Zaterdag 16 Mei 1953 -No. 257
VliJHElD EN DEMOCIATIE
De sociale positie van de student
(Zie pag. 7)
WE EK BLAD V A N DE V OL K SP ART IJ VOOR VRIJHEID EN DE tviO CR AT IE
DE SLAG OM HET HOOFD
A an het hoofd der gemeente staat - naar de wettelijke formule het wil - de Raad.
Verkiezingen als waartoe ons volk op Woensdag 27 dezer geroepen wordt, zou men dus - als het geoorloofd is ernstige za- ken schertsend te benaderen - een slag om het hoofd kunnen noemen.
Soms krijgt men de indruk, dat er in onze tijd aan dat hoofdschap wel het een en ander hapert. Zo, toen we dezer dagen in de Amersfoortsche Courant lazen, dat Gedepu- teerde Staten hun goedkeuring onthouden hebben aan een raadsbesluit tot verlichting van de wijzerplaat van de Jange Jan. Nemen we dan verder kennis van de motivering de- zer onthouding. dan zien we dat zij geschied- de omdat tevoren een comité uit de ingeze- tenen dezer stad gelden voor dit doel bijeen- gebracht had, welke gelden door het gemeen- tebestuur waren geweigerd. daar dit de uit- voering van het werk zelf ter hand wilde
·nemen.
Het geval - willekeurig gekozen ... onttrekt zich aan onze beoordeling. 'i: Bewijst slechts dat zelfs in zaken van ondergeschikt· belang
he~ "hoofd" der gemeente zich te onderwer- pen heeft aan door de wetgever noodzakelijk geacht hoger toezicht, waarbij vari zijn hoofd- schap in de praktijk soms niet heel veel over~
blijft - terecht of ten onrechte, dat laten we in 't midden.
We stellen hiernaast een even willekeurig gekozen voorbeeld uit dezelfde gemeente;
daar heeft de Raad twee jaar geleden een veel gerucht verwekkend kernplan aangeno- men, dat.het aanzien van de oude binnenstad aanmerkelijk zou wijzigen. Dit was uiteraard een plan dat ettelijke millioenen zou kosten.
Ook dit plan mocht de instemming van G.S. niet verwerven. Hiervan ging de Raad in beroep bij de Kroon, die voorzover ons he~
kend nog geen uitspraak heeft gedaan. Ook hierin zijn wij allerminst tot een oordeel- be- voegd, we noemen ook dit geval slechts als bewijs, dat ook in belangrijke aangelegenhe- den, . die door de raadsmeerderbeid - gelijk hier ~ zelfs als een levenskwestie voor de ge- meente worden beschouwd, aan de hande- lingsbevoegdheid die we onwillekeurig aan het ,.hoofdschäp" toekenner wel het een en
·ander ontbreekt.
Denken we daarbij dan bovendien nog aan de· structurele wijZigingen die zich in onze samenleving voltrokken sinds Thorbecke ons de Gemeentewet schonk, dan is het zonder meer duidelijk dat de zelfstandigheid der ge- meentebesturen in tal van opzichten wel moest worden aangetast, ook buiten de con- tröle die" reeds krachtens de oorspronkelijke Gemeentewet zelf - terecht - op het gemeen- telijk beleid aan hogere bestuursorganen werd opgedragen.
Het Gemeenteprogram~1953 van de Volks- partij voor Vrijheid en Democratie ver~
klaart nadrukkelijk, dat de bevoegdheid der gemeente, berustend op de Grondwet en de Gemeentewet, om haar plaatselijke belan~
gen naar eigen behoefte en inzicht te behar~
tigen, vooropgesteld moet blijven.
Wil deze bevoegdheid effectief zijn - meer effectief dan zij thans wel is doordat inci- denteel allerlei toestanden en verhoudingen geschapen en ontstaan zijn, die principiële bezinning en regeling eisen - dan moet, aldus ons program, het beleid van de Rijksover- heid' ten aanzien van de gemeenten gericht zijn op versterking van de gemeentelijke autonomie en dan dient de gemeentelijke overheid van haar recht om de plaatselijke belangen zelf te behartigen, op zodanige wij- ze gebruik te maken dat de autonomie daar.- door wordt bevorderd en, voorzover bij een redelijke behartiging van de gemeentelijke belangen mogelijk is, noodlijdendbeid te wor- den vermeden.
Datfinantiële zelfstandigheid hiervoor een vereiste is en dat, om deze te behouden en voorzover nodig in grotere mate te verzeke- ren, gezocht moet worden naar nieuwe rege- lingen, die zowel het Rijk als de gemeenten regarderen, verzuimt ons program niet na- der te betogen.
" ..
.
U it dit alles worde pet voor wie het nog niet beseffen mocht duidelijk, dat ge- meentepolitiek en algemene politiek elkander ten nauwste raken. Dit betekent niet, dat .. de politiek" er in elke raadszitting als bij de ha- ren bijgesleept moet worden. Het betekent wel, dat het gemeentelijk bestuursbeleid ge- voerd moet worden naar staatkundige begin-
selen en dat dus de liberaal-gezinde zich in de grote lijnen van het gemeentebeleid zal laten leiden door dezelfde beginselen. die hij voo1 het staatsbestuur de juiste acht.
Van die beginselen uit is dan ook ons Ge- meenteprogram opgebouwd en het is van die beginselen doortrokken. Onze raadsleden vinden daarin een richtsnoer bij hun werk.
De· kiezer, van zijn kant, weet wat hij ver- wachten mag van de raadsleden. die op de grondslag van dit program naar de Raad af- gevaardigd worden.
Wie overtuigd is, dat doorwerking van de beginselen, welke onze V.V.D. voorstaat voor heel ons openbare leven van de grootste betekenis is, zal daarom zijn uiterste krachten inspannen om ook in de gemeenteraden het vrijzinnige element te versterken.
Voeg daarbij, dat wat in de gemeenteraad omgaat de kiezer vaak van meer nabij ïitte- resseert dan de landspolitiek en dat hij zijn raadsleden vaak ook beter kent dan de Ka- merleden, van wie nauwelijks meer gezegd kan worden dat zij een bepaalde kieskring vertegenwoordigen .~ volksvertegenwoordi- gers als zij zijn en zich terecht gevoelen mo- gen - en het is u duidelijk, dat ook voor de liberaal-denkende de komende rilad~verkie
zingen een aangelegenheid van de eerste or- de zijn.
Uit allerlei berichten die op ons partij- secretariaat binnenkomen blijkt gelukkig. ·dat
men zich in onze kringen van de betekenio;
der verkiezingen op 27 Mei a.s. volkomen be- wust is en zich met kracht daarvoor inzeL
Moge ook uit deze verkiezingen blijken.
dat onze beginselen in steeds breder kringen de waardering vinden, die zij terwille van een geestelijk en economisch gezond volksleven verdienen!
G. A. DE RIDDER.
U weet wel op wie U stemt, nl. op één der candidaten van de plaatselijke V.V.D.-Iijst.
Maar •.•.•. weet Uw buurman dit ook? M.a.w.
1 e. Weet Uw buurman hoe U stemt?
Natuurlijk, want dat laat U zien door Uw RAAMBILJET.
2e. Weet Uw buurman hoe HIJZELF stemt?
Misschien niet ,! !
Daarvoor kan een persoonlijk gesprek helpen.
SPREEK MET ANDEREN en draag onze beginselen uit.
Op Woudschoten sprak men over:
Gemeent~lijke bedrijfspolitiek en spreiding van Gemeentehuishouding
lnstructieve inleidiRf.fen van mr
mr L. R. ]. ridder
dr K. H. de Langen.
Mr. K. B. de LaRKen. I!IOOretarls van de Kamer na K~ophandel en Fa-
~ken vee.r Dl'flnthe te ·Meppel, laehudelde tot slet vaa de eerste dag van . de conferentte op WoudscllGten het ondenverp "Gemeentel\jke bedrijfs-
politiek".
HU begon met uiteen t.e zetten, dat als "bedrijven" die takken van ge- meentelijke diensten moeten worden beschouwd, ·-waarbij Jlá&r rent:ilbmWtt wenlt gestreefd. · ·
De Inleidbag werd beperkt tot een bespreking over de meest voorkomeJHle cemeentelijke bedrijven n.l. de .. ~penbare nutsbedrijven", t.w. de gas-, elec- trlcltelts- en waterleidingbedrijven.
Van de 1614 Nederlándse cemeenten hadden er op 1 Januari 1951, 168 een gubedrtif, 158 een electrlcltelts- en 142 een waterleidingsbedrljf. De pmeentelijke electrlclteltsbedrijvea zijn slechts voor een klein aantal ook productiebedrijf,. het merendeel is uitsluitend distributiebedrijf.
Uit de gègeven cijfers blijkt reeds, dat In de meeste gemeenten In het geheel geen geméentebedrijven bestaan. De electrlciteitsvoorzienlng is daar In handen van provinciale bedrijven of wordt op andere wijze verzorgd.
Gas en \lfaterlelding trot .men. ool'!lpronkelijk·· enkel la gemeenten met
~ stèdel\)k' karakter aan; voor zowr ·bi· de latel'fl ja.l'f)lt' ook landël\tke iemeenten van gas en waterleiding pngen profiteren, geschiedde de pro- ductie en distributie door provinciale- of streekbedrijven. ·
Vervolgens ging spr. in op de te - Hiervoor kieze men dan ook de voeren bedrijfspolitiek, waarbij hij beste man, die is te krijgen en men
· er allereerst op wees, dat onder het lette bij benoeming niet op politieke woord "politiek" hier de gedragslijn kleur.
wordt verstaan, die bij de . exploita- Van het idee om uit de burgerij tie der bedrijven wordt gevolgd. In capabele figuren in de commissie de diverse gemeenteprogramma's van bijst;md aan te trekken, ver•
van de politieke partijen treft men wacht spr. niet veel.
geen wezenlijke verschillen aan. Eerder verdient z:t: de gedachte aan- Langzamerhand is men het er wel beveling om, waar een beroep op de over eens, dat de winaten van. àe Gasstichti~" of het- Rijksinstituut
~utsbedrijven slechts matig' mogen . voor. ,Drin)J,waterv(lOI'Zie~inlJ . niet ~P lri,jn. In het program van de V.V.D. zijn plaats -is, raadgevende iJlge- wordt een sluitende exploitatie voor- nieurs te consulteren. · · cestaan, eventuele winsten mogen Het slot van de inleiding werd ge- wel worden gereserveerd voor dèk- vormd door een uiteenzetting van de king van verliezen in verleden of ontwikkelingstendenzen, welke in de
toekomst. drie diensttakken zijn te onderken-
nen. ~
Hieruit volgt, dat winstuitkerin- De gehele materie bevindt zich in
gen aan de gemeenten worden ver- ·
eordeeld. Aan de hand van een aan. een maalstroom; alles wijst in de tal statistische ciifers toonde de in- richting van centralisatie en con-
" centratie.
leider, dat in de laatste jaren in het Streek- of provinciale bedrilven
algemeen zeker niet gesproken kan "
worden van overmatige winstcijfers.
van Rappard
zuiltUl de plaats gaan innemen van gemeentelijke bedrijven, die behou- dens in enkele uitzoni:Jeri~ev•I··
len, uitslUitend nog bij de dîstribu·
tie betrokken zullen · blijven. · Zeer sterk · sprekend is dit bij de, wel}s·
_waar , 1:)..Qg o:Pzekere,.. ~mtwiklteling
vàn de gasvóorzierung, blijkend uit het Rapport der Commissie van Iter- son, een voorontwerp Gaswet en de nu te verwachten Gasnota.
De gemeentebestuurders hoeden er zich v'oor de ontwikkeling tegen te gaan, wanneer deze de voorzie- ning ten goede komt. Nauwlettend dient de ontwikkeling te wor()en be•
studeerd en men zij op zijn qui vive.
Men wake er voor, dat de gemeenten zeggingschap h<luden · en de bestuur- lijke centralisatie niet .alle belang·
. stelliilg lall.t verstikken.
Onnodig is het mede te delen, dat 'de inleider in:·zijn betoog b~rok de 'Eléctriciteitsnötá. vari . ·19'51, wa:arin minister Van den Brink op grond van de vervangingswaardeleer en de hoge investeringskosten voor de bouw van nieuwe eiectrische centrales, tot prijsverhoging van de stroomprijs concludeerde. Allerwegen is men doende de electriciteitstarieven te
herzien.
Gemeentelijke distributiebedrijven .zijn uit de . aard der zaak in hun eigen tariefpolitiek afhankelijk van de stroomprijs, die zij aan het pro·
liuctiebedrijf moeten voldoen. ·
""' • f . ._. ·:.! ;; . "\''") f_,~''6;. ~ ,·~ ;• './ ;\:iJ
.,,-'<···:··:.,.~
•• :' '-! ' - ' . ~ .
Tijdsgebrek was oorzaak, dat slechts drie sprekers met de inlei·
der in debat traden. De heer Op ten Noort (Utreeht) bezag het vraag·
stuk in het kader van de scheef ge.
trokken economie. Het zal in de eerste plaats van de bedrijfsecono·
mische zijde moeten worden bena.
derd en wel door afschrijven op ba- sis van ver:vangingswaarde door te voeren. De heer v. d. Burg vroeg inlichtingen over de toepassing van
~ ., . '' '~
'·.-· ··:;:\ ·:,J .. •l • • , .
~·, ... ' '
aardgas. Ir. Tirien {Bloemendaal) achtte de. definitie. van "bedTijf"
'dooi' het rentabiHt.eitskemnerk ,niet juist geformuleerd.· Hij beatreed het manipuleren met de tarieven.
, D~~· inlei.der ,b.eriep zieh :,op .. prot.
SJmCin&, ter .. ver<Ied~g, vaa: Jf;ljn ~f!l·
fmitie van hèt begrip ,,b.edljl" en
betoogdè, dat de v'ervàltgingawaar·
detheorie niet alleen-zaligmaltend is. Gemeentebedrijven moeten' met leningegelden . worden gef~anc~rd .als gevolg wa;~rvaJl .de . teJ"teven op de aflossingen dienen te worden · itl·
gesteld. A;~rdgasexploitatie bledt nog niet voldoende zekerheid.
Spreiding 11an.
GemMnwhuWlbuding
D e ochtendzittfug van· ZOndlig
19 April bracht de toehoórdêrs een boeiende rede ·van· nu'. L. ·R • .J.
ridder van .. Rappard, .bur_sem(lester van Gorinéhem over "Sprei4~g \:'II.D gemeentehuishouding". ·
' Herinnerend aan een . -opmerking . van prof. Simons. die vond, .df.t ·bij samenwerking van gemeenten slechts een schijn van zelfstandigheîd wordt gehandhaafd, merkte hij op,- dat men in de praktijk ook heel wat schijn van democratie ontmoet, omdat men al te dogmatisch uitgaat van het verkozen zijn der regeerders als
maatstaf. .
Wij leven helaas in een tijd van . rpa~abeip.,vloedmg. waa~:WhvQo~: zelf·
stanar tienken · ~ ootd~~~OP _,»,et
··.kièze~olk ri't'àa~wt!1Hîk~~ê~'1imd
overblijft. · · ., ~ .. · · · '···"
Hierna kwam de inleider tot zijn eigenlijke onderwerp, dat hij als een bepaald onderdeel van het belang•
rijke en zeer actuele- vraagstuik van de verhouding overheid-particulier initiatief aanduidde. Dit vraagstuk wordt in sterke mate bepaald door di·
verse dogmatische en ·politieke op- vattingen, stammend. ûit het verle- den, die met het oog op •de verander·
. de ~tuatie, waarin. ouze maatschappij speciaal door de on{wikkeliJ1g V!ln,, _de techniek is komeri te vefkeren, geen bevredigende oplossing voor de eisen van de huidige bestuurspractijk meer De tarieven hebben bij lange na niet
de kosten van materialen en. grond·
stoffen gevolgd. De gemeenten, die nu nog uitkeringen uit hun bedrij- ven ontvangen, zullen deze welis;
waar relatief niet meer hoge in- komsten, moeilijk kunnen missen.
p,~ .. Qp:l.ev:ert __
Er valt een ontwikkeling te cón•
stateren van .. ~een,c pattij-~pgmatisctie g~bondertheid. : naar 'een : pra:ctisclle vrijheid ·van handelen door "dé cisd.n der doelmatigheid gesteld. Bij nUe partijen wijzigt zich de leer betreffen- Hoewel uit de programma's der
partijen weinig van echte "politie- ke" verschillen blijkt, bestaan deze wel degelijk. Zij komen bijv. tot uiting bij de wijze, waarop differen·
tiatie wordt gebracht in de tarieven ten aanzien van de diverse catego- riën gebruikers.
De K.V.:J;>. verlangt in ·haar pro- gram, dat op de gezinsgrootte moet worden gelet; het V.V.D.-program zegt, dat met billijke wensen van het
· bedrijfsleven rekening moet worden gehouden. Dit laatste, uiteerd zeer vanzelfsprekende programmapunt, is aldus bedoeld, dat te lage tarieven van andere categoriën gebruikers niet ten laste van het bedrijfsleven mogen komen.
Ook bij de kwestie van de aanleg van gas-, water- en electriciteits- leidingen in z.g. onrendabele gebie•
den komt de politiek om de hoek kijken en wel in die zin, dat het din·
een naar de gunst van de kiezers hier in stilte een rol speelt.
Nut van de Commissies van Bijstand
In de· aanvang van zijn bespre- king wijdde mr. dr. de Langen ruim aandacht aan het beheer der ge·
meentebedrijven, los van de wette- lijke consfructies. De commissies van bijstand uit de gemeenteraad heb- llen zeker hun nut, de werkelijke
•eheerder is echter de directeur van het bedrijf.
herinnert zich de tijd dat hij, als burgertje van een klei1~e.. stqd,
_opg~~onden was over de gemeenteraadsverkiezingen. · ·.
H'I(J zat toen op het kleine gymnasium· en was nog máa1' nèt aan a~?-amas-amat toe. Zij heette Petronella Josephine Maria, doch ZtJ danste door de wereld als Petertje.
Niet dat dit iets met de gemeenteraadsverkiezingen te =maken had, maar ik praat daar nog wd eens graag over (zoals die···
oud~ dame uit dat niet-zo-gepaste grapje zei).
. Dte gemeenteraadsverkiezingen waren opwindend.
Het stqdje was bijna geheel katholiek. Er kwam altijd een ke'!J-rige nie_t-~atholieke,, he~r in de Raad. Dat "niet" was zijn emge kwalttett. Wat htJ wel was, is nooit geheel duidelijk ge- worden. Een aardige man, maar niets .voor de bdrricaden.
Maa1· het so~ialisme was juist doorgedronge,n in het stadje .. En U zult he~ nu dez_en burger niet meer euvel duiden, dat hij
t?~n, als JOngmaatJe. van welvarenden huize, zo rood was als ZtJn meedogende hart. Helemaal revolutionnai1· rood. Des jongen b1frgers vade.~ kreeg toen wat te hóren uit de mond zijns zoons.
Btttere verwuten, dat thuis de boterhammen dik belegd en goed gesmeerd waren, terwijl anderen, .. ,
Enf_i:n, i~ heb _bij die gemeenteraadsverkiezingen als het ware op mtJn etgen met-stemgerechtigde schouders, de eerste sociaal- democraat méé in de raadszaal gedragen. Figuurlijk. Doch
geestdriftig. ·
Het was een opgewonden tijd.
Maar als student reeds kwam ik tot inkeer. Petertje en al het rode zonken weg in de vergetelheid. Maar de belangstelling voor de gemeenteraad in de vaderstad blééf.
Wij hebben persoonlijk die permanente, niet-katholieke heer
· na zóveel jaren trouwe dienst aan de negativiteit, méé de kroo~
van het hoofd gestoten en een èchte, overtuigde liberaal in dè raad van het stadje gebracht.
Dat was óók opwindend.
Ik denk nog wel eens aan die dagen terug.
Petertje is nu al twee maal Oma en ik maak mijn rondje t'OOd op de lijst van onze V.V.D.
Met méér overtuiging nog dan toen, maar niet zo opgewonden meer.
Dat ligt overigens méer aan het stelsel dan aan
DEZE BURGER.
" . de de . grens van de ·.!JVerheldstaak ~
,- -eeR richting cvafl· -een, po.sitieve erke;..
- ning van· de -nooElzae11 wt >Verr.uimi!lg der overheidsbemoeiing ... · Daartegelp-- over zoekt. men tegelijkertijd naar eèn versterking van het particulier lniti~·
tiet als een noodzakelijk tegenwielt voor dit .. steeds .verdergaarrd over- heidsingrijpen.·· ···' ,, '"''. ;
Het )!olitieke denken van·" vele:p, ongeacht de toevallige partij, waartoe zij behoren, wordt steeds beheerst door de vooronderstelling van de zQ•
genaamde tegenstelling tussen staat en. maatschappij, .ergo van een teget;L- stelling tussen overheid en partiCll•
lier initiatief. Van dit uitgangspuJ\t zal men zich moeten distanciëren, om- dat hier van een· mrerwonnen stand·
punt mag worden gesproken; Staat en maatschappij vormen elkanders conf1·
plement. Zij vullen elkaar aan en zijn niet los van elkaar te denken.
Staat en maatschappij spruiten, om . met prof. Wevete.sp~;eken, ult.dezelf·
de ordening en .· .samenwerklngsbe•
hoefte voort. Beider werktel'l'ein over•
lappen elkaar. Onze administraue,te organen hebben behoefte 'aan uitbrei·
ding van het arsenaal der rechtsvor•
men, welke hen tot dusver ten dienste stonden. Zij zijn namelijk onvoldoen•
de toegerust om aan de. eisen, die onze st~ gecompliceerder wordet.·
de samenleving stelt. te voldoen. ' (V~rvol~ op pa&· 3)_
VRIJBEID l!lN DEMP<JBAT:U:
(Vervolg van pag. 2)
Ook in de gemeente valt een ver·
, bJ.'e<itng van de ove:dieidstaak te con·
sta teren, welker juiste vervulling door de traditionele organen raad, burge·
, meester «;1n w~th?uder~ ~n burge- meeSter niet meer ' voldoende. kan •
t··. - -- .. ~
'-WOrden gegarandeerd. Dit geldt met name in de grotere gemeenten, al hoe·
wel ook de kleinere locale gemeen•
schap behoefte heeft aan ' i!#egtátie van de vrije-'kraèhten der maatschap·
pij, wil haar algemene welzijnsfunctie behoorlijk tot haar recht kunnen ko- men.
.. , ... ~ ! :
.. •rtfantm ...
. '· ·Er t;b~ · ~JkdUidèl\J'k ·~umwijs
J~a~:·~eJI9ëft~.'~1f'~:·~~if :van
'nieuwe' ~tëorganen; gesuborui-
.. ,ièerd 'àan de raad en door deze, het- ' lij bij wijze van gemeenschaJ:)pelijke
;•. regeling met de daartoe gevoegde or•
''~én urf de paî·i~culiere sector, het-
·.zti door eea.~g· besluit· in het leven te rooperi.
Het gaa~ hierbij. zowel om een tech·
.. ~ <,i<>el.matilèl' heh.niging van de . ',gept~nschapsta.ak als om de, 01\n\ÏS·
. h.a.r~. effectuéd~UI ve.n me~·zi!ggen
t.lehap . van zoveel mogelijk . burgers
· buitel\ , ~btelijk verban~ die· uit enige hoofde met ' betrekking tot de
".verzo,rging van bepaalde op~bat'e be.
(langen 'zich reeds 'b\jz(inder· in· de
•praktijk hebben' gequálifléeerd. ·.
·~ ·.Een. zo breed mogelijke inschakeling van belanghebbende en belangstellen- de burgers, op basis van voldoende zelfwerkzaamheid en persoonlijke ver·
antwooroeltlkbeld ia nog meer eis des tijds dan.~,
De a~ 6 1iin" '1' ·~ 'hèt ~ge-
;~~~~-'va*· (ie y~y~, ·~aken
het onderwerp van mijn inleiding we!
In het DUmader, aldus spr.
.. De teclmi8che ontwikkeling van onse. maatschappij heeft onwillekeu- .• :l'ig bet zwaartepunt verlegd naar
het ambtelijk apparaat met een sterk a.ccent op de leiding van de mana- _lers. Het daa~an gepaard gaande
" >J\reYen naar perfectionisme heeft de
·' llarmonische verhouding tussen be- : atuuf ~ techniek verstoord.
Mede hierdoor is de afstand tussen bestuurders en bestuurden nog ver•
der vergroot. De burgerij vervreemdt steeçis meer van haar eigen overheid;
van een actief medeleven is geen spake meer.
Men kan niet beweren, dat de Tweede Kamer van de Staten-Gene- raal zich door de wijziging in de heer·
sende denkbeelden omtrent de taak en de organisatie van den staat sterk heeft laten beïnvloeden, toen in 1950 bet. .wetso~twerp gemeenschappelijke regelingèn 'aan de orde werd gesteld.
Vandaar een nieuwe samenwer- .•kingswet1· welke de mogelljkheid tot
insehakè1Ing vá.P' actieve b~rge'z:s wt
de particulM!re sfeer, . die uit eigèn
~ initiatief reeds ~l~griJke delen van
·$' ·publie~e· Wélváartstaák · plegen ,. te
,<Perz()tgen; practi~h ·'niet-~ heeft' . ver-
iï.ûffic(' . . . ' . . . .
De wet van 1 April 1950, houdendè voorschrüten met betrekking tot ge- meenschappelijke regelingen, voor- :z;iet in hoofdstuk 5 en 6 weliswaar in
· een bepaalde behoefte tot inschake- ling van rechtspersonen uit 'de parti·
. culiere sfeer op· basis van nevenschik·
king, .resp. geiijk partnership, doch
"U\Ukt ·delegatie van speciale taken van gemeenschapszorg aan ·nieuwe . eC:oörd~qati~ganen binne~ de. ge-
~ntelijke sfeer practisch niet moge.
lijk.
· ... Een behoorlijke uitbouw van de door velen bepleite functionele en territoriale decentralisatie, resp; via het bestaande verenigingsleven bin·
nen de gemeente en via de wijkcen·
tra, zal niet kunnen worden bereikt, zolang niet de grote aarzeUng wordt
·overwonnen. waarvan de nieuwe A·
menwerkingswet met betrekking tot de ver~~ste ·collaboratie tussen over- . beid en particulieren zo duidelijk ge-
tUigt.
Buwaren tegen '•tichting•vorm
De praktijk heeft zich in verband met de behoefte aan een spreiding van belangenbehartiging door de gemeen- teraad reeds jaren gered door gebruik te maken van de mogelijkheid van de stichtingsvorm.
Meestentijda gaat. ,het hierhij echter
._.,-· ,_ ...
over behartiging van publieke belan·
gen, waarvoor de privaatrechtelijke organisatievorm van de stichting zich nu eenmaal minder goed leent.
De publieke zaak moet zoveel mo•
gelijk publiek worden behartigd. De werkingssfeer en het beleid van me- nige stichting onttrekken zich aan ie- dere mogelijkheid van openbare con- trole. Door de inschakeling van par- ticulieren met waarlijke medezeggen- schap door nuddel van nieuwe sub- organen van gemeentebestuur zal on•
getwijfeld een vruchtbaar samenspel tussen overheid en particulieren doen geboren worden, die het isolement, waarin de plaatselijke overheid, .zelfs jn kleine gemeenten is komen te ver·
keren, kan doorbreken. Bovendien kan
~en ,aan alle burgers, dit ~ot actief plaatselijk burgerschap, ondanks, alle tegenwerkende factoren, daartoe de neiging blijven koesteren, een werke·
lijk deelgenootschap aan de publieke welvaartstaak in uitzicht stellen, waarvan de gemeenschap slechts kan profiteren.
Men beperke de in~chakeling dier burgers niet tot· de tunetie van adv!·
seurs. Men geve hen een zelfstandige ··
taak. Artikel 6, tweede lid van ons ge • meenteprogram gaat dan ook volgens sp1·. .niet ver genoeg. . Z~el in de dorps- en wijkraden als in de nieuwe beheersvormen op het gebied van het onderwijs, benevens in andere nieuwe suborganen van bestuur enz., ruime men plaatsen in voor vertegenwoordi·
gers van de particuliere sector op ba·
sis van qualiteitszetels met eigen stemrecht.
De gemeenteraad van de grotere Steden, ·geleidelijk aan toch reeds meer een contrileorgaan van parie·
mentair karakter dan een rechtstreeks .besturend orgaan pevordere de mo·
selijkheid tot het afstoten van be·
paalde uitvoeringstaken buiten de zo- genaamde politieke sfeer. Spr. denkt hierbij aan het terrein van de sport en de lichamelijke opvoeding, van de ontwikkeling en de ontspanning van de plaatselijke gemeenschappen e.d.
Men passe het decentralisatiebeginsel als heilzaam principe van een voor Nederland te qualificeren historisch staatsrecht ook binnen de gemeente toe met als consequentie een d~legatie
•
16 MEI l9SS - PAG, S
van· bevoegdheden aan suborganen.
Op die wijze kan mede een halt wor- den toegeroepen aan een ook in de gemeente openbarende allen en alles bedillende overheidsmacht, welke met haar zuilen-achtergrond het gevoel van onbehagen voor de in zijn vrij- heid zo sterk belemmerde individuele burger, steeds beklemmender maakt.
Het inruimen van een plaats aan de bestuurstafel met een eigen recht van mede-spreken van de vrij, qualitatief betekenende mens, ondanks ~ijn quan.
titatief onbelangrijke kiezersback•
ground, vormt de beste methode tot het doen ontstaan van een nieuwe ge·
meenschapszin en het verstevigen van de burgerzin.
. Speciaal voor de liberaal moet deze weg van locale decentralisatie, van COÖrdinatie iussen overheidsoptreden
· en particulier initiatief, veel aantrek- kelijks bezitten, omdat op die wijze aan onafhankellijk denkende burgen de mogelijkheid van mede-besturèn kan worden verschaft, . welke zij vla de lijnen van het kiesrecht niet meer kunnen erlangen.
Gedachtenwiuelilllf
Nadat de · toehoorders het ora.te- rische vuurwerk, waarmede dit be·
toog gepaard ging, ten volle hadden genoten, kwamen de debatera aatt het woord.
Sommigen sprakea hun twijfel eir over . uit, of het wei mogeliJ\ zou m.ïn het bel:ijden van politieke Stelt•
paardjes fa de suborganen te Wl'•
mijden. De Inleider antwoordde, dat men deze lichamen zal moeten -..
menstellen op de grondalag van dM-
• kun4igheid zonder op politieke Jdftl te letten.
Andere sprekers brachten • m•>eilljkheden van . het openbare -..
derwijs ter sprake, terwijl vOCN'ttt nog werd opgemerkt, dat in platte·
landsgemeenten, waar meestat BOC Wel een sfeer van onderlinge sa·
menwerking bestaat, aan additioaele organen minder behoefte zal wordea gevoeld, hetgeen de inleider beasm·
de.
L I 8 ER A L'E :ST R lJ DER S 0 P EENZAME POSTEN
De vraag wordt wel eens gesteld, welke invloed van onze portjjgenoten, die in een gemeenterGGd een zeer kleine minderheld vormen, ·don wel ols eenling op een eenzame post zijn geplaatst, op de gemeentepolitiek in het algemeen en op het be- feid van de meerderheid met betrekking tot het bestuur von een gemeente uitgoot.
Wij hebben weer eens met enige van onze mensen, die gedurende een reeks v~' jaren in de gemeenteraad zitting hebben en woal'von één een wethouderszetel bezet, een gesprek gehad om hun ervaringen te leren kennen. Gesprekken, die wel bijzonder bemoedigend waren door het prachtige enthousiasme dot ons tegenstraalde.
Zo troffen wij mr. H. P. Beets, de·enige verte- genwoordiger VGJn de V.V.D. in de !Wmeenteraad
·van Nijmegen, in zijn werkkomer.
Hij was een en al bedrijvigheid en. stapels pa.
perassen bew~zen de veelzijdigheid vqn zijn werk.
Mr. Bèefs is ·tien bekende verschijning in de Nijmeegse gemeenschap, waarin hil. een plaats van betekenis vervult. Wij zullen de lezer niet vermoelen met een opsomming ·van de commis·
sles en calleges waarin hij zitting h~ft, moor het zijn er vele en daardoor Is het, dot hi);de gemeen-
··· . te1ijk1! besognes d®r ·en door kent. . ' ·
·• ·Wanneer hit In de gemeentereKid spreekt vindt
·hij altijd een <1andochtig gèhóor, oindat hij het onderwerp diepgoand bestudeerd heeft en met een . verrassende scherpzinnigheid ontleedt.
· Kennende de uitgebreidheid van . de agenda's voor d~ .RóOdsvergoderingen ·en. de :\'eelheid van J)robleinen, wacirmedè het · rn de oorlog zo zwaar , ... · -·oet~ffên --NHmeOe~ te.:'_~or~tefëM ~, merkt~
Wij op, dot dit "zléh Inwerken"· 'in ~ zaken, die in de gemeenterood aan de orde kon'ier', voor.eel'l.
eenling eigenlijk een onmogelijke opgave is, tijd·
rovend niet alleen, mCIOr een bijzonde~ veefzij·
dlgheid vereist.
Inderdaad, zo antwoordde de heer Beets. Won- neer men het lidmootschap van de Raad serieus opvat, dan moet men al het werk, dat een fractie onder hoor leden verdeelt, alfeen doen. Natuur-
lijk is er wel eens overleg met bv. de vertegen- . woordigers von de C.H, en A.R., soms ook met
die van andere partijen, maar per slot van reke- ning heeft men zijn oordeel te toetsen oan het beginsel, dat men in de Raad vertegenwoordigt en juist omdot ik als eenling in de Rood zit, moet ik goed beslagen op het ijs komen, om gehoor te kunnen vinden.
Dot de heer Beets inderdaad gehoor vindt, is bij twee recente gelegenheden gebleken.
Kort geleden kwam in de Raad een voorstel van B. en W. aan de orde om tot de aanleg van een centrale stadsverwarming over te gaan, waar·
mede een uitgaaf van f 850.000 was gemoeid. Er was, vooral van de zijde van de brandstoffen•
handel, sterke oppositie gevoerd, waarbij in hoofd·
zaak technische bezwaren te berde waren ge.
bracht. ·
De heer Beets critiseerde het voorstel vooral door practische bezworen. Hij wees er op, dat reeds jaren geleden door de P.G.E.M. pionnen waren ontwikkeld om het hete water van de electrlsche centrale doorvoor dienstboor te maken. De ge·
meente is daar niet op ingegaan, ·ofschoon het tijdstip - er moest met de herbouw van de binnen·
stQd nog begonnen . worden - doorvoer. uit~rmote
gunstig wos. · ·
Nu deze herbouw voor een belangrijk deel i$
voltooid, wVIen B. et:~. Yf. een. eigen .bedrijf stich- .
ten, waarvoor oonzienlijke bedragen moaten wor- den geïnvesteerd, terwijl de rentabiliteit in geen enkel opzicht vest staat.
Bovendien kan men niet verwachten, dot de Clllli- mo· om voo deze warmtevoorziening te profiteren, groot zot zijn, omdat de bedrijfs- en woonponden, die reeds herbouwd zijn, hun eigen instollotie heb- ben. Het waren deze zakelijke overwegingen, die een groot deel van de Rood er toe bracht tegen het voorstel te stemmen en of werd dit aangeno- men, het is uiterst dubieus of Ged. Staten het zul- len goedkeuren.
Een tweede voorbeeld, dat het eenzame liberale geluid wel degelijk doorwerkt betreft een voorstel van B. en W. tot "ordening" van het taxi- en autoverhuurbedrijf.
Mr. Beets, die voorzitter van de Vereniging ,,Voor Veilig Verkeer" is, is natuurlijk voorstan- der van het wegnemen van misstanden. Moor dat B. en W. zonder meer de éénmans-bedrijven wil- den elimineren was hem toch te gortig.
Als eerste spreker in het debat, trok hij stevig van leer tegen deze aantasting van de persoon- lijke vrijheid, waarin hij een symptoom van de
"koude socialisatie" zag.
Zijn woorden maakten zozeer indruk, dat hij bijval verwierf van de protestants-christelijke groep en de oppermachtige fractie van de K.V.P.
In twee groepen uiteen viel. Toen er gestemd werd, zegevierde het liberale standpunt: het voor-
stel werd verworpen. •
Echter, met dit alles is een tweede man in de Rood voqr de V.V.D. dringend nodig. Het is niet zozeer de "eenzaamheid", als het met werk over•
laden zijn, dot de heer Beets naar een "froctie·
gen.oot" doet verlangen.
