GROEP 5/6 | NIEUWSWIJSHEID | KRITISCHE LEZERS
Les 1 van 2 | Groep 5/6 | Kritische lezers
Nieuws-
wijsheid
Tijdens deze les werken de leerlingen aan meer inzicht in het ontvangen van nieuws.
De metaforen burger en leerling staan centraal, met de waarden Godsbesef, kritisch denken en brongerichtheid als focus.
→ De leerling maakt kennis met verschillende soorten nieuws en denkt daarbij na over het bestaan van nepnieuws en het verschil tussen nieuws ver weg en dichtbij.
→ De leerling denkt na over nieuws en de macht van de Heere daartegenover in deze wereld.
Voorbereiding
Benodigdheden
→ Wereldkaart/wereldbol
→ Digibord
→ Powerpointpresentatie
→ Bijlage 1: werkblad ‘Check nieuwsberichten’;
uitgeprint voor elke leerling
→ Bijlage 2: werkblad ‘Nieuws dichtbij en ver weg’;
uitgeprint voor elke leerling
→ Bijlage 3 (optioneel): Huiswerkopdracht;
uitgeprint voor elke leerling
Voorbereiding voor de leraar
Ongetwijfeld kom je weleens met nieuws in aanra- king. Misschien ben je een echte nieuwsvolger, mis- schien niet. Feit is dat er om je heen veel gebeurt.
Sommige gebeurtenissen komen in het nieuws, andere gebeurtenissen niet. Het nieuws komt tot ons door een filter van journalistiek. Daarnaast moet je bedenken: is het nieuws echt of is het misschien fake news/nepnieuws? Dit vraagt van de ontvanger een kritische houding in het ontvangen van nieuws.
Naast een kritische houding, is een bepaalde mate van relativeringsvermogen belangrijk. De Heere staat boven het wereldgebeuren. Hij is machtiger en krachtiger dan wat ook. Hij houdt de wereld in Zijn hand. Dat is een diep besef, waarbij we veel van de vervolgde kerk kunnen leren (zie fase 5). Probeer je dat te realiseren bij het geven van deze les.
50 minuten Bijlage 1-3
Metaforen Waarden
Les 1 van 2 | Groep 5/6 | Kritische lezers
Les 1
KRITISCH DENKEN BRONGERICHTHEID GODSBESEF
LEERLING
Lesdoelen
BURGER
Fasen
Introductie
(starten + motiveren + ophalen voorkennis)
WERKVORM Klassikale nieuwscheck
MATERIAAL Powerpointpresentatie, bijlage 1
TIJD 10 minuten
Vertel de leerlingen dat jullie gaan starten met een span- nende nieuwscheck. Leg vooraf uit dat eigenlijk iedereen nieuws kan verspreiden. Daarom moet je goed opletten of nieuws waar is. Wat is de bron? Van wie is het nieuws- bericht afkomstig? Lees onderstaand nieuwsbericht voor aan je leerlingen en laat hen hun vinger opsteken wan- neer zij denken dat dit bericht waar is. Is het nieuws niet waar dan noemen we dat nepnieuws, of fake news.
“Ze kunnen het niet vaak genoeg zeggen bij Diergaarde Blijdorp, maar ze zijn er ongelooflijk blij mee dat vandaag vier Antilliaanse leguanen meereizen met het regerings- vliegtuig. Aanvankelijk kon de dierentuin niemand vinden die bereid was de leguanen te vervoeren, maar het toeval wilde dat premier Mark Rutte op bezoek ging naar het ei- land Sint-Maarten. Op de terugweg neemt hij de vier met uitsterven bedreigde hagedissen mee.”
Zodra de leerlingen hebben aangegeven of zij denken dat dit bericht echt is, kun je samen met je leerlingen bespre- ken waarom zij dat denken. Waaraan kunnen zij zien dat dit nieuws echt is? Check tot slot dit verhaal via een bron (deze staat deels in de powerpointpresentatie en is volle- dig opgenomen in bijlage 1). Bespreek met de leerlingen:
waaraan kun je zien dat dit nieuws echt waar is?
2 Input
(nieuwe kennis, vaardigheden aanbieden en input verwerken aan de hand van richtvragen, werkvormen, etc)
WERKVORM Klassikale opdracht
MATERIAAL Powerpointpresentatie
TIJD 10 minuten
Kijk nu naar het volgende filmpje: https://schooltv.nl/
video/wat-is-nepnieuws-verzonnen-berichten-op-so- cial-media/ (is opgenomen in de powerpointpresentatie).
Leg uit aan de leerlingen dat sommige nieuwsberichten echt lijken, maar nep zijn. Ze zijn verzonnen.
Andere nieuwsberichten lijken nep, maar zijn echt. Denk aan het nieuws over de leguanen bij president Mark Rutte in het vliegtuig. Dat was niet verzonnen dus!
Daarom moet je heel kritisch zijn bij het beoordelen of een nieuwsbericht of foto bij een bericht echt of nepnieuws is.
Start met de leerlingen een groepsgesprek over de vol- gende vraag: ‘Hoe kun jij goed opletten of nieuws echt of nep is?’ Antwoordsuggesties:
1. Lees het hele bericht en niet alleen de titel: trekt de titel vooral de aandacht of is het een goede samenvattende titel voor het bericht?
2. Kijk goed waar het artikel vandaan komt: is dat een be- langrijke nieuwswebsite of ziet het er niet zo belangrijk (professioneel) uit? Namens wie of waarom schrijft de journalist? Dat kan ‘gekleurde’ nieuwsberichten opleveren.
3. Controleer de bronnen: in goede berichten worden belangrijke bronnen genoemd. Voorbeelden zijn: een organisatie, interview of onderzoeksrapport.
4. Wie heeft het artikel geschreven? Als je googelt op deze naam, kun je nagaan of dit iemand is die veel of weinig ervaring heeft met nieuws schrijven.
5. Controleer eventuele foto’s die bij het bericht staan.
Een foto kan bewerkt zijn. Controleren kan bijvoor- beeld door Google of Ineye Reverse Image Search.
Zo kun je precies zien wanneer en op welke sites de afbeelding eerder te zien is geweest.
6. Praat erover en vraag het de juf/meester of je ouders.
Bron en meer informatie: https://www.nieuwsindeklas.
nl/leerdoel/mediawijsheid/bronnen-voor-informatievaar- digheden/checklist-voor-nepnieuws/
Vervolg nu met: waarom is het belangrijk dat nieuws eerlijk is? Koppel dit aan het negende gebod: ‘Gij zult geen vals getuigenis spreken.’ Antwoordsuggestie: het is belangrijk dat er eerlijk nieuws wordt gedeeld en dat mensen de juiste informatie krijgen. Mensen of organisaties moeten ook eerlijk beschreven worden. Het is daarom belangrijk om als journalist aan hoor en wederhoor te doen. Dat betekent dat als een journalist iets negatiefs of kritisch wil schrijven over een persoon, groep of organisatie, hij altijd contact moet opnemen om een reactie te vragen. Dit noem je eerlijke en transparante/open berichtgeving.
Les 1
3 Toepassen
(koppelen van introductiefase met kennis en vaar- digheden uit input)
WERKVORM Individuele opdracht
MATERIAAL Werkblad (zie bijlage 2) voor elke leerling, evt. wereldbol/wereldkaart
TIJD 20 minuten
De leerlingen gaan nu zelfstandig aan de slag. Deel het werkblad uit (zie bijlage 2). Geef de leerlingen 15 tot 20 minuten de tijd om de nieuwsberichten op het werkblad te lezen en de vragen te beantwoorden.
Koppel na deze individuele opdracht terug met je klas:
hoe komt het dat je het ene bericht soms meer aandacht krijgt in de krant of op het nieuws dan een ander bericht?
Gebruik de wereldbol of wereldkaart om aan te geven waar elk nieuwsbericht zich afspeelde.
Antwoordsuggestie:
Wat dichtbij gebeurt, komt meestal meer in het nieuws.
Daardoor maakt het grotere indruk op ons. We moeten goed beseffen dat we vaak veel nieuws lezen over dingen die dichtbij gebeuren, terwijl we minder horen over din- gen die ver weg gebeuren. Bedenk ook dat het uitmaakt wie welk nieuws brengt: een christelijke krant zal ander nieuws de aandacht geven, dan een andere landelijke krant. En een plaatselijke krant zal ook weer ander nieuws weergeven dan een landelijke krant.
4 Transfer
(hoe kan dit toegepast worden in bredere setting?)
WERKVORM Klassikale evaluatie, huiswerkopdracht
MATERIAAL Bijlage 3 voor elke leerling (optioneel)
TIJD 15 minuten
Sluit de les af met het volgende korte verhaal:
“In juni 2018 gebeurde er iets bijzonders. Luister maar goed.
In Noord-Korea worden veel christenen vervolgd. Zij hebben het erg moeilijk en worden vervolgd omdat zij christen zijn.
De president van Noord-Korea is erg streng, hij heet Kim- Jong-Un. Iedereen moet hem gehoorzamen en er zijn heel strenge regels in het land. Daarom mag je de Heere God in Noord-Korea niet aanbidden. Christenen die dat wel doen, moeten naar strafkampen als dat ontdekt wordt. Strafkam- pen zijn een soort gevangenissen waar de gevangenen erg hard moeten werken en slecht worden behandeld. Er zijn christenen, maar zij moeten in het geheim christen zijn.
De president van Amerika is Donald Trump. Hij is christen en is een belangrijke leider in de wereld. Wat gebeurde er nu voor bijzonders in juni 2018? De president van Amerika en de president van Noord-Korea hebben elkaar ontmoet en vriendelijk met elkaar gesproken! Dat was groot nieuws in de hele wereld. Kim-Jong-Un en Trump die elkaar vriendelijk een hand geven? Mensen konden het zich bijna niet voorstellen. Veel mensen buiten Noord-Korea hoop- ten dan ook dat dit goed zal zijn voor de christenen in Noord-Korea. Wie weet, zal Kim-Jong-Un minder streng worden en vriendelijker zijn voor de christenen.
Rond de tijd dat Trump en Kim-Jong-Un elkaar ontmoet- ten was er een dominee in Nederland, Eric Foley. Hij heeft veel te maken met Noord-Koreaanse christenen. Aan hem werd gevraagd wat dit grote nieuws voor de christenen in Noord-Korea betekent. En wat zegt hij? ‘Voor Noord-Ko- reaanse christenen was de ontmoeting van Trump en Kim Jong-un geen doorbraak. Zij richten zich veel meer op wat Jezus Christus in hun land aan het doen is.’
Bespreek met je leerlingen: wat betekent het wat deze dominee zei? Antwoordsuggestie: De christenen vertrou- wen niet zozeer op zulke belangrijke presidenten, maar zijn gericht op ‘wat Jezus Christus in hun land aan het doen is’. In Noord-Korea komen veel christenen tot geloof. De Heere gaat door met Zijn werk, daar richten de christenen in Noord-Korea zich op. Die grote presidenten zijn maar kleine mensen. Wat God doet is veel groter; daar moeten we ons op richten!
Wat kunnen wij daarvan leren? Antwoordsuggesties:
→ De Heere staat boven alles wat gebeurt in deze wereld, hoe groot het nieuws ook is.
→ We mogen ons richten op wat de Heere aan het doen is in deze wereld; alles ligt in Zijn hand en Hij gaat door met Zijn werk.
→ Ondanks dat we de Heere soms niet kunnen begrijpen, is de Heere volkomen wijs en weet Hij wat Hij doet en wat Hij wil dat gebeurt.
→ Wij en alle mensen op aarde, met hun kleine hersenen, denken soms heel anders dan de manier waarop de Heere denkt. Hij is zoveel groter en wijzer dan wij!
Lees nu het Bijbelgedeelte met elkaar uit Mattheüs 28 vers 18-20.
Boodschap: De Heere heeft alle macht in handen, wat er ook gebeurt. Hij is met Zijn kinderen tot aan de weder- komst. Daaraan hoeven we nooit te twijfelen!
Les 1
Vat samen: We hebben geleerd over de verspreiding van nieuws. Bij het horen van nieuws, moeten we kritisch zijn:
1. Is het nieuws wel waar? Is het geen nepnieuws?
2. Waarom hoor ik dit nieuws? Omdat het dichtbij is?
En wat gebeurt er ver weg?
3. Wat wil de Heere God met dit nieuws zeggen?
Hij is machtiger dan alles wat ik via het nieuws hoor.
4. Waar kan ik voor bidden?
Sluit de les af met een gebed voor een recente situa- tie die plaatsvindt in de wereld (kijk bijvoorbeeld op de websites van een (christelijke) krant of nieuwsorganisatie:
www.refdag.nl, www.nd.nl, www.nos.nl of nieuws via een organisatie als www.opendoors.nl). Of laat de kinderen gebedspunten noemen. Benadruk nogmaals de les die we krijgen van vervolgde christenen uit Noord-Korea:
‘We richten ons op wat Jezus Christus aan het doen is.’
Deel de optionele huiswerkopdracht uit (zie hieronder) en licht kort toe wat hierbij de bedoeling is. Spreek een datum met de leerlingen af wanneer zij de huiswerkopdracht in moeten leveren.
Toelichting bij de huiswerkopdracht:
Deze opdracht kun je optioneel meegeven aan de leerlin- gen, al naar gelang de beschikbare tijd.
Wat maakt nieuws tot nieuws? Als jij morgen een nieuwe fiets krijgt, staat dat dan in de krant? Nee, jammer genoeg niet. Voor jouzelf is het natuurlijk groot nieuws, maar het is niet voor iedereen belangrijk om te weten. Als de koning een nieuwe auto krijgt, kan het zomaar zijn dat dit wél in de
krant komt. Sommige dingen komen dus in het nieuws, an- dere dingen niet. Dat heeft te maken met de vraag die de journalisten van de krant zich stellen: is dit nieuws belang- rijk voor de lezers van onze krant?
Om hier mee te oefenen ga je één nieuwsartikel opzoeken waarvan jij vindt dat de klas ervan moet weten. Zoek het artikel op en vul de vragen erover in op het werkblad. Denk goed na over dingen die je ziet gebeuren. Is dat nieuws voor jouw klas? Het mag iets zijn dat dichtbij, op school of in jouw buurt gebeurt. Het mag ook iets zijn dat ver weg gebeurt en waarover je hoort, waarvan je vindt dat het in jullie krant moet staan. Knip het artikel uit, vul de vragen in die op het werkblad staan en lever dit tijdens de afgespro- ken les in bij de leerkracht.
