrim in der daedt, Wilt ghy niet al om alles derven, En dooden al u lusten quaedt, V eygen wille sterven.
Men leyt het hier, men leyt het daer, Soo wordt het doch alsoo bevonden, Den ruymen weg voorwaer 't is waer, Die geeft ons niet dan wonden.
Op d' engen wegh is niet dan kruys Ghy moet hier zijn veracht verschoven, Soeckt ghy 't gemack, soo blijft maer t'huys, 't Gemack in 't huys is boven.
Dit is een Pelgrim na Godts wil, Hy is in als in Godt gelaten, Vreedsaem, gerust, in 't klagen stil, Sijn leven moet hy haten.
Hy heeft een soet en lief gebodt, Dat moet hy wel en neerstigh leeren, Dat komt hem van den lieven Godt, En van den Heer der Heeren.
Godts liefd' dat is sijn rechte maet, Hy moet hem daer altijdt na rechten, Dees liefd' en kent geen eygen baet, Dus kan sy 't alles slechten.
Een Pelgrim mach niet stille staen, Hy wordt op reys te seer verlegen,
Siet hy om, hy is niet bequaem, Te gaen op smalle wegen.
Bent ghy aen yets op aerden vast, Dat sal d'ervaringh u wel wijsen, In 't gaen zijt ghy u eygen last, Oock tuygent Godes wijsen.
So ghy na 's vleys wellusten toeft, So mist en faelt ghy 's Geestes streken, Soect ghy hier wat het vleys behoeft, Soo sal u deught ontbreken.
1. Pause.
Dees reyse van den Pelgerom, Die heeft dees aldergrootste reden, Want deught en waerheyt ist waerom, Dit brenght de ziel in vreden.
Dus reyst een Pelgrim van hem af, En reyst hem selven vrolijck tegen, De Werelt acht hy stof en kaf, En tegen is sijn zegen.
Sijn teer-geldt is niet dan gedult, Dat moet by hem door bidden meeren, En is sijn tas daer med' gevult, Soo mach hem niemandt deeren.
't Is met een Pelgrim soo gestelt, Dat dient hy noodigh wel te weten:
Als hy niet wordt geplaeght, gequelt, Soo wordt hy hier vergeten.
Recht anders als de Werelt gaet, Recht anders moet hy doen en leven, Daer al des Werelts wel in staet, Dat moet hy gaen begeven.
Een Pilgrim gaet noch krom noch manck, Sijn neerstigh loopen dat is kruypen,
En als hy gaet sijn rechte ganck, Soo moet hy altijdt duycken.
Een Pilgrim let op Godes woort, Hy mach noch wil hem niet besmetten, Hier is niet dat hem toebehoort, Geen dinck moet hem beletten.
Een Pilgrim dient geen groote pack, 't Sou hem op reys te seer beswaren, Hoe meer hoe grooter ongemack, 't Kan niet als onrust baren.
Een Pelgrim moet gestadigh voort, Geen gelt noch goet en mach hem baten, Want als hy quam voor d'enge poort, Daer soud hy 't moeten laten.
Is dit dan met een quade vracht, Dat moetmen hier eens ondervragen, Men wordt geslagen tot de dracht, Wie lust dan noch te dragen?
Al naemt ghy noch u goeden mee, Sy souden daer in 't minst niet gelden, Dus maeckt ghy niet als moede lee, Met al u schat en gelden.
Daer mach niet deur dan louter Geest, Waerom dan al dees harde lasten?
Waerom tot straf beswaert geweest?
Wy zijn doch vreemde gasten.
2. Pause
Dit is een Pelgrims eygendom, Daer mach hy hem voor al na voegen, Men gaet als vreemde met haer om, Daer mach hy aen genoegen.
Men schelt hem hier voor plomp en dom,
Men gaet hem hier van hier verdringen, Al schijnt hy vaeck als blindt en stom, 't Gemoet kan vrolijck singen.
Hy vraegh na Sus, na Broer, noch Vriendt, Hy mach en wilse wel ontbeeren,
Na vaer, na moer, na wijf, noch kindt, Als sy hem souden deeren.
Na gelt, na goet, na huys noch hof, Al houdmen 't hier in grooter waerden, Na smaet, noch eer, na spot, noch lof, Na geenigh dinck op aerden.
Al wort hy hier sijn goeden quijt, Dat schaet hem hier doch niet met allen.
't Beletsel van sijn meest profijt, Dat is hem maer ontvallen.
Hoe min hy hoeft, hoe meer hy heeft, Hy tracht hier na het alderminste, Als hy maer nae Godts wille leeft, Dat is sijn meeste winste.
Al komt hy schoon in hongers noot, Onnoosel in veel groote schulden,
Godt sendt hem troost uyt 's Hemels schoot, Als hy hem wel leert dulden.
Al slaet men hem tot stervens toe, Al gaet men hem als dreck vertreden, Hy wordt niet op sijn reyse moe, Al sou men hem ontleden.
Hier is geen Pelgrims Vaderlandt, Dus heeft hy 't goet en wel te dragen, En die hem hier helpt aen een kant, Die set hem op een wagen.
Soo komt hy daer hy geeren waer, Soo komt hy in die soete haven,
Soo is hy buyten al 't gevaer, En vry van al dit slaven.
En doet hem yemandt lijden aen, Die gaet hem hier sijn gront wat vegen Wordt hem geen lijden aengedaen, Soo gaat het niet te degen.
Wie hem de meeste druck aendoet, Voorwaer die hoort hy recht te minnen, Die wijst hem hoe hy reysen moet, Als hy 't wel gaet versinnen.
Hy kent geen haet noch wraeck te voen, Dat heeft hy nu al gaen ontleeren,
Met bidden, lijden, goet te doen, Daer moet hy hem med' weeren.
Het is hem wel een kruys en smert, En 't is hem wel een groote wonde, Hy is bekommert in sijn hert, Om sijnes naesten sonde.
Dan is een Pelgrim recht bedroeft, Als hy der zielen groote schade Beschreyt, betreurt, en niet en toeft Te bidden voor de quade.
Een Pelgrim is van sulcken aert, Sijn lijden is voor geen lijden, Want wie sijn lijden noch bezwaert, Die kan niet recht verblijden.
Een Pelgrim is soo los en vry, Hy hanght noch kleef aen geene dingen Al zijnse zwaer een hoogh daer by, Hy kan daer over springen.
De Pelgroms zijn gelijck een kloot, Die d'aerde maer een weynigh raken, Sy zijn hier alle dingen doodt, Want sy wat Hemels smaken.
Een Pelgrim is niet wel bedacht, Die 't huys soo moy hier gaet vercieren Daer hy maer peystert voor een nacht, En niet langh magh logieren.
Wie 't huys en 't Lichaem hier verciert, En aertsche schatten gaet vergaren, Die toont hem snooder dan 't gediert, Want hy kan 't niet bewaren.
3. Pause.
Ons leven dat en duert niet langh, Waerom hierom soo veel beladen?
En maken 't leven suer en bangh, Want 't mach geen ziel verzaden.
Een Pelgrim soeckt een eenigh goet, Wt al sijn kracht sijn hert en sinnen, Tot 't aertsche heeft hy lust noch moet Hoe soud' hy 't dan beminnen?
Wat voorts ontmoet op dese reys, Dat dient hem al ten alderbesten, Hy lieft sijn Godt, dus heeft hy peys, En dit seydt hy ten lesten:
Godt is mijn loon, Godt is mijn Al, Op hem alleen wil ick betrouwen, Al schijn ick voor de Werelt mal, Ten sal my niet berouwen.
Wie kan doch eenen smallen wegh, Ruym, wijt en breet seght my betreden Ey gaet u selven uyt de wegh,
Soo treedt ghy wisse treden.
Ist u te hart dat ghy hier hoort, Te nau te bangh aen allen zijden, Hoe sult ghy hooren dan dit woort, Gaet ghy vermaledijden.
Bent ghy den engen wegh getroost, Soo sal de naute hier door wijden, Als ghy gelooft dit soet propoost, Komt ghy gebenedijden.
Het onderscheydt is al te groot, Een eeuwigh wee oft volle vreughden, Dit denckt of u den wegh verdroot, En hier niet wel en neughden.
Ons Heer die heeft hier vreemt geweest, En alles willigh uyt geleden,
Godts uytverkoren minst en meest, Die hebbent oock beleden.
Ons Prins die heeft soo voor gegaen, Wie mach of derft hem dan verschoonen Wie niet en leeft na sijn vermaen, Die mach niet by hem woonen.
Het negende Liedt,
Troost-Liedeken over alle Sondaers.
Op de wyse: Bedroefde herteken wat moet ghy &c.
VErdoolde Schaepken in de Woestijne, Wilt wederkeeren tot u Schaepstal Komt uwen Herder vry ten voorschijne, Hy ist alleen die u troosten sal.
Verloren Sone, toont u gebreken, Komt tot u vader, klaeght hem u noot:
Hy heeft sijn armen wijt uytgesteken, Om u t'ontfangen uyt liefde groot.
Seer goedertieren is onse Vader, Om Iesum Christum sijn lieve Soon, Hierom, O sondaers, komt allegader, Komt vrymoedigh tot sijnen throon.
Hy wil u helpen u lasten dragen, Hy wil vertroosten u droevigh hert, Wilt hem vrymoedigh u nooden klagen, Hy kan u helpen uyt al u smert.
Hy is de waerheydt, de wegh en 't leven, Niemant ten Vader komt dan door hem, Het rijck sijns Vaders wil hy ons geven, Ist dat wy hooren nae sijne stem.
Dat overspeeligh wijf was bevonden In veel misdaden en wercken quaet, Die soete Iesus heeft haer ontbonden, En haer vergeven al haer misdaedt.
Wilt u quaet leven, sprack hy, verlaten, Ick ben de geen niet die u verdoemt:
O Christen Menschen wilt dit doch vaten, Van Godts genae u alleen beroemt.
In u boosheden wilt niet versmoren, Hebdy gesondight, misdoet niet meer, Laet doch die edel ziel niet verloren, Maer valt te voete u Godt en Heer.
De Heere Iesus is hier gekomen Van Hemelrijc uyt sijns Vaders schoot, Al om de Sondaers, niet om den vromen, Hy heeft gheen lust aen des Sondaers doodt.
Den armen Mensche komt hy besoecken, Den krancken troosten uyt liefde soet, Dus komt ghy sondaers van allen hoeken,
Ghy zijt gewasschen in 't Lammekens bloedt.
Godt komt uyt liefde ons saligh maken, Sijn liefde ons alleen verlost,
Laet ons de werelt nu gaen versaken, Want wy hem hebben soo veel gekost.
Met goudt noch silver zijn wy ghegouwen, Met Christi bloet zijn wy betaelt,
Laet ons 't geloove alsoo behouwen, Op datter niemant van ons en dwaelt.
Het thiende Liedt,
Hoe de Mensche sijn hert bereyden sal tegen de groote dagh des Heeren.
Op de wijse: Bedruckte herteken, >&c=.
O Christen Menschen bedenckt dat ende, Bedenckt de ure die niemant quijd:
De Soon des menschen komt seer behende:
Dus weest voorsichtigh wie dat ghy zijt.
Gelijck een bloeme schoon van aenschouwen, Staet huyden lieflijck int groene gras,
De welcke morgen wort afgehouwen, Soo komt die stonde des menschen ras.
Die Mensche huyden stout en verheven,
Gesont van herten, en wel gestelt, Kranck is hy morgen, oft uyt den leven, Des menschen dagen zijn al getelt.
De avond stonde heeft geenen morgen, Die dagh des Heeren is onbekent, De laetste stonde is ons verborgen, Dus weest den Heere altijdt ontrent.
De dagh des Heeren sal haestig komen, Iae onverhoets als een dief ter nacht, Die dan sijn stonde heeft waer genomen, Och hoe voorsichtigh heeft hy gewacht.
Gelijck een val-strick, also wy lesen, En als de blixem die haest verdwijnt, Sal die toekomste des Heeren wesen, Alst voor de Menschen noch niet en schijnt.
Hierom wilt bidden, hierom wilt waken, En op geschort met u lenden staen, Wanneer die Brudegom begint te naken, Dat ghy hem meught te gemoete gaen.
Want hy wil haestigh die deure sluyten, Dat ghy daer tegen dan zijt bereydt:
Want die daer slapen die blijven buyten,
Des Bruyd'goms vriendtschap wordt haer ontseydt.
Die Soon des menschen staet voor de deure, Wilt hem aenspreken en hoort sijn stem, Hy klopt so ernstigh en hart daer veure, Doet hem toch open en laet hem in.
Hy biedt u vriendtschap, hy biedt u trouwe, Hy biedt u bystant in u verdriet,
Siet dat u liefde niet en verkouwe, Versuymt den tijdt der genaden niet.
Na desen leven is geen genade, Gelijck Iohannes beschreven heeft, Hierom weest vyerigh vroeg ende spade, En soeckt den Heere, dewijl ghy leeft.
Dewijl de Heere noch is te vinden, Laet ons soecken met ernst en vlijt, Laet ons hem vreesen als die beminde, En wel besteden den korten tijdt.
Dus laet nu hooghmoet des herten sincken, O menschen kind'ren arm ende rijck,
Denckt dat wy moeten in der aerden stincken, Een spijs der Wormen zijn al gelijck.
Ons mach geen schoonheydt noch sterckheydt baten, Geen goudt noch silver, geen huys noch hof,
Wy moetent al op der aerden laten, En moeten worden tot aerdt en stof.
En soo de mensche hier wordt gevonden, Wort hy geoordeelt van God den Heer, Dus weest nu wacker tot allen stonden Vertoornt den Heer u Godt niet meer.
O Princen Broeders, hebt Godt voor oogen, En laet de Werelt de Werelt zijn,
Op datter niemant en wort bedrogen, Met schoone woorden oft valschen schijn.
Het elfde Liedt,
Een Gebedt om met de Liefde Gods vereenight te worden.
Op de wijse: Van den 16. Psalm, Bewaert my Heer.
Ick buyge my, O Heer, voor u ter neer, Met een gemoet vol hertelick begeeren, Om u gracy te ontfangen, o Heer, Daerom ick open doe in groot verneeren, Alle mijn kracht, mijn hert en al mijn sinnen, O Heer wilt my bereyden van binnen,
Ick wil om u liefde, o Iesu mildt, Vermijden alle wellust en vermaken, Ende stil zijn voor u, o mijnen schilt, Wilt mijn ziele met uwen Geest genaken, En uyt my doen al wat u aert is tegen, Al waer schoon mijn ziele daer toe geneghen.
Ick bid dat ghy, o Heere hoogh van macht, My niet verschoont in geenderleye lijden, Dat my van nood is tot ware aendacht, Tot saligheyt, om met u te verblijden, O Heer, aenvaet my, en verbindt my vaste, En neemt van my alle der sonden laste.
Om u over-groote liefde O Heer, Die ghy my arme sondaer hebt bewesen,
Neem ick weder tot u al mijnen keer, O Heer om van u heel te zijn genesen,
Maeckt mijn ziele tot eenen kruyt-hof schoone, Daer ghy o Coningh in wandelt ydone.
O aldersoetste Iesu mijnen schat Weest doch altijdt by my en in mijn herte, Wandelt met my altijdt op dijnen pat, Want sonder u is mijn ziele in smerte,
V schoon aenschijn wilt my toonen van binnen, O Iesu milt, sterckt my in dyner minnen:
In u soetheydt mijn ziele Heer verdrenckt Neemt my in dy, o liefde schoon en reene, Mijn ziel verblijdt als ghy u wijn inschenckt.
Daerom verkies ick u alst noodig eene, Ghy zijt prijs waert, o mijn beminde Coningh, Maeckt mijn ziel, Heer, alleen tot uwe wooningh.
Mijn ziel verlanght u wooninghe te zijn, Des buygh ick my altijdt voor u ter neder In diep ootmoedt voor u lieflijck aenschijn, Geerne ben ick een wegh, al ben ick teder Ick wil laten over my gaen en treden, En lijden dit uyt liefden al in vreden.
Om dat ghy u, o mijn Coningh, vol waerd', Alsoo hebt gebogen tot mijnder baten, En werdt ons wegh tot saligheydt vermaert,
Daerom wil ick mijn eygen wille laten, En spreken, Heer, uwen wille geschiede:
Daerom mijn Ziel alleen tot uw' troost vliede.
O mocht mijn mondt altijdt, u Heere reyn, Wt 's herten grondt prijsen en vrolijck loven, Prent in my, Heer, u brand en liefd' alleyn, Dat die my perst op te klimmen daer boven, By u, o Lief, soet is uwen aenschijne, mijn ziel verlangt seer, om by u te zijne.
Vereenight my met u, o heyligh Heer, Soo mach ick met u lief Geselschap schoone, Abram, Isaac, en al u vrienden meer,
d' Engelsche schaer boven in 's Hemels troone, Verblijden en juychen u eeuwelijcke,
Dus brenght mijn ziel in u schoon heyligh Rijcke.
Het twaelfde Liedt,
Op de wijse: Lief uytvercoren, Lief triumphant.
ALs Palmen groenen // seer suyverlijck, En Cedren doenen // seer heerelijck, So moet ghy bloeyen // in deugden rijck, Wasschen en groeyen // seer lieffelijck, Op dat ghy, o jeughd // in ware deughd,
Bly en verheughd // altijdt recht lichten meught.
Laet in u schijnen // dat ware licht, En heel verdwijnen // dat u ontsticht, Stelt u gelaten // in stilligheyt En wilt aenvaten // goetwilligheydt, Soo sal dan op dijn // vloeyende zijn, Godes Geest fijn // alst water uyt den Rijn.
So sal dan vloeyen // van u eerbaer, Stroomen die vloeyen // seyt de schrift klaer, Hoe sijnen gave // heeft die ontfaen,
Geen rijcker Grave // en vint men saen, Dan die mens reyn // ootmoedigh kleyn Die soo alleyn // drinckt uyt 's levens Fonteyn.
O reyne ziele // die soo geplant Staet in priele // schoon en playsant, Wel rijck gesegent // zijt ghy voorwaer, Want op u regent // voor ende naer, Van Godt seer goet // uyt gena soet,
Des geestes vloet // waer door ghy wassen moet.
O jeught bequame // in sulcken hof, Wens ick u t'same // om daer Gods lof Recht te verbreyden // als spruyten jent Vol vruchtbaerheyden // seer sijn ge-ent, Aen die wijnranck // vol soeten dranck,
Daer niet uyt spranck // dan Godt tot lof en danck.
Het derthiende Lied,
Op de wijse: Een goet nieu Liedt heb ick bedacht, &c.
O Bruydegom vol liefden soet, Seer vriendelijck van wesen,
Wt u borst een fonteyne vloeyt, Om d' armen te genesen.
Die versoncken lagen in den doodt, Nae by al aen der Hellen,
In eenen lijden alsoo groot, Dat niemandt kan vertellen.
Sy sagen om hulpe ontrent, Maer sy en vonden gheene,
Niemant heeft hem tot haer gewent, Haer troost dat was geweene.
Maer ghy Heer saeght haer lijden aen, En oock haer niet vermogen,
Haer smerten groot, haer bitter traen En mocht ghy niet gedoogen.
Ghy naemt op u al haren last, Haer jock hebt ghy gedragen, Ghy ontknoopte al haer banden vast, Ginck haer vyandt verjagen.
Doen speelden sy victorie, Vwen name, o Heere, Songen u lof en glorie,
Ghy die quaemt in 't verneeren.
Ghy opende haer uwen schat, En oock uwe secreten,
V schrapreyen ginghen open rat, Sy mosten met u eten.
Doen werden sy alsoo verheught, Soo rijck en overvloedigh,
In haer soo werdt een stille vreught, Sy rusten seer ootmoedigh.
Ghy leydet haer in uwen hof, En ginght met haer vermeyen, Pluckten de beste vruchten of, Van blijdtschap mosten sy schreyen.
Nu singen sy u t' aller tijdt, V prijsen sy en loven, Seggen o Godt gebenedijdt, Ghy zijt Coningh hier boven.
Het veerthiende Liedt,
Van Ootmoedigheydt ende Lijdtsaemheydt.
Nae de wijse: Waeckt op, waeckt op, 't is, &c.
ROept den Heere der Heeren aen, En wilt hem niet vergeten // vergeten, Blijvet volstandigh by hem staen Al wordt ghy nu gesmeten // gesmeten:
Wilt u doch lijden met gedult, En uwen kruyce dragen // ja dragen, Lijden nu soo ghy lijden sult, Dat sal u Heer behagen // behagen.
Wilt nu voor hem ootmoedigh zijn, En u ter neder buygen // ja buygen, Wt lijden, smerten, en uyt gepijn So sult ghy Honing suygen // ja suygen.
Al gaet ghy nu al door het vyer,
En moet tot asch verbranden // verbranden:
Swijght stil, en maket geen getier, Doet soo u offerhanden // offerhanden.
Ghy moet nu daer onder heen En laten u vertreden // vertreden:
Swijght stil, en maket geen geween, Soo komt u ziel in vreden // in vreden.
Want door lijden en verdriet
Soo gaet men in die vreughde // die vreughde, Ghy en krijget doch anders niet
Die peerlen schoon van deughde // van deughde.
Dagh ende nacht soo moet ghy hier Lijden ende verdragen // verdragen, Met eenen moede bly en fier
Voort gaen al sonder klagen // ja klagen.
Een kroone schoon van goude jent, Sult ghy u soo bereyden // bereyden:
Wilt verwachten in 's Hemels Tent Al in der eeuwigheyden // eeuwigheyden.
Daer sal vreught en genoeghte zijn,
Geen tong' en kan 't uyt spreken // uyt spreken, Een eeuw'ge melodye fijn,
Daer en sal niet gebreken // gebreken.
Noyt oogh en heeft de vreught gesien, Gheen hert en kan 't insincken // insincken, De vreughde die daer sal geschien, O wilt dit wel bedincken // bedincken.
De straten zijn van louter gout, Daer op men gaet spanceren // spanceren Sy is soo kostelijck gebout,
Niemant en kant 't gronderen // gronderen.
Haer vreugde die en neemt geen end, Maer sy sal eeuwigh duren // ja duren, Het staet soo vastelijck geprent In Ierusalems muren // ja muren.
Het vijfhtiende Liedt
Op de wyse: Broeders en Susters en vreest doch niet, &c.
O Ghy mijn alder liefste schoon, Komt tot my in 's Hemels troon, Daer u is bereydt
Een tafel met Hemel spijse ydoon, In eeuwigheydt.
Voor al u treuren en verdriet, Dat u ter Werelt is geschiet, Sult ghy ontfaen
Een Kroone op u hoofde siet, In vreughden gaen.
Komt en aenschout de Hemelsche stee, En die heylige Engelen mee,
In vrolijckheydt,
Ick heb verhoort u heylige bee, Door mijn goetheydt.
Aenschout die vreugde in eeuwigheyt, Die u van begin is bereydt,
Mijn lieve Bruydt;
In mijn Heerlijcke Majesteyt Hoort mijn geluyt.
Nu zijt ghy, Bruydt, van 't eeuwige wee:
Bevrijt, en sult blincken als snee, Met zyde bekleedt
In die eeuwige vrolickhee, Die niet vergeet.
Het sesthiende Liedt,
Aen de jeughdt, op dat sy haer jonge tijdt souden waer-nemen.
Op de wijse: Ick lijd' in 't hert pijn ongewoon, &c.
ALs ick gedenck aen u o Ieught, Ick wordt onsteken,
En moet u smeken:
O Ieugt versmaet u ydel vreught, En 's wereldts streken,
En wilt u breken:
Al 't quaedt dat u bestrijt Wilt tegen strijden, En denckt waer dat ghy zijt Mijn Godt die wil altijdt Dat ick sal lijden.
V Godt u Heer, die u soo mint, Wilt weer beminnen
Wt al u sinnen:
Want hy noemt u sijn lieve kindt, Wilt dit versinnen
In 't herte binnen, Indien ghy op hem acht, En zijn bevelen,
Indien ghy op hem wacht Wt al u zielen kracht, Hy sal u heelen.
Eer u den besten tijdt ontgaet, Eer dan de jaren
V heel ontvaren,
Eer dat den dagh u valt te laet Om deught te garen,
Nae schrifts verklaren:
Want als u kracht versmelt, In d' oude dagen,
Dan bent ghy niet gestelt Te dringen met gewelt Door Sathans lagen.
't Gesicht, 't gehoor, de reuck, de smaeck, En u gevoelen,
Gaen uyt haer stoelen,
V lichaem krijght dan kraeck op kraeck, Dan moet ghy voelen
Beschuldigh woelen, 't Gedacht, wil en verstant Die gaen dan henen, V alderbeste pant
Dat vlieght dan aen een kant, Dat baet geen wenen.
't Is dan vervloeyt en al verleckt, V kracht verloopen,
En wech gedroopen:
O Ieught, u Ieught dan niet bevleckt Met ydel hoopen,
V Ieught verkoopen,
Denckt niet: 't is tijdts genoegh Tot Godt te geven,
En 't is noch al te vroegh Dat ick my daer nae voegh Om soo te leven.
Voorwaer soud die dan zijn ten danck Voor al Godts gaven,
Voor s' Geestes laven,
Voor Christus suur en zwaren ganck, Voor al sijn draven,
Voor al sijn slaven,
Dat ghy 't versleten lijf 't Grontsop van allen, Godt schenckt tot sijn gerijf, Hoe sou doch sulck bedrijf, De Heer bevallen?
O mensch hoe groot is u ellent, Die weynigh achten,
En kleyn betrachten,
De Heer u selfs ghy weynigh kent, 's Geests sucht en klachten, Of rust verwachten, Of ghy die uyr toe-brocht En eens bedaerde,
Voor 't aertsche het Hemelsch socht, Hoe waert ghy dan bekocht, Ay kent u waerde.
O Ieught! wie heeft u tijdt belooft, Dat tijdt sal duren
Van dagh oft uren,
Gelooft veel eer u Heer en Hooft, Laet u vroegh huren,
Denckt, vroegh besuren Sal vroegh weer 't soet ontfaen, En 't ruym be-erven,
Maer eerst door 't engh te gaen En alles hier versmaen, En alles sterven.
Herkaut, herkaut dit woortjen wel, Van 't buyten sluyten,
Ghy jonge spruyten,
Denckt hoe benaut is haer gequel Voor die staen buyten,
Hoort haer eens uyten:
Ons tijdt is ons ontgaen, En af gesneden,
't Is met ons heel gedaen:
Laet dit u hert verslaen, Want 't is noch heden.
Wat baet ons nu rijckdom en prael?
Hoogh zijn verheven, En lust bedreven,
Wat baet het ons nu altemael?
't Is wech gedreven, 't Heeft ons begeven, 't Is eeuwigh al vergaen, En heel verswonden:
Wy gingen sware pa'en, Nu moeten wy ontfaen Het loon der sonden.
Vol droef gequel is haer gedacht, Haer speculaty
En meditaty
Is anders niet dan klacht op klacht, Want Godes gracy
Is wech, eylacy!
Sy sien haer schult-boeck na, Maer al te spade:
Daer is dan geen gena, O zielen groote scha!
O grootste schade!
Hoe klaer is dan 't verstant by haer, In 't overwegen,
Van al haer Wegen,
't Gesicht des ziels 't is alles klaer, Maer heel verslegen,
En gansch verlegen:
Let eens op haer beklagh, Wats' al beklagen,
Och die nu niet meer mach, Dan roepen wee en ach!
En heel vertsagen.
Hoe haest is alles nu al wech, Ia wech getogen,
En snel vervlogen,
Gelijck een pijl en schip, wiens wegh Die wy niet mogen
Door 't oogh af oogen, Haer wegh sien in de locht, Noch in de baren:
Soo snel is onse tocht, En leven door gebrocht, Tot ons bezwaren.
Siet eens wat sy in smert en pijn, Nu gaen studeren,
Tot quaels vermeeren.
Siet seggen sy: hoe dees nu zijn In acht en eere
By haren Heere,
Haer deught wiert staegh bespot, Door ons ondeughde,
Ach! wy ontsinnigh sot, Nu is haer deel en lot, d' Eeuwige vreughde.
Van kints been aen tot d' ouderdom Soeckt Godt te vreesen,
Laet u genesen,
O jonge Ieught en blijft niet dom, Wilt vlijtigh wesen
Tot deught geresen,
Want deught al 't quaedt verwint, En doet vertsagen:
Weest dan nae deught gesint, En deught om deughd bemindt, 't Is soet om dragen.
Bidt onsen Prins, tot aller stondt
Om kracht van boven, Ieughdts lust te doven, Besteet wel u ontfangen pont, Laet dat niet roven,
Maer wilt hem loven Met een gehoorsaem hert In allen dinghen,
Al valt u vleysch wat hart, En vreest noch kruys, noch smart, Maer wilt door-dringhen.
Het seventhiende Liedt,
Is een vermaninghe tot waerachtighe ghelatenheydt, ende wat vrucht de selve heeft.
Op de wijse: De lustelijcke Mey, &c.
BEgeerte ghy brenght der zielen pijn, En doet dat hert bedroeven,
Dus weet ick geen beter Medecijn, Die my best sou behoeven, Dan dat de mensch ghelaten waer Hem selven versaeckt gantsch en gaer, En had een goedt ghenoeghen, Soo soud' den tijdt wel voeghen.
De tijt die brenght de roosen voort, Alsmense kan verwachten.
Dus blijft in u selfs onghestoort, En bedwinght u ghedachten,
Verbeydt den tijdt met lijdtsaemheyt, En maeckt u quade begeerten quijt,
Stelt alle dinck in reden, Weest met den tijdt te vreden.
Geen meerder vreugt en kan daer zijn O menschen wilt dit vaten,
Dan die in blijschap en in pijn Kan staen even gelaten, In geluck en in ongeval, In honingh en in bitter gal, Als hy maer is te vreden, Dan heeft hy wel gestreden.
Maer valt hy in eygen gequel, Kan hy sijn sinnen niet dwingen, Hy bereydt hem selven hier de Hel, Sijn vyanden hem omringen:
Vol onrust is hy t' aller tijdt,
Daer med' hy tegen hem selven strijdt, (Bedroeft in sijn gedachten)
Waer zijn dan al sijn krachten?
Is hy dan niet verwonnen heel, Al van sijn eygen knechten?
Daer over hy soud' doen beveel Die komen over hem rechten.
Dus raed' ick elck dat hy Heer zy Over sijn gemoedt, en worde vry, Soo mach hy triumpheeren, Tot ruste hem gaen keeren.
Met den Prince stelt u in 't veldt, V selfs leert overwinnen,
V vyanden worden u hier vertelt, Dat zijn u boose sinnen:
V eygen wil, u eygen raedt, V boose begeerten en lusten quaedt Als ghy die kondt bedwingen, Dan meught ghy vrolijck singen.
Het achthiende Liedt, Een klaegh-Liedt.
Op de wijse: Het daget uyt den Oosten, &c.
MEt tranen moetmen klagen, Met droefheydt en misbaer, Dat meest de menschen jagen, Haer meeste schade naer.
't Is niet om uyt te spreken, Wat scha de ziele naeckt, Wou 't harde hert eens breken Daer God soo seer nae haeckt.
't Is Christus meeste lijden, En 't druckt sijn leden meest, Dat meest de menschen strijden, Al tegen Godes Gheests.
Sijn liefd' die doet hem weenen, Siet eens sijn bloedigh zweet, Dees herten zijn als steenen, Die dit noch voelt noch weet.
Hoe vyerigh Godt ons minde, Dat blijckt tot deser stondt, Och die dit recht versinde, Sijn ziel waer haest gesondt.
Godts liefd' breeckt uyt sijn herte, Dat is door sijnen Soon,
Sijn liefd' is al sijn smerte, Aen 't kruys hanght liefd' ten toon.
Aen 't kruys seer hoogh verheven, Op datmen 't wel sou sien,
Wilt hem nu weer aenkleven, Wt liefd' u dienst aenbien.
Dat sal sijn pijn versoeten,
